אונטערשייד צווישן ווערסיעס פון "רוי:קאלציום"

יעצטיגע רעוויזיע זינט 22:06, 26 אקטאבער 2023

זילבערנער־ווייסער קאַלציום

קאַלציום איז דער כעמישער עלעמענט פון דער משפּחה פון אַלקאַלי-ערד מעטאַלן, מיט סימבאל Ca און אטאם נומער 20.

אלס א גרופּע צוויי מעטאל ווי בעריליום און מאַגנעזיום זענען עס פאראן נאר צוויי עלעקטראנען אין זיין אויסערן עלעקטראן שאל ארביטאל וואס איז אין דעם דאזיגן פאל "4s²" אלס די עלעקטראנען-קאנפיגוראציע. כדי צו שאפן אן ענערגעטיש שטאבילן צושטאנד, וועט קאלציום גרינג פארלירן די "4s²" עלעקטראנען אין א סאך כעמישע רעאקציעס.

אייגנשאפטן

קאלציום איז א ווייכער אלקאלי־ערד מעטאל און זיין קאליר איז גרוי. קאלציום פלאקערט אין א געל־רויטן פלאם. ווען קאלציום איז אפן אין דער לופט ווערט ער ארומגעהילט אין Ca₃N₂. קאלציום רעאגירט מיט וואסער אויסשיילנדיג וואסערשטאף און שאפט קאלציום הידראקסיד (אפגעלאשענער ליים) ( ₂(Ca(OH).

באניצן

א סאך קאלציום זאלצן זענען גוט באקאנטע מאטעריאלן וואס מען ניצט אינעם טאג־טעגליכן לעבן: קרייד (פאר מארקירן), גיפס (פארשוועבלטער קאלציום), קאלכשטיין (קאלציום קארבאנאט) און (נישט־געלעשטער) קאלך (קאלציום אקסיד).

קאלציום פארבינדונגען

קאלציום-קארבאנאט (CaCO₃) ווערט געניצט אין פאבריצירן צעמענט און ליים, קאלך פאר לאנדווירטשאפט, קאלכשטיין (געניצט אין דער שטאל אינדוסטריע). אויך האט ער כעמישע און אפטישע באניצן אין ציינפאסטע, למשל.
קאלציום-הידראקסיט צעפירונג (Ca(OH)₂) (אויך באוואוסט ווי קאלכוואסער) ניצט מען אפצושפירן קארבאן דיאקסיד ווען ער ווערט געבלעזעלט דורך א צעפירונג; ער ווערט מוטנע וואו ס'איז פאראן CO₂.
קאלציום-ארסענאט (Ca₃(AsO₄)₂) ווערט געניצט אין אינזעקטיצידן.
קאלציום-קארביד (CaC₂) ניצט מען צו מאכן אצעטילען גאז (וואס ווערט געניצט אין אצעטילען ברענערס פאר שווייסן און אין דער פאבריקאציע פון פלאסטיקן).
קאלציום-קלאריד (CaCl₂) ניצט מען אוועקצונעמען אייז און שטויב פון גאסן, אין מישן בעטאן, אין פושקעס פון פאמידארן, און אין אויטאמאביל רייפן.

דער בלאט קומט פון יידיש-וויקיפעדיע.
אריגינעלער בלאט • ערלויבעניש cc-by-sa 3.0.

דאס איז נישט קיין המכלול ארטיקל, בלויז עפעס וואס ליגט דא ביז עס וועט ערזעצט ווערן מיט בעסערס. שרייבט עס איבער!

@@ שורה 1: / שורה 1: @@
+{{דעסקריפציע||ענגליש = chemical element with symbol Ca and atomic number 20|העב=יסוד כימי בעל המספר האטומי 20|דייטש=chemisches Element mit dem Symbol Ca und der Ordnungszahl 20|}}
 [[טעקע:Ca-TableImage.svg|250px|לינקס]]
 [[טעקע:Calcium unter Argon Schutzgasatmosphäre.jpg|250px|קליין|זילבערנער־ווייסער קאַלציום]]
@@ שורה 17: / שורה 18: @@
 * [[קאלציום-קארבאנאט]] (CaCO<sub>3</sub>) ווערט געניצט אין פאבריצירן [[צעמענט]] און ליים, קאלך פאר לאנדווירטשאפט, [[קאלכשטיין]] (געניצט אין דער שטאל אינדוסטריע). אויך האט ער כעמישע און אפטישע באניצן אין  [[ציינפאסטע]], למשל.
 * [[קאלציום-הידראקסיט]] צעפירונג (Ca(OH)<sub>2</sub>) (אויך באוואוסט ווי קאלכוואסער) ניצט מען אפצושפירן קארבאן דיאקסיד ווען ער ווערט געבלעזעלט דורך א צעפירונג; ער ווערט מוטנע וואו ס'איז פאראן CO<sub>2</sub>.
-* [[קאלציום-ארסענאט]] (Ca<sub>3</sub>(AsO<sub>4</sub>)<sub>2</sub>) ווערט געניצט אין אינסעקטיצידן.
+* [[קאלציום-ארסענאט]] (Ca<sub>3</sub>(AsO<sub>4</sub>)<sub>2</sub>) ווערט געניצט אין אינזעקטיצידן.
 * [[קאלציום-קארביד]] (CaC<sub>2</sub>) ניצט מען צו מאכן אצעטילען גאז (וואס ווערט געניצט אין אצעטילען ברענערס פאר [[שווייסן]] און אין דער פאבריקאציע פון [[פלאסטיק]]ן).
 * [[קאלציום-קלאריד]] (CaCl<sub>2</sub>) ניצט מען אוועקצונעמען [[אייז]] און [[שטויב]] פון גאסן, אין מישן [[בעטאן]], אין פושקעס פון [[פאמידאר]]ן, און אין אויטאמאביל [[רייף|רייפן]].
@@ שורה 27: / שורה 28: @@
 [[קאטעגאריע:אויף יידיש]]
 {{קרד/ויקי/יידיש}}
+[[he:סידן]]