אונטערשייד צווישן ווערסיעס פון "אליצור בן שדיאור"
(←מחלוקת קרח ועדתו: פונקטואציע) |
ק (←רעפערענצן: מכלוליזאציע) |
||
| (24 מיטלסטע ווערסיעס פון 4 באַניצער נישט געוויזן.) | |||
| שורה 1: | שורה 1: | ||
{{דעסקריפציע|נשיא פון שבט ראובן}} | |||
{{אישיות תנ"כית | {{אישיות תנ"כית | ||
| | | געבורט ארט = [[מצרים]] | ||
| אב = שדיאור | | אב = שדיאור | ||
| תקופה = יציאת מצרים, דור המדבר | | תקופה = יציאת מצרים, דור המדבר | ||
| בתנ"ך = {{תנ"ך|במדבר|א|ה | | בתנ"ך = {{תנ"ך|במדבר|א|ה}}; {{תנ"ך|במדבר|ב|י|אן=ספר}}; {{תנ"ך|במדבר|ז|ל|אן=ספר}}; {{תנ"ך|במדבר|י|יח|אן=ספר}} | ||
}} | }} | ||
'''אֱלִיצוּר בֶּן שְׁדֵיאוּר''' איז געווען דער [[נשיא]] פון [[שבט ראובן]] אין די צייט פון נאך [[יציאת מצרים]]. ער איז געווען פון די צוויי הונדערט און פופציג "נשיאי עדה" וועלכע האבן געהאלטן מיט [[קורח]] אין זיין מחלוקת מיט [[משה]]. | '''אֱלִיצוּר בֶּן שְׁדֵיאוּר''' איז געווען דער [[נשיא]] פון [[שבט ראובן]] אין די צייט פון נאך [[יציאת מצרים]]. ער איז געווען פון די צוויי הונדערט און פופציג "נשיאי עדה" וועלכע האבן געהאלטן מיט [[קורח]] אין זיין מחלוקת מיט [[משה]]. | ||
== לעבן און שאפן == | == לעבן און שאפן == | ||
ווי די אנדערע נשיאים, האט השי"ת באשטימט אליצור בן שדיאור צו ציילן זיין שבט ביים צווייטן ציילונג פון אידן אין מדבר. זיי ווערן דארט געשילדערט ווי {{ציטוטון|קְרוּאֵי הָעֵדָה, נְשִׂיאֵי מַטּוֹת אֲבוֹתָם, רָאשֵׁי אַלְפֵי יִשְׂרָאֵל{{הערה|{{תנ"ך|במדבר|א|טז}}}}}}. זיי זענען אלע געווען הויפטן אין [[סנהדרין]]{{הערה|{{תנ"ך|במדבר|א|טז | ווי די אנדערע נשיאים, האט השי"ת באשטימט אליצור בן שדיאור צו ציילן זיין שבט ביים צווייטן ציילונג פון אידן אין מדבר. זיי ווערן דארט געשילדערט ווי {{ציטוטון|קְרוּאֵי הָעֵדָה, נְשִׂיאֵי מַטּוֹת אֲבוֹתָם, רָאשֵׁי אַלְפֵי יִשְׂרָאֵל{{הערה|{{תנ"ך|במדבר|א|טז}}}}}}. זיי זענען אלע געווען הויפטן אין [[סנהדרין]]{{הערה|{{תנ"ך|במדבר|א|טז|מפרש=מלבי"ם}}}}, וועלכע זענען גערופן געווארן צו יעדע חשוב'ע זאך ביי אידן{{הערה|{{תנ"ך|במדבר|א|טז|מפרש=רש"י}}}}. | ||
לויט חז"ל זענען די נשיאים געווען די שוטרים וואס די מצריים האבן געשטעלט איבער אידן אין [[מצרים]], וואס זיי זענען געשלאגן געווארן ווען אידן האבן נישט ערפילט זייער קוואטע{{הערה|ספרי במדבר פיסקא מה, געברענגט אויך אין {{תנ"ך|במדבר|ז|ב|מפרש=רש"י}}}}. טייל לערנען אז זיי זענען שוין געווען נשיאים איבער די עלטערן פונעם דור המדבר, נאך זייענדיג אין מצרים{{הערה|תפארת יהונתן | לויט חז"ל זענען די נשיאים געווען די שוטרים וואס די מצריים האבן געשטעלט איבער אידן אין [[מצרים]], וואס זיי זענען געשלאגן געווארן ווען אידן האבן נישט ערפילט זייער קוואטע{{הערה|ספרי במדבר פיסקא מה, געברענגט אויך אין {{תנ"ך|במדבר|ז|ב|מפרש=רש"י}}}}. טייל לערנען אז זיי זענען שוין געווען נשיאים איבער די עלטערן פונעם דור המדבר, נאך זייענדיג אין מצרים{{הערה|{{היברובוקס|[[רבי יהונתן אייבשיץ]]|תפארת יהונתן|21286|יאזעפאף תרל"ג|page=188}}}}. | ||
דורכאויס די [[מסעות|וואנדערונגען אין מדבר]] האט אליצור געפירט זיין שבט אין דער צווייטער מחנה, נאך די ערשטע מחנה פון [[שבט יהודה|יהודה]], און אונטער'ן "דגל מחנה ראובן" זענען אויך געווען [[שבט שמעון|שמעון]] און [[שבט גד|גד]]{{הערה|{{תנ"ך|במדבר|י|יח}}}}. לויט ווי דערציילט אין מדרש, איז זיין [[פאן]] געווען געפארבט רויט, און דודאים בלומען געצייכנט דערויף{{הערה|{{מדרש רבה|במדבר|ב|ז}}}}. | דורכאויס די [[מסעות|וואנדערונגען אין מדבר]] האט אליצור געפירט זיין שבט אין דער צווייטער מחנה, נאך די ערשטע מחנה פון [[שבט יהודה|יהודה]], און אונטער'ן "דגל מחנה ראובן" זענען אויך געווען [[שבט שמעון|שמעון]] און [[שבט גד|גד]]{{הערה|{{תנ"ך|במדבר|י|יח}}}}. לויט ווי דערציילט אין מדרש, איז זיין [[פאן]] געווען געפארבט רויט, און דודאים בלומען געצייכנט דערויף{{הערה|{{מדרש רבה|במדבר|ב|ז}}}}. | ||
לויט איין מקור איז אליצור בן שדיאור - אינאיינעם מיט נתנאל בן צוער און אליאב בן חילון - געווען באזונדער אויסגעצייכנט אין גדלות התורה, מער ווי די אנדערע נשיאים{{הערה|תוספות השלם אויף במדבר ב, ו}}. | |||
== מחלוקת קרח ועדתו == | == מחלוקת קרח ועדתו == | ||
די שכנות פון שבט ראובן צו [[שבט לוי]] האט צוגעברענגט אז ביים [[מחלוקת קורח ועדתו]] האט שבט ראובן געשפילט א הויפט ראלע{{הערה|זעט {{תנ"ך|במדבר|טז|א|מפרש=רש"י}}}}, אין שפיץ פון זייער נשיא אליצור בן שדיאור, צוזאמען מיט אנדערע פון די נשיאים וואס זענען אויך געווען צווישן די צוויי הונדערט און פופציג מענטשן וועלכע האבן דאן געברענגט [[קטורת]], ווי עס ווערט געשילדערט אין מדרש{{הערה|{{מדרש רבה|במדבר|יח|ג}}; [[מדרש תנחומא]] | די שכנות פון שבט ראובן צו [[שבט לוי]] האט צוגעברענגט אז ביים [[מחלוקת קורח ועדתו]] האט שבט ראובן געשפילט א הויפט ראלע{{הערה|זעט {{תנ"ך|במדבר|טז|א|מפרש=רש"י}}}}, אין שפיץ פון זייער נשיא אליצור בן שדיאור, צוזאמען מיט אנדערע פון די נשיאים וואס זענען אויך געווען צווישן די צוויי הונדערט און פופציג מענטשן וועלכע האבן דאן געברענגט [[קטורת]], ווי עס ווערט געשילדערט אין מדרש{{הערה|{{מדרש רבה|במדבר|יח|ג}}; [[מדרש תנחומא]] באבער קרח ה}}:{{ציטוט|"וַיָּקֻמוּ לִפְנֵי מֹשֶׁה, וַאֲנָשִׁים מִבְּנֵי יִשְׂרָאֵל חֲמִשִּׁים וּמָאתָיִם" - מי הם? - אליצור בן שדיאור וחביריו, האנשים אשר נקבו בשמות. אף על פי שלא פרסמן הכתוב נתן סימניהן, ומתוך המקראות את מבין אותם. משל למה הדבר דומה, לבן טובים שנמצא גונב כלים מבית המרחץ, ולא היה רוצה בעל הגניבה לפרסמו, התחיל נותן סימניו, אמרו לו מי גנב כליך, אמר להם אותו בן טובים בעל קומה ושיניו נאות ושערו שחור וחוטמו נאה, משנתן סימניו ידעו מי הוא. אף כאן אף על פי שסתמן הכתוב, בא ונתן סימניהן ואתה יודע מי הם. נאמר להלן ({{תנ"ך|במדבר|א|טז}}): "אֵלֶּה קְרוּאֵי הָעֵדָה נְשִׂיאֵי מַטּוֹת אֲבוֹתָם רָאשֵׁי אַלְפֵי יִשְׂרָאֵל הֵם וַיִּקַּח מֹשֶׁה וְאַהֲרֹן אֵת הָאֲנָשִׁים הָאֵלֶּה אֲשֶׁר נִקְּבוּ בְּשֵׁמוֹת" ונאמר כאן "נְשִׂיאֵי עֵדָה קְרִאֵי מוֹעֵד אַנְשֵׁי שֵׁם".|מדרש רבה; מדרש תנחומא}} | ||
לויט דעם איז אליצור בן שדיאור נפטר געווארן אין צווייטן יאר נאך יציאת מצרים, אין פייער וואס האט פארברענט די מקטירי הקטורת. | לויט דעם איז אליצור בן שדיאור נפטר געווארן אין צווייטן יאר נאך יציאת מצרים, אין פייער וואס האט פארברענט די מקטירי הקטורת. | ||
לויט איין מקור האט אליצור געהאט א זון וואס איז געווען פאסיג פאר נשיא, וועלכער האט אים זאפארט איבערגענומען{{הערה|שפתי צדיק אויף פרשת קרח, אות נ"ח}}. | |||
== קרבנות הנשיאים == | == קרבנות הנשיאים == | ||
אליצור בן שדיאור איז געווען דער פערטער אין די רייע צו מקריב זיין ביי די [[קרבנות הנשיאים]]. ער האט מקריב געווען זיין [[קרבן]] אום [[ד' ניסן]] אינעם צווייטן יאָר צו [[יציאת מצרים]] ({{לינק צו אידיש יאר|2449}}). | אליצור בן שדיאור איז געווען דער פערטער אין די רייע צו מקריב זיין ביי די [[קרבנות הנשיאים]]. ער האט מקריב געווען זיין [[קרבן]] אום [[ד' ניסן]] אינעם צווייטן יאָר צו [[יציאת מצרים]] ({{לינק צו אידיש יאר|2449}}). | ||
טראץ וואס ראובן איז דער עלסטער, האט [[נחשון בן עמינדב]], דער נשיא פון שבט יהודה, מקריב געווען ערשט, אלס שכר אויף אריינטאנצן אין [[ים]] ביי [[קריעת ים סוף]]. אויך [[נתנאל בן צוער]], דער נשיא פון [[שבט יששכר]], וואס איז געווארן אנגערופן "מלכה של תורה", האט צוליב דעם מקריב געווען בעפאר אליצור, און נאך אים דער נשיא פון [[שבט זבולון]], [[אליאב בן חילון]], צוליב וואס ער האלט אויס און שטיצט שבט יששכר די לומדי תורה. אנדערע | טראץ וואס ראובן איז דער עלסטער, האט [[נחשון בן עמינדב]], דער נשיא פון שבט יהודה, מקריב געווען ערשט, אלס שכר אויף אריינטאנצן אין [[ים]] ביי [[קריעת ים סוף]]. אויך [[נתנאל בן צוער]], דער נשיא פון [[שבט יששכר]], וואס איז געווארן אנגערופן "מלכה של תורה", האט צוליב דעם מקריב געווען בעפאר אליצור, און נאך אים דער נשיא פון [[שבט זבולון]], [[אליאב בן חילון]], צוליב וואס ער האלט אויס און שטיצט שבט יששכר די לומדי תורה{{הערה|{{מדרש רבה|במדבר|יג}}}}. אנדערע ערקלערן אז ס'איז געגאנגען לויט'ן סדר פון די דגלים ביי די מסעות, און צוליב דעם איז מען אריבער צום "דגל מחנה ראובן" נאר נאך אלע פון "דגל מחנה יהודה"{{הערה|{{ילקוט שמעוני|[[פרשת נשא]]|תשטו}}}}. | ||
דער מדרש ערקלערט אז די קרבנות פון אליצור האבן מרמז געווען קעגן דער ענין פון [[תשובה]] און די זכותים פון ראובן{{הערה|{{מדרש רבה|במדבר|יג|יח}}}}. | |||
== זיין נאמען == | == זיין נאמען == | ||
אין מדרש ווערט ערקלערט אז זיין נאמען צייגט אויף די תשובה פון דער אבי השבט, [[ראובן]]: {{ציטוט|ראובן אעפ״י שחטא, כמו שנאמר וילך ראובן וישכב וגו׳ ({{תנ"ך|בראשית|לה|כב | אין מדרש ווערט ערקלערט אז זיין נאמען צייגט אויף די תשובה פון דער אבי השבט, [[ראובן]]: {{ציטוט|ראובן אעפ״י שחטא, כמו שנאמר וילך ראובן וישכב וגו׳ ({{תנ"ך|בראשית|לה|כב}}), לבסוף עשה תשובה ומחל לו הקב״ה על אותו עון, לכך נקרא אליצור, מה ה'''צור''' הזה סובל כל הבית, כך סבל הקב״ה על עוונותיהם ומחל להם. בן שדיאור – ממי למד ראובן לעשות תשובה מיהודה אחיו, בעת שצוה להשליך תמר כלתו ל'''אור''', כמו שנאמר ויאמר יהודה הוציאוה ותשרף ({{תנ"ך|בראשית|לח|כד}}), ואין '''שדי''' אלא השלכה, כדמתרגמינן ירה בים ({{תנ"ך|שמות|טו|ד}}), שדי בימא. כששלחה תמר ליהודה הסימנים, ואמרה לו הכר נא למי וגו׳ ({{תנ"ך|בראשית|לח|כה}}). מיד ויכר יהודה ויאמר צדקה ממני וגו׳ ({{תנ"ך|בראשית|לח|כו}}), כשראה ראובן כי הודה יהודה, אף הוא הודה על עונו, ומחל לו הקב״ה.|{{מדרש אגדה|במדבר|א|ה}}}} | ||
ענליך שטייט אין [[אור החיים]], אז אליצור טייטשט "מיין גאט איז מיין היילונג" (פון לשון {{ציטוטון|הַצֳרִי אֵין בְּגִלְעָד}}, {{תנ"ך|ירמיהו|ח|כב | ענליך שטייט אין [[אור החיים]], אז אליצור טייטשט "מיין גאט איז מיין היילונג" (פון לשון {{ציטוטון|הַצֳרִי אֵין בְּגִלְעָד}}, {{תנ"ך|ירמיהו|ח|כב}}), מיט דעם וואס ער האט אנגענומען די תשובה פון ראובן און אים פאררעכנט צווישן די שבטים. | ||
==זעט אויך== | |||
* [[קרבנות הנשיאים]] | |||
== רעפערענצן == | == רעפערענצן == | ||
{{רעפערענצן}} | {{רעפערענצן}} | ||
{{ספר במדבר}} | |||
[[קאטעגאריע:נשיאי שבטי ישראל]] | |||
[[קאַטעגאָריע:דור המדבר: פערזאנען]] | |||
[[קאַטעגאָריע:פערזאנען אין ספר במדבר]] | |||
[[קאַטעגאָריע:שבט ראובן]] | |||
[[קאַטעגאָריע:המכלול ארטיקלען]] | |||
[[he:אליצור בן שדיאור]] | |||
[[קאַטעגאָריע:קרבנות הנשיאים]] | |||
יעצטיגע רעוויזיע זינט 16:32, 26 נאוועמבער 2023
| געבורט | מצרים |
|---|---|
| תקופה | יציאת מצרים, דור המדבר |
| בתנ"ך | במדבר א, ה; ב, י; ז, ל; י, יח |
אֱלִיצוּר בֶּן שְׁדֵיאוּר איז געווען דער נשיא פון שבט ראובן אין די צייט פון נאך יציאת מצרים. ער איז געווען פון די צוויי הונדערט און פופציג "נשיאי עדה" וועלכע האבן געהאלטן מיט קורח אין זיין מחלוקת מיט משה.
לעבן און שאפן
ווי די אנדערע נשיאים, האט השי"ת באשטימט אליצור בן שדיאור צו ציילן זיין שבט ביים צווייטן ציילונג פון אידן אין מדבר. זיי ווערן דארט געשילדערט ווי ”קְרוּאֵי הָעֵדָה, נְשִׂיאֵי מַטּוֹת אֲבוֹתָם, רָאשֵׁי אַלְפֵי יִשְׂרָאֵל[1]”. זיי זענען אלע געווען הויפטן אין סנהדרין[2], וועלכע זענען גערופן געווארן צו יעדע חשוב'ע זאך ביי אידן[3].
לויט חז"ל זענען די נשיאים געווען די שוטרים וואס די מצריים האבן געשטעלט איבער אידן אין מצרים, וואס זיי זענען געשלאגן געווארן ווען אידן האבן נישט ערפילט זייער קוואטע[4]. טייל לערנען אז זיי זענען שוין געווען נשיאים איבער די עלטערן פונעם דור המדבר, נאך זייענדיג אין מצרים[5].
דורכאויס די וואנדערונגען אין מדבר האט אליצור געפירט זיין שבט אין דער צווייטער מחנה, נאך די ערשטע מחנה פון יהודה, און אונטער'ן "דגל מחנה ראובן" זענען אויך געווען שמעון און גד[6]. לויט ווי דערציילט אין מדרש, איז זיין פאן געווען געפארבט רויט, און דודאים בלומען געצייכנט דערויף[7].
לויט איין מקור איז אליצור בן שדיאור - אינאיינעם מיט נתנאל בן צוער און אליאב בן חילון - געווען באזונדער אויסגעצייכנט אין גדלות התורה, מער ווי די אנדערע נשיאים[8].
מחלוקת קרח ועדתו
די שכנות פון שבט ראובן צו שבט לוי האט צוגעברענגט אז ביים מחלוקת קורח ועדתו האט שבט ראובן געשפילט א הויפט ראלע[9], אין שפיץ פון זייער נשיא אליצור בן שדיאור, צוזאמען מיט אנדערע פון די נשיאים וואס זענען אויך געווען צווישן די צוויי הונדערט און פופציג מענטשן וועלכע האבן דאן געברענגט קטורת, ווי עס ווערט געשילדערט אין מדרש[10]:
"וַיָּקֻמוּ לִפְנֵי מֹשֶׁה, וַאֲנָשִׁים מִבְּנֵי יִשְׂרָאֵל חֲמִשִּׁים וּמָאתָיִם" - מי הם? - אליצור בן שדיאור וחביריו, האנשים אשר נקבו בשמות. אף על פי שלא פרסמן הכתוב נתן סימניהן, ומתוך המקראות את מבין אותם. משל למה הדבר דומה, לבן טובים שנמצא גונב כלים מבית המרחץ, ולא היה רוצה בעל הגניבה לפרסמו, התחיל נותן סימניו, אמרו לו מי גנב כליך, אמר להם אותו בן טובים בעל קומה ושיניו נאות ושערו שחור וחוטמו נאה, משנתן סימניו ידעו מי הוא. אף כאן אף על פי שסתמן הכתוב, בא ונתן סימניהן ואתה יודע מי הם. נאמר להלן (במדבר א, טז): "אֵלֶּה קְרוּאֵי הָעֵדָה נְשִׂיאֵי מַטּוֹת אֲבוֹתָם רָאשֵׁי אַלְפֵי יִשְׂרָאֵל הֵם וַיִּקַּח מֹשֶׁה וְאַהֲרֹן אֵת הָאֲנָשִׁים הָאֵלֶּה אֲשֶׁר נִקְּבוּ בְּשֵׁמוֹת" ונאמר כאן "נְשִׂיאֵי עֵדָה קְרִאֵי מוֹעֵד אַנְשֵׁי שֵׁם".
— מדרש רבה; מדרש תנחומא
לויט דעם איז אליצור בן שדיאור נפטר געווארן אין צווייטן יאר נאך יציאת מצרים, אין פייער וואס האט פארברענט די מקטירי הקטורת.
לויט איין מקור האט אליצור געהאט א זון וואס איז געווען פאסיג פאר נשיא, וועלכער האט אים זאפארט איבערגענומען[11].
קרבנות הנשיאים
אליצור בן שדיאור איז געווען דער פערטער אין די רייע צו מקריב זיין ביי די קרבנות הנשיאים. ער האט מקריב געווען זיין קרבן אום ד' ניסן אינעם צווייטן יאָר צו יציאת מצרים (ב'תמ"ט).
טראץ וואס ראובן איז דער עלסטער, האט נחשון בן עמינדב, דער נשיא פון שבט יהודה, מקריב געווען ערשט, אלס שכר אויף אריינטאנצן אין ים ביי קריעת ים סוף. אויך נתנאל בן צוער, דער נשיא פון שבט יששכר, וואס איז געווארן אנגערופן "מלכה של תורה", האט צוליב דעם מקריב געווען בעפאר אליצור, און נאך אים דער נשיא פון שבט זבולון, אליאב בן חילון, צוליב וואס ער האלט אויס און שטיצט שבט יששכר די לומדי תורה[12]. אנדערע ערקלערן אז ס'איז געגאנגען לויט'ן סדר פון די דגלים ביי די מסעות, און צוליב דעם איז מען אריבער צום "דגל מחנה ראובן" נאר נאך אלע פון "דגל מחנה יהודה"[13].
דער מדרש ערקלערט אז די קרבנות פון אליצור האבן מרמז געווען קעגן דער ענין פון תשובה און די זכותים פון ראובן[14].
זיין נאמען
אין מדרש ווערט ערקלערט אז זיין נאמען צייגט אויף די תשובה פון דער אבי השבט, ראובן:
ראובן אעפ״י שחטא, כמו שנאמר וילך ראובן וישכב וגו׳ (בראשית לה, כב), לבסוף עשה תשובה ומחל לו הקב״ה על אותו עון, לכך נקרא אליצור, מה הצור הזה סובל כל הבית, כך סבל הקב״ה על עוונותיהם ומחל להם. בן שדיאור – ממי למד ראובן לעשות תשובה מיהודה אחיו, בעת שצוה להשליך תמר כלתו לאור, כמו שנאמר ויאמר יהודה הוציאוה ותשרף (בראשית לח, כד), ואין שדי אלא השלכה, כדמתרגמינן ירה בים (שמות טו, ד), שדי בימא. כששלחה תמר ליהודה הסימנים, ואמרה לו הכר נא למי וגו׳ (בראשית לח, כה). מיד ויכר יהודה ויאמר צדקה ממני וגו׳ (בראשית לח, כו), כשראה ראובן כי הודה יהודה, אף הוא הודה על עונו, ומחל לו הקב״ה.
ענליך שטייט אין אור החיים, אז אליצור טייטשט "מיין גאט איז מיין היילונג" (פון לשון ”הַצֳרִי אֵין בְּגִלְעָד”, ירמיהו ח, כב), מיט דעם וואס ער האט אנגענומען די תשובה פון ראובן און אים פאררעכנט צווישן די שבטים.
זעט אויך
רעפערענצן
- ↑ במדבר א, טז
- ↑ מלבי"ם, במדבר א, טז
- ↑ רש"י, במדבר א, טז
- ↑ ספרי במדבר פיסקא מה, געברענגט אויך אין רש"י, במדבר ז, ב
- ↑ רבי יהונתן אייבשיץ, תפארת יהונתן, יאזעפאף תרל"ג
- ↑ במדבר י, יח
- ↑ במדבר רבה, פרשה ב', פסקה ז'
- ↑ תוספות השלם אויף במדבר ב, ו
- ↑ זעט רש"י, במדבר טז, א
- ↑ במדבר רבה, פרשה י"ח, פסקה ג'; מדרש תנחומא באבער קרח ה
- ↑ שפתי צדיק אויף פרשת קרח, אות נ"ח
- ↑ במדבר רבה, פרשה י"ג
- ↑ ילקוט שמעוני, פרשת נשא, רמז תשט"ו
- ↑ במדבר רבה, פרשה י"ג, פסקה י"ח