אונטערשייד צווישן ווערסיעס פון "רוי:חלוקה"

43 בייטן אראפגענומען ,  פֿאַר 6 חדשים
קיין רעדאגירונג באמערקונג
אין תקציר עריכה
צייכן: רויע רעדאגירונג
אין תקציר עריכה
שורה 1: שורה 1:
{{דרעפט}}
'''חלוקה''' (טייטש: פארטיילונג) איז געווען אַן ארגאניזירטער סיסטעם פון זאמלען און פארטיילן צדקה געלטער פאר די אידישע איינוואוינער פון ארץ-ישראל, באזירט אויף די ביישטייערונגען פון אידן אין דער גלות. אין א ברייטערן זין (ספּעציעל פון ענדע 18טן יארהונדערט), באצייכנט חלוקה די גאנצע ארגאניזירטע מעטאדע פון מאטעריעלער שטיצע דורך די קהילות פון גלות פאר די ארעמע אידן, וועלכע לעבן אין ארץ-ישראל פאר רעליגיעזע סיבות.
'''חלוקה''' (טייטש: פארטיילונג) איז געווען אַן ארגאניזירטער סיסטעם פון זאמלען און פארטיילן צדקה געלטער פאר די אידישע איינוואוינער פון ארץ-ישראל, באזירט אויף די ביישטייערונגען פון אידן אין דער גלות. אין א ברייטערן זין (ספּעציעל פון ענדע 18טן יארהונדערט), באצייכנט חלוקה די גאנצע ארגאניזירטע מעטאדע פון מאטעריעלער שטיצע דורך די קהילות פון גלות פאר די ארעמע אידן, וועלכע לעבן אין ארץ-ישראל פאר רעליגיעזע סיבות.


שורה 64: שורה 65:


==אויפשפּרונגען קעגן דער חלוקה==
==אויפשפּרונגען קעגן דער חלוקה==
פיל קריטיק איז געלייגט געווארן קעגן דער חלוקה. ווען די אידישע ענציקלאפּעדיע איז ארויס אין 1906, איז די העברעישע און אידישע פרייע פּרעסע געווען כמעט איינשטימיג אין קריטיקירן די חלוקה, הויפּטזעכליך צוליב די סיבות:
היפּש קריטיק איז געלייגט געווארן קעגן דער חלוקה. ארום 1900, איז די העברעאישע און אידישע פרייע פּרעסע געווען כמעט איינשטימיג אין קריטיקירן די חלוקה, הויפּטזעכליך צוליב די סיבות:
#זי האט פארשטיצט בעטלעריי און אָרעמקייט.
#עס האט פארשטיצט בעטלעריי און אָרעמקייט.
#זי האט אנגעמוטיגט פוילקייט און אומבאשיידנקייט.
#עס האט געמוטיגט פוילקייט און אומבאשיידנקייט.
#זי האָט פאַרשטערקט חילוקי-דעות צווישן ספרדים און אַשכּנזים.
#עס האט פארשטערקט חילוקי-דעות צווישן ספרדים און אשכנזים.
#זי האָט געגעבן די קאָנטראָלירנדיקע רבנים צו פיל מאַכט צו שטערן און פאַרמיידן מאָדערנע שולן פאַר האַנטאַרבעט און וועלטליכע וויסן.
#עס האט געגעבן די קאנטראלירנדע רבנים צופיל מאכט צו שטערן און פארמיידן מאדערנע שולן פאר האנטארבעט און וועלטליכע וויסן.
#די פאַרטיילונגען זענען געמאַכט געוואָרן אומיושרדיק, מיט פיל וואָס האָבן נישט באַדאַרפט אָדער פאַרדינט הילף באַנפיצירן, בעת אַנדערע, ווי די תימנישע אידן און די גאָר אָרעמע, זענען איגנאָרירט געוואָרן. עס איז אַפילו געטענהט געוואָרן, אַז די חלוקה-מנהלים האָבן זיך געקעגנט דער איינפירונג פון אַגריקולטור אַלס מיטל צו פאַרבעסערן די לאַגע פון די אָרעמע, און אַז זיי זענען געווען פיינדלעך צו דער ציוניסטישער באַוועגונג פאַר מורא, אַז זי קען שטערן זיי און ענדיקן זייער מאַכט.
#די פאַרטיילונגען זענען געמאכט געווארן אומ'יושר'דיג, מיט פיל וואס האבן נישט געדארפט אדער פארדינט הילף בעניפיטירן, בשעת אנדערע, ווי די תימנער אידן און די גאר אָרעמע, זענען איגנארירט געווארן.
עס איז אפילו גע'טענה'ט געווארן, אז די חלוקה-מנהלים האבן זיך קעגנגעשטעלט דער איינפירונג פון אגריקולטור אלס מיטל צו פארבעסערן די לאגע פון די אָרעמע, און אז זיי זענען געווען פיינטליך צו דער ציוניסטישער באוועגונג פאר מורא, אז זי קען שטערן זיי און ענדיגן זייער מאכט{{הערה|שם=JE}}.


די קריטיק פון דער חלוקה איז געוואָרן ספּעציעל שארף מיט דעם אנהייב פון דער חיבת ציון באוועגונג, וועלכע האט געשטרעבט צו שאפן אין ארץ־ישראל א געזעלשאפט געבויט אויף אייגענער ארבעט. דאָס נעגאַטיווע שטעלונג צו דער חלוקה פון די חובבי ציון איז אָנגענומען געוואָרן אויך דורך דער ציוניסטישער אידעאָלאָגיע. הייַנטצייַטיקע היסטאָרישע ליטעראַטור איז מער גוּנסטִיק צו דעם אַלטן יישוב, בּאַטראַכטנדיג זיין פּלאַץ אַלס אַ וויכטיקער לינק אין דעם בּאַנייַונג פון ארץ־יִשׂראל.
די רבנים האבן אבער געלייקנט יעדער כוונה פון זייער זייט זיך צו קעגנשטעלן אגריקולטור און אינדוסטריע פאר דער יונגער דור, אזוי לאנג ווי א געהעריגע רעליגיעזע ערציאונג ווערט נישט פארנאכלעסיגט. זיי האבן באשטאנען, אז דער ציל פון דער חלוקה איז געווען בלויז צו געבן הילף צו די הילפלאזע, און בפרט צו תלמידי חכמים. דער רעדאקטאר פון "הלבנון" האט טאקע פארטיידיגט די עפנטליכע שטיצע פון דער חלוקה פאר די באזעצטע אין ארץ-ישראל מיט אַן אנאלאגיע, אנווייזנדיג אז די קריסטן שטיצן זייערע קלויסטערן און נאנערייען{{הערה|שם=JE}}.


די רבנים, אָבער, האָבן זיך אָפּגעזאָגט פון יעדער כּוונה זייערער זיך צו קעגנשטעלן אַגריקולטור און אינדוסטריע פאַר דער יונגער דור, אַזוי לאַנג ווי אַ געהעריקע רעליגיעזע אויסבילדונג איז נישט פאַרנאכלעסיקט געוואָרן. זיי האָבן באַשטאַנען, אַז דער ציל פון דער חלוקה איז געווען בלויז צו געבן הילף צו די הילפלאָזע, און בפרט צו געלערנטע מענער. טאַקע, דער רעדאַקטאָר פון "הלבנון" האָט פאַרטיידיקט די עפנטליכע שטיצע פון דער חלוקה פאַר די באַזעצטע אין ארץ-ישראל מיט אַן אַנאַלאָגיע, אָנווייזנדיג אַז די קריסטן שטיצן זייערע קלויסטערן און נאַנערייען.
די קריטיק פון דער חלוקה איז געוואָרן ספּעציעל שארף מיט דעם אנהייב פון דער חיבת ציון באוועגונג, וועלכע האט געשטרעבט צו שאפן אין ארץ־ישראל א געזעלשאפט געבויט אויף אייגענער ארבעט. דאָס נעגאַטיווע שטעלונג צו דער חלוקה פון די חובבי ציון איז אָנגענומען געוואָרן אויך דורך דער ציוניסטישער אידעאָלאָגיע. היינטצייטיגע היסטארישע ליטעראטור איז מער גונסטיג צו דעם אלטן ישוב, בּאטראכטנדיג זיין פּלאץ אלס א וויכטיגער לינק אין דעם באנייאונג פון ארץ־ישראל{{הערה|{{יודאיקה|Nathaniel Katzburg|Ḥalukkah|לינק=https://www.encyclopedia.com/religion/encyclopedias-almanacs-transcripts-and-maps/halukkah}}}}.


==חלוקה און פרויען==
==חלוקה און פרויען==