רוי:פאראייניגטע פארטיזאנער ארגאניזאציע

פאראייניגטע פארטיזאנער ארגאניזאציע (פ פ א), איז געווען א אידישע ארגאניזאציע, וואס האט זיך געשלאגן מיט די נאציס אין ווילנע, ליטע. די ארגאניזאציע איז באשטאנען פון רוב פארטייען, אין ווילנער געטא.

די מיטגלידער זענען בעיקר געקומען פון יוגענט באוועגונגען. אנהייב האבן זיי געוואלט אנטלויפן פון ווילנע, אדער קיין ווארשעווער געטא, אדער קיין ביאליסטאק, ווי דער לעבן איז געווען אביסל גרינגער, און די נאציס האבן נישט דורכגעפירט, אזויפיל בלוטיקע אקציעס, ווי אין ווילנע. אדער צו אנטלויפן צו די וועלדער, און קעמפן פון דארט. צום ענדע זענען רוב געקומען צום באשלוס אז מען בלייבט אין געטא, און מען קעמפט פון דארט.

אויפן 21סטן יאנואר 1942, איז די ארגאניזאציע אויפגעשטעלט געווארן, מיט כמעט אלע ציוניסטישע פארטייען, און די קאמוניסטן. אפריל יענע יאר האט זיך די בונד אויך צוגעשלאסן. דער קאמאנדיר איז געווען "יצחק וויטענבערג" פארשטייער פון קאמוניסטן, אבא קאוונער פארשטייער פון השומר הצעיר, און "יוסף גלאזמאן" פון בית"ר.

אנהייב האבן פרובירט פארשאפן געווער, און פארשפרייטן די ידיעה, אז אידן ווערן אומגעברענגט אין פאנאר. די מיטגלידער זענען ארגאניזירט געווארן אין פינף צו א טרופע, און דריי טרופעס אן אפטיילונג. זיי זענען צעטיילט געווארן לויט געגנטער אין געטא, בערך זעקס אפטיילונגען זענען געווען א באטאליאן. האנט גראנאטן און מאלאטאוו קאקטעיל באמבעס, זענען פאבריצירט געווארן אייגנגעמאכט אין געטא. זיי האבן געשיקט שליחים צו גראדנע געטא, ווארשע, און אנדערע.

צו יענע צייט איז נישט געווען קיין רייבערייען, צווישן יודנראט אין שפיץ פון יעקב גענז, מיט די אונטערוועלט קעמפער.

אין אנהייב 1943, ביי דער ענדע פון "רעלאטיווע שטילקייט", זענען אידן אנטלאפן פון געטא צו די וועלדער, די נאנטע ארבעט צווישן די דרויסענדיקע פארטיזאנער גרופעס און די יידישע, האבן געברענגט די נאציס צו אונטערנעמען שטרענגע שריט, זיי האבן פארלאנגט 50 ארבעטער, גענז האט באשלאסן צו שיקן פארטיזאנער, די יונגען האבן זיך באהאלטן, ער האט עס געטון מיטן ציל אפצושוואכן די פארטיזאנער, און זיי דערווייטערן פון ווילנע.

אין יולי 1943, איז יצחק וויטנבערג, הויפט פון פארטיזאנער, ארעסטירט געווארן דורכן ארדענונגסדינסט, זיינע פריינט האבן אונטערגענומען אן אקציע, אין וועלכע ער איז באפרייט געווארן. די נאציס האבן פארלאנגט ער זאל זיך גלייך איינמעלדן צו די פאליציי, ער האט זיך איינגעגעבן, און מיט ציאניד זיך גענומען דאס לעבן א טאג דערויף.

אויפן 24סטן יולי, איז די ערשטע ארגאניזירטע גרופע, גלאזמאן אין שפיץ, אנטלאפן פון געטא.

אין אוגוסט זענען אסאך אידן פארשיקט געווארן קיין עסטלאנד, איידער די פארשיקונגען, האט די ארגאניזאציע ארויסגעגעבן א קריגס באפעל, צוויי באטאליאנען האבן זיך געשטעלט. די צווייטע באטאליאן, האבן די נאציס אנטדעקט דורך א מסירה, און אלע זענען אומגעקומען. די פארטיזאנער ארגאניזאציע האט אפעלירט צו די באפעלקערונג, נישט צו גיין צו די פארשיקונגען, וויבאלד די אידן ווערן פארשיקט צום אומקום. די איינוואוינער האבן אבער נישט געגלייבט די פארטיזאנער.

נאכן פארשיקונג, האבן מערערע יונגען זיך אנגעשלאסן צום ווידערשטאנד, און האבן פרובירט זיך ארויסצוכאפן פון געטא. אין סעפטעמבער, איז א גרופע פון 70 קעמפער, געלונגען ארויס צו גיין צו די וועלדער. אויפן 23סטן סעפטעמבער דעם טאג פון געטא אויפלעזונג, זענען די פארבליבענע אין שפיץ פון אבא קאוונער, אנטלאפן צו די וועלדער, און ביזן באפרייאונג איז די קעמפער ארגאניזאציע, געהאט פיר באטאליאנען, וואס האבן זיך באטייליגט אין באפרייען ווילנע, מיטן אריינמארש פון רויטע ארמיי, אין יולי 1944.

דער בלאט קומט פון יידיש-וויקיפעדיע.
אריגינעלער בלאט • ערלויבעניש cc-by-sa 3.0.

דאס איז נישט קיין המכלול ארטיקל, בלויז עפעס וואס ליגט דא ביז עס וועט ערזעצט ווערן מיט בעסערס. שרייבט עס איבער!