אונטערשייד צווישן ווערסיעס פון "ליפא פריעדמאן"

144 בייטן צוגעלייגט ,  פֿאַר 3 חדשים
קיין רעדאגירונג באמערקונג
אין תקציר עריכה
אין תקציר עריכה
 
(איין צווישנדיגע ווערסיע פונעם זעלבן באַניצער נישט געוויזן)
שורה 1: שורה 1:
{{דעסקריפציע|מנהל פון סאטמארער מוסדות (תרס"ה–תשל"ג)}}
{{דעסקריפציע|מנהל פון סאטמארער מוסדות (תרס"ה–תשל"ג)}}
{{אישיות
{{אישיות
| בילד = ליפא פרידמאן.jpg
| געבורט ארט = אניק
| וואוינארט = וויליאמסבורג
| עיסוק = מנהל מוסדות סאטמאר
| תאריך לידה עברי = כ"ב תשרי תרס"ה
| תאריך לידה עברי = כ"ב תשרי תרס"ה
| תאריך פטירה עברי = כ' חשון תשל"ג
| תאריך פטירה עברי = כ' חשון תשל"ג
| בילד = ליפא פרידמאן.jpg
| געבורט ארט = אניק
| קבורה ארט = ביה"ח סאטמאר, ניו זשערסי
| קבורה ארט = ביה"ח סאטמאר, ניו זשערסי
| וואוינארט = וויליאמסבורג
| אמט = מנהל מוסדות סאטמאר
}}
}}
ר' '''חנניה יום טוב ליפא פריעדמאן''' ([[כ"ב תשרי|שמיני עצרת]] [[ה'תרס"ה]] - [[כ' חשון]] [[ה'תשל"ג]]) איז געווען אן עסקן און כלל-טוער, וואס האט געדינט אלס מנהל המוסדות פון [[סאטמאר (חסידות)|סאטמאר]] אין ניו יארק, און איינער פון די וויכטיגסטע עסקנים ביי די סאטמארער חסידות אין די יארן נאכ'ן [[חורבן אייראפע]]. ער איז געווען א נאנטער תלמיד פון [[רבי יואל טייטלבוים|סאטמארער רבי'ן]] און א צענטראלע פיגור אין אויפבוי פון די סאטמארער מוסדות אין [[וויליאמסבורג]].
ר' '''חנניה יום טוב ליפא פריעדמאן''' ([[כ"ב תשרי|שמיני עצרת]] [[ה'תרס"ה]] - [[כ' חשון]] [[ה'תשל"ג]]) איז געווען אן עסקן און כלל-טוער, וואס האט געדינט אלס מנהל המוסדות פון [[סאטמאר (חסידות)|סאטמאר]] אין ניו יארק, און איינער פון די וויכטיגסטע עסקנים ביי די סאטמארער חסידות אין די יארן נאכ'ן [[חורבן אייראפע]]. ער איז געווען א נאנטער תלמיד פון [[רבי יואל טייטלבוים|סאטמארער רבי'ן]] און א צענטראלע פיגור אין אויפבוי פון די סאטמארער מוסדות אין [[וויליאמסבורג]].
שורה 14: שורה 14:
ליפא איז געבוירן געווארן אום תרס"ה אין א קליין אונגארישן דערפל, אניק, נעבן דער שטאט [[סעליש]], צו זיין פאטער רבי אברהם, א תלמיד פונעם סיגוטער רב [[רבי חנניה יום-טוב ליפא טייטלבוים]], נאך וועמען ר' אברהם האט גערופן זיין זון. יונגערהייט האט ער ארויסגעשטארצט מיט זיינע כשרונות, און האט געלערנט אין עטליכע ישיבות, אריינגערעכנט אין [[אונסדארף]] אונטער רבי יוסף יונה צבי הלוי הורוויץ, פון וועם ער האט באקומען סמיכה אויף הוראה{{הערה|שם=זכרון|{{צ-בוך|מחבר=שמואל וויינגארטן|נאמען=ספר זכרון לקהילת סעליש והסביבה|שנת הוצאה=תשל"ו|עמ=79–80|קישור=https://digitalcollections.nypl.org/items/f46a52d0-5b20-0133-0fd5-00505686a51c/book#page/84/mode/1up}}}}. אלס בחור איז ער שוין געווען טעטיג אין כלל ענינים. אין יאר תרפ"ד האט ער אנגעפירט א קאמפיין אין [[קארפאטארוס]] צו ערוועלן די פארטיי אין וואס זיין רבי דער אונסדארפער רב איז געשטאנען אין שפיץ צום [[טשעכאסלאוואקיי|טשעכסלאוואקישן]] [[פארלאמענט]]{{הערה|שם=זכרון}}.
ליפא איז געבוירן געווארן אום תרס"ה אין א קליין אונגארישן דערפל, אניק, נעבן דער שטאט [[סעליש]], צו זיין פאטער רבי אברהם, א תלמיד פונעם סיגוטער רב [[רבי חנניה יום-טוב ליפא טייטלבוים]], נאך וועמען ר' אברהם האט גערופן זיין זון. יונגערהייט האט ער ארויסגעשטארצט מיט זיינע כשרונות, און האט געלערנט אין עטליכע ישיבות, אריינגערעכנט אין [[אונסדארף]] אונטער רבי יוסף יונה צבי הלוי הורוויץ, פון וועם ער האט באקומען סמיכה אויף הוראה{{הערה|שם=זכרון|{{צ-בוך|מחבר=שמואל וויינגארטן|נאמען=ספר זכרון לקהילת סעליש והסביבה|שנת הוצאה=תשל"ו|עמ=79–80|קישור=https://digitalcollections.nypl.org/items/f46a52d0-5b20-0133-0fd5-00505686a51c/book#page/84/mode/1up}}}}. אלס בחור איז ער שוין געווען טעטיג אין כלל ענינים. אין יאר תרפ"ד האט ער אנגעפירט א קאמפיין אין [[קארפאטארוס]] צו ערוועלן די פארטיי אין וואס זיין רבי דער אונסדארפער רב איז געשטאנען אין שפיץ צום [[טשעכאסלאוואקיי|טשעכסלאוואקישן]] [[פארלאמענט]]{{הערה|שם=זכרון}}.


ער איז געווארן אן איידעם בזיווג ראשון ביי [[רבי שאול בראך]], דער [[קאשוי]]ער רב. ליפא האט זיך באזעצט אין קאשוי, וואו ער האט געוואוינט עטליכע יאר, דערנאך האט ער זיך געצויגן קיין סעליש, וואו ער האט ווייטער אנגעפירט זיין עסקנות. ער האט געהאט אן אנגזעענעם פאסטן אינעם "סעלישער פאלקס[[באנק]]" וואס האט געהערט צו זיין פאטער. ער האט אויך אוועקגעגעבן א טייל פון זיין טאג צו מרביץ תורה זיין אינעם [ישיבה]] וואס ער האט געפירט אין זיין הויז פאר א קבוצה בחורים{{הערה|שם=זכרון}}. ווען זיין פאטער איז עלטער געווארן איז דער באנק אריבער גענצליך אונטער זיין פירערשאפט{{הערה|שם=זכרון}}.
ער איז געווארן אן איידעם בזיווג ראשון ביי [[רבי שאול בראך]], דער [[קאשוי]]ער רב. ליפא האט זיך באזעצט אין קאשוי, וואו ער האט געוואוינט עטליכע יאר, דערנאך האט ער זיך געצויגן קיין סעליש, וואו ער האט ווייטער אנגעפירט זיין עסקנות. ער האט געהאט אן אנגזעענעם פּאסטן אינעם "סעלישער פאלקס[[באנק]]" וואס האט געהערט צו זיין פאטער. ער האט אויך אוועקגעגעבן א טייל פון זיין טאג צו מרביץ תורה זיין אינעם ישיבה וואס ער האט געפירט אין זיין הויז פאר א קבוצה בחורים{{הערה|שם=זכרון}}. ווען זיין פאטער איז עלטער געווארן איז דער באנק אריבער גענצליך אונטער זיין פירערשאפט{{הערה|שם=זכרון}}.


ר' ליפא איז געווען באקאנט אין סעליש אלס איינער פון די חשוב'ע עסקנים פון דער קהילה. ער האט געשטרעבט אריינצוברענגען א [[חסידות|חסיד'ישן]] אטמאספער אין שטאט, וואס איז געווען מער אשכנז'יש געשטימט. ער פלעגט שענקען א [[גארטל]] פאר יעדער בר מצוה בחור, און פאר יעדער בחור וואס האט געוואלט פארן צום סאטמארער רבי'ן האט ער אויסגעצאלט די שפעזן{{הערה|שם=דורות|{{אוצר החכמה|2=דורות|3=675209|page=17|קעפל=הגנרל|באנד=606|שנת הוצאה=תשפ"ג|מו"ל=בטאון העדה|עמ=17–23}}}}. ער האט באזיצט א פאסטן אין דעם פינאנץ קאמיטע פון די ארטיגע שטאטראט, און האט אנגעקניפט קשרים אויך מיט די צענטראלע רעגירונג אין [[אונגוואר]], א זאך וואס ער האט אויסגענוצט צו טון טובות פאר די קהילה און פאר אינדעווידועלן{{הערה|שם=זכרון}}. אין יאר תש"ג איז ער ערוועלט געווארן צו דינען אלס סעלישער [[ראש הקהל]]{{הערה|שם=זכרון}}.
ר' ליפא איז געווען באקאנט אין סעליש אלס איינער פון די חשוב'ע עסקנים פון דער קהילה. ער האט געשטרעבט אריינצוברענגען א [[חסידות|חסיד'ישן]] אטמאספער אין שטאט, וואס איז געווען מער אשכנז'יש געשטימט. ער פלעגט שענקען א [[גארטל]] פאר יעדער בר מצוה בחור, און פאר יעדער בחור וואס האט געוואלט פארן צום סאטמארער רבי'ן האט ער אויסגעצאלט די שפעזן{{הערה|שם=דורות|{{אוצר החכמה|2=דורות|3=675209|page=17|קעפל=הגנרל|באנד=606|שנת הוצאה=תשפ"ג|מו"ל=בטאון העדה|עמ=17–23}}}}. ער האט באזיצט א פאסטן אין דעם פינאנץ קאמיטע פון די ארטיגע שטאטראט, און האט אנגעקניפט קשרים אויך מיט די צענטראלע רעגירונג אין [[אונגוואר]], א זאך וואס ער האט אויסגענוצט צו טון טובות פאר די קהילה און פאר אינדיווידועלן{{הערה|שם=זכרון}}. אין יאר תש"ג איז ער ערוועלט געווארן צו דינען אלס סעלישער [[ראש הקהל]]{{הערה|שם=זכרון}}.


ביי דער [[צווייטער וועלט קריג]] איז ער פארשיקט געווארן קיין [[אוישוויץ]] צוזאמען מיט זיין ווייב און זיבן קינדער, פון וועלכע נאר זיין בכור [[בערל פרידמאן|בערל]] איז געבליבן לעבן. אין אוישוויץ האט ר' ליפא געשפילט א ראלע אין אפהיטן אידישקייט, געהאלפן אנדערע אידן לייגן תפילין, און געהאלטן חשבון ווען ס'איז שבת און יום טוב. אויך האט ער רעקארדירט די יארצייטן פון די ארטיגע אומגעקומענע. שפעטער האט ער חתונה געהאט בזיווג שני מיט יוכבד, א טאכטער פון רבי אברהם וואלדמאן, שו"ב אין שטאט סאטמאר. מיט יוכבד האט ער געהאט איין זון און איין טאכטער{{הערה|שם=דורות}}.
ביי דער [[צווייטער וועלט קריג]] איז ער פארשיקט געווארן קיין [[אוישוויץ]] צוזאמען מיט זיין ווייב און זיבן קינדער, פון וועלכע נאר זיין בכור [[בערל פרידמאן|בערל]] איז געבליבן לעבן. אין אוישוויץ האט ר' ליפא געשפילט א ראלע אין אפהיטן אידישקייט, געהאלפן אנדערע אידן לייגן תפילין, און געהאלטן חשבון ווען ס'איז שבת און יום טוב. אויך האט ער רעקארדירט די יארצייטן פון די ארטיגע אומגעקומענע. שפעטער האט ער חתונה געהאט בזיווג שני מיט יוכבד, א טאכטער פון רבי אברהם וואלדמאן, שו"ב אין שטאט סאטמאר. מיט יוכבד האט ער געהאט איין זון און איין טאכטער{{הערה|שם=דורות}}.


נאכן [[חורבן אייראפע]] האט ער זיך צוריקגעקערט קיין סעליש, און שפעטער האט ער אימיגרירט קיין [[טשעכאסלאוואקיי]], וואו ער האט געדינט אלס רב אין א פליטים קהילה אין דער שטאט כאמטוב. אין תש"ז איז ער געקומען קיין [[אמעריקא]] און זיך באזעצט אין [[וויליאמסבורג]]. ער איז נפטר געווארן פלוצלינג פרייטאג צונאכטס פרשת וירא, כ' חשוון תשל"ג{{הערה|שם=זכרון}}, און ער ליגט אין דעם סאטמארער בית החיים אין [[ניו זשערסי]]{{הערה|{{לינק|אדרעס=https://www.ivelt.com/forum/viewtopic.php?p=747608#p747608|קעפל=בילד פון זיין מציבה|זייטל=[[אייוועלט]]}}}}.
נאכן [[חורבן אייראפע]] האט ער זיך צוריקגעקערט קיין סעליש, און שפעטער האט ער אימיגרירט קיין [[טשעכאסלאוואקיי]], וואו ער האט געדינט אלס רב אין א פליטים קהילה אין דער שטאט כאמטוב. אין תש"ז איז ער געקומען קיין אמעריקע און זיך באזעצט אין [[וויליאמסבורג]]. ער איז נפטר געווארן פלוצלינג פרייטאג צונאכטס פרשת וירא, כ' חשוון תשל"ג{{הערה|שם=זכרון}}, און ער ליגט אין דעם סאטמארער בית החיים אין [[ניו זשערסי]]{{הערה|{{לינק|אדרעס=https://www.ivelt.com/forum/viewtopic.php?p=747608#p747608|קעפל=בילד פון זיין מציבה|זייטל=[[אייוועלט]]}}}}.


==עסקנות און אויפבוי פון סאטמאר==
==עסקנות און אויפבוי פון סאטמאר==
[[טעקע:ליפא פרמ אפיס.png|קליין|ר' ליפא אין אפיס פון סאטמארער מוסדות]]
[[טעקע:ליפא פרמ אפיס.png|קליין|ר' ליפא אין אפיס פון סאטמארער מוסדות]]
[[טעקע:ליפא לינזי.png|קליין|ר' ליפא מיט ניו יארק סיטי מעיאר דזשאן לינדזי, ביי א באזוך אין שטוב פון סאטמארער רבי]]
[[טעקע:ליפא לינזי.png|קליין|ר' ליפא מיט ניו יארק סיטי מעיאר דזשאן לינדזי, ביי א באזוך אין שטוב פון סאטמארער רבי]]
נאך בעפארן קריג האט דער סאטמארער רבי אנערקענט זיין טאלאנט, און ער פלעגט אים באשטימען פאר פארשידענע שליחות'ן. צווישן די יארן תרצ"ח און תש"ד איז ער געווען דער "אמבאסאדאר" פון סאטמאר אין [[טשעכיי]], און האט געשפילט א ראלע אין פארשידענע עסקנות אקטיוויטעטן, אריינגערעכנט פדיון שבויים און ראטעווען אידן פון די נאצישע נעגל{{הערה|שם=דורות}}.
נאך בעפארן קריג האט דער סאטמארער רבי אנערקענט זיין טאלאנט, און ער פלעגט אים באשטימען פאר פארשידענע שליחות'ן. צווישן די יארן תרצ"ח און תש"ד איז ער געווען דער אזוי-גערופענער "אמבאסאדאר" פון סאטמאר אין [[טשעכיי]], און האט געשפילט א ראלע אין פארשידענע עסקנות אקטיוויטעטן, אריינגערעכנט פדיון שבויים און ראטעווען אידן פון די נאצישע נעגל{{הערה|שם=דורות}}.


נאכן קריג, אלס רב אין כאמטוב, איז ער געווען טעטיג אין אויפבויען מוסדות און קהילות פאר די פליטים און אין שאפן פילע וויזעס פאר זיינע באקאנטע, זיי זאלן קענען אימיגרירן קיין אמעריקע. ער האט אין תש"ז אליין אימיגרירט אהין און געארבעט אינאיינעם מיטן סאטמארער רבי'ן, אויפצובויען דארט א חסיד'ישע געמיינדע{{הערה|שם=דורות}}.
נאכן קריג, אלס רב אין כאמטוב, איז ער געווען טעטיג אין אויפבויען מוסדות און קהילות פאר די פליטים און אין שאפן פילע וויזעס פאר זיינע באקאנטע, זיי זאלן קענען אימיגרירן קיין אמעריקע. ער האט אין תש"ז אליין אימיגרירט אהין און געארבעט אינאיינעם מיטן סאטמארער רבי'ן, אויפצובויען דארט א חסיד'ישע געמיינדע{{הערה|שם=דורות}}.
שורה 33: שורה 33:
ר' ליפא איז איז געווען פאראנטווארטליך פארן אויפשטעלן די חדר און ישיבה "תורה ויראה" דסאטמאר און די [[מיידל שולע]] "בית רחל", און איז געווארן דער געטרייער מנהל המוסדות פון סאטמאר. אונטער זיין פירערשאפט זענען די אינסטיטוציעס שטארק געוואקסן און געווארן די גרעסטע אידישע פריוואטע חינוך סיסטעם אין אמעריקע. רבי ליפא האט געהאט א שטארקע פארבינדונג מיט'ן סאטמארער רבי'ן, און האט געדינט אלס זיין רעכטע האנט אין אלע ענינים פון די מוסדות{{הערה|{{אוצר החכמה|2=דברי יואל - מכתבים|3=172301|page=55|באנד=ב|שנת הוצאה=תש"מ|עמ=נז|4=א בריוו פון סאטמאר רבי'ן מיט א שליחות צו רבי ליפא}}}}. ער האט געפירט זיין ארבעט מיט מסירת נפש, ארבעטנדיג אפטמאל ביז שפעט אין די נאכט. ער האט זיך אויך אפגעגעבן מיט שרייבן די תורות פונעם סאטמארער רבי'ן{{הערה|זעט {{אוצר החכמה|2=ליקוטי אורה|3=616506|page=8|קעפל=מילין זעירין|באנד=שבועות|שנת הוצאה=תשע"ו|עמ=ו}}}}.
ר' ליפא איז איז געווען פאראנטווארטליך פארן אויפשטעלן די חדר און ישיבה "תורה ויראה" דסאטמאר און די [[מיידל שולע]] "בית רחל", און איז געווארן דער געטרייער מנהל המוסדות פון סאטמאר. אונטער זיין פירערשאפט זענען די אינסטיטוציעס שטארק געוואקסן און געווארן די גרעסטע אידישע פריוואטע חינוך סיסטעם אין אמעריקע. רבי ליפא האט געהאט א שטארקע פארבינדונג מיט'ן סאטמארער רבי'ן, און האט געדינט אלס זיין רעכטע האנט אין אלע ענינים פון די מוסדות{{הערה|{{אוצר החכמה|2=דברי יואל - מכתבים|3=172301|page=55|באנד=ב|שנת הוצאה=תש"מ|עמ=נז|4=א בריוו פון סאטמאר רבי'ן מיט א שליחות צו רבי ליפא}}}}. ער האט געפירט זיין ארבעט מיט מסירת נפש, ארבעטנדיג אפטמאל ביז שפעט אין די נאכט. ער האט זיך אויך אפגעגעבן מיט שרייבן די תורות פונעם סאטמארער רבי'ן{{הערה|זעט {{אוצר החכמה|2=ליקוטי אורה|3=616506|page=8|קעפל=מילין זעירין|באנד=שבועות|שנת הוצאה=תשע"ו|עמ=ו}}}}.


אויסער זיין ראלע אין די מוסדות, איז רבי ליפא געווען ווי דער "אויסערן מיניסטער" פון סאטמאר; ער איז געווען אריינגעמישט אין פיל עסקנות אויפן לעגאלן פראנט, און איז געווען א וויכטיגע פארבינדונג צווישן די סאטמארער קהילה און דער אמעריקאנער רעגירונג{{הערה|Stephen Price, “The Effect of Federal Anti-Poverty Programs and Policies of the Hasidic and Puerto Communities of Williamsburg” (PhD diss., Brandeis University, 1979), 157|כיוון=שמאל}}. אויסער אוועקשטעלן די חסידישע חינוך סיסטעם, איז ער געווארן קרעדיטירט מיטן גרינדן פרייע-הלוואות סאסייעטיס פאר אידן און אנטוויקלען דריי גאנץ-נאכט מעדיצינישע קליניקס איבער ברוקלין{{הערה|שם=NYT}}. ער האט געהאט א פירנדע ראלע אין די "פאראייניגטע אידישע ארגאניזאציעס פון וויליאמסבורג" (UJO) זינט איר גרינדונג{{הערה|{{Cite book|url=https://dokumen.pub/a-fortress-in-brooklyn-race-real-estate-and-the-making-of-hasidic-williamsburg-9780300258370.html|title=A Fortress in Brooklyn: Race, Real Estate, and the Making of Hasidic Williamsburg|pages=63, 80–81}}}}, און ער האט געארבעט מיט פארשידענע פאליטיקאנטן און רעגירונגס באאמטע, אריינגערעכנט [[ריטשארד ניקסאן|פרעזידענט ניקסאן]], צו העלפן די מוסדות און די אידישע געמיינדע{{הערה|{{NYT|Ari L. Goldman|Hasidim Flexing Political Muscle|1972/10/08/archives/hasidim-flexing-political-muscle-hasidim-are-flexing-political.html|אקטאבער 8, 1972}}}}.
אויסער זיין ראלע אין די מוסדות, איז רבי ליפא געווען ווי דער "אויסערן מיניסטער" פון סאטמאר; ער איז געווען אריינגעמישט אין פיל עסקנות אויפן לעגאלן פראנט, און איז געווען א וויכטיגע פארבינדונג צווישן די סאטמארער קהילה און דער אמעריקאנער רעגירונג{{הערה|Stephen Price, “The Effect of Federal Anti-Poverty Programs and Policies of the Hasidic and Puerto Communities of Williamsburg” (PhD diss., Brandeis University, 1979), 157|כיוון=שמאל}}. אויסער אוועקשטעלן די חסידישע חינוך סיסטעם, איז ער געווארן קרעדיטירט מיטן גרינדן פרייע-הלוואות סאסייעטיס פאר אידן און אנטוויקלען דריי גאנץ-נאכט מעדיצינישע קליניקס איבער ברוקלין{{הערה|שם=NYT}}. ער האט געהאט א פירנדע ראלע אין די "פאראייניגטע אידישע ארגאניזאציעס פון וויליאמסבורג" (UJO) זינט איר גרינדונג{{הערה|{{Cite book|url=https://dokumen.pub/a-fortress-in-brooklyn-race-real-estate-and-the-making-of-hasidic-williamsburg-9780300258370.html|title=A Fortress in Brooklyn: Race, Real Estate, and the Making of Hasidic Williamsburg|pages=63, 80–81}}|כיוון=שמאל}}, און ער האט געארבעט מיט פארשידענע פאליטיקאנטן און רעגירונגס באאמטע, אריינגערעכנט [[ריטשארד ניקסאן|פרעזידענט ניקסאן]], צו העלפן די מוסדות און די אידישע געמיינדע{{הערה|{{NYT|Ari L. Goldman|Hasidim Flexing Political Muscle|1972/10/08/archives/hasidim-flexing-political-muscle-hasidim-are-flexing-political.html|אקטאבער 8, 1972}}|כיוון=שמאל}}.


ער האט זיך מתחילה קעגנגעשטעלט דאס אויפבויען א שטעטל פאר סאטמאר. אבער טראץ וואס ער פלעגט זיך צומאל קענען דינגען מיט סאטמארער רבי'ן איבער געוויסע ענינים פון די קהילה, האט ער עס געטון מיט אן הכנעה און בלויז ווען דער רבי האט געוואלט הערן זיין מיינונג{{הערה|{{אוצר החכמה|ישיבת תורה ויראה ובית רחל דרבינו יואל|ונבנתה עיר|624657|page=139}}}}. אין זיינע לעצטע יארן האט ער יא צוגעהאלפן דאס גרינדן די סאטמארער קהילה אין [[קרית יואל]]{{הערה|{{אוצר החכמה|שמואל שלמה טעללער|קרית מלך רב|642890|page=114|קעפל=ר׳ ליפא׳ס מסירות נפש פארן רבי׳נס שטעטל}}; זעט אויך דעם {{אוצר החכמה|2=אין חלק ב'|3=642891|page=16|קעפל=הערת המחבר}}}},
ער האט זיך מתחילה קעגנגעשטעלט דאס אויפבויען א שטעטל פאר סאטמאר. אבער טראץ וואס ער פלעגט זיך צומאל קענען דינגען מיט סאטמארער רבי'ן איבער געוויסע ענינים פון די קהילה, האט ער עס געטון מיט אן הכנעה און בלויז ווען דער רבי האט געוואלט הערן זיין מיינונג{{הערה|{{אוצר החכמה|ישיבת תורה ויראה ובית רחל דרבינו יואל|ונבנתה עיר|624657|page=139}}}}. אין זיינע לעצטע יארן האט ער יא צוגעהאלפן דאס גרינדן די סאטמארער קהילה אין [[קרית יואל]]{{הערה|{{אוצר החכמה|שמואל שלמה טעללער|קרית מלך רב|642890|page=114|קעפל=ר׳ ליפא׳ס מסירות נפש פארן רבי׳נס שטעטל}}; זעט אויך דעם {{אוצר החכמה|2=אין חלק ב'|3=642891|page=16|קעפל=הערת המחבר}}}},
וואו עס איז שפעטער געווידמעט געווארן א געסל, "ליפא פריעדמאן לעין", אויף זיין נאמען{{הערה|{{לינק|אדרעס=https://maps.app.goo.gl/Bx3UWpeFTihJMAxG6|קעפל=ליפא פריעדמאן לעין|זייטל=גוגל מאפעס}}}}. ביי זיין לויה האט זיך באטייליגט ניו יארק סיטי מעיאר דזשאן לינדזי{{הערה|שם=NYT|{{NYT|2=Rabbi Leopold Friedman Dies; Leader of Hasidic Movement|3=1972/10/30/archives/rabbileopold-friedman-dies-leader-of-hasidic-movement.html|4=אקטאבער 30, 1972}}}}.
וואו עס איז שפעטער געווידמעט געווארן א געסל, "ליפא פריעדמאן לעין", אויף זיין נאמען{{הערה|{{לינק|אדרעס=https://maps.app.goo.gl/Bx3UWpeFTihJMAxG6|קעפל=ליפא פריעדמאן לעין|זייטל=גוגל מאפעס}}}}. ביי זיין לויה האט זיך באטייליגט ניו יארק סיטי מעיאר דזשאן לינדזי{{הערה|{{NYT|2=Rabbi Leopold Friedman Dies; Leader of Hasidic Movement|3=1972/10/30/archives/rabbileopold-friedman-dies-leader-of-hasidic-movement.html|4=אקטאבער 30, 1972}}|שם=NYT|כיוון=שמאל}}.


==משפחה==
==משפחה==
שורה 52: שורה 52:
[[קאַטעגאָריע:סאטמארער חסידים]]
[[קאַטעגאָריע:סאטמארער חסידים]]
[[קאַטעגאָריע:וויליאמסבורגער]]
[[קאַטעגאָריע:וויליאמסבורגער]]
[[קאַטעגאָריע:המכלול ארטיקלען]]
[[קאַטעגאָריע:עסקנים]]
[[קאַטעגאָריע:עסקנים]]