בדוקי עריכות אוטומטית, אינטערפעיס רעדאקטארן, אינטערפעיס אדמיניסטראַטאָרן, סיסאפן, מייבאים, מעדכנים, מייבא, אספקלריה רעדאקטארן
46,374
רעדאגירונגען
קיין רעדאגירונג באמערקונג
אין תקציר עריכה |
אין תקציר עריכה |
||
| שורה 1: | שורה 1: | ||
{{דעסקריפציע|קריסטליכער פיגור}} | {{דעסקריפציע|קריסטליכער פיגור}} | ||
'''שמעון כיפא'''(כיפא פון אראמיש, טייטש "שטיין"), אויך באקאנט אלס '''פּעטרוס''' (גריכיש: Πέτρος, לאטייניש: Petrus, ביידע פון פּעטרא וואס טייטש אויך "שטיין"), איז א געשטאלט וואס ווערט דערמאנט אין די קריסטליכע כתבים און אין פארשידענע אידישע מקורות. אין דער קריסטליכער טראדיציע ווערט ער גערעכנט ווי איינער פון די צוועלף שליחים פון יאָשקע און דער ערשטער פירער פון דער פריער קירכע. אבער אין אידישע מקורות, בפרט אין דעם קאנטראווערסיאלן ווערק [[תולדות ישו]], ווערט זיין געשטאלט פארשידנארטיג געטייטשט, פון א צדיק וואס האט געדינט די אידן צו א פאררעטער אדער א שליח געשיקט דורך די חכמים צו שפּאלטן די קריסטן פון די אידן. | '''שמעון כיפא'''(כיפא פון אראמיש, טייטש "שטיין"), אויך באקאנט אלס '''פּעטרוס''' (גריכיש: Πέτρος, לאטייניש: Petrus, ביידע פון פּעטרא וואס טייטש אויך "שטיין"), איז א געשטאלט וואס ווערט דערמאנט אין די קריסטליכע כתבים און אין פארשידענע אידישע מקורות. אין דער קריסטליכער טראדיציע ווערט ער גערעכנט ווי איינער פון די צוועלף שליחים פון יאָשקע און דער ערשטער פירער פון דער פריער קירכע. אבער אין אידישע מקורות, בפרט אין דעם קאנטראווערסיאלן ווערק [[תולדות ישו]], ווערט זיין געשטאלט פארשידנארטיג געטייטשט, פון א צדיק וואס האט געדינט די אידן צו א פאררעטער אדער א שליח געשיקט דורך די חכמים צו שפּאלטן די קריסטן פון די אידן. | ||
לויט פארשידענע קריסליכע טראדיציעס זענען געווען מער ווי איין שמעון אין די פריע קריסטנטום, און ס'הערשט א שרעקליכע צעמישעניש און אומקלארקייט. | |||
אין די קריסטליכע מקורות זענען דא: | |||
*שמעון כיפא/בר יונה/פּעטרוס, פון די צוועלף אפּאָסטאָלן (שליחים) פון יאשקע | |||
*שמעון דער קנאי (Simon the Zealot), אן אנדערער פון די צוועלף אפּאָסטאָלן | |||
*שמעון, "ברודער" פון יאשקע | |||
*שמעון, בישאף פון ירושלים (שמעון הקלפוס) | |||
טראדיציעס שטעלן צוזאם צוויי, דריי, אדער גאר אלע פיר, אלס איינס. | |||
אין די אידישע מקורות טרעפט מען שמעון כיפא און שמעון הקלפוס. פארהאן וואס שטעלן זיי צוזאם אלס איינס, און פארהאן וואס צעטיילן זיי. | |||
==אין קריסטליכער טראדיציע== | ==אין קריסטליכער טראדיציע== | ||
| שורה 11: | שורה 21: | ||
==אין אידישע מקורות== | ==אין אידישע מקורות== | ||
אין אידישע מקורות געפינען זיך פארשידענע מעשיות און מיינונגען וועגן שמעון כיפא. אין דער [[תולדות ישו]], וואס איז א זאמלונג פון אידישע פאלקס־דערציילונגען און פּאלעמישע טעקסטן געשריבן ווי אַן אלטערנאטיווע רעאקציע צו דער קריסטליכער געשיכטע פון ישו, שפּילט שמעון כיפא (אדער שמעון הקלפוס) אפט אַן אנדער ראלע ווי דער געטרייער תלמיד וואס ווערט געזען אין די [[נייער טעסטאמענט|ניו טעסטאמענט]]. עטליכע מאטיוון און ראלעס וואס ווערן אים צוגעשריבן זענען: | אין אידישע מקורות געפינען זיך פארשידענע מעשיות און מיינונגען וועגן שמעון כיפא. אין דער [[תולדות ישו]], וואס איז א זאמלונג פון אידישע פאלקס־דערציילונגען און פּאלעמישע טעקסטן געשריבן ווי אַן אלטערנאטיווע רעאקציע צו דער קריסטליכער געשיכטע פון ישו, שפּילט שמעון כיפא (אדער שמעון הקלפוס) אפט אַן אנדער ראלע ווי דער געטרייער תלמיד וואס ווערט געזען אין די [[נייער טעסטאמענט|ניו טעסטאמענט]]. עטליכע מאטיוון און ראלעס וואס ווערן אים צוגעשריבן זענען: | ||
*אַן אַגענט פאַר די אידן: אין | *אַן אַגענט פאַר די אידן: אין עטליכע ווערסיעס פון דער תולדות ישו, ווערט שמעון כיפא געזען ווי א איד וואס האנדלט אונטערגעשטעלט צו פארשטערן די אויפטוען פון ישו און זיינע תלמידים. ער קען ווערן געשיקט דורך די אידישע חכמים צו אינפילטרירן די גרופּע פון ישו אדער צו פארפירן די קריסטן. | ||
*אַ קאָמפּאָניסט פון ליטורגישע תפילות: עטליכע אידישע טעקסטן טענה'ן אז שמעון כיפא האט קאָמפּאָנירט וויכטיגע עלעמענטן אין דער אידישער ליטורגיע, אריינגערעכנט די נשמת תפילה און א הימען פאר יום־כיפּור. די דאזיגע טענה איז א טייל פון א ברייטערן נאראטיוו אין די טעקסטן וואס צילט צו ווייזן אז די פריע קריסטליכע פירער האבן געהאנדלט צום נוצן פון אידן, אומצוקערענדיג זיך מיט ישו כדי אים צו פארשווערן. | *אַ קאָמפּאָניסט פון ליטורגישע תפילות: עטליכע אידישע טעקסטן טענה'ן אז שמעון כיפא האט קאָמפּאָנירט וויכטיגע עלעמענטן אין דער אידישער ליטורגיע, אריינגערעכנט די נשמת תפילה און א הימען פאר יום־כיפּור. די דאזיגע טענה איז א טייל פון א ברייטערן נאראטיוו אין די טעקסטן וואס צילט צו ווייזן אז די פריע קריסטליכע פירער האבן געהאנדלט צום נוצן פון אידן, אומצוקערענדיג זיך מיט ישו כדי אים צו פארשווערן. | ||
*אין קאנפליקט מיט ישו: די תולדות ישו באשרייבט אפט א קאנפליקט צווישן ישו און שמעון כיפא, אין וועלכן שמעון קען אויסשפּילן א ראלע אין ישו'ס ארעסט און הינריכטונג. | *אין קאנפליקט מיט ישו: די תולדות ישו באשרייבט אפט א קאנפליקט צווישן ישו און שמעון כיפא, אין וועלכן שמעון קען אויסשפּילן א ראלע אין ישו'ס ארעסט און הינריכטונג. | ||
| שורה 20: | שורה 30: | ||
עס איז באהויפטעט אין אידישע מקורות אז שמעון כיפא, אדער אַן אנדערער גרויסער חכם מיטן נאמען '''שמעון הקלפוס''', איז געווען דער מחבר פון דער תפילה "[[נשמת כל חי]]". אבער עס זענען דא מיינונגען וואס שטרייטן דאס אפּ{{הערה|[[מחזור ויטרי]], הלכות פסח, סו}}. | עס איז באהויפטעט אין אידישע מקורות אז שמעון כיפא, אדער אַן אנדערער גרויסער חכם מיטן נאמען '''שמעון הקלפוס''', איז געווען דער מחבר פון דער תפילה "[[נשמת כל חי]]". אבער עס זענען דא מיינונגען וואס שטרייטן דאס אפּ{{הערה|[[מחזור ויטרי]], הלכות פסח, סו}}. | ||
==די באהויפטונג וועגן א צדיק און א מרגל== | ==די באהויפטונג וועגן א צדיק און א מרגל== | ||
| שורה 30: | שורה 38: | ||
עס איז אויך א טענה אז דער טאג פון ט' טבת איז א תענית וואס איז געגרינדעט געווארן אין ירושלים צום אנדענק פון שמעון הקלפוס, וואס האט געראטעוועט די אידן פון א גרויסער צרה{{הערה|{{היברובוקס|שיק, שלמה צבי, 1844-1916|תקנות ותפלות|20209|page=195}}}}. אבער דער טעם פאר דעם טאג איז נישט קלאר דערמאנט אין אלע מקורות. | עס איז אויך א טענה אז דער טאג פון ט' טבת איז א תענית וואס איז געגרינדעט געווארן אין ירושלים צום אנדענק פון שמעון הקלפוס, וואס האט געראטעוועט די אידן פון א גרויסער צרה{{הערה|{{היברובוקס|שיק, שלמה צבי, 1844-1916|תקנות ותפלות|20209|page=195}}}}. אבער דער טעם פאר דעם טאג איז נישט קלאר דערמאנט אין אלע מקורות. | ||
== | ==באגרעבעניש ארט== | ||
אין 1953 איז אויף [[הר הזיתים]] אין ירושלים געפונען געווארן אַן אלטער בית קברות מיט גלוסקמאות (ביין-הייזער) וואס האבן געטראגן פריע קריסטליכע סימבאלן און נעמען. איינע פון די גלוסקמאות האט געטראגן דעם העברעישן נאמען פון פּעטרוס: "שמעון בר יונה". דאס האט געשטיצט די טענה אז פּעטרוס איז טאקע געווען א פרומער איד און קען האבן געהאט א פארבינדונג מיט ירושלים{{הערה|{{כיכר השבת|ישראל שפירא|למה האפיפיור פטרוס נקבר עם שמו היהודי?|403879|אקטאבער 27, 2021}}}}. | אין 1953 איז אויף [[הר הזיתים]] אין ירושלים געפונען געווארן אַן אלטער בית קברות מיט גלוסקמאות (ביין-הייזער) וואס האבן געטראגן פריע קריסטליכע סימבאלן און נעמען. איינע פון די גלוסקמאות האט געטראגן דעם העברעישן נאמען פון פּעטרוס: "שמעון בר יונה". דאס האט געשטיצט די טענה אז פּעטרוס איז טאקע געווען א פרומער איד און קען האבן געהאט א פארבינדונג מיט ירושלים{{הערה|{{כיכר השבת|ישראל שפירא|למה האפיפיור פטרוס נקבר עם שמו היהודי?|403879|אקטאבער 27, 2021}}}}. | ||
==די מיינונג פון רש"י== | ==די מיינונג פון רש"י== | ||
רש"י האט געהאט אַן אנדער מיינונג וועגן שמעון כיפא. ער האט אים באטראכט ווי א בור און א טיפש. לויט רש"י האבן צוויי אידן מיטן נאמען יוחנן פּאולוס און פּעטרוס געשריבן ביכער פאר די קריסטן כדי צו ראטעווען די אידן פון יאשקע און זיי ווייטער אוועקצוהאלטן פון אידישקייט{{הערה|{{כיכר השבת|ישראל שפירא|חשיפה מבהילה של רש"י על פאולוס ופטרוס|403503|אקטאבער 19, 2021}}}}. | רש"י האט געהאט אַן אנדער מיינונג וועגן שמעון כיפא. ער האט אים באטראכט ווי א בור און א טיפש. לויט רש"י האבן צוויי אידן מיטן נאמען יוחנן פּאולוס און פּעטרוס געשריבן ביכער פאר די קריסטן כדי צו ראטעווען די אידן פון יאשקע און זיי ווייטער אוועקצוהאלטן פון אידישקייט{{הערה|{{כיכר השבת|ישראל שפירא|חשיפה מבהילה של רש"י על פאולוס ופטרוס|403503|אקטאבער 19, 2021}}}}. | ||
;איסור והיתר המיוחס לרש"י, ברלין, תרצ"ו סי' לג: | |||
לאחר מכאן השיר ששנינו בפסחים הוא נשמת ויש אומרים על אותו נבל שמעון פטר חמור שהוא טעות של רומי יסדו אותו תחילה ושאר תפילות כשהיה על הסלע וחס ושלום שלא תהא זאת בישראל וכל האומר דבר זה כשיבנה בית המקדש יביא חטאת שמנה. | |||
ציטירט אין מחזור ויטרי סי' סו. | |||
*הלכות פסח סי' סו: דנשמת כל חי...יש שאומרים על אותו נבל שמעון פטר חמור שהיא טעות של רומה יסדו אותה תפילה ושאר תפילות כשהיה על הסלע. וחס ושלום שלא תהיה זאת בישראל. וכל האומר דבר זה, כשיבנה בית המקדש יביא חטאת. | |||
==רבינו תם== | |||
*מחזור ויטרי הלכות ראש השנה סי' שכה: מימות שמעון כיפה שיסד סדר של יום הכיפורים, אתן תהלה{{הערה|{{היברובוקס|שמחה בן שמואל, מויטרי|מחזור ויטרי - חלק א|9377|page=570}} ר' שמעון הלוי איש הורוויץ, סי' שכ"ה, הערה ה, עמ' 362: "דברים זרים ומתמיהים המה. לכאורה לפי מה שהביא המחבר לעיל בהל' פסח אות ס"ו ע"ש, ונראה ששם כתב לדעת רש"י ז"ל וכמו שנמצא ג"כ בספר איסור והיתר. לרש"י ז"ל כתיבת יד, וכאן מביא דעת ר"ת שלא כדעת רש"י בזה, ושהוא תיקן הפיוט אתן תהלה ולא הי' מעולם מאמין באמונה חדשה, ושהיה כוונתו בכל אשר עשה לש"ש".}}. | |||
;רש"י עבודה זרה י, א לויט דקדוקי סופרים: | |||
אחרים תקנו להם כל ספרי טעותם, יוחנן פיטרוס ופאולוס והם יהודים היו...ועשו להם הבל לחשבם בפני עצמם ולסלקם מעל ישראל ולא שכפרו כי לטובתן של ישראל נתכונו אלא מפני שראו ישראל בצער ובדוחק מתרמיתי יש"ו עשו עצמם כאלו הם עמו בקדישות וצוו עליהם הכל כמפורש בספר תליית ישו | |||
עס איז פאַראַן אַן אַלטער תימנער סידור וואָס זאָגט אויך אַז סט. פעטרוס איז דער מחבר פון נשמת{{הערה|[https://www.kotzkblog.com/2016/11/102-did-st-peter-compose-nishmat-prayer.html 102) DID ST. PETER COMPOSE THE 'NISHMAT' PRAYER?Kotzk Bloghttps://www.kotzkblog.com › 2016/11 › 102-did-st-pet...]}}. | |||
==רבי יהודה החסיד== | |||
רבי יהודה החסיד האט אים גערופן א "צדיק שתועים אחריו" און האט ערקלערט פארוואס מען רופט אים "פּטר חמור". דער טערמין "פּעטער חמור" ווערט ערקלערט ווי א שפּעט-נאמען פאר אים, אפילו ער איז געווען א צדיק, וויבאלד אנדערע האבן געגלייבט אין אים בטעות און אים געהאלטן האלטן פאר א געטליכקייט{{הערה|[[שית:Sefer_Chasidim.191|ספר חסידים, סי קצא]]}}. | |||
==יארצייט== | |||
עס ווערט דערמאָנט אַז זיין יאָרצייט איז געווען ט' טבת, וואס איז א טאג פון א תענית אין ירושלים לויט אייניגע מקורות{{הערה|ברוך טעם}}. | |||
==צוויי שמעון'ס== | |||
אייניקע פארשלאגן אַז עס זענען געווען צוויי שמעונים, איינער (שמעון כיפא) איז געוואָרן סט. פּעטרוס און דער אנדערער (שמעון הקלפוס) האָט געקעמפט צו צעטיילן די נוצרים (ערשטע קריסטן) פון אידישן פאָלק{{הערה|קוואדראט, משפחה}}. | |||
==ביבליאגראפיע== | ==ביבליאגראפיע== | ||
*{{לינק|שרייבער=יוסף קוואדראט|קעפל=The 9th of Teves: A Fast Day?|זייטל=Kankan Online|דאטום=יאנואר 15, 2020|אדרעס=https://kankanjournal.com/a0508}} | *{{לינק|שרייבער=יוסף קוואדראט|קעפל=The 9th of Teves: A Fast Day?|זייטל=Kankan Online|דאטום=יאנואר 15, 2020|אדרעס=https://kankanjournal.com/a0508}} | ||
*{{אייוועלט|19711|שמעון כיפא, א באהאלטענער צדיק אדער א נידריגער באנדיט?}} | *{{אייוועלט|19711|שמעון כיפא, א באהאלטענער צדיק אדער א נידריגער באנדיט?}} | ||
==רעפערענצן== | |||
{{רעפערענצן}} | |||
[[he:פטרוס]] | [[he:פטרוס]] | ||
{{היברובוקס|זעליגמאן בער|סדור סדר עבודת ישראל|42897|page=236}} | |||