מייבאים כמותיים, בדוקי עריכות אוטומטית, אינטערפעיס אדמיניסטראַטאָרן, מנטרים, מייבאים, מעדכנים, אספקלריה רעדאקטארן
3,951
רעדאגירונגען
←אידענטיטעט
אין תקציר עריכה |
|||
| (10 מיטלסטע ווערסיעס פון 2 באַניצער נישט געוויזן.) | |||
| שורה 2: | שורה 2: | ||
[[טעקע:Tempesta Abraham Makes the Enemies Flee Who Hold His Nephew.jpg|220px|קליין|שמאל|[[אברהם]] באזיגט די פיר קעניגן, אילוסטראציע פון [[אנטאניא טעמפעסטא]], יאר 1613]] | [[טעקע:Tempesta Abraham Makes the Enemies Flee Who Hold His Nephew.jpg|220px|קליין|שמאל|[[אברהם]] באזיגט די פיר קעניגן, אילוסטראציע פון [[אנטאניא טעמפעסטא]], יאר 1613]] | ||
{{מנוקד|'''אַמְרָפֶל מלך שִׁנְעָר'''}}{{הערה|אין תרגום השבעים: Ἀμαρφάλ "אַמַרְפַל"}} ווערט דערמאנט אין {{תנ"ך|בראשית|יד|לאנג=יא}} אלס איינער וואס האט אנטיילגענומען ביי דער מלחמה אין עמק השידים. די פיר קעניגן, אמרפל, אריוך, כדרלעמר, און תדעל האבן זיך פאראייניגט צו אונטערדריקן אן [[אויפשטאנד]] פון פינף קעניגן פון [[כיכר הירדן]] וואס האבן ווידערגעשפעניגט אין כדרלעמר אין די צייטן פון [[אברהם אבינו]]. | {{מנוקד|'''אַמְרָפֶל מלך שִׁנְעָר'''}}{{הערה|אין תרגום השבעים: Ἀμαρφάλ "אַמַרְפַל"}} ווערט דערמאנט אין {{תנ"ך|בראשית|יד|לאנג=יא}} אלס איינער וואס האט אנטיילגענומען ביי דער מלחמה אין עמק השידים. די פיר קעניגן, אמרפל, אריוך, כדרלעמר, און תדעל האבן זיך פאראייניגט צו אונטערדריקן אן [[אויפשטאנד]] פון פינף קעניגן פון [[כיכר הירדן]] וואס האבן ווידערגעשפעניגט אין כדרלעמר אין די צייטן פון [[אברהם אבינו]]. | ||
== אין דער תורה און חז"ל == | == אין דער תורה און חז"ל == | ||
נאך צוועלף יאר זיין אונטערטעניג צו [[כדרלעומר]] מלך עילם, האבן די שטעט פון כיכר הירדן ווידערגעשפעניגט אין אים. כדרלעומר איז געקומען צו פארן זיי צו אונטערדריקן, באגלייט מיט דריי אליאירטע קעניגן: אמרפל מלך שנער, [[תדעל]] מלך גוים, און [[אריוך]] מלך אלסר. אונטערוועגנס האט די קאאליצע איינגענומען און באזיגט א צאל פעלקער, די רפאים, זוזים, אימים, און חורים, ווי אויך די [[עמלק]]ים און אמוריים. | נאך צוועלף יאר זיין אונטערטעניג צו [[כדרלעומר]] מלך עילם, האבן די שטעט פון כיכר הירדן ווידערגעשפעניגט אין אים. כדרלעומר איז געקומען צו פארן זיי צו אונטערדריקן, באגלייט מיט דריי אליאירטע קעניגן: אמרפל מלך שנער, [[תדעל]] מלך גוים, און [[אריוך]] מלך אלסר. אונטערוועגנס האט די קאאליצע איינגענומען און באזיגט א צאל פעלקער, די רפאים, זוזים, אימים, און חורים, ווי אויך די [[עמלק]]ים און אמוריים. | ||
די פינף קעניגן פון כיכר הירדן זענען אנטקעגנגעקומען די קאאליציע קיין עמק השידים אפצושלאגן די פיר קעניגן. די פיר האבן געזיגט אינעם קריג, די קעניגן פון כיכר הירדן זענען אנטלאפן, און כדרלעומר מיט זיינע לייט האבן בארויבט די שטעט, אריינגערעכנט [[לוט]] און זיין פארמעגן. | די פינף קעניגן פון כיכר הירדן זענען אנטקעגנגעקומען די קאאליציע קיין עמק השידים אפצושלאגן די פיר קעניגן. די פיר האבן געזיגט אינעם קריג, די קעניגן פון כיכר הירדן זענען אנטלאפן, און כדרלעומר מיט זיינע לייט האבן בארויבט די שטעט, אריינגערעכנט [[לוט]] און זיין פארמעגן. | ||
ווען [[אברהם|אברם]] האט זיך דערוואוסט דערפון איז געקומען מיט זיינער קנעכט ראטעווען זיין פלימעניק, ער האט זיי באזיגט ביי חובה וואס איז צולינקס פון [[דמשק]], און ער האט באפרייט לוט און צוגענומען די רויב. | ווען [[אברהם|אברם]] האט זיך דערוואוסט דערפון איז געקומען מיט זיינער קנעכט ראטעווען זיין פלימעניק, ער האט זיי באזיגט ביי חובה וואס איז צולינקס פון [[דמשק]], און ער האט באפרייט לוט און צוגענומען די רויב. | ||
| שורה 15: | שורה 14: | ||
[[טעקע:Brockhaus and Efron Jewish Encyclopedia e2 336-0.jpg|קליין|לינקס|טעקסט=אמרפל אין דזשואיש ענציקלאפעדיע|שניצונג פון חמורבי, איינער פון די השערות צום אידענטיטעט פאר אמרפל]] | [[טעקע:Brockhaus and Efron Jewish Encyclopedia e2 336-0.jpg|קליין|לינקס|טעקסט=אמרפל אין דזשואיש ענציקלאפעדיע|שניצונג פון חמורבי, איינער פון די השערות צום אידענטיטעט פאר אמרפל]] | ||
אמרפל פלעגט אידענטיפיצירט ווערן מיט כאַמוראַבי, א מאכטפאלער אימפעראטור וואס האט געקעניגט אין [[בבל]] פון 1792 פצ"ר ביז זיין טויט אין 1750 פצ"ר. זיין נאמען איז אין אקאדיש געווען | אמרפל פלעגט אידענטיפיצירט ווערן מיט כאַמוראַבי, א מאכטפאלער אימפעראטור וואס האט געקעניגט אין [[בבל]] פון 1792 פצ"ר ביז זיין טויט אין 1750 פצ"ר. זיין נאמען איז אין אקאדיש געווען כאַמוראַפּי (''Ḫâmmurapi''), שטאמענדיג פון אמוריש אַמוראַפי (''ʻAmmurāpi''){{הערה|כיוון=שמאל|{{cite encyclopedia|year=2004|title=Hammurapi|encyclopedia=The Oxford Companion to the Bible|publisher=Oxford University Pre|location=Oxford|url=https://www.oxfordreference.com/display/10.1093/acref/9780195046458.001.0001/acref-9780195046458-e-0309|last=Millard|first=Alan|isbn=978-0-19-504645-8|editor-last1=Metzger|editor-first1=Bruce M.|editor-last2=Coogan|editor-first2=Michael D.|orig-year=1993|url-access=subscription}}.}}, און האט קלאנגען ענליך צו "אמרפל". דער מיינונג איז שוין אויפגעברעגנט געווארן דורך ע. שראדער אין 1888{{הערה|כיוון=שמאל|''[https://archive.org/details/cuneiforminscrip02schr Cuneiform Inscriptions and the Old Testament],'' vol II (1888), pp 299ff }}, און איז געווען פראמינענט יארן לאנג. דאס שטימט מיט'ן טיטל "מלך שנער", לויט ווי עס קומט אויס פון די פסוקים אין [[פרשת נח]], אז בבל א שטאט איז אין "ארץ שנער"{{הערה|{{תנ"ך|בראשית|י|י}}.}}, און שנער איז דער אריגינעלער נאמען פון בבל{{הערה|{{תנ"ך|בראשית|יא|ב|ט}}.}}, אזוי אויך טוט אונקלוס טייטשן אז שנער איז בבל. | ||
מער מאדערנע פארשער שלאגן דאס אפ, ווייל עס וואלט ווען געדארפט זיין "עמרפ", מיט אן ע' אין אנהייב און אן קיין ל' צום סוף, אזוי ווי עס ערשיינט אין די דאקומענטן פון אוגאַריט. אזוי אויך שטימט נישט דאס אז מלך עילם שטייט אין שפיץ פון דער קאאליציע, נישט דער גרויסער כאמוראבי. פארהאן וואס ערקלערן דער אויסלייג אין דער תורה, אז עס איז א ווייניגער-באקאנטער ווערסיע פון כאמוראבי'ס נאמען, "כאמוראבי-אל", און עס איז געבויט פון אן טראנסקריפציע פון דער סעמיטישער ווערסיע פון זיין נאמען צו אקאדיש, וועלכע האט נישט געהאט קיין ע' קלאנג, און דערפאר איז עס געווארן אמרפל{{הערה| | מער מאדערנע פארשער שלאגן דאס אפ, ווייל עס וואלט ווען געדארפט זיין "עמרפ", מיט אן ע' אין אנהייב און אן קיין ל' צום סוף, אזוי ווי עס ערשיינט אין די דאקומענטן פון אוגאַריט. אזוי אויך שטימט נישט דאס אז מלך עילם שטייט אין שפיץ פון דער קאאליציע, נישט דער גרויסער כאמוראבי. פארהאן וואס ערקלערן דער אויסלייג אין דער תורה, אז עס איז א ווייניגער-באקאנטער ווערסיע פון כאמוראבי'ס נאמען, "כאמוראבי-אל", און עס איז געבויט פון אן טראנסקריפציע פון דער סעמיטישער ווערסיע פון זיין נאמען צו אקאדיש, וועלכע האט נישט געהאט קיין ע' קלאנג, און דערפאר איז עס געווארן אמרפל{{הערה|שם=פנחס103|[[#ארצי|ארצי]], 1993}}{{הערה|שם=מייזלר|[[#מייזלר|מייזלר]], אמרפל}}. | ||
געוויסע פארשער אידענטיפיצירן אמרפל מיט איבאַל-פי-על | געוויסע פארשער אידענטיפיצירן אמרפל מיט איבאַל-פי-על {{רוימישע נומערן|2}} קעניג פון [[אשנונא]]{{הערה|כיוון=שמאל|Micael Roaf, '''Cambridge Atlas of Archaeology''' - king lists p.111 and pp.108-123.|כיוון=שמאל}}, אַמאַר-סין, דער דריטער הערשער פון דער דריטער דינאסטיע אין אור{{הערה|כיוון=שמאל|1={{cite book|last=Rohl|first=David|title=The Lords of Avaris|date=2010|publisher=Random House|page=294}}|כיוון=שמאל}}, אדער אַמוט-פיעל {{רוימישע נומערן|2}} קעניג פון קאַנטאַ{{הערה|כיוון=שמאל|{{cite book |title=The City of Babylon: A History, c. 2000 BC – AD 116 |last=Dalley |first=Stephanie |publisher=Cambridge University Press |year=2021 |isbn=978-1-107-13627-4 |page=320 |url=https://books.google.com/books?id=TMsvEAAAQBAJ&pg=PA320}}}}. | ||
וויליאם פ. אלברייט האט רעקאנסטרואירט דער אקאדישער נאמען פון אמרפל אלס אַמורו-איפּאַל (*Amurru-ippal), אַמורו-אַפּיל (*Amurru-apil), אַמורו-אַפּילי (*Amurru-apili), אדער אַמורו-איפּול (*Amurru-ipul); אלע מער-ווייניגער מיט די זעלבע באדייט פון "אַמורו (-אן | וויליאם פ. אלברייט האט רעקאנסטרואירט דער אקאדישער נאמען פון אמרפל אלס אַמורו-איפּאַל ({{משמאל לימין|''*Amurru-ippal''}}), אַמורו-אַפּיל ({{משמאל לימין|''*Amurru-apil''}}), אַמורו-אַפּילי ({{משמאל לימין|''*Amurru-apili''}}), אדער אַמורו-איפּול ({{משמאל לימין|''*Amurru-ipul''}}); אלע מער-ווייניגער מיט די זעלבע באדייט פון "אַמורו (-אן אפגא-ט) שענקט"{{הערה|{{cite journal |title=Shinar-Šanḡar and Its Monarch Amraphel |journal=The American Journal of Semitic Languages and Literatures |url=https://www.journals.uchicago.edu/doi/pdf/10.1086/370017 |last=Albright |first=W. F. |issue=2 |volume=40 |pages=125–133 |doi=10.1086/370017 |year=1924 |issn=1062-0516|url-access=subscription }} (פון ענגליש וויקיפעדיע)}}. קעניגן מיט אזוינע נעמען זענען אבער אומבאקאנט. צווישן פארשער זענען אויך דא וואס ווילן זאגן אז "שנער" דא איז נישט בבל, נאר א געגנט מער צפון-צו{{הערה|שם=פנחס103}}{{הערה|שם=מייזלר}}. | ||
== | == ביבליאגראפיע == | ||
*{{אנקער|ארצי|פנחס ארצי, '''עולם התנ"ך: בראשית''', תל אביב, דוידזון עתי, 1993, עמ' 103.}} | |||
*{{אנקער|מייזלר|בנימין מייזלר, "אמרפל", '''אנציקלופדיה מקראית''' א, עמוד 449}} | |||
<div class="mw-content-ltr"> | <div class="mw-content-ltr"> | ||
*{{אנצ יהודית|1440-amraphel|Amraphel}}</div> | *{{אנצ יהודית|1440-amraphel|Amraphel}}</div> | ||
==דרויסנדיגע לינקס== | |||
* [https://www.bhol.co.il/forums/topic.asp?cat_id=24&topic_id=1154938&forum_id=1364 מי היה אמרפל מלך שנער?] אין "[[עצור כאן חושבים]]" פאָרום | * [https://www.bhol.co.il/forums/topic.asp?cat_id=24&topic_id=1154938&forum_id=1364 מי היה אמרפל מלך שנער?] אין "[[עצור כאן חושבים]]" פאָרום | ||
==רעפערענצן== | ==רעפערענצן== | ||
{{רעפערענצן}} | {{רעפערענצן}} | ||