אונטערשייד צווישן ווערסיעס פון "ניסוך המים"
ק (←די מצוה היינטיגע צייטן: טעות סופר) |
אין תקציר עריכה |
||
| (30 מיטלסטע ווערסיעס פון 3 באַניצער נישט געוויזן.) | |||
| שורה 1: | שורה 1: | ||
{{ | {{דעסקריפציע|מצוה אין בית המקדש, יעדן טאג פון סוכות}} | ||
{{סוגיה | |||
| משנה = {{משנה|סוכה|ד|ט}} | |||
| תלמוד בבלי = {{בבלי|סוכה|נא|א}} | |||
| תמונה = Beithashoeva.jpg | |||
| כיתוב = שמחת בית השואבה. מאלעריי דורך דפנה לבנון. | |||
| משנה תורה לרמב"ם = {{רמב"ם|תמידין ומוספין|י|ו|ספר=עבודה}} | |||
| ברייתא = | |||
}} | |||
'''ניסוך המים''' איז א [[מצוה]], הלכה למשה מסיני, וועלכע גייט אן אין די צייט וואס די [[בית המקדש]] שטייט אין די זיבן טעג פונעם יום טוב [[סוכות]]. די מצוה ווערט אויסגעפירט דורך גיסן וואסער אויפ׳ן מזבח בשעת׳ן מקריב זיין דעם [[קרבן תמיד]] פון אינדערפרי, אין צוגאב צו [[ניסוך היין]], וויין וואס ווערט געגאסן לענגאויס דעם יאר ביים מקריב זיין קרבנות. דאס שעפן און גיסן דער וואסער איז אפגעראכטן געווארן מיט פאמפע און פרייד, און פון דעם האט זיך געשאפן די [[שמחת בית השואבה]]. | |||
[[ | ==מקור== | ||
די מצוה ווערט נישט דערמאנט אין דער [[תורה]], נאר חז״ל האבן דאס מקבל געווען אלס "[[הלכה למשה מסיני]]"{{הערה|{{בבלי|סוכה|מד|א}}}}. [[חז"ל]] האבן אבער געטראפן רמזים צו ניסוך המים אין [[פרשת פנחס]] ביי די פסוקים וואס רעכענען אויס די קרבנות פון די טעג פון סוכות, וועלכע זענען געווען כמעט אייניג יעדן טאג און די תורה רעכנט זיי אויס מיט קליינליכע שינויים. רבי עקיבא לערנט פונעם לשון רבים ביים זעקסטן טאג ״ונסכיה״ אנשטאט ״ונסכה״, אז דאס ווייסט אויף די צוויי ניסוכים, וויין און וואסער. רבי יהודה בן בתירא זעט עס פון דעם וואס ס׳איז דא איבריגע אותיות וואס שאפן צוזאמען די ווארט "מים". אין אלע טעג שטייט "ונסכה", אויסער ביים צווייטן טאג וואו עס שטייט אנשטאט דעם "ונסכיהם" (מיטן צולייגן די אות מ"ם), און אינעם זעקסטן טאג שטייט "ונסכיה" (מיטן צולייגן די אות יו"ד). אין אלע טעג שטייט געשריבן "כמשפט", און אינעם זיבעטן טאג שטייט "כמשפטם" (מיטן צולייגן די אות מ"ם){{הערה|{{תלמוד בבלי|שבת|קג|ב}}; {{בבלי|תענית|ב|ב}} (אין {{ירושלמי|ראש השנה|א|ג}} שטייט דער צווייטער רמז בשם רבי עקיבה). אין {{בבלי|זבחים|קי|ב}} איז משמע אז לויט רבי עקיבא איז עס יא מן התורה.}}. | |||
אין [[ספר שמואל]] ווערט דערמאנט א צערעמאניע פון שעפן און גיסן וואסער פאר ג-ט{{הערה|1={{תנ"ך|שמואל א|ז|ה}}; {{תנ"ך|שמואל ב|כג|טז}}.}}, אבער עס איז אויבנאויף נישט פארבינדן צו [[רעגן]] אדער צו סוכות. אין ירושלמי זאגט בר קפרא אז דאס איז יא געווען די ניסוך המים פון סוכות{{הערה|{{ירושלמי|סנהדרין|ב|ה}}}}. | |||
==טעם | ==טעם== | ||
דאס ניסוך ווערט געטון אום יום טוב סוכות וואס | דאס ניסוך ווערט געטון אום יום טוב סוכות וואס דעמאלט דאוונט מען און מען ווערט פאר׳משפט וועגן וואסער - די [[ווינטער]] רעגן פון די יאר. די קרבן ניסוך המים, ענליך צו [[מנחת העומר]] אדער צו ברענגען [[ביכורים]], איז ווי א קרבן אויפ'ן ווינטער, ווי עס שטייט אין [[תוספתא]]: {{""|אמר [[רבי עקיבא]]: אמרה תורה: הבא עומר שעורים בפסח, שהוא פרק שעורין, כדי שתתברך עליך תבואה... הבא ניסוך המים בחג כדי שיתברכו עליך גשמים{{הערה|{{תוספתא|סוכה|ג|ז}}; {{בבלי|ראש השנה|טז|א}}}}}}. | ||
==סדר פון | אין [[מדרש]] ווערט געברענגט אז ווען דער אויבערשטער האט אפגעשיידט די אויבערשטע וואסערן פון די אונטערשטע וואסערן בשעת [[בריאת העולם]], האבן די אונטערשטע וואסערן געוויינט צוליב דעם וואס זיי זענען נישט ארויף אויבן, און דער אויבערשטער האט זיי געטרייסט מיט דעם אז די אויבערשטע וואסערן האבן נישט קיין רשות צו זאגן שירה ביז זיי נעמען רשות פון די אונטערשטע וואסערן, און אז זיי וועט מען מקריב זיין אויפ'ן מזבח דורך [[זאלץ]] (וואס קומט פון וואסער) און ניסוך המים{{הערה|ווערט געברענגט אין {{תנ"ך|ויקרא|ב|יג|מפרש=רבנו בחיי}}.}}. | ||
==סדר פון שעפן און גיסן== | |||
אין די פינף אדער זעקס וואכנטעג{{הערה|משנה {{בבלי|סוכה|נ|א}}}} פון סוכות זענען די כהנים און דער פאלק ארויס פארטאגס שעפן וואסער פון [[מעיין השילוח]] אין א [[גאלד]]ענע קרוגל וואס אנטהאלט דריי [[לוג]] (ארום א [[ליטער]]). ערב שבת האט מען געשעפט דאפלט, אויך א קריגל פאר שבת וועלכע מען האט דערווייל באהאלטן אין די עזרה{{הערה|{{בבלי|סוכה|מח|ב}}}}. דאס שעפן איז געטון געווארן אין עפנטליכקייט און מיט גרויס פאראד, און איז באגלייט געווארן דורך די לויים מיט געזאנג און מוזיקאלישע אינסטרומענטן. | |||
נאכן שעפן, איז מען אנגעקומען צו [[שער המים]] אין [[בית המקדש]] דארט האט מען געבלאזן מיט טרומפייטער און [[שופר]]ות תקיעה תרועה תקיעה. דאס גיסן איז אויסגעפירט געווארן ביים מקריב זיין דער תמיד של שחר, צוזאמען מיט איר ניסוך היין{{הערה|{{בבלי|יומא|כו|ב}}; {{רמבם|תמידין ומוספין|י|ו}}}}. דער כהן וואס האט זוכה געווען אין די עבודה פון מנסך זיין, איז ארויף אויפ'ן [[כבש (מזבח)|כבש]] צום [[מזבח העולה]], און זיך געקערט צו די מערבית-דרומית ווינקל, דארט האט מען אפגעראכטן די נסכים. דער כהן האט געגאסן די וואסער פונעם גאלדענעם קרוג אין א [[זילבער]]נע [[טעפל]] וואס איז געלעכערט פון אונטן, צוזאמען מיט'ן גיסן וויין אין א ענליכע טעפל דערנעבן{{הערה|כדי דאס ארויסגיין פון די וואסער און די וויין זאלן זיך ענדיגן צוזאמען, איז די לאך פון די טעפל וויין געווען ברייטער, וויבאלד די וויין איז מער געדיכט, און וויבאלד מען האט אנגעהויבן צו גיסן די וויין און די וואסער אויף אמאל. {{בבלי|סוכה|מח|ב}}.}}. פון די טעפלען זענען די וואסער און די וויין גערינען דורך די מזבח צו די [[שיתין]] (א טיפער חלל אונטער'ן מזבח ביזן תהום), אדער יאז עס איינגעזאמלט געווארן אין א גרוב צווישן דעם כבש און מזבח, און איז אויסגעליידיגט געווארן איין מאל אין זעכציג יאר{{הערה|מחלוקת איבער דעם {{תלמוד בבלי|סוכה|מט|א}}}}. | |||
==קעגנערשאפט פון די צדוקים== | ==קעגנערשאפט פון די צדוקים== | ||
אין [[מסכת סוכה]] | אין [[מסכת סוכה]] ווערט געברענגט אז מען זאגט פארן כהן וואס גיסט זאל אויפהייבן זיין האנט, אז מען זאל זען אז ער גיסט טאקע אויפ׳ן מזבח. דאס איז צוליב די פרואוון פון די [[צדוקים]] צו מבטל זיין די מצוה פון ניסוך המים, וויבאלד עס ווערט נישט דערמאנט קלאר אין [[תורה שבכתב]] נאר בלויז אין [[תורה שבעל פה]], און אין איין פאל האט א כהן א צדוקי געגאסן די וואסער אויף זיינע [[פיס]], און דאס גאנצע פאלק האט אים באווארפן מיט זייערע [[אתרוג]]ים{{הערה|{{משנה|סוכה|ד|ט}}}}. צוליב די צדוקים האבן חז"ל אויך באשטימט אז די מצוה פון ניסוך המים זאל אפגעראכטן ווערן עפנטליך און פייערליך, כדי זיך אפן צו קעגנשטעלן די דעה פון די צדוקים{{מקור}}. | ||
==היינטיגע צייטן== | |||
ניסוך המים גייט אן בלויז ווען דער בית המקדש שטייט{{הערה|{{בבלי|מועד קטן|ד|א}}}}. לויט די דעה{{מקור}} וואס ערלויבט צו אפרעכטן די מצוה ביים פלאץ פון מזבח אויך ווען עס פעלט, האט התנועה לכינון המקדש וואס טוט צו צוריק ברענגען די עבודת המקדש, אפגעראכטן אין פארגאנגענהייט אין די יארן תשמ"ט-תשנ"א א ניסוך המים{{הערה|1=בטאון [http://lamikdash.blogspot.com/2005/04/blog-post.html '''יבנה המקדש'''] גיליון 242.}}. דאס פארבאט צו אריינברענגען תשמישי קדושה און די שטרענגע אונטערזיכונגען אין הר הבית אין די לעצטערע יארן האבן אפגעהאלטן אויך די איינפירונג. | |||
פון סוכות תשע"ה רעכטן אפ די ארגאניזאציעס פון בית המקדש א צערעמאניע ווי מען שפילט אויף דאס שעפן וואסער פונעם [[מעיין השילוח|שילוח]] און מען גיסט עס אויף א כמו [[מזבח]] אין דער [[אידישע פערטל]] אין ירושלים{{הערה|{{ערוץ7|יוני קמפינסקי|מתרגלים את ניסוך המים: במעמד רבנים וביוזמת אנשי מכון המקדש התבצע אתמול (ראשון) בשעות הערב מעמד ייחודי: "תרגול" ושחזור של קיום מצוות ניסוך המים|285431|י"ט תשרי תשע"ה}}}}. | |||
== צו ליינען נאך == | == צו ליינען נאך == | ||
*יוסף תבורי, '''מועדי ישראל בתקופת המשנה והתלמוד''', הוצאת מאגנס, [[ירושלים]] [[ה'תשנ"ה]], עמוד 198 און ווייטער. | |||
==רעפערענצן== | ==רעפערענצן== | ||
| שורה 35: | שורה 40: | ||
{{סוכות}} | {{סוכות}} | ||
[[ | [[קאַטעגאָריע:מצוות געטון דורך א כהן]] | ||
[[ | [[קאַטעגאָריע:סוכות]] | ||
[[ | [[קאַטעגאָריע:בית המקדש]] | ||
[[ | [[קאַטעגאָריע:מעיין השילוח]] | ||
[[ | [[קאַטעגאָריע:סוכה: סוגיות]] | ||
[[ | [[קאַטעגאָריע:נסכים]] | ||
[[קאַטעגאָריע:המכלול ארטיקלען]] | |||
[[he:ניסוך המים]] | |||
יעצטיגע רעוויזיע זינט 06:47, 11 נאוועמבער 2024
 | |
| שמחת בית השואבה. מאלעריי דורך דפנה לבנון. | |
| משנה | משנה, סוכה ד, ט |
|---|---|
| תלמוד בבלי | סוכה נא, א |
| משנה תורה | משנה תורה לרמב"ם, ספר עבודה, הלכות תמידים ומוספין, פרק י', הלכה ו' |
ניסוך המים איז א מצוה, הלכה למשה מסיני, וועלכע גייט אן אין די צייט וואס די בית המקדש שטייט אין די זיבן טעג פונעם יום טוב סוכות. די מצוה ווערט אויסגעפירט דורך גיסן וואסער אויפ׳ן מזבח בשעת׳ן מקריב זיין דעם קרבן תמיד פון אינדערפרי, אין צוגאב צו ניסוך היין, וויין וואס ווערט געגאסן לענגאויס דעם יאר ביים מקריב זיין קרבנות. דאס שעפן און גיסן דער וואסער איז אפגעראכטן געווארן מיט פאמפע און פרייד, און פון דעם האט זיך געשאפן די שמחת בית השואבה.
מקור
די מצוה ווערט נישט דערמאנט אין דער תורה, נאר חז״ל האבן דאס מקבל געווען אלס "הלכה למשה מסיני"[1]. חז"ל האבן אבער געטראפן רמזים צו ניסוך המים אין פרשת פנחס ביי די פסוקים וואס רעכענען אויס די קרבנות פון די טעג פון סוכות, וועלכע זענען געווען כמעט אייניג יעדן טאג און די תורה רעכנט זיי אויס מיט קליינליכע שינויים. רבי עקיבא לערנט פונעם לשון רבים ביים זעקסטן טאג ״ונסכיה״ אנשטאט ״ונסכה״, אז דאס ווייסט אויף די צוויי ניסוכים, וויין און וואסער. רבי יהודה בן בתירא זעט עס פון דעם וואס ס׳איז דא איבריגע אותיות וואס שאפן צוזאמען די ווארט "מים". אין אלע טעג שטייט "ונסכה", אויסער ביים צווייטן טאג וואו עס שטייט אנשטאט דעם "ונסכיהם" (מיטן צולייגן די אות מ"ם), און אינעם זעקסטן טאג שטייט "ונסכיה" (מיטן צולייגן די אות יו"ד). אין אלע טעג שטייט געשריבן "כמשפט", און אינעם זיבעטן טאג שטייט "כמשפטם" (מיטן צולייגן די אות מ"ם)[2].
אין ספר שמואל ווערט דערמאנט א צערעמאניע פון שעפן און גיסן וואסער פאר ג-ט[3], אבער עס איז אויבנאויף נישט פארבינדן צו רעגן אדער צו סוכות. אין ירושלמי זאגט בר קפרא אז דאס איז יא געווען די ניסוך המים פון סוכות[4].
טעם
דאס ניסוך ווערט געטון אום יום טוב סוכות וואס דעמאלט דאוונט מען און מען ווערט פאר׳משפט וועגן וואסער - די ווינטער רעגן פון די יאר. די קרבן ניסוך המים, ענליך צו מנחת העומר אדער צו ברענגען ביכורים, איז ווי א קרבן אויפ'ן ווינטער, ווי עס שטייט אין תוספתא: אמר רבי עקיבא: אמרה תורה: הבא עומר שעורים בפסח, שהוא פרק שעורין, כדי שתתברך עליך תבואה... הבא ניסוך המים בחג כדי שיתברכו עליך גשמים[5]
.
אין מדרש ווערט געברענגט אז ווען דער אויבערשטער האט אפגעשיידט די אויבערשטע וואסערן פון די אונטערשטע וואסערן בשעת בריאת העולם, האבן די אונטערשטע וואסערן געוויינט צוליב דעם וואס זיי זענען נישט ארויף אויבן, און דער אויבערשטער האט זיי געטרייסט מיט דעם אז די אויבערשטע וואסערן האבן נישט קיין רשות צו זאגן שירה ביז זיי נעמען רשות פון די אונטערשטע וואסערן, און אז זיי וועט מען מקריב זיין אויפ'ן מזבח דורך זאלץ (וואס קומט פון וואסער) און ניסוך המים[6].
סדר פון שעפן און גיסן
אין די פינף אדער זעקס וואכנטעג[7] פון סוכות זענען די כהנים און דער פאלק ארויס פארטאגס שעפן וואסער פון מעיין השילוח אין א גאלדענע קרוגל וואס אנטהאלט דריי לוג (ארום א ליטער). ערב שבת האט מען געשעפט דאפלט, אויך א קריגל פאר שבת וועלכע מען האט דערווייל באהאלטן אין די עזרה[8]. דאס שעפן איז געטון געווארן אין עפנטליכקייט און מיט גרויס פאראד, און איז באגלייט געווארן דורך די לויים מיט געזאנג און מוזיקאלישע אינסטרומענטן.
נאכן שעפן, איז מען אנגעקומען צו שער המים אין בית המקדש דארט האט מען געבלאזן מיט טרומפייטער און שופרות תקיעה תרועה תקיעה. דאס גיסן איז אויסגעפירט געווארן ביים מקריב זיין דער תמיד של שחר, צוזאמען מיט איר ניסוך היין[9]. דער כהן וואס האט זוכה געווען אין די עבודה פון מנסך זיין, איז ארויף אויפ'ן כבש צום מזבח העולה, און זיך געקערט צו די מערבית-דרומית ווינקל, דארט האט מען אפגעראכטן די נסכים. דער כהן האט געגאסן די וואסער פונעם גאלדענעם קרוג אין א זילבערנע טעפל וואס איז געלעכערט פון אונטן, צוזאמען מיט'ן גיסן וויין אין א ענליכע טעפל דערנעבן[10]. פון די טעפלען זענען די וואסער און די וויין גערינען דורך די מזבח צו די שיתין (א טיפער חלל אונטער'ן מזבח ביזן תהום), אדער יאז עס איינגעזאמלט געווארן אין א גרוב צווישן דעם כבש און מזבח, און איז אויסגעליידיגט געווארן איין מאל אין זעכציג יאר[11].
קעגנערשאפט פון די צדוקים
אין מסכת סוכה ווערט געברענגט אז מען זאגט פארן כהן וואס גיסט זאל אויפהייבן זיין האנט, אז מען זאל זען אז ער גיסט טאקע אויפ׳ן מזבח. דאס איז צוליב די פרואוון פון די צדוקים צו מבטל זיין די מצוה פון ניסוך המים, וויבאלד עס ווערט נישט דערמאנט קלאר אין תורה שבכתב נאר בלויז אין תורה שבעל פה, און אין איין פאל האט א כהן א צדוקי געגאסן די וואסער אויף זיינע פיס, און דאס גאנצע פאלק האט אים באווארפן מיט זייערע אתרוגים[12]. צוליב די צדוקים האבן חז"ל אויך באשטימט אז די מצוה פון ניסוך המים זאל אפגעראכטן ווערן עפנטליך און פייערליך, כדי זיך אפן צו קעגנשטעלן די דעה פון די צדוקים[מקור פארלאנגט].
היינטיגע צייטן
ניסוך המים גייט אן בלויז ווען דער בית המקדש שטייט[13]. לויט די דעה[מקור פארלאנגט] וואס ערלויבט צו אפרעכטן די מצוה ביים פלאץ פון מזבח אויך ווען עס פעלט, האט התנועה לכינון המקדש וואס טוט צו צוריק ברענגען די עבודת המקדש, אפגעראכטן אין פארגאנגענהייט אין די יארן תשמ"ט-תשנ"א א ניסוך המים[14]. דאס פארבאט צו אריינברענגען תשמישי קדושה און די שטרענגע אונטערזיכונגען אין הר הבית אין די לעצטערע יארן האבן אפגעהאלטן אויך די איינפירונג.
פון סוכות תשע"ה רעכטן אפ די ארגאניזאציעס פון בית המקדש א צערעמאניע ווי מען שפילט אויף דאס שעפן וואסער פונעם שילוח און מען גיסט עס אויף א כמו מזבח אין דער אידישע פערטל אין ירושלים[15].
צו ליינען נאך
רעפערענצן
- ↑ סוכה מד, א
- ↑ שבת קג, ב; תענית ב, ב (אין תלמוד ירושלמי, מסכת ראש השנה, פרק א', הלכה ג' שטייט דער צווייטער רמז בשם רבי עקיבה). אין זבחים קי, ב איז משמע אז לויט רבי עקיבא איז עס יא מן התורה.
- ↑ שמואל א' ז, ה; שמואל ב' כג, טז.
- ↑ תלמוד ירושלמי, מסכת סנהדרין, פרק ב', הלכה ה'
- ↑ תוספתא, מסכת סוכה, פרק ג', הלכה ז'; ראש השנה טז, א
- ↑ ווערט געברענגט אין רבנו בחיי, ויקרא ב, יג.
- ↑ משנה סוכה נ, א
- ↑ סוכה מח, ב
- ↑ יומא כו, ב; משנה תורה לרמב"ם, הלכות תמידים ומוספין, פרק י', הלכה ו'
- ↑ כדי דאס ארויסגיין פון די וואסער און די וויין זאלן זיך ענדיגן צוזאמען, איז די לאך פון די טעפל וויין געווען ברייטער, וויבאלד די וויין איז מער געדיכט, און וויבאלד מען האט אנגעהויבן צו גיסן די וויין און די וואסער אויף אמאל. סוכה מח, ב.
- ↑ מחלוקת איבער דעם סוכה מט, א
- ↑ משנה, סוכה ד, ט
- ↑ מועד קטן ד, א
- ↑ בטאון יבנה המקדש גיליון 242.
- ↑ יוני קמפינסקי, מתרגלים את ניסוך המים: במעמד רבנים וביוזמת אנשי מכון המקדש התבצע אתמול (ראשון) בשעות הערב מעמד ייחודי: "תרגול" ושחזור של קיום מצוות ניסוך המים, אויף ערוץ 7, י"ט תשרי תשע"ה
| סוכות | ||
|---|---|---|
| טעג | יום טוב ראשון • חול המועד סוכות • הושענא רבא • שמיני עצרת • שמחת תורה |  |
| סוכה | סכך • עסן אין סוכה • שלאפן אין סוכה • לישב בסוכה • אושפיזין • מצטער פטור מן הסוכה • תשבו כעין תדורו • מעמיד • דופן עקומה • הלכות סוכה | |
| ארבעה מינים | אתרוג, לולב, הדס און ערבה • הלכות ארבעת המינים • קיישעלע | |
| מנהגים | הושענות • הקפות • חיבוט ערבה • זכר לשמחת בית השואבה • תיקון ליל הושענא רבא | |
| מצוות בזמן בית המקדש |
מצוות ערבה במקדש • הקפת המזבח • ניסוך המים • שמחת בית השואבה • הקהל • שלמי שמחה | |
| שמיני עצרת און שמחת תורה | תפילת גשם • וזאת הברכה • שמחת תורה פאן • הקפות פון שמחת תורה • הקפות שניות | |
| תפילות און פיוטים | הושענות (כהושעת אלים) • פיוטי הגשם (אף ברי · זכור אב · שפעת רביבים) • מפי קל • סוכה ולולב לעם סגולה • משה אמת | |
| פארשידנס | שמחת יום טוב • מסכת סוכה • סהרנה | |