אונטערשייד צווישן ווערסיעס פון "רבי מאיר ב"ר יצחק ש"ץ"

קפיצה לניווט קפיצה לחיפוש
2,034 בייטן אראפגענומען ,  פֿאַר 5 חדשים
←‏פּיוטים און ווערק: איבערגעארבעט
ק (תנא קמא האט אריבערגעפירט בלאט רבי מאיר בן יצחק ש"ץ צו רבי מאיר ב"ר יצחק ש"ץ)
(←‏פּיוטים און ווערק: איבערגעארבעט)
שורה 27: שורה 27:
[[טעקע:אילו פומי נימי.jpg|קליין|פיוט "אילו פומי נימי" א רשות למתורגמן פאר די קריאה פון ויושע, אין מחזור וויזמייזא פון יאר ה'ל"ב]]
[[טעקע:אילו פומי נימי.jpg|קליין|פיוט "אילו פומי נימי" א רשות למתורגמן פאר די קריאה פון ויושע, אין מחזור וויזמייזא פון יאר ה'ל"ב]]
==פּיוטים און ווערק==
==פּיוטים און ווערק==
רבי מאיר איז בעיקר באקאנט אלס פּייטן. ער האט געשריבן [[פיוט|פּיוטים]] און [[סליחות]] אין לשון קודש און אראמיש, און מער ווי 50 פון זיי זענען פארבליבן ביז היינט{{הערה|ישראל דאווידזאן, [https://babel.hathitrust.org/cgi/pt?id=ufl.31262044458833&seq=456 אוצר השירה והפיוט], חלק ד, ז' 432.}}. א טייל פון זיינע פּיוטים פאר די ימים טובים זענען אנגענומען געווארן אין די קהילות פון אשכנז און פּוילן און זענען געדרוקט געווארן אומצאליגע מאל אין מחזורים און סליחות{{הערה|{{יודאיקה|Abraham David|Meir ben Isaac Sheli'aḥ Ẓibbur|לינק=https://www.encyclopedia.com/religion/encyclopedias-almanacs-transcripts-and-maps/meir-ben-isaac-sheliah-zibbur}}}}. געוויסע פיוטים האט ער פארפאסט לויט די מעטער פון תנועות אויפ'ן ספרד'ישן שטייגער, א זאך וואס אנדערע אשכנז'ישע פייטנים האבן אנגעהויבן נאכמאכן זינט דאן{{הערה|אזוי ווי דער סליחה "תְּפִלָּה תִקַּח תְּחִנָּה תִבְחַר" אויף ערב ראש השנה, וואס לויפט מיט א מעטער פון 8 זילבעס פער סטאנץ.}}.
רבי מאיר איז בעיקר באקאנט אלס פּייטן. ער האט געשריבן [[פיוט|פּיוטים]] און [[סליחות]] אין לשון קודש און אראמיש, און מער ווי 50 פון זיי זענען פארבליבן ביז היינט{{הערה|ישראל דאווידזאן, [https://babel.hathitrust.org/cgi/pt?id=ufl.31262044458833&seq=456 אוצר השירה והפיוט], חלק ד, ז' 432.}}. א טייל פון זיינע פּיוטים פאר די ימים טובים זענען אנגענומען געווארן אין די קהילות פון אשכנז און פּוילן און זענען געדרוקט געווארן אומצאליגע מאל אין מחזורים און סליחות{{הערה|{{יודאיקה|Abraham David|Meir ben Isaac Sheli'aḥ Ẓibbur|לינק=https://www.encyclopedia.com/religion/encyclopedias-almanacs-transcripts-and-maps/meir-ben-isaac-sheliah-zibbur}}}}. זיינע פיוטים זענען געבויט אויפ'ן אשכנזי'שן סטיל, אבער ביי געוויסע פיוטים האט ער פארפאסט לויטמעטער פון תנועות ווי דער ספרד'ישער שטייגער, א זאך וואס אנדערע אשכנז'ישע פייטנים האבן אנגעהויבן נאכמאכן זינט דאן{{הערה|אזוי ווי דער סליחה "תְּפִלָּה תִקַּח תְּחִנָּה תִבְחַר" אויף ערב ראש השנה, וואס לויפט מיט א מעטער פון 8 זילבעס פער סטאנץ.}}. אין זיינע פיוטים האט ער פארצייכנט די אקראסטיך לויט א"ב, תשר"ק און אלב"ם, און ער האט פארצייכנט זיין נאמען "מאיר ברבי יצחק" אין אסאך פעלער האט ער אויך צוגעלייגט "חזק ואמץ" און לענגערע ברכות ווי "יגדל בתורה ובמעשים טובים" אדער " יזכה לחיי עד אמן אמן סלה", ביי איין פיוט האט ער אויך צוגעלייגט זיין זיידנ'ס נאמען, פארצייכענענדיג "מאיר בירבי יצחק ברבי שמואל זכור לטוב".  


===רשויות למתורגמן===
===רשויות למתורגמן===
רבי מאיר האט געשריבן עטליכע רשויות (איינלייטונגס פיוטים) אויף אראמיש, געאייגנט פאר'ן [[מתורגמן]], פאר שבועות און שביעי של פסח. דער מתורגמן פלעגט מתרגם זיין דעם קריאת התורה, א מנהג וואס איז געווען בימי חז"ל אלעמאל ביי קריאת התורה{{הערה|{{רמב"ם|תפילה|יב|י}}}}, אבער אין רבי מאיר'ס צייטן איז עס געווען איינגעפירט בלויז אום שבועות און שביעי של פסח{{הערה|זעט: {{תנ"ך|שמות|כ|יג|מפרש=חזקוני}} און {{בבלי|מגילה|כד|א|מפרש=תוספות}}}}. אין אשכנז האט מען מתרגם געווען מיט תרגום ירושלמי, און עס זענען אריינגעפלאכטן געווארן דערין פיוטים אויף אראמיש.
רבי מאיר האט געשריבן עטליכע פיוטים אויף אראמיש, געאייגנט פאר'ן [[מתורגמן]], פאר שבועות און שביעי של פסח. דער מתורגמן פלעגט מתרגם זיין דעם קריאת התורה, א מנהג וואס איז געווען בימי חז"ל אלעמאל ביי קריאת התורה{{הערה|{{רמב"ם|תפילה|יב|י}}}}, אבער אין רבי מאיר'ס צייטן איז עס געווען איינגעפירט בלויז אום שבועות און שביעי של פסח{{הערה|זעט: {{תנ"ך|שמות|כ|יג|מפרש=חזקוני}} און {{בבלי|מגילה|כד|א|מפרש=תוספות}}}}. אין אשכנז האט מען מתרגם געווען מיט תרגום ירושלמי, און עס זענען פארפאסט געווארן פיוטים אויף אראמיש אלס איינלייטונג צום תרגום.


די מערסט-באקאנטע פּיוט זיינער איז דער פּיוט "[[אקדמות]]", פארפאסט אלס א "רשות" צום מתורגמן פון די קריאה פון ערשטן טאג שבועות, ווען מען ליינט די [[עשרת הדברות]].
די מערסט-באקאנטע פּיוט פון רבי מאיר ש"ץ, דער פּיוט "[[אקדמות]]", האט ער פארפאסט אלס א "רשות" צום מתורגמן פון די קריאה פון ערשטן טאג שבועות, ווען מען ליינט די [[עשרת הדברות]]. אויך האט ער צוגעלייגט א המשך צום פּיוט "חֲנַנְיָה מִישָׁאֵל וַעֲזַרְיָה", א בּיזאנטישער פּיוט פאר'ן מתורגמן פון שבועות אלס אַן איינלייטונג צום צווייטן דיברא - דער אראמישער תרגום אויף לא תשא. דער אריגינעלער פּיוט איז געווען א וויכוח-ליד וואס דערציילט די געשיכטע פון חנניה, מישאל, און עזריהו אין דניאל פרק ג', וועלכע האבן זיך געלאזט אריינווארפן אין א פייערד ווי איידער צו בוקן זיך צו א צלם, און רבי מאיר'ס המשך איז בעיקר געבויט אויף דעם וויכוח ווי עס ווערט דערציילט אין ויקרא רבה{{הערה|{{לינק|אדרעס=https://opensiddur.org/prayers/lunisolar/pilgrimage/shavuot/hanaiah-mishael-and-azariah-a-piyyut-for-the-seder-meturgeman-of-shavuot/|שרייבער=Isaac Gantwerk Mayer|קעפל=חֲנַנְיָה מִישָׁאֵל וַעֲזַרְיָה|זייטל=פְּרוֺיֶקְט הַסִּדּוּר הַפָּתוּחַ|דאטום=אפריל 30, 2025}}}}. דער טעקסט פון דעם פּיוט איז געבליבן אין פארשידענע כתבי יד, אריינגערעכנט דעם מחזור ווירמייזא פון יאר ה'ל"ב{{הערה|{{כתיב|מחזור ווירמייזא|990000445600205171|Ms. Heb. 4°781, דף 150|21041817}}.}}.


רבי מאיר האט אויך געשריבן א המשך צו דעם פּיוט "חֲנַנְיָה מִישָׁאֵל וַעֲזַרְיָה", וועלכער איז געווען א בּיזאנטישער פּיוט וואס איז געזאגט געווארן ביי קריאת התורה פון שבועות אלס אַן איינלייטונג צו דעם אראמישן תרגום פון דעם צווייטן דיברא (לא תשא). די אריגינעלע פּיוט איז געווען א וויכוח-ליד וואס דערציילט די געשיכטע פון חנניה, מישאל, און עזריהו אין דניאל פרק ג', וועלכע האבן זיך געלאזט אריינווארפן אין א פייערד ווי איידער צו בוקן זיך צו א צלם. רבי מאיר'ס המשך איז בעיקר געבויט אויף דעם וויכוח ווי עס ווערט דערציילט אין ויקרא רבה{{הערה|{{לינק|אדרעס=https://opensiddur.org/prayers/lunisolar/pilgrimage/shavuot/hanaiah-mishael-and-azariah-a-piyyut-for-the-seder-meturgeman-of-shavuot/|שרייבער=Isaac Gantwerk Mayer|קעפל=חֲנַנְיָה מִישָׁאֵל וַעֲזַרְיָה|זייטל=פְּרוֺיֶקְט הַסִּדּוּר הַפָּתוּחַ|דאטום=אפריל 30, 2025}}}}. דער טעקסט פון דעם פּיוט איז געבליבן אין פארשידענע כתבי יד, אריינגערעכנט דעם מחזור ווירמייזא פון יאר ה'ל"ב{{הערה|{{כתיב|מחזור ווירמייזא|990000445600205171|Ms. Heb. 4°781, דף 150|21041817}}.}}.
אויך האט ער געשריבן א צאל פיוטים פאר'ן מתורגמן פונעם שירת הים אום שביעי של פסח, דער רשות "אִילּוּ פּוּמֵּי נִימֵי", און דערנאך די פיוטים "אֱלָקָא עָלַם", און "אֲבוּנָן דְּבִשְׁמַיָּא וּבָרְיַן" פאר'ן תרגום פון די נאכפאלגנדע עליות.  
 
רבי מאיר האט אויך פארפאסט רשויות פאר'ן מתורגמן פונעם שירת הים אום שביעי של פסח, ווי "אֱלָקָא עָלַם"{{הערה|{{לינק|קעפל=אֱלָקָא עָלַם|זייטל=פְּרוֺיֶקְט הַסִּדּוּר הַפָּתוּחַ|דאטום=אפריל 9, 2023|אדרעס=https://opensiddur.org/prayers/lunisolar/pilgrimage/pesah/pesah-day-7/elaha-alam-a-piyyut-for-the-seventh-day-of-pesah-seder-meturgeman/}}}}, "אֲבוּנָן דְּבִשְׁמַיָּא וּבָרְיַן"{{הערה|{{לינק|קעפל=אֲבוּנָן דְּבִשְׁמַיָּא וּבָרְיַן|זייטל=פְּרוֺיֶקְט הַסִּדּוּר הַפָּתוּחַ|דאטום=אפריל 9, 2023|אדרעס=https://opensiddur.org/prayers/lunisolar/pilgrimage/pesah/pesah-day-7/abunan-dbishmaya-a-piyyut-for-the-seventh-day-of-pesah-seder-meturgeman/}}}}, און "אִילּוּ פּוּמֵּי נִימֵי"{{הערה|{{כתיב|מחזור ווירמייזא|990000445600205171|דף 104|21042118}}; {{לינק|שרייבער=|קעפל=אִילּוּ פּוּמֵּי נִימֵי|זייטל=פְּרוֺיֶקְט הַסִּדּוּר הַפָּתוּחַ|דאטום=אפריל 9, 2023|אדרעס=https://opensiddur.org/prayers/lunisolar/pilgrimage/pesah/pesah-day-7/ilu-pume-nima-a-reshut-for-the-seventh-day-of-pesah-seder-meturgeman/}}}}.


===אנדערע פיוטים===
===אנדערע פיוטים===
רבי מאיר האט אויך מחבר געווען מערערע פּיוטים פאר פארשידענע געלעגנהייטן. צווישן אנדערע באקאנטע פּיוטים זיינע זענען: א "מערבית" אויף די צווייטע נאכט פסח, וואס ערשיינט אין די אשכנזישע מחזורים, מיט א לאנגער פיוט ("ביכור") ביים ברכת השכבינו "אוֹר יוֹם הֶנֶף" לויט די אקראסטיך פון אלב"ם און דערנאך "מאיר חזק"{{הערה|{{ויקיטקסט|סידור/נוסח_אשכנז/פסח/ערבית_יום_ב|מערבית ליל ב' של פסח}}, מחזור נוסח אשכנז}}. דער פיוט שילדערט דעם ליל שמורים און די מעשה קצירת העומר אין בית המקדש, די גרויסקייט און ציל פון קצירת העומר, און ענדיגט מיט לויב צו ירושלים{{הערה|[https://archive.today/20140103053916/http://shituf.piyut.org.il/story/1528 טיפיוט 78 - 'אור יום הנף' - עומר לר' מאיר ש"ץ] – שיתוף פיוט.}}; "וַיּוֹשַׁע אוֹר יִשְׂרָאֵל" וואס פלעגט געזאגט ווערן אין ווארמס דעם לעצטן טאג פסח, און אין מנהג פולין אלס "יוצר" דעם ערשטן שבת נאך פסח{{הערה|{{ויקיטקסט|סידור/נוסח_אשכנז/שבת/ברכות_קריאת_שמע_לשבת_ראשונה_אחר_פסח_(מזרחי)|ברכות קריאת שמע לשבת ראשונה אחר פסח}} סידור נוסח אשכנז המזרחי}}; "אַדִּיר וְנָאֶה בַּקֹּדֶשׁ קְדֻשַּׁת מִתְנָאִים" פאר שבועות, מיט אן אקראסטיך פון א געטריפלטן א"ב און דערנאך "מאיר בירבי יצחק הקטן יזכה לחיי עד אמן אמן סלה", וואס ערשיינט אלס יוצר דעם שבת נאך שבועות אין פוילישן מחזור{{הערה|{{ויקיטקסט|סידור/נוסח_אשכנז/שבת/ברכות_קריאת_שמע_לשבת_אחר_שבועות_(מזרחי)|ברכות קריאת שמע לשבת אחר שבועות}} סידור נוסח אשכנז המזרחי}}. ער האט אויך פארפאסט יוצרות פאר שבת חול המועד סוכות, שבת ראש חודש, און שבת נחמו.
רבי מאיר האט אויך מחבר געווען מערערע פּיוטים פאר פארשידענע געלעגנהייטן. צווישן אנדערע באקאנטע פּיוטים זיינע זענען: א "מערבית" אויף די צווייטע נאכט פסח, וואס ערשיינט אין די אשכנזישע מחזורים, מיט א לאנגער פיוט ("ביכור") ביים ברכת השכבינו "אוֹר יוֹם הֶנֶף" וואס שילדערט דעם ליל שמורים און די מעשה קצירת העומר אין בית המקדש, די גרויסקייט און ציל פון קצירת העומר, און ענדיגט מיט לויב צו ירושלים{{הערה|[https://archive.today/20140103053916/http://shituf.piyut.org.il/story/1528 טיפיוט 78 - 'אור יום הנף' - עומר לר' מאיר ש"ץ] – שיתוף פיוט.}}; לויט טייל איז דער פריסטער פיוט אלס "ביכור"; און יוצרות פאר פסח, שבועות, שבת חול המועד סוכות, שבת ראש חודש, און שבת נחמו.
 
ער איז געווען פון די געציילטע חכמי אשכנז וואס האבן מחבר געווען [[קרובות]], און דער איינציגסטער פון זיי צו מחבר זיין א [[קרובה#שבעתא|שבעתא]] אויף מוסף פון [[שבת זכור]] ("ויבן אומן אמנות אבות") און [[שבת פרה]] ("אלהים אמת"){{הערה|שם=טיפ64|[https://archive.today/20091204054819/http://shituf.piyut.org.il/story/1384 טיפיוט 64 - שבעתות לפרשות זכור ופרה של ר' מאיר ש"ץ]] – שיתוף פיוט.}}{{הערה|געדרוקט אין [https://hebrewbooks.org/pdfpager.aspx?req=57996&st=&pgnum=578 סידור אוצר התפילות] (ווילנא תרע"ה, חלק ב, דף פט און צט בחלק הפיוטים.), הגם דארט ווערן זיי בטעות צוגעשריבן צו [[רבי אלעזר הקליר]].}}.


רבי מאיר האט פארפאסט א [[סליחות|סליחה]] אויף ערב השנה "תְּפִלָּה תִקַּח תְּחִנָּה תִבְחַר"{{הערה|סליחות נוסח פולין, {{ויקיטקסט|סליחות_לימי_התשובה/מנהג_פולין/סליחות_לערב_ראש_השנה#סליחה_מא|ערב ראש השנה, סליחה מא}}}} וואס שילדערט די עבודה פונעם קרבן תמיד, און בעט אז דאס זאגן זאל ווערן גערעכנט אנשטאט מקריב זיין א תמיד. דער פיוט איז געבויט מיט 8 זילבעס פער סטראף און נאכן אקראסטיך פון תשר"ק פארצייכנט עס "מאיר ברבי יצחק חזק ואמץ".
ער איז געווען פון די געציילטע חכמי אשכנז וואס האבן מחבר געווען [[קרובות]], און דער איינציגסטער פון זיי צו מחבר זיין א [[קרובה#שבעתא|שבעתא]] אויף מוסף פון [[שבת זכור]] און [[שבת פרה]], אויף וואס עס איז נישטא קיין שבעתא פון [[רבי אלעזר הקליר]]{{הערה|שם=טיפ64|[https://archive.today/20091204054819/http://shituf.piyut.org.il/story/1384 טיפיוט 64 - שבעתות לפרשות זכור ופרה של ר' מאיר ש"ץ]] – שיתוף פיוט.}}{{הערה|געדרוקט אין [https://hebrewbooks.org/pdfpager.aspx?req=57996&st=&pgnum=578 סידור אוצר התפילות] (ווילנא תרע"ה, חלק ב, דף פט און צט בחלק הפיוטים.), הגם דארט ווערן זיי בטעות צוגעשריבן צו [[רבי אלעזר הקליר]]}}.
אויך האט ער פארפאסט א [[סליחות|סליחה]] אויף ערב השנה, וואס שילדערט די עבודה פונעם קרבן תמיד, און בעט אז דאס זאגן זאל ווערן גערעכנט אנשטאט מקריב זיין א תמיד, און נאך א גרויסע צאל פיוטים.


==באציאונגען צו אים==
==באציאונגען צו אים==

נאוויגאציע מעניו