בדוקי עריכות אוטומטית, אינטערפעיס רעדאקטארן, אינטערפעיס אדמיניסטראַטאָרן, סיסאפן, מייבאים, מעדכנים, מייבא, אספקלריה רעדאקטארן
46,367
רעדאגירונגען
קיין רעדאגירונג באמערקונג
(פארראכטן פּאראמעטער) |
אין תקציר עריכה |
||
| (3 מיטלסטע ווערסיעס פון איין אנדער באַניצער נישט געוויזן.) | |||
| שורה 1: | שורה 1: | ||
{{דעסקריפציע|ברכה געזאגט ביי שחרית אלס אריינפיר צו פסוקי דזמרה}} | {{דעסקריפציע|ברכה געזאגט ביי שחרית אלס אריינפיר צו פסוקי דזמרה}} | ||
<!-- {{פירוש נוסף|נוכחי=דער ברכה אין תפילת שחרית|אחר=דעם ספר אויף הלכות תפילין|ראו=ברוך שאמר (הלכות תפילין)}} --> | <!-- {{פירוש נוסף|נוכחי=דער ברכה אין תפילת שחרית|אחר=דעם ספר אויף הלכות תפילין|ראו=ברוך שאמר (הלכות תפילין)}} --> | ||
[[טעקע: | [[טעקע:ברוך שאמר ב' נוסחאות.jpg|קליין|ספרד'ישע סידור פאר שלש רגלים ווייזנדיג צוויי נוסחאות פאר ברוך שאמר.]] | ||
'''ברוך שאמר''' איז א [[ברכה]] וואס ווערט געזאגט טעגליך ביי [[שחרית]], אלס אן אריינפיר צו [[פסוקי דזמרה]], און איז צוזאמגעשטעלט פון א סעריע לויבונגען פאר'ן אויבערשטן ווי א פיוט, און דערנאך א לענגערע ברכה וואס שילדערט ווי זיינע ערליכע לויבן אים. ביים ענדע פון די פסוקי דזמרה ווערט געזאגט נאך א ברכה, [[ישתבח]]. | '''ברוך שאמר''' איז א [[ברכה]] וואס ווערט געזאגט טעגליך ביי [[שחרית]], אלס אן אריינפיר צו [[פסוקי דזמרה]], און איז צוזאמגעשטעלט פון א סעריע לויבונגען פאר'ן אויבערשטן ווי א פיוט, און דערנאך א לענגערע ברכה וואס שילדערט ווי זיינע ערליכע לויבן אים. ביים ענדע פון די פסוקי דזמרה ווערט געזאגט נאך א ברכה, [[ישתבח]]. | ||
==מקור== | ==מקור== | ||
אנדערש ווי רוב טעגליכע ברכות, ווערט "ברוך שאמר" נישט דערמאנט אין [[תלמוד בבלי]]. עס ווערט צום ערשט דערמאנט אין [[זוהר]]{{הערה|{{זוהר|ויקהל|רטו|ב}}}} און אין [[תנא דבי אליהו]]{{הערה|{{תנא דבי אליהו|זוטא|ד|א}}}}, און ווערט אויך געברענגט בשם רב משה גאון (שנת ד'תקפ"ה בערך){{הערה|געברענגט אין [[ספר הערוך]] {{אוצר הספרים היהודי|ספר הערוך/תפל-ג|ערך תפל ג'}}, און פון דארט אין {{רמב"ם|תפילה וברכת כהנים|ז|יב|ספר=אהבה|מפרש=הגהות מיימוניות}}.}}. דער פולער נוסח ווערט געברענגט דורך [[רב עמרם גאון]]{{הערה|[[סדר רב עמרם גאון]], [https://tablet.otzar.org/#/b/62890/p/19/t/1690245509851/fs/0/start/0/end/0/c/1690245705273 סדר פסוקי דזמרה]: "וכשנכנסין ישראל בבתי כנסיות שלהן בעירות להתפלל עומד חזן הכנסת ופותח: ברוך שאמר..."}}. לויט ווי געברענגט דורך טייל ראשונים, ווערט די ברכה שוין דערמאנט אין [[ספר היכלות]]{{הערה|זעט: {{טור|אורח חיים|נא}}, און {{היברובוקס|רבי יצחק אבוהב|מנורת המאור|37510|page=195|סי' צ"ג}}, וועלכע ברענגען פון דארט אז אין ברוך שאמר זענען פארהאן 87 ווערטער. אין די געדרוקטע ספרי היכלות איז דאס נישטא.}}. דער [[רי"ף]]{{הערה|שם=ריף|רי"ף מסכת ברכות [https://rif.alhatorah.org/Dual/Talmidei_R._Yonah_on_Rif/Berakhot/23a.4 דף כ"ג פון די דפים פונעם רי"ף] (ווילנער דרוק). זעט אויך [[רבינו יונה]] דארט (ד"ה ותקינו רבנן) אין נאמען פון רב עמרם גאון.}}, נאכדעם וואס ער ברענגט דעם גמרא{{הערה|{{בבלי|שבת|קיח|ב}}}} וועגן "[[פסוקי דזמרה]]", לייגט ער צו אז די רבנן האבן מתקן געווען צו זאגן "ברוך שאמר" פאר דעם און "ישתבח" נאכדעם. אויך דער [[רמב"ם]] דערמאנט עס מיטן אויסדרוק "ותקנו חכמים"{{הערה|{{רמב"ם|תפילה וברכת כהנים|ז|יב|ספר=אהבה}}, לויט דער נוסח פון די כתבי יד און ווי נאכגעברענגט אין ספר הבתים און אין ספר השולחן. (און רוב שפעטערע דרוקן שטייט נישט דאס ווארט "חכמים"). זעט משכנות יעקב, אורח חיים סימן ס"ז, וועלכער דרינגט אויף פון דער סדר פון די הלכות אין רמב"ם אז די ברכה איז איינגעפירט געווארן נאך איידער [[ברכת המינים]].}}. לויט איין מקור אין די ראשונים האבן עס די [[סבוראים|רבנן סבוראי]] מתקן געווען{{הערה|סידור חסידי אשכנז, אות כ"ח}}, און אויך די חוקרים [[יום טוב ליפמאן צונץ]] און [[יצחק משה עלבאגן]] שפעקולירן אז עס שטאמט פון דער תקופה פון די סבוראים. [[רבי חזקיה די | אנדערש ווי רוב טעגליכע ברכות, ווערט "ברוך שאמר" נישט דערמאנט אין [[תלמוד בבלי]]. עס ווערט צום ערשט דערמאנט אין [[זוהר]]{{הערה|{{זוהר|ויקהל|רטו|ב}}}} און אין [[תנא דבי אליהו]]{{הערה|{{תנא דבי אליהו|זוטא|ד|א}}}}, און ווערט אויך געברענגט בשם רב משה גאון (שנת ד'תקפ"ה בערך){{הערה|געברענגט אין [[ספר הערוך]] {{אוצר הספרים היהודי|ספר הערוך/תפל-ג|ערך תפל ג'}}, און פון דארט אין {{רמב"ם|תפילה וברכת כהנים|ז|יב|ספר=אהבה|מפרש=הגהות מיימוניות}}.}}. דער פולער נוסח ווערט געברענגט דורך [[רב עמרם גאון]]{{הערה|[[סדר רב עמרם גאון]], [https://tablet.otzar.org/#/b/62890/p/19/t/1690245509851/fs/0/start/0/end/0/c/1690245705273 סדר פסוקי דזמרה]: "וכשנכנסין ישראל בבתי כנסיות שלהן בעירות להתפלל עומד חזן הכנסת ופותח: ברוך שאמר..."}}. לויט ווי געברענגט דורך טייל ראשונים, ווערט די ברכה שוין דערמאנט אין [[ספר היכלות]]{{הערה|זעט: {{טור|אורח חיים|נא}}, און {{היברובוקס|[[רבי יצחק אבוהב (מנורת המאור)|רבי יצחק אבוהב]]|מנורת המאור|37510|page=195|סי' צ"ג}}, וועלכע ברענגען פון דארט אז אין ברוך שאמר זענען פארהאן 87 ווערטער. אין די געדרוקטע ספרי היכלות איז דאס נישטא.}}. דער [[רי"ף]]{{הערה|שם=ריף|רי"ף מסכת ברכות [https://rif.alhatorah.org/Dual/Talmidei_R._Yonah_on_Rif/Berakhot/23a.4 דף כ"ג פון די דפים פונעם רי"ף] (ווילנער דרוק). זעט אויך [[רבינו יונה]] דארט (ד"ה ותקינו רבנן) אין נאמען פון רב עמרם גאון.}}, נאכדעם וואס ער ברענגט דעם גמרא{{הערה|{{בבלי|שבת|קיח|ב}}}} וועגן "[[פסוקי דזמרה]]", לייגט ער צו אז די רבנן האבן מתקן געווען צו זאגן "ברוך שאמר" פאר דעם און "ישתבח" נאכדעם. אויך דער [[רמב"ם]] דערמאנט עס מיטן אויסדרוק "ותקנו חכמים"{{הערה|{{רמב"ם|תפילה וברכת כהנים|ז|יב|ספר=אהבה}}, לויט דער נוסח פון די כתבי יד און ווי נאכגעברענגט אין ספר הבתים און אין ספר השולחן. (און רוב שפעטערע דרוקן שטייט נישט דאס ווארט "חכמים"). זעט משכנות יעקב, אורח חיים סימן ס"ז, וועלכער דרינגט אויף פון דער סדר פון די הלכות אין רמב"ם אז די ברכה איז איינגעפירט געווארן נאך איידער [[ברכת המינים]].}}. לויט איין מקור אין די ראשונים האבן עס די [[סבוראים|רבנן סבוראי]] מתקן געווען{{הערה|סידור חסידי אשכנז, אות כ"ח}}, און אויך די חוקרים [[יום טוב ליפמאן צונץ]] און [[יצחק משה עלבאגן]] שפעקולירן אז עס שטאמט פון דער תקופה פון די סבוראים. [[רבי חזקיה די סילווא]] האט אנגענומען אז עס שטאמט פון די [[גאונים]]{{הערה|{{היברובוקס||פרי חדש|8283|סימן נא סעיף א|page=13}}. אזוי קוקט אויך אויס אין {{בבלי|ברכות|לא|ב|מפרש=מאירי}}}}, און דעריבער וואונדערט ער זיך וויאזוי האבן זיי געקענט מתקן זיין א נייע ברכה נאך דער חתימת התלמוד{{ביאור|אויף אנדערע ברכות (ווי צום ביישפיל די ברכות פון [[לעולם יהא אדם|המקדש שמו ברבים]], [[ברוך ה' לעולם]], און [[אשר צג אגוז]]), געפינען מיר א התנגדות אין פוסקים, צוליב דעם וואס די ברכות ווערן נישט דערמאנט אין ש"ס. אבער די ברכה פון "ברוך שאמר" איז געווארן אנגענומען ביי אלעמען אן א חולק, אזוי ווי די ברכה פון [[ברכות השחר|הנותן ליעף כח]].}}. | ||
אין די ספרי [[קבלה]] ווערט געברענגט פון ספר אור זרוע פון [[רבי דוד בן יהודה החסיד]] אז די [[אנשי כנסת הגדולה]] האבן מתקן געווען די ברכה, לויט א צעטל וואס איז אראפגעפאלן פון הימל, וואס דארט איז געשטאנען דער שבח{{הערה|[[רבי דוד בן יהודה החסיד]] (נישט פארטוישן מיט'ן באקאנטן [[אור זרוע]]), אין {{אוצר החכמה|2=אור זרוע|3=168904|page=118|מקום הוצאה=ירושלים|שנת הוצאה=תשס"ט|4=עמ' 124}}, געברענגט אין תולעת יעקב פון [[רבי מאיר אבן גבאי]]|שם=אור זרוע}}{{ביאור|די ווערטער פון אור זרוע זענען נישט אינגאנצן קלאר, וויבאלד ביים ענדע פירט ער אויס אז דער נוסח איז מקובל איש מפי איש ביז משה מפי הגבורה.}}. דאס ווערט געברענגט אין [[בית חדש|ב"ח]]{{הערה|{{טור|אורח חיים|נג|מפרש=ב"ח}}}} און אין [[טורי זהב]]{{הערה|{{שלחן ערוך|אורח חיים|נא|מפרש=טורי זהב}}, ס"ק א'.}}. | אין די ספרי [[קבלה]] ווערט געברענגט פון ספר אור זרוע פון [[רבי דוד בן יהודה החסיד]] אז די [[אנשי כנסת הגדולה]] האבן מתקן געווען די ברכה, לויט א צעטל וואס איז אראפגעפאלן פון הימל, וואס דארט איז געשטאנען דער שבח{{הערה|[[רבי דוד בן יהודה החסיד]] (נישט פארטוישן מיט'ן באקאנטן [[אור זרוע]]), אין {{אוצר החכמה|2=אור זרוע|3=168904|page=118|מקום הוצאה=ירושלים|שנת הוצאה=תשס"ט|4=עמ' 124}}, געברענגט אין תולעת יעקב פון [[רבי מאיר אבן גבאי]]|שם=אור זרוע}}{{ביאור|די ווערטער פון אור זרוע זענען נישט אינגאנצן קלאר, וויבאלד ביים ענדע פירט ער אויס אז דער נוסח איז מקובל איש מפי איש ביז משה מפי הגבורה.}}. דאס ווערט געברענגט אין [[בית חדש|ב"ח]]{{הערה|{{טור|אורח חיים|נג|מפרש=ב"ח}}}} און אין [[טורי זהב]]{{הערה|{{שלחן ערוך|אורח חיים|נא|מפרש=טורי זהב}}, ס"ק א'.}}. | ||
| שורה 12: | שורה 12: | ||
== נוסחאות == | == נוסחאות == | ||
אינעם [[נוסח ארץ ישראל]] האט מען בכלל נישט געזאגט די ברכה, נאר בעפאר די פסוקי דזמרה (וואס זיי האבן געזאגט אויף אן אנדערן סדר) האבן זיי געזאגט אן אנדערן ברכה, וועלכע זיי האבן אויך געזאגט אין אנדערע געלעגנהייטן פאר'ן זאגן קאפיטלעך פון תהלים, ווי בעפאר [[מעריב]] פון [[שבת]] און [[יום טוב]]{{ביאור|דער נוסח פון די ברכה: {{ציטוטון|בָּרוּךְ אַתָּה ה' אֱלֹקֵינוּ מֶלֶךְ הָעוֹלָם, אֲשֶׁר בָּחַר בְּדָוִיד עַבְדּוֹ, וְרָצָה בְשִׁירֵי קָדְשׁוֹ, לְפָאֲרוֹ לְהַלְּלוֹ לְרוֹמְמוֹ לְתָקְפּוֹ עַל כָּל גְּבוּרוֹתָיו. בָּרוּךְ אַתָּה ה' אֱלֹקֵי דָוִד, מַצְמִיחַ יְשׁוּעָה שְׁלֵימָה וקְרוֹבָה לְעַמּוֹ יִשְׂרָאֵל, וּבוֹנֵה יְרוּשָׁלָיִם}}.}}. אין א שפעטערע תקופה זענען אריינגעקומען מנהגים פון בבל אינעם נוסח פון ארץ ישראל, און מען האט אנגעהויבן זאגן, אין צוגאב צום סדר פון ארץ-ישראל אדער אנשטאט דעם, די פסוקי דזמרה פון בבל, מיט ברוך שאמר בעפאר זיי{{הערה|שרה חבשוש, [https://asif.co.il/wpfb-file/55-pdf-4/ השפעת נוסח אשכנז על נוסח ספרד בברכת ברוך שאמר], [[בר אילן אוניווערסיטעט]] תשע"ג, זייטן 2–3, און זייטן 9–10, [[ספריית אסיף]].}}. | אינעם [[נוסח ארץ ישראל]] האט מען בכלל נישט געזאגט די ברכה, נאר בעפאר די פסוקי דזמרה (וואס זיי האבן געזאגט אויף אן אנדערן סדר) האבן זיי געזאגט אן אנדערן ברכה, וועלכע זיי האבן אויך געזאגט אין אנדערע געלעגנהייטן פאר'ן זאגן קאפיטלעך פון תהלים, ווי בעפאר [[מעריב]] פון [[שבת]] און [[יום טוב]]{{ביאור|דער נוסח פון די ברכה: {{ציטוטון|בָּרוּךְ אַתָּה ה' אֱלֹקֵינוּ מֶלֶךְ הָעוֹלָם, אֲשֶׁר בָּחַר בְּדָוִיד עַבְדּוֹ, וְרָצָה בְשִׁירֵי קָדְשׁוֹ, לְפָאֲרוֹ לְהַלְּלוֹ לְרוֹמְמוֹ לְתָקְפּוֹ עַל כָּל גְּבוּרוֹתָיו. בָּרוּךְ אַתָּה ה' אֱלֹקֵי דָוִד, מַצְמִיחַ יְשׁוּעָה שְׁלֵימָה וקְרוֹבָה לְעַמּוֹ יִשְׂרָאֵל, וּבוֹנֵה יְרוּשָׁלָיִם}}.}}. אין א שפעטערע תקופה זענען אריינגעקומען מנהגים פון בבל אינעם נוסח פון ארץ ישראל, און מען האט אנגעהויבן זאגן, אין צוגאב צום סדר פון ארץ-ישראל אדער אנשטאט דעם, די פסוקי דזמרה פון בבל, מיט ברוך שאמר בעפאר זיי{{הערה|שרה חבשוש, [https://asif.co.il/wpfb-file/55-pdf-4/ השפעת נוסח אשכנז על נוסח ספרד בברכת ברוך שאמר], [[בר אילן אוניווערסיטעט]] תשע"ג, זייטן 2–3, און זייטן 9–10, [[ספריית אסיף]].}}. | ||
אין די סידורים פון די [[גאונים]]{{הערה|למשל [[סדר רב עמרם גאון]], זעט {{אוצר החכמה|קובץ תורני|זכור לאברהם|62890|page=19|מקום הוצאה=חולון|שנת הוצאה=תשס"ד}}}} ווי אויך אינעם נוסח פון [[רמב"ם]] און אין [[תכלאל]], זענען פארהאן פארשידענע ווערסיעס פון ברוך שאמר, טייל פון זיי לענגערע. אזוי האט מען זיך אמאל געפירט ביי די [[ספרדים]] און אין [[נוסח פרס]], וואו מען האט למשל צוגעלייגט: {{ציטוטון|ברוך מעביר אפילה ומביא אורה, ברוך א-ל חי לעד וקיים לנצח, ברוך שאין לפניו עולה ולא שכחה [לא כזב ולא מרמה<ref>נוסח תימן און רמב"ם.</ref>] ולא משוא פנים ולא מקח שוחד, צדיק הוא בכל דרכיו, ברוך הוא וברוך שמו; ברוך זכרו לעולמי עד}}{{הערה|חבשוש, [https://asif.co.il/wpfb-file/55-pdf-4/ השפעת נוסח אשכנז על נוסח ספרד בברכת ברוך שאמר], זייטן 3–5, און זייטן 10–19.|שם=חבשוש}}. דער מנהג איז נאך געבליבן אין די ספרד'ישע קהילות פון [[מערב-אייראפע]], און אין טייל פון די קהילות אין [[מאראקא]] האט מען געזאגט דעם לענגערן נוסח אום שבת{{הערה|סידור "אבותינו", ירושלים תשע"ד, עמוד 444}}. אין איין כתב יד פון די [[ראמאניאטן|ראָמאַניאָטן]] איז דא אן אנדערן נוסח, גאר לאנג, געבויט לויט'ן סדר פונעם גאנצן [[אלף בית]], און נאך יעדע פאר אותיות האט מען געזאגט: 'ברוך הוא'{{הערה|סדור תפלות השנה למנהג קהלות רומניא, ווענעציע רפ"ג, דף כ"ט עמוד ב'}}. | אין די סידורים פון די [[גאונים]]{{הערה|למשל [[סדר רב עמרם גאון]], זעט {{אוצר החכמה|קובץ תורני|זכור לאברהם|62890|page=19|מקום הוצאה=חולון|שנת הוצאה=תשס"ד}}}} ווי אויך אינעם נוסח פון [[רמב"ם]] און אין [[תכלאל]], זענען פארהאן פארשידענע ווערסיעס פון ברוך שאמר, טייל פון זיי לענגערע. אזוי האט מען זיך אמאל געפירט ביי די [[ספרדים]] און אין [[נוסח פרס]], וואו מען האט למשל צוגעלייגט: {{ציטוטון|ברוך מעביר אפילה ומביא אורה, ברוך א-ל חי לעד וקיים לנצח, ברוך שאין לפניו עולה ולא שכחה [לא כזב ולא מרמה<ref>נוסח תימן און רמב"ם.</ref>] ולא משוא פנים ולא מקח שוחד, צדיק הוא בכל דרכיו, ברוך הוא וברוך שמו; ברוך זכרו לעולמי עד}}{{הערה|חבשוש, [https://asif.co.il/wpfb-file/55-pdf-4/ השפעת נוסח אשכנז על נוסח ספרד בברכת ברוך שאמר], זייטן 3–5, און זייטן 10–19.|שם=חבשוש}}. דער מנהג איז נאך געבליבן אין די ספרד'ישע קהילות פון [[מערב-אייראפע]], און אין טייל פון די קהילות אין [[מאראקא]] האט מען געזאגט דעם לענגערן נוסח אום שבת{{הערה|סידור "אבותינו", ירושלים תשע"ד, עמוד 444}}. אין איין כתב יד פון די [[ראמאניאטן|ראָמאַניאָטן]] איז דא אן אנדערן נוסח, גאר לאנג, געבויט לויט'ן סדר פונעם גאנצן [[אלף בית]], און נאך יעדע פאר אותיות האט מען געזאגט: 'ברוך הוא'{{הערה|סדור תפלות השנה למנהג קהלות רומניא, ווענעציע רפ"ג, דף כ"ט עמוד ב'}}. | ||
דאקעגן, אין די נוסחאות פון [[נוסח אשכנז|אשכנז]], [[נוסח צרפת|צרפת]], [[נוסח איטאליע|איטאליע]], און רוב נוסחאות פון די ראמאניאטן איז דער נוסח פיל קורצער{{הערה|שם=חבשוש}}. לויט מקורות אין קבלה{{הערה|ספר היכלות, לויט ווי געברענגט דורך {{טור|אורח חיים|נא}}, און {{היברובוקס|רבי יצחק אבוהב|מנורת המאור|37510|page=195|סי' צ"ג}}; {{היברובוקס||פירושי סידור התפילה לרוקח|49925|זייט מו|page=68}}; {{אוצר החכמה|2=אור זרוע|3=168904|page=118|מקום הוצאה=ירושלים|שנת הוצאה=תשס"ט|4=עמ' 124}}.}} זענען פארהאן אין דעם ברכה 87 ווערטער, און דער סימן דערצו איז: "ראשׁוֹ כֶּתֶם '''פָּ"ז'''{{הערה|{{תנ"ך|שיר השירים|ה|יא}}}}". דער מהרש"ל שרייבט אז דער ברכה פארמאגט צען מאל ברוך, נישט רעכענענדיג ברוך הוא און ברוך שמו, אקעגן עשרת הדברות{{הערה|רבי שלמה לוריא, שו"ת מהרש"ל, לובלין שנ"ט, [[שית:Teshuvot_Maharshal/64|סימן סד]], דף נד ע"ב}}, אדער אקעגן די עשרה מאמרות מיט וואס די וועלט איז באשאפן געווארן. במשך די דורות, צווישן אנדערן דורך די השפעה פון [[אר"י]], זענען די מערסטע טייל פון ספרדים אריבערגעגאנגען צום קורצערן נוסח{{הערה|חבשוש, [https://asif.co.il/wpfb-file/55-pdf-4/ השפעת נוסח אשכנז על נוסח ספרד בברכת ברוך שאמר], זייטן 68–69.}}. | דאקעגן, אין די נוסחאות פון [[נוסח אשכנז|אשכנז]], [[נוסח צרפת|צרפת]], [[נוסח איטאליע|איטאליע]], און רוב נוסחאות פון די ראמאניאטן איז דער נוסח פיל קורצער{{הערה|שם=חבשוש}}. לויט מקורות אין קבלה{{הערה|ספר היכלות, לויט ווי געברענגט דורך {{טור|אורח חיים|נא}}, און {{היברובוקס|[[רבי יצחק אבוהב (מנורת המאור)|רבי יצחק אבוהב]]|מנורת המאור|37510|page=195|סי' צ"ג}}; {{היברובוקס||פירושי סידור התפילה לרוקח|49925|זייט מו|page=68}}; {{אוצר החכמה|2=אור זרוע|3=168904|page=118|מקום הוצאה=ירושלים|שנת הוצאה=תשס"ט|4=עמ' 124}}.}} זענען פארהאן אין דעם ברכה 87 ווערטער, און דער סימן דערצו איז: "ראשׁוֹ כֶּתֶם '''פָּ"ז'''{{הערה|{{תנ"ך|שיר השירים|ה|יא}}}}". דער מהרש"ל שרייבט אז דער ברכה פארמאגט צען מאל ברוך, נישט רעכענענדיג ברוך הוא און ברוך שמו, אקעגן עשרת הדברות{{הערה|רבי שלמה לוריא, שו"ת מהרש"ל, לובלין שנ"ט, [[שית:Teshuvot_Maharshal/64|סימן סד]], דף נד ע"ב}}, אדער אקעגן די עשרה מאמרות מיט וואס די וועלט איז באשאפן געווארן. במשך די דורות, צווישן אנדערן דורך די השפעה פון [[אר"י]], זענען די מערסטע טייל פון ספרדים אריבערגעגאנגען צום קורצערן נוסח{{הערה|חבשוש, [https://asif.co.il/wpfb-file/55-pdf-4/ השפעת נוסח אשכנז על נוסח ספרד בברכת ברוך שאמר], זייטן 68–69.}}. | ||
== טעקסט און איבערזעצונג == | == טעקסט און איבערזעצונג == | ||
| שורה 86: | שורה 85: | ||
* {{אוצר החכמה|רבי צבי היילפרין|קונטרס זכרון - עטרת צבי|613799|page=10|קעפל=ברכת ברוך שאמר|סופיקס=יא}} | * {{אוצר החכמה|רבי צבי היילפרין|קונטרס זכרון - עטרת צבי|613799|page=10|קעפל=ברכת ברוך שאמר|סופיקס=יא}} | ||
== | ==דרויסנדיגע לינקס== | ||
* {{הפיוט והתפילה|1=1038|3=דער ברכה}} | * {{הפיוט והתפילה|1=1038|3=דער ברכה}} | ||