המכלול

אונטערשייד צווישן ווערסיעס פון "רוי:רבי מאיר בעל הנס"

רוי שמועס

רוי:רבי מאיר בעל הנס (זעט מקור)

רעוויזיע פון 16:59, 20 מאי 2025

424 בייטן אראפגענומען ,  פֿאַר 6 חדשים
אסאך זאכן שטייען צוויי מאל. מ'דארף עס בעסער אויסשטעלן
וויזועלוויקיטעקסט
ק (←‏דער קבר אין טבריא: רעדאגירונג)
(אסאך זאכן שטייען צוויי מאל. מ'דארף עס בעסער אויסשטעלן)
שורה 4: שורה 4:
'''רבי מאיר בעל הנס''' איז א פּערזענליכקייט פארבינדן מיט די צדקה-קאסעס פאר ארעמע אידן אין [[ארץ ישראל]]. געבן צדקה לעילוי נשמתו און דערמאנען "אלקא דמאיר ענני", איז אן אנגענומענער סגולה צו געהאלפן ווערן מיט א ישועה. זיין קבר ווערט באצייכנט אין [[טבריה]] און איז א צוציאונגס פונקט פאר תפילות, און בעיקר אין [[י"ד אייר]] - פסח שני, ווען עס ווערט געפייערט זיין הילולא אויפ'ן קבר.
'''רבי מאיר בעל הנס''' איז א פּערזענליכקייט פארבינדן מיט די צדקה-קאסעס פאר ארעמע אידן אין [[ארץ ישראל]]. געבן צדקה לעילוי נשמתו און דערמאנען "אלקא דמאיר ענני", איז אן אנגענומענער סגולה צו געהאלפן ווערן מיט א ישועה. זיין קבר ווערט באצייכנט אין [[טבריה]] און איז א צוציאונגס פונקט פאר תפילות, און בעיקר אין [[י"ד אייר]] - פסח שני, ווען עס ווערט געפייערט זיין הילולא אויפ'ן קבר.


דער פּאפּולערער שטעלונג איז, צו אידענטיפיצירן מיט דעם טיטל, דער תנא [[רבי מאיר]], כאטש וואס מען טרעפט פריערדיגע מקורות וואס נוצן דעם טיטל אויף אן אנדערער ר' מאיר.
דער פּאפּולערער שטעלונג איז צו אידענטיפיצירן מיט דעם טיטל, דער תנא [[רבי מאיר]], כאטש וואס מען טרעפט פריערדיגע מקורות וואס נוצן דעם טיטל אויף אן אנדערער ר' מאיר.


=="אלקא דמאיר ענני"==
=="אלקא דמאיר ענני"==
שורה 30: שורה 30:
*דער [[רבי חיים אלעזר שפירא|מונקאטשער רב]] ברענגט איבער דעם [[רבי צבי הירש אייכנשטיין|עטרת צבי]], אז זייענדיג קראנק ל"ע אזש ער איז שוין געווען אין א מצב פון גסיסה, האט ער אנגעוויזן צו געבן צדקה פאר דער רבי מאיר בעל הנס פושקע, אנגעבנדיג א הסבר, ווייל דער כלל איז "רוב גוססין למיתה"{{הערה|{{בבלי|גיטין|כח|א}}.}}, אבער רבי מאיר איז "חושש למיעוטא", ער גייט נישט דווקא מיטן רוב{{הערה|{{בבלי|יבמות|קיט|א}}.}}. דערפאר נוצט מען רבי מאיר'ס זכות און שיטה וואס נעמט ערנסט דעם מיעוט, אז אפילו א גוסס קען איבערלעבן. דער [[רבי שלמה שפירא|שם שלמה]] האט צוגעלייגט צו דעם אויך ווען דער מענטש פארמאגט רוב זינד, וועט דער זכות פון רבי מאיר איבערוועגן די מיעוט מצוות און ער וועט פאררעכנט ווערן אלס ערליכער איד{{הערה|[https://hebrewbooks.org/pdfpager.aspx?req=4706&st=&pgnum=20 דברי תורה, מהדורה קמא אות ט].}}.
*דער [[רבי חיים אלעזר שפירא|מונקאטשער רב]] ברענגט איבער דעם [[רבי צבי הירש אייכנשטיין|עטרת צבי]], אז זייענדיג קראנק ל"ע אזש ער איז שוין געווען אין א מצב פון גסיסה, האט ער אנגעוויזן צו געבן צדקה פאר דער רבי מאיר בעל הנס פושקע, אנגעבנדיג א הסבר, ווייל דער כלל איז "רוב גוססין למיתה"{{הערה|{{בבלי|גיטין|כח|א}}.}}, אבער רבי מאיר איז "חושש למיעוטא", ער גייט נישט דווקא מיטן רוב{{הערה|{{בבלי|יבמות|קיט|א}}.}}. דערפאר נוצט מען רבי מאיר'ס זכות און שיטה וואס נעמט ערנסט דעם מיעוט, אז אפילו א גוסס קען איבערלעבן. דער [[רבי שלמה שפירא|שם שלמה]] האט צוגעלייגט צו דעם אויך ווען דער מענטש פארמאגט רוב זינד, וועט דער זכות פון רבי מאיר איבערוועגן די מיעוט מצוות און ער וועט פאררעכנט ווערן אלס ערליכער איד{{הערה|[https://hebrewbooks.org/pdfpager.aspx?req=4706&st=&pgnum=20 דברי תורה, מהדורה קמא אות ט].}}.


==פושקע==
==פושקע און כוללים==
{{זעט אויך|חלוקה}}
[[טעקע:127263 gush halab jish PikiWiki Israel.jpg|קליין|אריינגאנג צום ציון אין גוש חלב]]
[[טעקע:127263 gush halab jish PikiWiki Israel.jpg|קליין|אריינגאנג צום ציון אין גוש חלב]]
די צדקה לעילוי נשמת רבי מאיר בעל הנס געבט מען דווקא פאר ארעמע בני תורה אין ארץ ישראל, און דערפאר ווערן די ארץ-ישראל קאסעס אנגערופן "צדקת רבי מאיר בעל הנס". טייל גדולים זענען שארף געשטאנען דערויף, אז געלט וואס איז געגעבן אויפן נאמען פון רבי מאיר מעג גיין בלויז פאר די ארעמע אין ארץ ישראל. אנדערע זאגן אז ס'דארף גיין דווקא קיין טבריא, פארן כולל וואס לערנט אינעם בית המדרש אויפן ציון פון רבי מאיר בעל הנס{{הערה|זעט אן אריכות אין [https://tashma.jewishoffice.co.il/books/learn/26012/שדי_חמד/אסיפת_דינים/מערכת_ארץ_ישראל/אות_ז שדי חמד], אסיפת דינים, ארץ ישראל סימנים ז-ח; {{אוצר החכמה|יצחק זאב כהנא|סיני|16186|page=129|קעפל=מעות רבי מאיר בעל הנס בספרות ההלכה|באנד=מג|שנת הוצאה=תשי"ח|עמ=קכה–קמד|מג}}, איבערגעדרוקט אין {{אוצר החכמה||מחקרים בספרות התשובות|157013|page=249|מו"ל=מוסד הרב קוק|מהדורה=תשל"ג|עמ=239}}; היכל הבעש"ט יא.}}.
די צדקה לעילוי נשמת רבי מאיר בעל הנס געבט מען דווקא פאר ארעמע בני תורה אין ארץ ישראל, און דערפאר ווערן די ארץ-ישראל קאסעס אנגערופן "צדקת רבי מאיר בעל הנס". טייל גדולים זענען שארף געשטאנען דערויף, אז געלט וואס איז געגעבן אויפן נאמען פון רבי מאיר מעג גיין בלויז פאר די ארעמע אין ארץ ישראל. אנדערע זאגן אז ס'דארף גיין דווקא קיין טבריא, פארן כולל וואס לערנט אינעם בית המדרש אויפן ציון פון רבי מאיר בעל הנס{{הערה|זעט אן אריכות אין [https://tashma.jewishoffice.co.il/books/learn/26012/שדי_חמד/אסיפת_דינים/מערכת_ארץ_ישראל/אות_ז שדי חמד], אסיפת דינים, ארץ ישראל סימנים ז-ח; {{אוצר החכמה|יצחק זאב כהנא|סיני|16186|page=129|קעפל=מעות רבי מאיר בעל הנס בספרות ההלכה|באנד=מג|שנת הוצאה=תשי"ח|עמ=קכה–קמד|מג}}, איבערגעדרוקט אין {{אוצר החכמה||מחקרים בספרות התשובות|157013|page=249|מו"ל=מוסד הרב קוק|מהדורה=תשל"ג|עמ=239}}; היכל הבעש"ט יא.}}.


אין אנהויב (שנות ת'-ת"ק) איז די סגולה געווען צו צוזאגן צו צינדן ליכט לע"נ רמבעה"נ. [וכן הוא בכש"ט וחיד"א]. שפעטער האבן די גבאי א"י אנגעהויבן פארלאנגען די רמבעהנ געלט, טענה'נדיג אז ס'איז ענדערש אז דאס געלט זאל גיין קיין א"י. אין יאר תקפ"א האבן די רבנים פון ליטא געמאכט א תקנה אז דאס געלט מוז גיין דווקא קיין א"י, צוליב וואס די ישוב איז אין חשש פקוח נפש. שפעטער האבן די פוילישע/חסידישע גדולים זיך אויך צוגעשטעלט דערצו<ref>זע בלוי. עס זענען געדרוקט בריוו פון די חסידישע רביס אין א"י וכו' און קדו"ל, אז מ'מוז שיקן דאס געלט קיין א"י און נישט צינדן דערמיט קיין לעכט אין בית הכנסת. אבער די קראנטקייט פון די בריוו איז שטארק פראגליך. סייווי האבן די בריוו נישט געהאט קיין השפעה כמעט. זע בלוי </ref>.
אין אנהויב (שנות ת'-ת"ק) איז די סגולה געווען צו צוזאגן צו צינדן ליכט לע"נ רמבעה"נ. [וכן הוא בכש"ט וחיד"א]. שפעטער האבן די גבאי א"י אנגעהויבן פארלאנגען די רמבעהנ געלט, טענה'נדיג אז ס'איז ענדערש אז דאס געלט זאל גיין קיין א"י.


פון די תק"ע יארן און ווייטער{{הערה|בלוי}} איז איינגעפירט געווארן, אז אין יעדן אידישן הויז זאל זיך געפונען א ספעציעלער "רבי מאיר בעל הנס פושקע", אריינצואווארפן געלט ביי יעדע געלעגנהייט. בעיקר איז שטארק פארשפרייט געווארן אריינצולייגן געלט אין דער פושקע פארן צינדן שבת ליכט, א מנהג וואס האלט אן ביזן הייטיגן טאג.
דער אידישער ישוב אין ארץ ישראל איז מתחילה באשטאנען בעיקר פון ספרדישע אידן, וועלכע האבן קאנטראלירט די כוללים און שטיצע אפאראטן. די אשכנזים זענען געווען ווייניג, און האבן זיך אויסגעהאלטן פון געלט וואס זיי האבן מיטגעברענגט מיט זיך אדער האבן זיי זיך ארגאניזירט שטיצע איידערן ארויפקומען. נאך דער חסידישע עליה פון רבי מנחם מענדל פון וויטעבסק, רבי אברהם מקאליסק, און רבי ישראל פּלאצקער אין תקל"ז, האבן זיך דער אשכנזישער ציבור פארברייטערט און דער פינאנציעלער מצב איז געווארן אומדערטרעגליך. זיי האבן געמוזט שיקן שליחים צו איינזאמלען געלט אין חוץ-לארץ. רבי ישראל פלאצקער איז געשיקט געווארן קיין חוץ לארץ צו ארגאניזירן פינאנציעלע קוועלער, און אין רוסלאנד האט ער באשטימט [[רבי שניאור זלמן פון ליאדי]] צו פירן דאס איינזאמלען פון "מעות ארץ הקודש". רבי שניאור זלמן האט דאן אוועקגעשטעלט א ברייטע סיסטעם מיט גובים, גבאים און שד"רים אין הונדערטער שטעט און ישובים צו זאמלען געלט און שיקן קיין ארץ ישראל, און איז אפילו איינגעזעצט געווארן צוליב דעם{{הערה|בלוי, זז' קכח–קכט.}}.


די הויז צדקה פושקעס זענען געווען א זייער וויכטיגער מקור פאר די כוללים. איינע פון די ערשטע עדות פון באניצן א "פושקע" געפינט זיך אין א פּוילישער באשרייבונג פון ליטע און די וואלאזשינער ישיבה אין די תק"צ יארן. עס ווערט דארט דערמאנט א באניץ פון "ירושלימער" און "וואלאזשינער" פּושקעס לעבן די טיר אין יעדע אידישע הויז, בפרט אין די שטעטלעך{{הערה|יעקב שאצקי, קולטור-געשיכטע פון דער השכלה אין ליטע, בוענאס איירעס, 1950, זז'181–185. זעט אויך: שאול שטמפפר, "[https://files.ybz.org.il/periodicals/Cathedra/21/Article_21.10.pdf ה’פושקע’ וגלגוליה – קופות ארץ-ישראל כתופעה חברתית]", '''קתדרה''' 21, תשרי תשמ"ב, זז' 89–102.}}.
לויט עמרם בלוי איז דער פארבינדונג צווישן רבי מאיר בעל הנס און צדקה פאר ארץ ישראל געווארן אין די שפעטערע ת"ק יארן. פריער זענען די צדקה-געלטער פאר רמבעה"ן געווענליך געווען צו צינדן ליכט לעילוי נשמתו. שפעטער האבן די גבאי ארץ-ישראל פארגעשלאגן עס צו שיקן קיין א"י און דארטן צינדן דערמיט לע"נ רבי מאיר. הערשט שפעטער איז אנגענומען געווארן אז צדקה פאר רמבעהנ זאל גיין פארן ישוב אין ארץ ישראל. ער שפעקולירט אז דאס איז איינגעפירט געווארן ארום יאר תקע"ג דורך דער [[רבי דובער פון ליובאוויטש|מיטעלער רבי פון ליובאוויטש]], וועלכער האט לויט אים אויך איינגעפירט די שטוב-[[פושקע]]ס, און פון דארטן האט זיך עס פארשפּרייט אין פּוילן און אוקריינא. ער האט אויך פעסטגעשטעלט א יערליכע סכום לויט דריי עקאנאמישע ניוואען, וואס מען האט געקענט געבן ביסלעכווייז טעגליך אין דער פושקע.{{הערה|בלוי}}.


לויט עמרם בלוי איז דער פארבינדונג צווישן רבי מאיר בעל הנס און צדקה פאר ארץ ישראל געווארן אין די שפעטערע ת"ק יארן. פריער זענען די צדקה-געלטער פאר רמבעה"ן געווענליך געווען צו צינדן ליכט לעילוי נשמתו. שפעטער האבן די גבאי ארץ-ישראל פארגעשלאגן עס צו שיקן קיין א"י און דארטן צינדן דערמיט לע"נ רבי מאיר. הערשט שפעטער איז אנגענומען געווארן אז צדקה פאר רמבעהנ זאל גיין פארן ישוב אין ארץ ישראל. ער שפעקולירט אז דאס איז איינגעפירט געווארן ארום יאר תקע"ג דורך דער [[רבי דובער פון ליובאוויטש|מיטעלער רבי פון ליובאוויטש]], וועלכער האט לויט אים אויך איינגעפירט די שטוב-[[פושקע]]ס, און פון דארטן האט זיך עס פארשפּרייט אין פּוילן און אוקריינא. ער האט אויך פעסטגעשטעלט א יערליכע סכום לויט דריי עקאנאמישע ניוואען, וואס מען האט געקענט געבן ביסלעכווייז טעגליך אין דער פושקע.{{הערה|בלוי}}.
<!-- די שטיקל קומט אפשר אין [[חלוקה]] -->ביז תר.. זענען געווען בעיקר צוויי אשכנזישע כוללים אין א"י: כולל חסידים (וואהלין) און כולל פרושים [חוץ חב"ד], וואו אלע אשכנזים האבן געשיקט דאס געלט. אין אונגארן איז די קאסע געפירט געווארן, אין אונטערלאנד דורכ'ן יש"מ<ref>ער האט עס איבערגענומען אין תקפ"א פון רבי אייזיקל קאלובער</ref>, און אין אויבערלאנד דורכ'ן חתם סופר. דער יש"מ פלעגט שיקן פארן כולל חסידים, און דער חת"ס פלעגט צוטיילן דאס געלט צווישן חסידים און פרושים. אבער ביידע זענען געווען דערקעגן אז יעדער זאל שטיצן דווקא יוצאי מדינתו, נאר צעטיילן אייניג<ref>רק שלשיטת היש"מ החסידים כבר הוחזקו באונטערלאנד</ref>. דער יש"מ לייגט צו אז ער פארשטייט אז די חסידים ווילן דווקא שטיצן חסידים, און אז די ווילנער קאסע וויל נישט שטיצן חסידים, אבער ס'מאכט נישט אויס וועלכע מדינה מ'שטאמט<ref>אוצרות יש"מ פרק ח'. ועיי"ש עמ' .. מכתב רצ"ה לעהרין</ref>. אבער יארן שפעטער ווען עס האבן זיך פארמערט אונגארישע עולים האט אונגארן זיך יא אפגעטיילט פון כולל פוילן.


די פושקע האט אויך סימבאליזירט די בענקשאפט צו ארץ ישראל. פון [[רבי אהרן פון קארלין (צווייטער)|רבי אהרן קארלינער]] ווערט געברענגט צו געבן צדקה אינעם רבי מאיר בעל הנס פושקע פארן דאווענען, כדי דורכן געבן צדקה פאר תושבי ארץ ישראל זאל ער זיך דערמאנען אז די תפלה זאל גיין דורך ארץ ישראל, ווי עס שטייט "והתפללו דרך ארצם"{{הערה|[https://hebrewbooks.org/pdfpager.aspx?req=4706&st=&pgnum=24 דברי תורה], מהדורא קמא אות י"ד.}}. ענליך דערצו שרייבט [[רבי אהרן פון סטראשעלע|רבי אהרן סטראשעלער]] אז מ'זאל געבן פארן דאווענען, צו מעורר זיין קדושת ארץ ישראל, ווייל די תפילות מוזן גיין דורך ארץ ישראל{{הערה|עבודת הלוי, חלק ג', ליקוטים, אגרת לכלל (בלוי עמוד קנז)}}.
פון די תק"ע יארן און ווייטער איז איינגעפירט געווארן, אז אין יעדן אידישן הויז זאל זיך געפונען א ספעציעלער "רבי מאיר בעל הנס פושקע", אריינצואווארפן געלט ביי יעדע געלעגנהייט. בעיקר איז שטארק פארשפרייט געווארן אריינצולייגן געלט אין דער פושקע פארן צינדן שבת ליכט, א מנהג וואס האלט אן ביזן הייטיגן טאג.


===כוללים===
די הויז צדקה פושקעס זענען געווען א זייער וויכטיגער מקור פאר די כוללים. איינע פון די ערשטע עדות פון באניצן א "פושקע" געפינט זיך אין א פּוילישער באשרייבונג פון ליטע און די וואלאזשינער ישיבה אין די תק"צ יארן. עס ווערט דארט דערמאנט א באניץ פון "ירושלימער" און "וואלאזשינער" פּושקעס לעבן די טיר אין יעדע אידישע הויז, בפרט אין די שטעטלעך{{הערה|יעקב שאצקי, קולטור-געשיכטע פון דער השכלה אין ליטע, בוענאס איירעס, 1950, זז'181–185. זעט אויך: שאול שטמפפר, "[https://files.ybz.org.il/periodicals/Cathedra/21/Article_21.10.pdf ה’פושקע’ וגלגוליה – קופות ארץ-ישראל כתופעה חברתית]", '''קתדרה''' 21, תשרי תשמ"ב, זז' 89–102.}}.
דער אידישער ישוב אין ארץ ישראל איז מתחילה באשטאנען בעיקר פון ספרדישע אידן, וועלכע האבן קאנטראלירט די כוללים און שטיצע אפאראטן. די אשכנזים זענען געווען ווייניג, און האבן זיך אויסגעהאלטן פון געלט וואס זיי האבן מיטגעברענגט מיט זיך אדער האבן זיי זיך ארגאניזירט שטיצע איידערן ארויפקומען. נאך דער חסידישע עליה פון רבי מנחם מענדל פון וויטעבסק, רבי אברהם מקאליסק, און רבי ישראל פּלאצקער אין תקל"ז, האבן זיך דער אשכנזישער ציבור פארברייטערט און דער פינאנציעלער מצב איז געווארן אומדערטרעגליך. זיי האבן געמוזט שיקן שליחים צו איינזאמלען געלט אין חוץ-לארץ. רבי ישראל פלאצקער איז געשיקט געווארן קיין חוץ לארץ צו ארגאניזירן פינאנציעלע קוועלער, און אין רוסלאנד האט ער באשטימט [[רבי שניאור זלמן פון ליאדי]] צו פירן דאס איינזאמלען פון "מעות ארץ הקודש". רבי שניאור זלמן האט דאן אוועקגעשטעלט א ברייטע סיסטעם מיט גובים, גבאים און שד"רים אין הונדערטער שטעט און ישובים צו זאמלען געלט און שיקן קיין ארץ ישראל, און איז אפילו איינגעזעצט געווארן צוליב דעם{{הערה|בלוי, זז' קכח–קכט.}}.


שפּעטער, נאך א מחלוקת צווישן רבי אברהם מקאליסק און דער אלטער רבי, האבן די חב"ד חסידים וואס זענען אריבער קיין צפת באקומען שטיצע פון א קופּה וואס איז באקאנט געווארן אלס כולל חב"ד.
אין יאר תקפ"א האבן די רבנים פון ליטא געמאכט א תקנה אז דאס געלט מוז גיין דווקא קיין א"י, צוליב וואס די ישוב איז אין חשש פקוח נפש. שפעטער האבן די פוילישע/חסידישע גדולים זיך אויך צוגעשטעלט דערצו<ref>זע בלוי. עס זענען געדרוקט בריוו פון די חסידישע רביס אין א"י וכו' און קדו"ל, אז מ'מוז שיקן דאס געלט קיין א"י און נישט צינדן דערמיט קיין לעכט אין בית הכנסת. אבער די קראנטקייט פון די בריוו איז שטארק פראגליך. סייווי האבן די בריוו נישט געהאט קיין השפעה כמעט. זע בלוי </ref>.


ביז תר.. זענען געווען בעיקר צוויי אשכנזישע כוללים אין א"י: כולל חסידים (וואהלין) און כולל פרושים [חוץ חב"ד], וואו אלע אשכנזים האבן געשיקט דאס געלט. אין אונגארן איז די קאסע געפירט געווארן, אין אונטערלאנד דורכ'ן יש"מ<ref>ער האט עס איבערגענומען אין תקפ"א פון רבי אייזיקל קאלובער</ref>, און אין אויבערלאנד דורכ'ן חתם סופר. דער יש"מ פלעגט שיקן פארן כולל חסידים, און דער חת"ס פלעגט צוטיילן דאס געלט צווישן חסידים און פרושים. אבער ביידע זענען געווען דערקעגן אז יעדער זאל שטיצן דווקא יוצאי מדינתו, נאר צעטיילן אייניג<ref>רק שלשיטת היש"מ החסידים כבר הוחזקו באונטערלאנד</ref>. דער יש"מ לייגט צו אז ער פארשטייט אז די חסידים ווילן דווקא שטיצן חסידים, און אז די ווילנער קאסע וויל נישט שטיצן חסידים, אבער ס'מאכט נישט אויס וועלכע מדינה מ'שטאמט<ref>אוצרות יש"מ פרק ח'. ועיי"ש עמ' .. מכתב רצ"ה לעהרין</ref>. אבער יארן שפעטער ווען עס האבן זיך פארמערט אונגארישע עולים האט אונגארן זיך יא אפגעטיילט פון כולל פוילן.
די פושקע האט אויך סימבאליזירט די בענקשאפט צו ארץ ישראל. פון [[רבי אהרן פון קארלין (צווייטער)|רבי אהרן קארלינער]] ווערט געברענגט צו געבן צדקה אינעם רבי מאיר בעל הנס פושקע פארן דאווענען, כדי דורכן געבן צדקה פאר תושבי ארץ ישראל זאל ער זיך דערמאנען אז די תפלה זאל גיין דורך ארץ ישראל, ווי עס שטייט "והתפללו דרך ארצם"{{הערה|[https://hebrewbooks.org/pdfpager.aspx?req=4706&st=&pgnum=24 דברי תורה], מהדורא קמא אות י"ד.}}. ענליך דערצו שרייבט [[רבי אהרן פון סטראשעלע|רבי אהרן סטראשעלער]]{{הערה|עבודת הלוי, חלק ג', ליקוטים, אגרת לכלל (בלוי עמוד קנז)}}.


היסטאריש זענען געווען פילע מחלוקות צווישן די כוללים, בעיקר וועגן די געגנטער וואו זיי פארמאגן די רעכטן צו איינקאסירן די רבי מאיר בעל הנס געלטער. יעדער געגנט האט געהאט זיין כולל, און מען האט שטארק מקפיד געווען נישט צו מישן די כוללים.
היסטאריש זענען געווען פילע מחלוקות צווישן די כוללים, בעיקר וועגן די געגנטער וואו זיי פארמאגן די רעכטן צו איינקאסירן די רבי מאיר בעל הנס געלטער. יעדער געגנט האט געהאט זיין כולל, און מען האט שטארק מקפיד געווען נישט צו מישן די כוללים.
גענומען פון "https://yi.hamichlol.org.il/באַזונדער:השוואה_ניידת/336725"