אונטערשייד צווישן ווערסיעס פון "שלום זכר"

6,234 בייטן צוגעלייגט , פֿאַר 7 חדשים

ק

←‏מנהגים: הגהה

וויזועלוויקיטעקסט

עברי אנכי

בדוקי עריכות אוטומטית, אינטערפעיס אדמיניסטראַטאָרן, סיסאפן, אספקלריה רעדאקטארן

4,450

רעדאגירונגען

@@ שורה 1: / שורה 1: @@
-{{דרעפט}}
+{{דעסקריפציע|צוזאמקום דער ערשטן פרייטאג-צו-נאכטס נאך א אינגל ווערט געבוירן}}
-<!-- הייבט אן רעדאגירן אונטער די שורה -->
-{{דעסקריפציע|צוזאמקום נאכ'ן געבורט פון א אינגל}}
 [[טעקע:BabySuckingFingers.jpg|קליין|א שלום זכר ווערט אפגעהאלטן אום שבת נאכ'ן געבורט פון א אינגל]]
-'''שלום זכר''' (אויך גערופן '''סעודת זכר''', '''זכר''') איז אַן אשכנזישער מנהג זיך צוזאמצוקומען און אפהאלטן א פייערונג שבת אויפדערנאכט נאכ'ן געבורט פון א אינגל וואו מען סערווירט לייכטע צובייס און מען וואונטשט זיך.
+'''שלום זכר''' (אויך גערופן '''סעודת זכר''', '''זכר''') איז אַן אשכנזישער מנהג זיך צוזאמצוקומען שבת אויפדערנאכט נאכ'ן געבורט פון א אינגל וואו מען סערווירט לייכטע צובייס און מען וואונטשט זיך.
-== מקור ==
+== מקור און טעם ==
-אין גמרא{{הערה|שם=בקפ|{{בבלי|בבא קמא|פ|א}}. זעט אויך {{בבלי|סנהדרין|לב|ב}}.}} ווערט דערמאנט איבער א סעודה "בי שבוע הבן" (דאס הויז פון דער וואך פונעם זון) אדער "בי ישוע הבן" (דאס הויז פון דער ישועה פונעם זון). [[רש"י]] ערקלערט אז שבוע הבן איז די סעודת ברית און ישוע הבן איז די סעודה פון [[פדיון הבן]]; אבער [[תוספות]] ערקלערט אז ישוע הבן איז א סעודה וואס זיי האבן אפגעהאלטן אויף דעם וואס דער אינגל איז געראטעוועט געווארן ביים געבורט פון זיין מאמע'ס געדערים, לויט'ן פסוק: "{{מנוקד|וְהִמְלִיטָה זָכָר}}"{{הערה|{{תנ"ך|ישעיהו|סו|ז}}}}. דער [[תרומת הדשן]] לייגט צו אז מען האלט עס אפ אום שבת אויפדערנאכט, וויבאלד דאן געפינען זיך אלע אינדערהיים{{הערה|[[תרומת הדשן (ספר)|תרומת הדשן]] {{שיתופתא|Terumat_HaDeshen%2C_Part_I.269.2|סימן רסט}}}}. דער [[ספר הערוך|ערוך]]{{הערה|{{ספריא|2=ערך שבע|3=Sefer_HeArukh%2C_Letter_Shin.44}}}} ערקלערט אבער די שיטה פון תוספות אז עס איז געווארן אפגעהאלטן אין טאג פון אינגל'ס געבורט, צו איבערגעבן פאר'ן פאטער די גוטע בשורה{{ביאור|[[רבי יחזקאל לאנדא]] פרעגט{{הערה|{{היברובוקס|2=דגול מרבבה|3=45389|page=73|לינק טעקסט=סימן קע"ח}}}} אויף די שיטה פונעם תרומת הדשן, אז לויט אים וואלט מען אויך געדארפט אפהאלטן א סעודה פאר די געבורט פון א מיידל, און דערפאר ערקלערט ער די שיטה פון תוספות אז עס איז די סעודה א נאכט פאר'ן ברית{{הערה|שם=קובץ|זעט מער פון {{היברובוקס|הרב ישראל יעקב כהן|קובץ בית אהרן וישראל|13540|page=114|באנד=75|שנת הוצאה=שבט-אדר תשכ"ח|לינק טעקסט=מנהג עריכת ״שלום זכר״ ומקורותיו}}}}.}}.
+דער גמרא זאגט אז רב, שמואל, און רב אסי זענען געגאנגען "בי שבוע הבן" (צום הויז פון דער וואָך פונעם זון) אדער "בי ישוע הבן" (צום הויז פון דער ישועה פונעם זון){{הערה|שם=בקפ|{{בבלי|בבא קמא|פ|א}}. פארגלייכט {{בבלי|סנהדרין|לב|ב}}.}}. [[רש"י]] ערקלערט אז "שבוע הבן" איז די סעודת ברית און "ישוע הבן" איז די סעודה פון [[פדיון הבן]]; אבער תוספות ערקלערט בשם [[רבינו חננאל]]{{ביאור|אין די תוספות פאר אונז שטייט "ר"ת", און אזוי איז עס ציטירט געווארן אין די פוסקים, אבער עס איז א טעות סופר און עס דארף שטיין ר"ח, ווי עס איז אין  תוספות רבינו פרץ, ווי אויך אין די אויבנדערמאנטע תרומת הדשן, ווי אויך די נוסח אין די שונצינער ש"ס, און אין די כתבי יד.}} אז ישוע הבן איז א סעודה וואס מען פלעגט מאכן ביים געבוירן א זון און עס ווערט גערופן ישוע הבן אויף דעם וואס דער אינגל ווערט "געראטעוועט" פון זיין מאמע'ס געדערים, לויט'ן פסוק: "{{מנוקד|וְהִמְלִיטָה זָכָר}}"{{הערה|{{תנ"ך|ישעיהו|סו|ז}}}}. לויט ווי דער [[ספר הערוך|ערוך]] ציטירט די פשט פון רבינו חננאל איז עס געווארן אפגעהאלטן אין טאג פון אינגל'ס געבורט, צו איבערגעבן פאר'ן פאטער די גוטע בשורה{{הערה|{{ספריא|2=ערך שבע|3=Sefer_HeArukh%2C_Letter_Shin.44}}}}. תוספות ברענגט דער מנהג אלס זאך פון דער פארגאנגענהייט, וואס מען האט זיך געפירט בזמן התלמוד, פון וואס עס ווייזט אויס אז מען האט זיך נישט אזוי געפירט אין זיינער צייט.
-תוספות ברענגט דער מנהג אלס זאך פון דער פארגאנגענהייט, וואס מען האט זיך געפירט בזמן התלמוד, פון וואס עס ווייזט אויס אז מען האט זיך נישט אזוי געפירט אין זיינער צייט. די ערשטע מקור נאכדעם איז פון די תקופת הראשונים, אין אורחות חיים פון [[רבי אהרן הכהן מלוניל]], וואו ער שרייבט אז מען איז זיך צוזאמגעקומען שבת אויפדערנאכט "אנשים, נשים, וטף"{{הערה|שם=אח|{{היברובוקס|אהרן הכהן מלוניל|אורחות חיים|31445|page=64|לינק טעקסט=הלכות מילה}}}}.
+דער ערשטער מקור צו א סעודה פרייטאג-צו-נאכטס איז פון [[רבי אהרן הכהן מלוניל]], א ראשון פון פרובאנס פראנקרייך, וועלכער שרייבט אז "מען פירט זיך אין אלע אונזערע מקומות אז ווער עס מל'עט זיין זון, אדער ווער עס ברענגט זיין זון אדער טאכטער אונטער די חופה, מאכט שלום מיט אלע זיינע פיינט און רופט צונויף יעדן צו עסן און זיך פרייען מיט אים, כדי מען זאל אים בענטשן און נישט שעלטן, און די גאנצע געמיינדע קומט זיך צוזאם, זקנים ונשים וטף, שבת אויפדערנאכט און די נאכט פארן אכטן טאג"{{הערה|שם=אח|{{היברובוקס|רבי אהרן הכהן מלוניל|אורחות חיים|31445|page=64|באנד=ב|מקום הוצאה=בערלין|שנת הוצאה=תרס"ב|עמ=14|לינק טעקסט=הלכות מילה}}}}.
-דער מנהג ווערט געברענגט אין רמ"א, וועלכע פירט אויס אז דאס איז א [[סעודת מצוה]]{{הערה|1={{שלחן ערוך|יורה דעה|רסה|יב|מפרש=רמ"א}} בשם [[שית:Terumat_HaDeshen%2C_Part_I.269|תרומת הדשן, א, רסט]]. אבער זעט [[חוות יאיר (ספר)|חוות יאיר]], [[שית:Havot_Yair/70|סימן ע']]}}.
+דער '[[רבי ישראל איסרלין|תרומת הדשן]]' ברענגט, אז "דאס וואס מיר פירן זיך היינט נאכן געבורט פון א זכר צו אריינגיין און טועם זיין אינעם ערשטן שבת דערויף, דאס ווערט גערעכנט אלס א סעודת מצוה, און דאס איז אט דער סעודת ''''ישוע הבן''''" פונעם אויבנדערמאנטן רבינו חננאל (ד.ה. אז ער לערנט דאס אפּ אז דאס איז ווי א [[סעודת הודאה]] צו מפרסם זיין דעם נס אז דער זכר איז געראטעוועט געווארן{{ביאור|[[רבי יחזקאל לאנדא]] פרעגט{{הערה|{{היברובוקס|2=דגול מרבבה|3=45389|page=73|לינק טעקסט=סימן קע"ח}}}} אויף די שיטה פונעם תרומת הדשן, אז לויט אים וואלט מען אויך געדארפט אפהאלטן א סעודה פאר די געבורט פון א מיידל, און דערפאר ערקלערט ער די שיטה פון תוספות אז עס איז די סעודה [[וואכנאכט|א נאכט פאר'ן ברית]]. זעט מער אין כהן, בית אהרן וישראל.}}), "און מען האט עס קובע געווען אום שבת אויפדערנאכט, וואס דאן געפינען זיך אלע אינדערהיים"{{הערה|תרומת הדשן {{שיתופתא|Terumat_HaDeshen%2C_Part_I.269.2|סימן רסט}}; ווי ערקלערט אין [[s:ים של שלמה/בבא קמא/ז/לז|ים של שלמה, בבא קמא, סי' לז]].}}. אנדערע ווילן זאגן אז דאס איז דער סעודה פון "'''שבוע הבן'''"{{הערה|שם=ריע}}. דער [[תרומת הדשן]] ווערט געברענגט אין רמ"א: "נהגו לעשות סעודה ומשתה בליל שבת לאחר שנולד זכר נכנסים אצל התינוק לטעום שם, והוא ג"כ סעודת מצוה".{{הערה|שם=רמא|{{שלחן ערוך|יורה דעה|רסה|יב|מפרש=רמ"א}}}}.
+===נאך טעמים===
+אויסער די אויבנדערמאנטע ווערן אנגעגעבן נאך טעמים פאר'ן סעודה, און פארוואס מען האלט דאס אפ אום שבת:
+*צו טרייסטן דאס קינד וואס איז ווי אן אבל ווייל ער האט פארגעסן די גאנצע תורה וואס ער האט געלערנט איידער'ן געבורט, ווען די מלאך האט אים געקלאפט אויפ'ן מויל{{הערה|[https://tablet.otzar.org/#/book/151129/p/41/t/1234/fs/0/start/0/end/0/c הגהות מהרש"ל אויף טור יורה דעה] סי' רסה; {{טור|יורה דעה|רסד|אן=חלק|מפרש=דרישה}}; געברענגט אין {{שלחן ערוך|יורה דעה|רסה|יב|מפרש=טורי זהב|אן=חלק}}. זעט כהן, בית אהרן וישראל.}}, ווי געברענגט אין חז"ל{{הערה|שם=נדהל|{{בבלי|נדה|ל|ב}}}}. מען האלט עס אפּ אום שבת וויבאלד אום שבת איז געגעבן געווארן די תורה{{הערה|מהרי"ד פון בעלזא, פרשת תזריע; לויט די גמרא "דכולי עלמא בשבת ניתנה תורה" ({{בבלי|שבת|פו|ב}}).}}.
+*צו טרייסטן דאס קינד'ס נשמה וואס טרויערט אויף די פאקט אז זי איז אראפּגעקומען אויף דעם וועלט וואס איז אזוי פיל מיט שלעכטס און טומאה{{הערה|{{אוצר החכמה|רבי שלמה קלוגער|חכמת התורה|194274|page=17|באנד=כז (תזריע יב, ב)|שנת הוצאה=תשע"ד|עמ=יב}}}}.
+*צו "דערמאנען" דאס קינד די [[שבועה]] וואס מען האט אים באשוואוירן איידער'ן געבורט{{הערה|שם=נדהל}}: "תהי צדיק ואל תהי רשע"{{הערה|שם=ריע}}.
+*לויט'ן חז"ל{{הערה|{{מדרש רבה|ויקרא|כז|י}}}} אז דאס קינד ווערט פארטיג און גרייט צום [[ברית מילה]] איבער שבת{{הערה|שם=דשה|{{טור|יורה דעה|שה|מפרש=דרישה}}}}{{ביאור|זעט [[רבי ישראל האפשטיין|עבודת ישראל]] [[שית:Avodat_Yisrael,_Sefer_Vayikra,_Emor/2|פרשת אמור]]; {{היברובוקס|2=דרך פקודיך|3=41429|page=53|4=חלק המעשה כ"ו|לינק טעקסט=מצות מילה (ב)}}; און נאך, אז די ענין דערפון איז שבת אויפדערנאכט. אבער זעט דארט, [https://beta.hebrewbooks.org/reader/reader.aspx?sfid=41429#p=60 חלק המחשבה] אות י"ב א מנהג און טעם עס צו אפהאלטן בייטאג, "ונהרא נהרא ופשטיה".}}.
+*א סעודת מצוה לכבוד די בעפארשטייענדע ערשטע מצוה (ברית מילה) וואס דאס קינד גייט מקיים זיין{{הערה|שם=ריע}}.
+*אן אויפנאמע פאר דאס קינד וועלכע איז ריין פון זונד, ווי דער שטייגער צו מקבל פנים זיין אום שבת א צדיק וואס קומט אין שטאט{{הערה|שם=ליפ|{{היברובוקס|רבי שבתי ליפשיץ|שרביט הזהב החדש - ברית אבות|20898|page=31|לינק טעקסט=קונטרס מפתח של חיה אות מ"ג}}}}.
 ==נאמען==
-די סעודה איז היינט באקאנט ווי א "שלום זכר". דאס, אזוי ווי "בן זכר"{{הערה|{{היברובוקס|ר' יעקב לעווין, שו"ב|חותם קדש|8150|page=97|מקום הוצאה=קראקא|שנת הוצאה=תרנ"ב|עמ=נג}}}}, איז א שפּעטערדיגע נאמען. דער עלטערער נאמען איז געווען "זכר". [[רבקה טיקטינער]] שרייבט: ״אדר מן גפינט מענכי ווייבר די דא גיאן אויף חתונת אדר זכר אונ׳ גדענקט ניט דז זיא איין קינד דר היים הוט. אוך האב איך איין מאלט גזעהן דז איין זכר מוצאי יום כפור איז גוועזן אונ׳ די נכט דר פיר אן כל נדרי צו נכט זיין זי בלד נאך ברכו אויש דר שול גלאפן. זי האבן גשפּראכן, איך מוז איין היים צום קינד גין, אונ׳ די נכט דר נאך צום זכר זיין, זיא איין הלבי נכט דא גבליבן אונ׳ האבן ניט אן דען קינדרין גדאכט״{{הערה|מנקת רבקה, קראקא, שע״ח, שער חמישי}}. דאס זעלבע אין די פּראגער בריוו: ״אזו האב איך מוט גיהאט מל צו זיץ דער אלט נייא שול דען זכור דרינן לאזן אויז רופן{{הערה|[https://www.google.com/books/edition/Jüdische_Privatbriefe_aus_dem_Jahre_161/_0cLAAAAIAAJ?hl=en&gbpv=1&pg=PT21&printsec=frontcover Jüdische Privatbriefe aus dem Jahre 1619] ז׳ 41, שורה 1, אידישער טייל}}. אין די תקנות ״סדר בגדים״ פון פראנקפורט, תע״ה — 1715, סימן יוד: ״על הזכר זאל דבר אכילה אונ׳ קונפעקטין לא יותר קאשטין אלש ששה ר״ט{{הערה|J, .J ,Schudt, Judische Mercktviirdigkeiten, 1718, IV, C. III, p. 89}} אין א סך אנדערע פריערדיגע און שפּעטערדיגע מקורים. אפילו אין פּוילן פאר'ן קריג, האט מען אין שול אויסגערופן: ״דער בעל־ברית לאזט בעטן דעם עולם אויפן זכר״{{הערה|יהודה אלזט: ״ממנהגי ישראל״, רשומות, ב׳ 1, ז׳ 364}}.
+די סעודה איז היינט באקאנט אלס "שלום זכר". דאס איז א שפּעטערדיגע נאמען, אזוי אויך איז די נאמען "בן זכר". דער אריגינעלער נאמען איז געווען "זכר", ווי מען זעט אין פילע אלטע מקורות{{הערה|ווי אין [[רבקה טיקטינער]] (–שס"ה), מינקת רבקה, קראקא, שע"ח, שער חמישי; אין די תקנות "סדר בגדים" פון פראנקפורט, תע"ה, סימן יוד (J, .J ,Schudt, [https://www.digitale-sammlungen.de/de/view/bsb11215569?page=909 Judische Mercktviirdigkeiten] IV, 1718, C. III, p. 89); און אין די פּראגער בריוו ([https://www.google.com/books/edition/Jüdische_Privatbriefe_aus_dem_Jahre_161/_0cLAAAAIAAJ?hl=en&gbpv=1&pg=PT21&printsec=frontcover Jüdische Privatbriefe aus dem Jahre 1619], 1911, ז' 41, שורה 2, אידישער טייל}}. אין פּוילן האט מען נאך ביזן קריג אויסגערופן אין שול: "דער בעל־ברית לאזט בעטן דעם עולם אויפן זכר"{{הערה|יהודה אלזט, "[https://babel.hathitrust.org/cgi/pt?id=mdp.39015035788440&seq=376 ממנהגי ישראל]", '''רשומות''', א, תרפ"ה, ז' 364}}.
-אביסל שפעטער ווערט אלץ אפטער בן־זכר און שלום־זכר. פון די תקנות פון ״קהל יהודי פוילן״ — באשטאנען ס׳רוב פון ״גולי־ליטא״ — פון יאר תל״ב — 1672, ווייזט אויס, אז שבת פארן ברית זענען פארגעקומען צוויי שמחות: פרייטיג־צו־נאכטס — א בן־זכר, שבת אין דער פרי — א שלום־זכר: ״מי שאינו נותן מעות ב״ה [בית־הכנסת] ואשתו ילדה זכר, יכול השמש לקרות בליל שבת לבן זכר, אבל בשבת בשחרית לא יקרא לשלם זכר״{{הערה|ציונים, קובץ לזכרונו של י. נ. שמחוני ז״ל, בערלין, תרפ״ט, ז׳ 176, סימן ס״ט}}. דער בארימטער רב [[רבי יאיר חיים בכרך]], אין זיין באוואוסטער תשובה וועגן ״סעודות־מצוה״ (פון יאר תמ״א — 1681), שרייבט: ״וליל שבת של בן זכר פסק בת״ה [בתרומת הדשן] סי׳ רס״ט שהוא ג״כ [גם כן] ס״מ [סעודת מצוה]״{{הערה|שו״ת חות יאיר, סימן ע׳}}. א. דרויאנוב ערקלערט, אז ״בן־זכר״ האט מען גערופן אין ליטע דעם שבת־פרימארגן פארן ברית. מען פלעגט דעמאלט נאר קומען ווינטשן דעם בעל־ברית מזל־טוב, אבער מען האט נישט געטיילט קיין שום כיבוד{{הערה|רשומות, ב׳ 1, ז׳ 343, הערה 1}}.
+ווי שפּעטער ווערט אלץ אפטער 'בן זכר'{{הערה|[[רבי שניאור זלמן פון לאדי]], לוח ברכת הנהנין ג, טו; {{היברובוקס|ר' יעקב לעווין, שו"ב|חותם קדש|8150|page=97|מקום הוצאה=קראקא|שנת הוצאה=תרנ"ב|עמ=נג}}}} און 'שלום זכר'. אין שו"ת חוות יאיר (תמ"א) ווערט דער שלום זכר אנגערופן "ליל שבת של בן זכר"{{הערה|שם=חוות|[[רבי יאיר חיים בכרך]], שו"ת חוות יאיר, [[שית:Havot_Yair/70|סימן ע']]}}. פון די תקנות פון "קהל יהודי פוילן" (תל"ב) ווייזט אויס אז פרייטאג-צו-נאכטס איז געווען א סעודה גערופן "בן זכר", און שבת אינדערפרי — א "שלם זכר"{{הערה|1=[https://www.nli.org.il/he/books/NNL_ALEPH990012978540205171/NLI ציונים: קובץ לזכרונו של י. נ. שמחוני ז"ל], בערלין, תרפ"ט, [https://rosetta.nli.org.il/delivery/DeliveryManagerServlet?dps_func=stream&dps_pid=FL223273239&scale=4&rotate=0 ז' 176, סימן ס"ט]; דאס זעלבע אין די וויטעבסקער תקנות פון תר"ה ([https://www.yiddishbookcenter.org/collections/yizkor-books/yzk-nybc314077/aronson-gregor-vitebsk-amol-geshikhte-zikhroynes-hurbn וויטעבסק אמאל], 44), נאר דארט איז עס "שלום" מיט א ו'.}}, אדער "שלם בן זכר"{{הערה|1=זעט יוסף-שמחה גינזבורג, "[https://www.chabad.org.il/Magazines/Article.asp?ArticleID=8199&CategoryID=1576 בירורי הלכה ומנהג]", '''התקשרות''' 903, וירא תשע"ב; יצחק יהודה רוזן, "[http://www.chabad.org.il/Magazines/Article.asp?ArticleID=8338&CategoryID=1594 תגובות והערות]", '''התקשרות''' 911, ויחי תשע"ב}}; ווידעראום א. דרויאנוב שרייבט, אז "בן זכר" האט מען גערופן אין ליטע דעם סעודה פון שבת בייטאג{{הערה|[https://babel.hathitrust.org/cgi/pt?id=mdp.39015035788440&seq=355 '''רשומות'''] א, ז' 343, הערה 1}}.
-==נאך טעמים==
+פארשידענע ערקלערונגען זענען געגעבן געווארן אויף דעם נאמען "זכר", אויסער דער פשוט'ער מיינונג פון א מאנסביל. לויט די אויבנדערמאנטע טעם אז דער צוזאמקום איז צו טרייסטן דאס קינד פארן פארגעסן דאס לערנען, און כדי אים צו "דערמאנען" זיין שבועה, איז זכר א לשון פון זכרון - געדענקען אדער דערמאנען, און מען האלט עס אפ שבת ווייל עס שטייט דערביי "זכור"{{הערה|שם=ריע|{{אוצר החכמה|[[רבי יעקב עמדין]]|בירת מגדל עוז|618470|page=17|ברכות שמיים, תעלת הברכה העליונה}}}}.
-אויסער די מקור פון "ישוע הבן" ווערן אנגעגעבן נאך טעמים פאר'ן סעודה, פארוואס מען האלט דאס אפ אום שבת, און אויפ'ן נאמען "שלום זכר".
-*ווען א מענטש האט א אינגל רופט ער צונויף זיינע פיינט און פריינט און מאכט שלום מיט יעדן{{הערה|שם=אח}}. חז"ל זאגן{{הערה|שם=נדה|{{בבלי|נדה|לא|ב}}}}: "כיון שבא זכר בעולם בא '''שלום''' בעולם", דערפאר האלט מען אפ א "שלום זכר"{{הערה|{{היברובוקס|2=אוצר כל מנהגי ישרון|3=2604|page=102|לינק טעקסט=סימן כז - יולדת}}}}; און די געבורט פון א אינגל ברענגעט "שלום" צווישן מאן און ווייב, און שבת ווערט אנגערופן "שלום"{{הערה|{{היברובוקס|רבי יצחק ליפיץ|ספר מטעמים|22486|page=77|לינק טעקסט=ערך מילה}}}}.
+אויף די שפּעטער-צוגעלייגטע ווארט 'שלום' אינעם נאמען איז אויך דא פארשידענע ערקלערונגען: די געבורט פון א אינגל ברענגט שלום צווישן מאן און ווייב; שבת ווערט אנגערופן "שלום"{{הערה|{{היברובוקס|רבי יצחק ליפיץ|ספר מטעמים|22486|page=77|מקום הוצאה=ווארשא|שנת הוצאה=תר"נ|עמ=76|לינק טעקסט=ערך מילה}}}}; [[אברהם אליעזר הירשאוויץ|הירשאוויץ]] ברענגט דעם אורחות חיים אז די סעודה איז צו מאכן שלום מיט די פיינט; ער ציטירט אויך דעם חז"ל{{הערה|שם=נדה|{{בבלי|נדה|לא|ב}}}}: "כיון שבא זכר בעולם בא שלום בעולם"{{הערה|{{היברובוקס|אברהם אליעזר הירשאוויץ|אוצר כל מנהגי ישרון|2604|page=102|מקום הוצאה=סט. לואיס|שנת הוצאה=תרע"ח|עמ=64|לינק טעקסט=סימן כז - יולדת}}}}.
-*צו טרייסטן דאס קינד אויף דעם וואס ער האט פארגעסן די גאנצע תורה געלערנט איידער'ן געבורט, ווען די מלאך האט אים געקלאפט אויפ'ן מויל{{הערה|{{טור|יורה דעה|רסד|מפרש=דרישה}}}}, ווי געברענגט אין חז"ל{{הערה|שם=נדהל|{{בבלי|נדה|ל|ב}}}}. דערפאר הייסט די סעודה "זכר", א לשון פון זכרון - געדענקען, און מען האלט עס אפ שבת ווייל עס שטייט דערביי "זכור"{{הערה|שם=ריע|{{אוצר החכמה|[[רבי יעקב עמדין]]|בירת מגדל עוז|618470|page=17|ברכות שמיים, תעלת הברכה העליונה}}}}.
-*לויט'ן חז"ל{{הערה|{{מדרש רבה|ויקרא|כז|י}}}} אז דאס קינד ווערט פארטיג און גרייט צום [[ברית מילה]] איבער שבת{{הערה|שם=דשה|{{טור|יורה דעה|שה|מפרש=דרישה}}}}{{ביאור|זעט [[רבי ישראל האפשטיין|עבודת ישראל]] [[שית:Avodat_Yisrael,_Sefer_Vayikra,_Emor/2|פרשת אמור]]; {{היברובוקס|2=דרך פקודיך|3=41429|page=53|4=חלק המעשה כ"ו|לינק טעקסט=מצות מילה (ב)}}; און נאך, אז די ענין דערפון איז שבת אויפדערנאכט. אבער זעט אין דרך פקודיך, חלק המחשבה אות י"ב א מנהג און טעם עס צו אפהאלטן בייטאג.}}.
-*צו "דערמאנען" דאס קינד די [[שבועה]] וואס מען האט אים באשוואוירן איידער'ן געבורט{{הערה|שם=נדהל}}: "תהי צדיק ואל תהי רשע"{{הערה|שם=ריע}}.
-*א סעודת מצוה לכבוד די בעפארשטייענדע ערשטע מצוה (ברית מילה) וואס דאס קינד גייט מקיים זיין{{הערה|שם=ריע}}.
-*אן אויפנאמע פאר דאס קינד וועלכע איז ריין פון זונד, ווי דער שטייגער צו מקבל פנים זיין אום שבת א צדיק וואס קומט אין שטאט{{הערה|שם=ליפ|{{היברובוקס|[[רבי שבתי ליפשיץ]]|שרביט הזהב החדש - ברית אבות|20898|page=31|לינק טעקסט=קונטרס מפתח של חיה אות מ"ג}}}}.
 == מנהגים ==
 דער [[פרי מגדים]] שרייבט{{הערה|משבצות זהב, [https://beta.hebrewbooks.org/tursa.aspx?a=oc_x2381 או"ח סי' תמ"ד סק"ט]}}, אז אויב דאס קינד איז געבוירן שבת אויפדערנאכט זאל מען אפהאלטן דעם סעודה די ערשטע שבת, אבער אנדערע פירן זיך יא צו מאכן די צווייטע שבת{{הערה|שם=ליפ}}. מען פראוועט די זכר די שבת נאכ'ן געבורט, אויך אין פאל מען ווייסט אז די ברית וועט נישט פארקומען אין צייט{{הערה|שם=ברי|{{אוצר החכמה|2=ברית יצחק|3=10633|page=3|שנת הוצאה=תרכ"ה|לינק טעקסט=ליל שמיני קודם המילה.}}}}.
-דער דרישה ברענגט א מנהג זיך צו ווידער צוזאמענעמען ביים יולדת אויך שבת אינדערפרי{{הערה|שם=דשה}}. אזוי ברענגט אויך דער [[ערוך השולחן]]{{הערה|שם=ערה|[[s:ערוך_השולחן_יורה_דעה_רסה#סימן_רסה_סעיף_לז|סי' רס"ה סל"ז]]}}, און אזוי איז פארצייכנט דער מנהג אין די נאטיצן פון [[יעקב ליפשיץ (קאוונע)|יעקב ליפשיץ]] {{העב|יעקב ליפשיץ (קובנה)}}{{הערה|שם=זכי|{{היברובוקס|יעקב ליפשיץ|זכרון יעקב|46626|page=103|שנת הוצאה=1924|לינק טעקסט=פרק כב. חיי היהודים}}}}, וועלכע שרייבן אז עס מען האט עס איינגעצוימט צוליב די מיה און טירחא פונעם בעל ברית און די פינאנציעלע ארעמקייט.
+דער דרישה ברענגט א מנהג זיך צו ווידער צוזאמענעמען ביים יולדת אויך שבת אינדערפרי{{הערה|שם=דשה}}. אזוי ברענגט אויך דער [[ערוך השולחן]]{{הערה|שם=ערה|{{ערוך השולחן|יורה דעה|רסה|לז}}}}. מען פלעגט דאן שיקן "זכר-[[פרוכט|אויפּס]]" און אנדערע גוטע זאכן צו איר הויז{{הערה|{{היברובוקס|יצחק ריבקינד|יידישע שפראך|43579|page=24|קעפל=פון מיין ווערטערביכל|באנד=15, נומ' 1|שנת הוצאה=תשט"ו}}}}. מען האט עס איינגעצוימט צוליב די מיה און טירחא פונעם בעל ברית און די פינאנציעלע ארעמקייט{{הערה|שם=זכי|{{היברובוקס|[[יעקב ליפשיץ]] {{העב|יעקב ליפשיץ (קובנה)}}|זכרון יעקב|46626|page=103|באנד=א|שנת הוצאה=1924|עמ=65|לינק טעקסט=פרק כב. חיי היהודים}}}}.
-מען רופט אויס אין בית המדרש אז דער-און-דער מאכט א שלום זכר, אבער מען לאדענט נישט דירעקט איין, וויבאלד עס איז א סעודת מצוה צו וועלכן מען דארף קומען אויב געלאדענט{{הערה|{{היברובוקס|[[יעקב הגוזר]]|זכרון ברית לראשונים|49231|page=165|לינק טעקסט=חלק המילואים סי' א}}}}. מען סערווירט לייכטע צובייס און געטראנקען, ווי פירות{{הערה|שם=ערה}}, בונדלעך, [[נוס|ניס]], און ביר{{הערה|שם=זכי}}. עס איז א מנהג צו עסן [[ארבעס]] (דערפאר צומאל גערופן "זכר בונדלעך") און [[לינזן]] צוליב פארשידענע טעמים: וויבאלד דאס איז א "מאכל אבלים"{{הערה|{{בבלי|בבא בתרא|טז|ב}}}}, און מען קומט טרייסטן דאס קינד{{הערה|{{היברובוקס|2=אבן ישראל|3=26905|page=5|באנד=חלק ב|לינק טעקסט=שער א' - סעודת ברית מילה}}}}, און גלייכצייטיג ווייזט עס אויך אויף שמחה{{הערה|{{היברובוקס|2=שו"ת מור ואהלות|3=45208|page=100|4=אהל ברכות והודאות}}; לויט {{מדרש רבה|בראשית|סג|יד}}}}. טייל געבן אן דעם טעם וויבאלד "ארבעס" איז פון לשון הפסוק "{{מנוקד|וְהַרְבָּה 'אַרְבֶּה' אֶת זַרְעֲךָ כְּכוֹכְבֵי הַשָּׁמַיִם}}" ({{תנ"ך|בראשית|כב|יז}}){{הערה|[[רבי יקותיאל יהודה האלבערשטאם]] '''שפע חיים''' מכתבים, חלק א' עמוד קע"ה}}. אויך ווערט אנגעוויזן אז ניס ווייזט אויף מילה{{הערה|דארט, לויט {{מדרש רבה|שיר השירים|ו|יא}}|דארט=ברי}}.
+מען רופט אויס אין בית המדרש אז דער-און-דער מאכט א שלום זכר, אבער מען לאדענט נישט דירעקט איין, וויבאלד עס איז א סעודת מצוה צו וועלכן מען דארף קומען אויב געלאדענט{{הערה|{{היברובוקס|יעקב הגוזר|זכרון ברית לראשונים|49231|page=165|מקום הוצאה=קראקא|שנת הוצאה=תרנ"ב|עמ=147|לינק טעקסט=חלק המילואים סי' א}}}}.
-טייל שרייבן אז מען האלט נאר אפ א שלום זכור אין אנוועזנהייט פון דאס קינד{{הערה|{{היברובוקס|רבי ישראל ברוך ברוין|אבן ישראל|26905|page=5|באנד=חלק ב|לינק טעקסט=שער א', סעודת ברית מילה}}}}, אבער פילע פירן זיך עס אפצוהאלטן אין בית מדרש אד"ג{{הערה|{{אוצר החכמה|2=אוצר הברית|3=85446|page=128|4=א|לינק טעקסט=פרק ג', סי' ב' ס"ז}}}}. טייל פירן זיך צו ליינען קריאת שמע ביי א שלום זכר{{הערה|אורחות רבינו, חלק ג' עמוד קנט}}.
+מען סערווירט לייכטע צובייס און געטראנקען, ווי פירות{{הערה|שם=ערה}}, בונדלעך, [[נוס|ניס]], און ביר{{הערה|שם=זכי}}{{הערה|יהודה שורפין, [https://he.chabad.org/library/article_cdo/aid/4371308 חומוס מבושל ובירה: יודעים מה זה "שלום זכר"?], בית חב"ד}}. עס איז א מנהג צו עסן [[ארבעס]] (דערפאר צומאל גערופן "זכר בונדלעך") און [[לינזן]] צוליב פארשידענע טעמים: וויבאלד בונדלעך איז א "מאכל אבלים"{{הערה|{{בבלי|בבא בתרא|טז|ב}}}}, און מען קומט טרייסטן דאס קינד{{הערה|{{היברובוקס|2=אבן ישראל|3=26905|page=5|באנד=חלק ב|לינק טעקסט=שער א' - סעודת ברית מילה}}}}, און גלייכצייטיג ווייזט עס אויך אויף שמחה{{הערה|{{היברובוקס|2=שו"ת מור ואהלות|3=45208|page=100|4=אהל ברכות והודאות}}; לויט {{מדרש רבה|בראשית|סג|יד}}}}. טייל געבן אן דעם טעם וויבאלד "ארבעס" איז פון לשון הפסוק "{{מנוקד|וְהַרְבָּה 'אַרְבֶּה' אֶת זַרְעֲךָ כְּכוֹכְבֵי הַשָּׁמַיִם}}" ({{תנ"ך|בראשית|כב|יז}}){{הערה|[[רבי יקותיאל יהודה האלבערשטאם]] '''שפע חיים''' מכתבים, חלק א' עמוד קע"ה}}. אויך ווערט אנגעוויזן אז ניס ווייזט אויף מילה{{הערה|דארט, לויט {{מדרש רבה|שיר השירים|ו|יא}}|דארט=ברי}}.
+דער אריגינעלער מנהג איז צו פּראוון דעם שלום זכר אין הויז פונעם קינד און די יולדת{{הערה|תרומת הדשן, רמ"א}}. טייל שרייבן אז מען דארף עס אפּהאלטן דווקא דארט{{הערה|{{היברובוקס|רבי ישראל ברוך ברוין|אבן ישראל|26905|page=5|באנד=חלק ב|לינק טעקסט=שער א', סעודת ברית מילה}}}}, אבער פילע פירן זיך עס אפצוהאלטן אין בית מדרש אד"ג{{הערה|{{אוצר החכמה|2=אוצר הברית|3=85446|page=128|4=א|לינק טעקסט=פרק ג', סי' ב' ס"ז}}}}. טייל פירן זיך צו ליינען קריאת שמע ביי א שלום זכר{{הערה|אורחות רבינו, חלק ג' עמוד קנט}}.
+עס איז נישטא דער זעלבער מנהג ביי די געבורט פון א מיידל. אבער עס איז דא וואס זאגן אז דער [[קידוש (שמחה)|קידוש]] וואס מען מאכט אין שול ווען א מיידל ווערט געבוירן איז אנשטאט דעם. עס איז פארהאן א גירסא אין מסכת שמחות (אבל רבתי), וואס ווערט געברענגט אין די ראשונים{{הערה|שם=אח}}{{הערה|{{בבלי|כתובות|יז|א|מפרש=רמב"ן}}}}, וואו עס ווערט דערמאנט א סעודה וואס הייסט "שבוע הבת"{{הערה|זעט [[שאול ליברמן]], [https://tosefta.alhatorah.org/Parshan/Tosefta_Kifshutah/Megillah/3.14 תוספתא כפשוטה, מגילה ג, יד], 47-48}}.
+==אין הלכה==
+עס ווערט גע'פסק'נט אז דער שלום זכר סעודה ווערט פאררעכנט אלס א [[סעודת מצוה]]{{ביאור|באזירט אויף דעם וואס רב האט געפּלאנט צו גיין צום ישוע הבן, און מיר ווייסן פון אַן אנדער גמרא{{הערה|{{בבלי|חולין|צה|ב}}}} אז רב וואלט נישט אנטייל גענועמען אין א סעודת רשות.}}{{הערה|תרומת הדשן, א, רסט; לבוש רסה, יב; מהרש"ל אין ים של שלמה בבא קמא לז; רמ"א יו"ד רסה, יב.}}. אבער, עס זענען פארהאן מיינונגען וואס האלטן אז דער שלום זכר איז נישט קיין סעודת מצוה{{ביאור|טענה'נדיג אז רב'ס אנוועזנהייט ביים שלום זכר באווייזט נישט אז עס איז א סעודת מצוה, ווייל מיר ווייסן נישט צי ער האט דארט געגעסן. אפשר איז ער בלויז געווען, אבער נישט געגעסן}}{{הערה|שם=חוות}}.
 ==זעט אויך==
 * [[וואכנאכט]]
-==דרויסנדיגע לינקס==
+==ביבליאגראפיע==
-*Yehuda Shurpin, [https://www.lubavitchhouse.com/library/article_cdo/aid/4232286/jewish/Why-Chickpeas-Beer-at-a-Shalom-Zachar.htm Why Chickpeas & Beer at a Shalom Zachar?], lubavitchhouse.com
+*{{היברובוקס|הרב ישראל יעקב כהן|קובץ בית אהרן וישראל|13540|page=114|באנד=עה|שנת הוצאה=שבט-אדר תשנ"ח|לינק טעקסט=מנהג עריכת "שלום זכר" ומקורותיו}}
+*[https://daf-yomi.com/Data/UploadedFiles/DY_Item/1359-sFile.pdf שלום זכר], daf-yomi.com
+*Avraham Rosenthal, [https://www.yeshiva.co/midrash/43331 Understanding the Shalom Zachor], י"ב חשון תש"פ, ישיבה.קא
+*{{פרויקט בן-יהודה|זיהוי=55903|שם=יהודה ברגמן|שם היצירה=שבוע הבן, שבעת ימי המשתה ושבעת ימי האבל}}
+*Preß, Jesajas. “[https://sammlungen.ub.uni-frankfurt.de/cm/periodical/pageview/2838073 Zu Schebua Ha-Ben.]” ''Monatsschrift Für Geschichte Und Wissenschaft Des Judentums'' 76 (N. F. 40), no. 6 (1932): 575–77.
 ==ביאורים==
 {{ביאורים}}
@@ שורה 47: / שורה 59: @@
 {{רעפערענצן}}
-[[:קאטעגאריע:מנהגים]]
+[[קאַטעגאָריע:מנהגים]]
-[[:קאטעגאריע:ליל שבת]]
+[[קאַטעגאָריע:ליל שבת]]
-[[:קאטעגאריע:סעודות מצוה]]
+[[קאַטעגאָריע:סעודות מצוה]]
-[[:קאטעגאריע:שמחות און געשעענישן]]
+[[קאַטעגאָריע:שמחות און געשעענישן]]
+[[קאַטעגאָריע:המכלול ארטיקלען]]
 [[he:שלום זכר]]

אונטערשייד צווישן ווערסיעס פון "שלום זכר"

שלום זכר (זעט מקור)

רעוויזיע פון 22:15, 22 אפריל 2025