בדוקי עריכות אוטומטית, אינטערפעיס רעדאקטארן, אינטערפעיס אדמיניסטראַטאָרן, סיסאפן, מייבאים, מעדכנים, מייבא, אספקלריה רעדאקטארן
46,376
רעדאגירונגען
קיין רעדאגירונג באמערקונג
(←אינהאלט און אויסשטעל: רעדאגירונג) |
אין תקציר עריכה |
||
| שורה 40: | שורה 40: | ||
==אינהאלט און אויסשטעל== | ==אינהאלט און אויסשטעל== | ||
"יה ריבון עלם" איז געשריבן אין [[אראמיש]], אין זמירות ישראל האט רבי ישראל געשריבן | "יה ריבון עלם" איז געשריבן אין [[אראמיש]] און פארמאגט פיל אויסדרוקן פון די פסוקים פון ספר דניאל. ער ציטירט גלייך אדער אַדאַפּטירט פסוקים, אפילו אזעלכע וואָס האָבן אָריגינעל רעפערירט צו נבוכדנצר און דריוש, און האט זיי אדאפּטירט צו לויבן ג-ט. אין זמירות ישראל האט רבי ישראל געשריבן נאך יעדן שיר די פסוקים אויף וואס עס איז באזירט, און ביי דעם שיר האט ער געשריבן די פסוקים אין דניאל (ג, לב-לג): | ||
{{ציטוט | {{ציטוט | ||
| אָתַיָּא וְתִמְהַיָּא דִּי עֲבַד עִמִּי אֱלָהָא עליא [עִלָּאָה], שְׁפַר קָדָמַי לְהַחֲוָיָה. | | אָתַיָּא וְתִמְהַיָּא דִּי עֲבַד עִמִּי אֱלָהָא עליא [עִלָּאָה], שְׁפַר קָדָמַי לְהַחֲוָיָה. | ||
אָתוֹהִי כְּמָה רַבְרְבִין וְתִמְהוֹהִי כְּמָה תַקִּיפִין, מַלְכוּתֵהּ מַלְכוּת עָלַם וְשָׁלְטָנֵהּ עִם דָּר וְדָר | אָתוֹהִי כְּמָה רַבְרְבִין וְתִמְהוֹהִי כְּמָה תַקִּיפִין, מַלְכוּתֵהּ מַלְכוּת עָלַם וְשָׁלְטָנֵהּ עִם דָּר וְדָר. | ||
| שורות = יא | | שורות = יא | ||
| איבערזעצונג = די וואונדער און גרויסקייטן וואס דער אייבערשטער האט געטון מיט מיר, איז גוט פאר מיר צו דערציילן.{{ש}}ווי גרויס און ווי שטארק זיי זענען! זיין מלכות איז אן אייביגע מלכות און זיין הערשאפט איז פון דור צו דור. | |||
}} | }} | ||
טייל האבן געמיינט אז די ווערטער זענען אויך טייל פונעם ליד דורכ'ן מחבר. די | טייל האבן געמיינט אז די ווערטער זענען אויך טייל פונעם ליד דורכ'ן מחבר. אין סקולען זינגט מען אויך די פסוקים פון אתיא ותמהיא אלס המשך פונעם ניגון י-ה רבון עלם. | ||
דער פיוט שליסט אויך איין אויסדרוקן פון זוהר. טראץ דער ארמישער שפּראך, איז ער ברייט פארשפּרייט געווארן. טייל ברענגען דעם טעם, ווייל אין שבת דארף מען נישט קיין מלאכים וואס זאלן הערן, ווייל ג-ט הערט דעם מענטש גלייך{{הערה|1=https://www.sefaria.org/sheets/635405.6?lang=bi&with=all&lang2=en}}. | |||
דער פּיּוּט איז געבויט אין א סטראָפישן סטיל, באַקאַנט אלס מואוואַששאַח אין אראביש<ref>{{Cite book |last=Kligman |first=Mark |title=Sephardic and Mizrahi Jewry |chapter-url=https://www.degruyter.com/document/doi/10.18574/nyu/9780814797419.003.0016/html |chapter=Chapter 13 Diversity and Uniqueness An Introduction to Sephardic Liturgical Music |year=2005 |pages=259–284 |publisher=New York University Press |isbn=978-0-8147-9741-9 |language=en |doi=10.18574/nyu/9780814797419.003.0016 }}</ref>. ער באַשטייט פון פינף סטראפן, יעדער מיט פיר סטאנצן, פון וואס די ערשטע דריי גראמען איינס מיט'ן אנדערן, און דער לעצטער גראמט מיטן ערשטן סטראף וואס דינט אויך אלס פזמון. יעדער שורה האָט פיר אַקצענטירטע זילבעס. די ערשטע בוכשטאבן פון די סטראפן פארמירן דעם מחבר'ס נאמען "ישראל" אלס אקראָסטיך. | דער פּיּוּט איז געבויט אין א סטראָפישן סטיל, באַקאַנט אלס מואוואַששאַח אין אראביש<ref>{{Cite book |last=Kligman |first=Mark |title=Sephardic and Mizrahi Jewry |chapter-url=https://www.degruyter.com/document/doi/10.18574/nyu/9780814797419.003.0016/html |chapter=Chapter 13 Diversity and Uniqueness An Introduction to Sephardic Liturgical Music |year=2005 |pages=259–284 |publisher=New York University Press |isbn=978-0-8147-9741-9 |language=en |doi=10.18574/nyu/9780814797419.003.0016 }}</ref>. ער באַשטייט פון פינף סטראפן, יעדער מיט פיר סטאנצן, פון וואס די ערשטע דריי גראמען איינס מיט'ן אנדערן, און דער לעצטער גראמט מיטן ערשטן סטראף וואס דינט אויך אלס פזמון. יעדער שורה האָט פיר אַקצענטירטע זילבעס. די ערשטע בוכשטאבן פון די סטראפן פארמירן דעם מחבר'ס נאמען "ישראל" אלס אקראָסטיך. | ||
דער פיוט איז אַ געזאגנ פון לויב צו ג-ט, דער "מלך מלכיא", וואָס הערשט איבער דער וועלט אין זיין אומענדלעכער כּוח און כּבוד. עס באַשרייבט די וואונדער פון ג-ט'ס בריאה: מלאכים, מענטשן, חיות און פויגלען. עס באַהאַנדלט אויך די קליינקייט פונעם מענטש קעגן ג-ט'ס גרויסקייט. די לעצטע צוויי סטראפן זענען גאר הארציגע בקשות, אז דע רבונו של עולם זאל רחמנות האבן אויף זיין פאלק, און זאל ארויסציען זיינע שעפעלעך פון דעם לייב'ס מויל, און פירט אויס מיט אַ תּפילה פאַר דער ווידער־אויפבוי פונעם בית המקדש, און ירושלים, די "שטאָט פון שיינקייט". | דער פיוט איז אַ געזאגנ פון לויב צו ג-ט, דער "מלך מלכיא", וואָס הערשט איבער דער וועלט אין זיין אומענדלעכער כּוח און כּבוד. עס באַשרייבט די וואונדער פון ג-ט'ס בריאה: מלאכים, מענטשן, חיות און פויגלען. עס באַהאַנדלט אויך די קליינקייט פונעם מענטש קעגן ג-ט'ס גרויסקייט. די לעצטע צוויי סטראפן זענען גאר הארציגע בקשות, אז דע רבונו של עולם זאל רחמנות האבן אויף זיין פאלק, און זאל ארויסציען זיינע שעפעלעך פון דעם לייב'ס מויל, און פירט אויס מיט אַ תּפילה פאַר דער ווידער־אויפבוי פונעם בית המקדש, און ירושלים, די "שטאָט פון שיינקייט". | ||
דער נוסח פונעם מחבר פארמאגט א צאל שנוים פון וויאזוי עס איז געדרוקט היינטיגע טעג{{הערה|זעט פולער נוסח אויף ויקיטקסט}}. | דער נוסח פונעם מחבר פארמאגט א צאל שנוים פון וויאזוי עס איז געדרוקט היינטיגע טעג{{הערה|זעט פולער נוסח אויף ויקיטקסט}}. | ||
==אויסנאמע== | ==אויסנאמע== | ||
טראץ וואס | טראץ וואס "י-ה ריבון עלם" איז כהיום אזוי ברייט פארשפרייט און פארהייליגט, איז אבער זיין מחבר, [[רבי ישראל נאג'ארה]], און זיינע אנדערע לידער געווען פארוויקלט אין קאנטראווערסיע און באשילדיגונגען, דורך אזעלכע גרויסע לייט ווי [[רבי מנחם די לאנזאנא]] און [[רבי חיים וויטאל]]. פון דער אנדערער זייט זענען נאכגעברענגט געווארן שבחים אויף ר' ישראל און זיינע פיוטים דורך דער אריז"ל אליין. | ||
רבי | דער [[חתם סופר]] האָט עטליכע יארן נישט געזונגען "יה ריבון עלם". ווען זיין זון, רבי שמעון סופר, האָט אים געפרעגט פאַר וואָס, האָט דער חתם סופר געענטפערט: "איידער איך וועל דיר מגלה זיין מיין טעם, איז ענדערש איר זאלט עס זינגען". פון דעם טאָג אָן, האָט דער חתם סופר יאָ אָנגעהויבן צו זינגען דעם פיוט ביי זיין טיש. | ||
פון דער | |||
טייל האָבן געמיינט, אַז דער טעם פון חתם סופר'ס ערשטן אָפּהאַלט איז געווען צוליב די מעשׂיות פון "ספר החזיונות". אַנדערע טענהן, אַז דער טעם איז געווען ווייל דער פיוט איז באַזירט אויף די ווערטער וואָס נבוכדנצר האָט געזאָגט אין דניאל, און די גמרא (סנהדרין צב ע"ב) זאָגט, אַז רבי יצחק האָט געוואָלט גיסן הייסע גאָלד אין זיין מויל פאַר די דאָזיקע ווערטער. | |||
טייל האָבן געמיינט, אַז דער טעם פון חתם | |||
כהיום איז "יה ריבון עלם" פאַרבליבן איינער פון די מערסטע באַליבטע פיוטים. און ווערט געזונגען אין אלע קרייזן. | כהיום איז "יה ריבון עלם" פאַרבליבן איינער פון די מערסטע באַליבטע פיוטים. און ווערט געזונגען אין אלע קרייזן. | ||
==ניגונים== | ==ניגונים== | ||