בדוקי עריכות אוטומטית, אינטערפעיס רעדאקטארן, אינטערפעיס אדמיניסטראַטאָרן, סיסאפן, מייבאים, מעדכנים, מייבא, אספקלריה רעדאקטארן
46,365
רעדאגירונגען
קיין רעדאגירונג באמערקונג
אין תקציר עריכה |
אין תקציר עריכה |
||
| שורה 1: | שורה 1: | ||
{{דרעפט}} | {{דרעפט}} | ||
'''שלמה קאַרליבאך''', באַקאַנט אלס ר' שלמה'לע קאַרלבאך | '''שלמה קאַרליבאך''', באַקאַנט אלס ר' שלמה'לע קאַרלבאך (י"ח טבת ה'תרפ"ה – ט"ז חשון ה'תשנ"ה, 14טן יאנואר 1925 – 21סטן אקטאבער 1994), איז געווען א אידישער מוזיקער, דערציילער, משפיע, און רוחניות'דיגער פירער, וועמענס לעבן און שאפונג האָבן געפירט צו פילע מחלוקת און דיסקוסיעס ביים אידישן עולם. | ||
==ביאָגראַפיע== | ==ביאָגראַפיע== | ||
ר' שלמה איז געבוירן איז געבוירן געוואָרן | ר' שלמה איז געבוירן איז געבוירן געוואָרן אין בערלין, דייטשלאנד, אין אַן אַלטער יעקישער רבנישער דינאַסטיע. זיין פאמיליע האט געדארפט אנטלויפן פון די נאציס אין 1931 קיין עסטרייך, וואו זיין פאָטער, הרב נפתלי קאַרליבאַך, האָט געדינט אַלס הויפּט-רב אין באַדן לעבן ווין פון 1931 ביז 1938. שלמה האט דאן געלערנט אין ישיבה אין ליטע. מיטן אויפקום פון די נאציס האט די משפחה געפליכטעט קיין שווייץ, איידער זיי האבן עמיגרירט קיין אמעריקע אין תרצ"ט (1939). זיין פאטער האט געגרינדעט דעם ביהמ"ד קהילת יעקב, וואס איז היינט באוואוסט אלס די "קארליבאך שול", אין אפּער וועסט סייד מאנהעטן. | ||
שלמה מיט זיין צווילינג ברודער, הרב אלי' חיים קאַרליבאַך, האָבן געלערנט אין דער חרדישער ישיבה [[תורה ודעת]] ביי הגאון רבי שלמה היימאן, און שפּעטער אין בית מדרש גבוה אין לעיקוואָד אונטער הגאון רבי אהרן קאטלער. קאַרליבאַך איז דאָרט באַטראַכט געוואָרן אַלס איינער פון די שפּיץ תלמידים. ער איז געווען באַקאַנט פאַר זיין ברייטער תורה קענטעניש. ער האָט פלייסיג געלערנט אין די יונגע יאָרן, געהאַט היתר הוראה, און געהאַט א גוטן קאָפּ. זיינע חידושים אַלס בחור זענען געווען באַדייטיג, און עטליכע האַלטן אַז ער איז געווען "מלא וגדוש בחסידות". | |||
ער איז געווען באַקאַנט פאַר זיין ברייטער תורה קענטעניש. ער האָט פלייסיג געלערנט אין די יונגע יאָרן, געהאַט היתר הוראה, און געהאַט א גוטן קאָפּ. זיינע חידושים אַלס בחור זענען געווען באַדייטיג, און עטליכע האַלטן אַז ער איז געווען "מלא וגדוש בחסידות". | |||
אין 1949 האָט ער פאַרלאָזט לעיקוואָד און זיך צוגעטשעפּעט צו חב"ד-ליובאַוויטש. פון 1951 ביז 1954 האָט ער געדינט אַלס איינער פון די ערשטע שלוחים פונעם זיבעטן ליובאַוויטשער רבין, רבי מנחם מענדל שניאורסאָן, מיט'ן ציל צו פאַרשפּרייטן דעם חסידישן מעסעדזש אין אַמעריקע. ער האָט באַקומען רבנישע סמיכה אין 1954 פון [[רבי יצחק הוטנער|הרב יצחק הוטנער]], דער ראש ישיבה פון ישיבה חיים בערלין. זיינע ראשי ישיבה האָבן אים אָפּגערעדט פון זיין באַגער צו פאַרפאָלגן מוזיק, האַלטנדיג עס פאַר אַ צייטפאַרברענג{{הערה|1=Eric Offenbacher, "Interview with a Jewish Minstrel," Jewish Life, Aug. 1959, pp. 53^57}}. | |||
קארליבאך האט חתונה געהאט שפעט, ביי די 48 יאר, מיט נעילה (גליק) פון טאראנטא, און זיי האבן געהאט צוויי טעכטער: נשמה און נדרה. | קארליבאך האט חתונה געהאט שפעט, ביי די 48 יאר, מיט נעילה (גליק) פון טאראנטא, און זיי האבן געהאט צוויי טעכטער: נשמה און נדרה. | ||
| שורה 35: | שורה 34: | ||
רעב שלמה'ס שליחות איז געווען צו דערגרייכן פרייע אידן און זיי מקרב זיין צו יודישקייט. ער איז אריין אין דער [[היפי]] באוועגונג, און די גרופע ארום אים ביי די גרויסע מוזיק פעסטיוואלן איז גערופן געווארן "די הייליגע היפּיס". ער האט געזען אין יעדן מענטשן א גוטס, באזירט אויפן צלם אלקים, און האט געלייגט דעם עיקר דגש אויף אהבת ישראל, אהבה, ערליכקייט, און תמימות. ער האט ארומגעפארן איבער דער גארער וועלט, ספעציעל אין די קאמוניסטישע לענדער, צו מחזק זיין די יודן דארטן. | רעב שלמה'ס שליחות איז געווען צו דערגרייכן פרייע אידן און זיי מקרב זיין צו יודישקייט. ער איז אריין אין דער [[היפי]] באוועגונג, און די גרופע ארום אים ביי די גרויסע מוזיק פעסטיוואלן איז גערופן געווארן "די הייליגע היפּיס". ער האט געזען אין יעדן מענטשן א גוטס, באזירט אויפן צלם אלקים, און האט געלייגט דעם עיקר דגש אויף אהבת ישראל, אהבה, ערליכקייט, און תמימות. ער האט ארומגעפארן איבער דער גארער וועלט, ספעציעל אין די קאמוניסטישע לענדער, צו מחזק זיין די יודן דארטן. | ||
קארליבאך'ס מוזיקאלישער סטיל איז געווען א מישונג פון פאלק-[[ראק מוזיק|ראק]]-[[פאפ מוזיק | קארליבאך'ס מוזיקאלישער סטיל איז געווען א מישונג פון פאלק-[[ראק מוזיק|ראק]]-[[פאפ מוזיק]] מיט טעקסטן פון די תורה. ער האט גענוצט מוזיק אלס א כלי צו לערנען און האט גע'חידוש'ט ניגונים וואס האבן געשפילט א גרויסע ראלע אין דער יודישער קולטור, אריינגערעכנט אין דער "נעא-חסידישער" תנועה. טראץ דעם וואס ער איז נישט געווען א מוזיקאלישער ווירטואז, און זיין גיטאר האט אָפטמאל געפעלט א שטריקל, זענען זיינע ניגונים דויערהאפטיג. ער האט געהאלטן, אז יעדער קען זינגען זיינע לידער, און זיי געבן כח ווי "א יודישער וויטאמין פיל". | ||
פון זיינע מערסט באקאנטע ניגונים זענען: "עוד ישמע" (וואס איז א יסוד ביי חתונות), "והאר עינינו" (וואס האט געוואונען דריט פלאץ אינעם ערשטן חסידישן געזאנג פעסטיוואל אין ישראל 1969), און "עם ישראל חי" (וואס איז געווארן דער הימנע פון דער | פון זיינע מערסט באקאנטע ניגונים זענען: "עוד ישמע" (וואס איז א יסוד ביי חתונות), "והאר עינינו" (וואס האט געוואונען דריט פלאץ אינעם ערשטן חסידישן געזאנג פעסטיוואל אין ישראל 1969), און "עם ישראל חי" (וואס איז געווארן דער הימנע פון דער סאוויעטישער אידנטום באוועגונג). עס איז אינטערעסאנט צו באמערקן אז דער ניגון באוואוסט אלס "הבדלה קרליבך" איז נישט קאמפאזירט געווארן דורך אים, און איז מעגליך פארבונדן מיט מאדזשיץ. קארליבאך האט אליין עדות געזאגט אז זיין גאנצע מוזיק שטאמט פון מאדזשיץ. | ||
א "קארליבאך מנין", אדער א "נעא-חסידישער מנין", איז א אידישע תפילה סערוויס וואס נוצט די ניגונים וואס ער האט קאמפאזירט, ספעציעל פארן קבלת שבת. די סערוויסעס זענען אויסגעצייכנט מיט זייער דגוש אויפן זינגען די תפילה, אָפט מיט א געשמאקן און לעבעדיגן סטיל{{הערה|{{לינק|קעפל=Carlebach minyan|אדרעס=https://en.wikipedia.org/wiki/Carlebach_minyan|זייטל=Wikipedia}}}}. | א "קארליבאך מנין", אדער א "נעא-חסידישער מנין", איז א אידישע תפילה סערוויס וואס נוצט די ניגונים וואס ער האט קאמפאזירט, ספעציעל פארן קבלת שבת. די סערוויסעס זענען אויסגעצייכנט מיט זייער דגוש אויפן זינגען די תפילה, אָפט מיט א געשמאקן און לעבעדיגן סטיל{{הערה|{{לינק|קעפל=Carlebach minyan|אדרעס=https://en.wikipedia.org/wiki/Carlebach_minyan|זייטל=Wikipedia}}}}. | ||