בדוקי עריכות אוטומטית, אינטערפעיס רעדאקטארן, אינטערפעיס אדמיניסטראַטאָרן, סיסאפן, מייבאים, מעדכנים, מייבא, אספקלריה רעדאקטארן
46,362
רעדאגירונגען
דאפלט
אין תקציר עריכה |
(דאפלט) |
||
| שורה 4: | שורה 4: | ||
== אין ספרי קודש == | == אין ספרי קודש == | ||
אין {{תנ"ך|בראשית|יד}} ווערט דערציילט אז אריוך מלך אלסר צוזאמען מיט [[אמרפל]] מלך שנער און [[תדעל]] מלך גוים האבן באגלייט כדרלעומר מלך עילם, וועלכער איז געפארן צו אונטערדריקן די | אין {{תנ"ך|בראשית|יד}} ווערט דערציילט אז אריוך מלך אלסר צוזאמען מיט [[אמרפל]] מלך שנער און [[תדעל]] מלך גוים האבן באגלייט כדרלעומר מלך עילם, וועלכער איז געפארן צו אונטערדריקן די פינף קעניגן פון כיכר הירדן וועלכע האבן ווידערגעשפעניגט אין אים נאך צוועלף יאר זיין אונטערטעניג. אונטערוועגנס האט די קאאליצע איינגענומען און באזיגט א צאל פעלקער, די רפאים, זוזים, אימים, און חורים, ווי אויך די [[עמלק]]ים און אמוריים. | ||
די | די קאאליציע פון פיר קעניגן האט זיך אנגעטראפן אין די ווידערשפעניגע אין עמק השידים, און זיי באזיגט אין קריג. כדרלעומר מיט זיינע לייט האבן בארויבט די שטעט, אריינגערעכנט [[לוט]] און זיין פארמעגן. | ||
ווען [[אברהם|אברם]] האט זיך דערוואוסט דערפון איז געקומען מיט | ווען [[אברהם|אברם]] האט זיך דערוואוסט דערפון איז געקומען מיט זיינע קנעכט ראטעווען זיין פלימעניק, ער האט זיי באזיגט ביי חובה וואס איז צולינקס פון [[דמשק]], און ער האט באפרייט לוט און צוגענומען די רויב. | ||
אין מדרש שטייט אז אין בבל האט מען געלערנט אז די איסרין מטבע איז גערופן געווארן נאך אלסר{{הערה|{{רבה|בראשית|מב|ד}}.}}, ווייל אריוך האט איינגעשטעלט די מטבע{{הערה|נזר הקודש אויף בראשית רבה.}}. דער תרגום יונתן שרייבט אז ער האט געהייסן אריוך "ווייל ער איז געווען הויך (אריך) צווישן די גיבורים"{{הערה|שם=תיונתן|תרגום יונתן אויף {{תנ"ך|בראשית|יד|א}}.}} אדער מיינט יונתן צו רעדן בגנותו אז "היה אריך בית זכרותו ואבר התשמיש"{{הערה|{{תא שמע|19043|אגרא דכלה|ביאורי תרגום יונתן|פרק יד|פסוק א}}.}}. דער אלשיך זאגט אז אריוך איז געווען גרעסער ווי כדרלעומר{{הערה|{{תא שמע|1059|אלשיך|בראשית|יד|א}}}}. | אין מדרש שטייט אז אין בבל האט מען געלערנט אז די איסרין מטבע איז גערופן געווארן נאך אלסר{{הערה|{{רבה|בראשית|מב|ד}}.}}, ווייל אריוך האט איינגעשטעלט די מטבע{{הערה|נזר הקודש אויף בראשית רבה.}}. דער תרגום יונתן שרייבט אז ער האט געהייסן אריוך "ווייל ער איז געווען הויך (אריך) צווישן די גיבורים"{{הערה|שם=תיונתן|תרגום יונתן אויף {{תנ"ך|בראשית|יד|א}}.}} אדער מיינט יונתן צו רעדן בגנותו אז "היה אריך בית זכרותו ואבר התשמיש"{{הערה|{{תא שמע|19043|אגרא דכלה|ביאורי תרגום יונתן|פרק יד|פסוק א}}.}}. דער אלשיך זאגט אז אריוך איז געווען גרעסער ווי כדרלעומר{{הערה|{{תא שמע|1059|אלשיך|בראשית|יד|א}}}}. | ||
| שורה 14: | שורה 14: | ||
דער אמורא [[שמואל]] ווערט אנגערופן אין תלמוד בבלי מיטן כינוי "אריוך", ווייל הילכתא כוותיה בדינא{{הערה|{{בבלי|חולין|עו|ב|מפרש=רש"י}}.}}. תוספות ערקלערט אז וויבאלד שמואל איז גערעכנט געווארן ווי א מלך, האבן זיי אים גערופן "אריוך" וואס איז דער נאמען פון א מלך וואס ווערט דערמאנט אין די תורה און דערמאנט אויך א לייב{{הערה|{{בבלי|שבת|נג|א}}}}, און מלך אלסר איז מרמז אז די הלכה איז ווי אים אויסער ביי איסורי{{הערה|{{תא שמע|1003|דעת זקנים|בראשית|יד|א}}.}}. פארהאן וואס זעען דערין אויך א רמז אויף רב{{הערה|רבי יחיאל מיכל שטערן, {{תא שמע|21010|תולדות האמוראים|אמוראי בבל|רב}}.}}. דער רמ"ע מפאנו שרייבט אז אריוך מלך אלסר איז נתגלגל געווארן אין רב און שמואל, אריוך אין שמואל און מלך אלסר אין רב וואס איז הילכתא כוותיה ב'''א'''י'''ס'''ו'''ר'''א{{הערה|רמ"ע מפאנו, {{תא שמע|14015|גלגולי נשמות|א|ג}}. זעט אויך {{תא שמע|14015|גלגולי נשמות|ליקוטים|ב}}.}}. רבי חיים וויטאל שרייבט אז אריוך איז קעגן בינה{{הערה|{{תא שמע|14115|שער הפסוקים|בראשית|יד|א}}; {{תא שמע|14155|לקוטי תורה|בראשית|פרשת לך לך}}.}}. | דער אמורא [[שמואל]] ווערט אנגערופן אין תלמוד בבלי מיטן כינוי "אריוך", ווייל הילכתא כוותיה בדינא{{הערה|{{בבלי|חולין|עו|ב|מפרש=רש"י}}.}}. תוספות ערקלערט אז וויבאלד שמואל איז גערעכנט געווארן ווי א מלך, האבן זיי אים גערופן "אריוך" וואס איז דער נאמען פון א מלך וואס ווערט דערמאנט אין די תורה און דערמאנט אויך א לייב{{הערה|{{בבלי|שבת|נג|א}}}}, און מלך אלסר איז מרמז אז די הלכה איז ווי אים אויסער ביי איסורי{{הערה|{{תא שמע|1003|דעת זקנים|בראשית|יד|א}}.}}. פארהאן וואס זעען דערין אויך א רמז אויף רב{{הערה|רבי יחיאל מיכל שטערן, {{תא שמע|21010|תולדות האמוראים|אמוראי בבל|רב}}.}}. דער רמ"ע מפאנו שרייבט אז אריוך מלך אלסר איז נתגלגל געווארן אין רב און שמואל, אריוך אין שמואל און מלך אלסר אין רב וואס איז הילכתא כוותיה ב'''א'''י'''ס'''ו'''ר'''א{{הערה|רמ"ע מפאנו, {{תא שמע|14015|גלגולי נשמות|א|ג}}. זעט אויך {{תא שמע|14015|גלגולי נשמות|ליקוטים|ב}}.}}. רבי חיים וויטאל שרייבט אז אריוך איז קעגן בינה{{הערה|{{תא שמע|14115|שער הפסוקים|בראשית|יד|א}}; {{תא שמע|14155|לקוטי תורה|בראשית|פרשת לך לך}}.}}. | ||
דער אברבנאל שרייבט | דער אברבנאל שרייבט אז די פיר קעניגן, אריינגערעכנט אריוך, "האבן געקעניגט אין געגנטער פון [[אשור]]"{{הערה|אברבנאל, בראשית יד, א.}}. ענליך שרייבט שוין [[יוסף בן מתתיהו]] אז די פיר קעניגן זענען געווען אשורישער גענערעלער{{הערה|{{יוספוס|קדמוניות היהודים|א|ט}}.}}. | ||
==אין פארשונג== | ==אין פארשונג== | ||
דער נאמען 'אַרְיוֹךְ' ווערט געזען אלס א [[חורים|חורי]]שער, לינגוויסטיש פאראלעל צו 'אַריוואוק' אדער 'אַריאוק' וואס ערשיינט אין די בריוו פון [[מארי]] און מינוזי אין די צייטן פון כאמוראבי, וועלכע ווערט אידענטיפיצירט מיט אמרפל. די נעמען זענען זעלטן אין קיילשריפט אויפשריפטן, און ערשיינט נישט נאך דער צווייטער יאר-טויזנט פצ"ר{{הערה|[[#ארצי|ארצי]], 1993}}. אנדערע האלטן עס אלס אן אינדיאנער-איראנער נאמען 'אַריאַאוקאַ', האבנדיג די 'אַריאַ' שטאם דערין{{הערה|[[#מייזלר|מייזלר]], אריוך; רן צדוק, '''עולם התנ"ך: דניאל''', תל אביב, דוידזון עתי, [[1997]], עמ' 33.}}. | דער נאמען 'אַרְיוֹךְ' ווערט געזען אלס א [[חורים|חורי]]שער, לינגוויסטיש פאראלעל צו 'אַריוואוק' אדער 'אַריאוק' וואס ערשיינט אין די בריוו פון [[מארי]] און מינוזי אין די צייטן פון כאמוראבי, וועלכע ווערט אידענטיפיצירט מיט אמרפל. די נעמען זענען זעלטן אין קיילשריפט אויפשריפטן, און ערשיינט נישט נאך דער צווייטער יאר-טויזנט פצ"ר{{הערה|[[#ארצי|ארצי]], 1993}}. אנדערע האלטן עס אלס אן אינדיאנער-איראנער נאמען 'אַריאַאוקאַ', האבנדיג די 'אַריאַ' שטאם דערין{{הערה|[[#מייזלר|מייזלר]], אריוך; רן צדוק, '''עולם התנ"ך: דניאל''', תל אביב, דוידזון עתי, [[1997]], עמ' 33.}}. | ||
| שורה 21: | שורה 22: | ||
עס פלעגט זיין אנגענומען צו אידענטיפיצירן אריוך מיט [[ואראד-סין]] אדער [[רים-סין]] די קעניגן פון לארסא, וועלכע האבן געהאט דעם צונאמען 'אריאַקו' (Eri-aku){{הערה|כיוון=שמאל|Pinches, Theophilus (1908). [https://archive.org/details/cu31924005788256/page/218/mode/1up?view=theater The Old Testament In the Light of The Historical Records and Legends of Assyria and Babylonia] (third ed.). London: Society for Promoting Christian Knowledge. pp. 218–220.}}, אבער היינטיגער פארשער ווארפן אפ דעם פארשלאג{{הערה|[[#מייזלר|מייזלר]], אריוך}}. טייל האלטן אז אריוך אין אַריאוק וואס ווערט דערמאנט אין די בריוו פון מארי אן אן אונטערטאַנער פון זימרילים דער קעניג פון מארי{{הערה|כיוון=שמאל|Walton, John H., and Craig S. Keener. ''NRSV Cultural Backgrounds Study Bible: Bringing to Life the Ancient World of Scripture''. Zondervan, 2019. p. 39; K.A. Kitchen, ''On the Reliability of the Old Testament'' [OROT], William B. Eerdmans Publishing, 2003. p. 320; {{cite book |title=Memoriae Igor M. Diakonoff |last=Durand |first=Jean-Marie |publisher=Eisenbrauns |year=2005 |isbn=978-1-57506-123-8 |pages=59–69 |language=fr |editor-last=Kogan |editor-first=Leonid Efimovich |series=Babel und Bibel |volume=2 |chapter=De l’époque amorrite à la Bible: le cas d’Arriyuk |chapter-url=https://books.google.com/books?id=GQKCcOTftfwC&pg=PA59}}; {{cite book |title=The City of Babylon: A History, c. 2000 BC – AD 116 |last=Dalley |first=Stephanie |publisher=Cambridge University Press |year=2021 |isbn=9781107136274 |pages=319–320 |url=https://books.google.com/books?id=TMsvEAAAQBAJ&pg=PA319}} (פון ענגלישער וויקיפעדיע)}}. אויך ווערט פארגעשלאגן אז ער איז אריוואוק דער זון פון זימרילים{{הערה|[[#מייזלר|מייזלר]], זייט 804}}. | עס פלעגט זיין אנגענומען צו אידענטיפיצירן אריוך מיט [[ואראד-סין]] אדער [[רים-סין]] די קעניגן פון לארסא, וועלכע האבן געהאט דעם צונאמען 'אריאַקו' (Eri-aku){{הערה|כיוון=שמאל|Pinches, Theophilus (1908). [https://archive.org/details/cu31924005788256/page/218/mode/1up?view=theater The Old Testament In the Light of The Historical Records and Legends of Assyria and Babylonia] (third ed.). London: Society for Promoting Christian Knowledge. pp. 218–220.}}, אבער היינטיגער פארשער ווארפן אפ דעם פארשלאג{{הערה|[[#מייזלר|מייזלר]], אריוך}}. טייל האלטן אז אריוך אין אַריאוק וואס ווערט דערמאנט אין די בריוו פון מארי אן אן אונטערטאַנער פון זימרילים דער קעניג פון מארי{{הערה|כיוון=שמאל|Walton, John H., and Craig S. Keener. ''NRSV Cultural Backgrounds Study Bible: Bringing to Life the Ancient World of Scripture''. Zondervan, 2019. p. 39; K.A. Kitchen, ''On the Reliability of the Old Testament'' [OROT], William B. Eerdmans Publishing, 2003. p. 320; {{cite book |title=Memoriae Igor M. Diakonoff |last=Durand |first=Jean-Marie |publisher=Eisenbrauns |year=2005 |isbn=978-1-57506-123-8 |pages=59–69 |language=fr |editor-last=Kogan |editor-first=Leonid Efimovich |series=Babel und Bibel |volume=2 |chapter=De l’époque amorrite à la Bible: le cas d’Arriyuk |chapter-url=https://books.google.com/books?id=GQKCcOTftfwC&pg=PA59}}; {{cite book |title=The City of Babylon: A History, c. 2000 BC – AD 116 |last=Dalley |first=Stephanie |publisher=Cambridge University Press |year=2021 |isbn=9781107136274 |pages=319–320 |url=https://books.google.com/books?id=TMsvEAAAQBAJ&pg=PA319}} (פון ענגלישער וויקיפעדיע)}}. אויך ווערט פארגעשלאגן אז ער איז אריוואוק דער זון פון זימרילים{{הערה|[[#מייזלר|מייזלר]], זייט 804}}. | ||
==ביבליאגראפיע== | ==ביבליאגראפיע== | ||