בדוקי עריכות אוטומטית, אינטערפעיס רעדאקטארן, אינטערפעיס אדמיניסטראַטאָרן, סיסאפן, מייבאים, מעדכנים, מייבא, אספקלריה רעדאקטארן
46,371
רעדאגירונגען
קיין רעדאגירונג באמערקונג
אין תקציר עריכה |
אין תקציר עריכה |
||
| שורה 1: | שורה 1: | ||
{{דרעפט}} | {{דרעפט}} | ||
{{דעסקריפציע|צוזאמקום נאכ'ן געבורט פון א אינגל}} | {{דעסקריפציע|צוזאמקום נאכ'ן געבורט פון א אינגל}} | ||
[[טעקע:BabySuckingFingers.jpg|קליין|א שלום זכר ווערט אפגעהאלטן אום שבת נאכ'ן געבורט פון א אינגל]] | [[טעקע:BabySuckingFingers.jpg|קליין|א שלום זכר ווערט אפגעהאלטן אום שבת נאכ'ן געבורט פון א אינגל]] | ||
| שורה 6: | שורה 5: | ||
==נאמען== | ==נאמען== | ||
די סעודה איז היינט באקאנט ווי א 'שלום זכר'. דאס, אזוי ווי 'בן זכר' | די סעודה איז היינט באקאנט ווי א 'שלום זכר'. דאס, אזוי ווי 'בן זכר', איז א שפּעטערדיגע נאמען. דער עלטערער נאמען איז געווען "זכר", ווי מען זעט אין "מינקת רבקה" פון [[רבקה טיקטינער]] (–שס"ה){{הערה|מנקת רבקה, קראקא, שע"ח, שער חמישי}} און נאך פריערדיגע און שפּעטערדיגע מקורות{{הערה|ווי אין די תקנות "סדר בגדים" פון פראנקפורט, תע"ה, סימן יוד (J, .J ,Schudt, [https://www.digitale-sammlungen.de/de/view/bsb11215569?page=909 Judische Mercktviirdigkeiten] IV, 1718, C. III, p. 89); און אין די פּראגער בריוו ([https://www.google.com/books/edition/Jüdische_Privatbriefe_aus_dem_Jahre_161/_0cLAAAAIAAJ?hl=en&gbpv=1&pg=PT21&printsec=frontcover Jüdische Privatbriefe aus dem Jahre 1619], 1911, ז' 41, שורה 2, אידישער טייל}}. אין פּוילן האט מען נאך ביזן קריג אויסגערופן אין שול: "דער בעל־ברית לאזט בעטן דעם עולם אויפן זכר"{{הערה|יהודה אלזט, "[https://babel.hathitrust.org/cgi/pt?id=mdp.39015035788440&seq=376 ממנהגי ישראל]", '''רשומות''', א, תרפ"ה, ז' 364}}. | ||
ווי שפּעטער ווערט אלץ אפטער 'בן־זכר' און 'שלום־זכר'. פון די תקנות פון "קהל יהודי פוילן" (תל"ב) ווייזט אויס אז פרייטאג־צו־נאכטס איז געווען א סעודה גערופן בן־זכר, און שבת אינדערפרי — א ''''שלם־זכר''''{{הערה|1=[https://www.nli.org.il/he/books/NNL_ALEPH990012978540205171/NLI ציונים: קובץ לזכרונו של י. נ. שמחוני ז"ל], בערלין, תרפ"ט, [https://rosetta.nli.org.il/delivery/DeliveryManagerServlet?dps_func=stream&dps_pid=FL223273239&scale=4&rotate=0 ז' 176, סימן ס"ט]; דאס זעלבע אין די וויטעבסקער תקנות פון תר"ה ([https://www.yiddishbookcenter.org/collections/yizkor-books/yzk-nybc314077/aronson-gregor-vitebsk-amol-geshikhte-zikhroynes-hurbn וויטעבסק אמאל], 44), נאר של'''ו'''ם.}}; ווידער א. דרויאנוב שרייבט, אז "בן־זכר" האט מען גערופן אין ליטע דעם סעודה פון שבת בייטאג{{הערה|[https://babel.hathitrust.org/cgi/pt?id=mdp.39015035788440&seq=355 '''רשומות'''] א, ז' 343, הערה 1}}. אין שו"ת חוות יאיר (תמ"א) ווערט דער שלום-זכר אנגערופן "ליל שבת של בן זכר"{{הערה|שו"ת חות יאיר, סימן ע'}}. | ווי שפּעטער ווערט אלץ אפטער 'בן־זכר'{{הערה|[[רבי שניאור זלמן פון לאדי]], לוח ברכת הנהנין ג, טו; {{היברובוקס|ר' יעקב לעווין, שו"ב|חותם קדש|8150|page=97|מקום הוצאה=קראקא|שנת הוצאה=תרנ"ב|עמ=נג}}}} און 'שלום־זכר'. פון די תקנות פון "קהל יהודי פוילן" (תל"ב) ווייזט אויס אז פרייטאג־צו־נאכטס איז געווען א סעודה גערופן בן־זכר, און שבת אינדערפרי — א ''''שלם־זכר''''{{הערה|1=[https://www.nli.org.il/he/books/NNL_ALEPH990012978540205171/NLI ציונים: קובץ לזכרונו של י. נ. שמחוני ז"ל], בערלין, תרפ"ט, [https://rosetta.nli.org.il/delivery/DeliveryManagerServlet?dps_func=stream&dps_pid=FL223273239&scale=4&rotate=0 ז' 176, סימן ס"ט]; דאס זעלבע אין די וויטעבסקער תקנות פון תר"ה ([https://www.yiddishbookcenter.org/collections/yizkor-books/yzk-nybc314077/aronson-gregor-vitebsk-amol-geshikhte-zikhroynes-hurbn וויטעבסק אמאל], 44), נאר של'''ו'''ם.}}, אדער 'שלם '''בן''' זכר'{{הערה|הערה|זעט יוסף-שמחה גינזבורג, "[https://www.chabad.org.il/Magazines/Article.asp?ArticleID=8199&CategoryID=1576 בירורי הלכה ומנהג]", '''התקשרות''' 903}}; ווידער א. דרויאנוב שרייבט, אז "בן־זכר" האט מען גערופן אין ליטע דעם סעודה פון שבת בייטאג{{הערה|[https://babel.hathitrust.org/cgi/pt?id=mdp.39015035788440&seq=355 '''רשומות'''] א, ז' 343, הערה 1}}. אין שו"ת חוות יאיר (תמ"א) ווערט דער שלום-זכר אנגערופן "ליל שבת של בן זכר"{{הערה|שו"ת חות יאיר, סימן ע'}}. | ||
אויף דער טעם פונעם נאמען 'שלום זכר', ברענגט הירשאוויץ דעם אורחות חיים אז די סעודה איז צו מאכן שלום מיט די פיינט. ער ציטירט אויך דעם חז"ל{{הערה|שם=נדה|{{בבלי|נדה|לא|ב}}}}: "כיון שבא זכר בעולם בא שלום בעולם"{{הערה|{{היברובוקס|אברהם אליעזר הירשאוויץ|אוצר כל מנהגי ישרון|2604|page=102|מקום הוצאה=סט. לואיס|שנת הוצאה=תרע"ח|עמ=64|לינק טעקסט=סימן כז - יולדת}}}}. די געבורט פון א אינגל ברענגט שלום צווישן מאן און ווייב, און שבת ווערט אנגערופן "שלום"{{הערה|{{היברובוקס|רבי יצחק ליפיץ|ספר מטעמים|22486|page=77|מקום הוצאה=ווארשא|שנת הוצאה=תר"נ|עמ=76|לינק טעקסט=ערך מילה}}}}. | אויף דער טעם פונעם נאמען 'שלום זכר', ברענגט הירשאוויץ דעם אורחות חיים אז די סעודה איז צו מאכן שלום מיט די פיינט. ער ציטירט אויך דעם חז"ל{{הערה|שם=נדה|{{בבלי|נדה|לא|ב}}}}: "כיון שבא זכר בעולם בא שלום בעולם"{{הערה|{{היברובוקס|אברהם אליעזר הירשאוויץ|אוצר כל מנהגי ישרון|2604|page=102|מקום הוצאה=סט. לואיס|שנת הוצאה=תרע"ח|עמ=64|לינק טעקסט=סימן כז - יולדת}}}}. די געבורט פון א אינגל ברענגט שלום צווישן מאן און ווייב, און שבת ווערט אנגערופן "שלום"{{הערה|{{היברובוקס|רבי יצחק ליפיץ|ספר מטעמים|22486|page=77|מקום הוצאה=ווארשא|שנת הוצאה=תר"נ|עמ=76|לינק טעקסט=ערך מילה}}}}. | ||
| שורה 15: | שורה 14: | ||
אין גמרא{{הערה|שם=בקפ|{{בבלי|בבא קמא|פ|א}}. זעט אויך {{בבלי|סנהדרין|לב|ב}}.}} ווערט דערמאנט איבער א סעודה "בי שבוע הבן" (דאס הויז פון דער וואך פונעם זון) אדער "בי ישוע הבן" (דאס הויז פון דער ישועה פונעם זון). [[רש"י]] ערקלערט אז שבוע הבן איז די סעודת ברית און ישוע הבן איז די סעודה פון [[פדיון הבן]]; אבער [[תוספות]] ערקלערט אז ישוע הבן איז א סעודה וואס זיי האבן אפגעהאלטן אויף דעם וואס דער אינגל איז געראטעוועט געווארן ביים געבורט פון זיין מאמע'ס געדערים, לויט'ן פסוק: "{{מנוקד|וְהִמְלִיטָה זָכָר}}"{{הערה|{{תנ"ך|ישעיהו|סו|ז}}}}. דער [[תרומת הדשן]] לייגט צו אז מען האלט עס אפ אום שבת אויפדערנאכט, וויבאלד דאן געפינען זיך אלע אינדערהיים{{הערה|[[תרומת הדשן (ספר)|תרומת הדשן]] {{שיתופתא|Terumat_HaDeshen%2C_Part_I.269.2|סימן רסט}}}}. דער [[ספר הערוך|ערוך]]{{הערה|{{ספריא|2=ערך שבע|3=Sefer_HeArukh%2C_Letter_Shin.44}}}} ערקלערט אבער די שיטה פון תוספות אז עס איז געווארן אפגעהאלטן אין טאג פון אינגל'ס געבורט, צו איבערגעבן פאר'ן פאטער די גוטע בשורה{{ביאור|[[רבי יחזקאל לאנדא]] פרעגט{{הערה|{{היברובוקס|2=דגול מרבבה|3=45389|page=73|לינק טעקסט=סימן קע"ח}}}} אויף די שיטה פונעם תרומת הדשן, אז לויט אים וואלט מען אויך געדארפט אפהאלטן א סעודה פאר די געבורט פון א מיידל, און דערפאר ערקלערט ער די שיטה פון תוספות אז עס איז די סעודה א נאכט פאר'ן ברית{{הערה|שם=קובץ|זעט מער פון {{היברובוקס|הרב ישראל יעקב כהן|קובץ בית אהרן וישראל|13540|page=114|באנד=עה|שנת הוצאה=שבט-אדר תשנ"ח|לינק טעקסט=מנהג עריכת "שלום זכר" ומקורותיו}}}}.}}. | אין גמרא{{הערה|שם=בקפ|{{בבלי|בבא קמא|פ|א}}. זעט אויך {{בבלי|סנהדרין|לב|ב}}.}} ווערט דערמאנט איבער א סעודה "בי שבוע הבן" (דאס הויז פון דער וואך פונעם זון) אדער "בי ישוע הבן" (דאס הויז פון דער ישועה פונעם זון). [[רש"י]] ערקלערט אז שבוע הבן איז די סעודת ברית און ישוע הבן איז די סעודה פון [[פדיון הבן]]; אבער [[תוספות]] ערקלערט אז ישוע הבן איז א סעודה וואס זיי האבן אפגעהאלטן אויף דעם וואס דער אינגל איז געראטעוועט געווארן ביים געבורט פון זיין מאמע'ס געדערים, לויט'ן פסוק: "{{מנוקד|וְהִמְלִיטָה זָכָר}}"{{הערה|{{תנ"ך|ישעיהו|סו|ז}}}}. דער [[תרומת הדשן]] לייגט צו אז מען האלט עס אפ אום שבת אויפדערנאכט, וויבאלד דאן געפינען זיך אלע אינדערהיים{{הערה|[[תרומת הדשן (ספר)|תרומת הדשן]] {{שיתופתא|Terumat_HaDeshen%2C_Part_I.269.2|סימן רסט}}}}. דער [[ספר הערוך|ערוך]]{{הערה|{{ספריא|2=ערך שבע|3=Sefer_HeArukh%2C_Letter_Shin.44}}}} ערקלערט אבער די שיטה פון תוספות אז עס איז געווארן אפגעהאלטן אין טאג פון אינגל'ס געבורט, צו איבערגעבן פאר'ן פאטער די גוטע בשורה{{ביאור|[[רבי יחזקאל לאנדא]] פרעגט{{הערה|{{היברובוקס|2=דגול מרבבה|3=45389|page=73|לינק טעקסט=סימן קע"ח}}}} אויף די שיטה פונעם תרומת הדשן, אז לויט אים וואלט מען אויך געדארפט אפהאלטן א סעודה פאר די געבורט פון א מיידל, און דערפאר ערקלערט ער די שיטה פון תוספות אז עס איז די סעודה א נאכט פאר'ן ברית{{הערה|שם=קובץ|זעט מער פון {{היברובוקס|הרב ישראל יעקב כהן|קובץ בית אהרן וישראל|13540|page=114|באנד=עה|שנת הוצאה=שבט-אדר תשנ"ח|לינק טעקסט=מנהג עריכת "שלום זכר" ומקורותיו}}}}.}}. | ||
תוספות ברענגט דער מנהג אלס זאך פון דער פארגאנגענהייט, וואס מען האט זיך געפירט בזמן התלמוד, פון וואס עס ווייזט אויס אז מען האט זיך נישט אזוי געפירט אין זיינער צייט. די ערשטע מקור נאכדעם איז | תוספות ברענגט דער מנהג אלס זאך פון דער פארגאנגענהייט, וואס מען האט זיך געפירט בזמן התלמוד, פון וואס עס ווייזט אויס אז מען האט זיך נישט אזוי געפירט אין זיינער צייט. די ערשטע מקור נאכדעם איז אין אורחות חיים פון [[רבי אהרן הכהן מלוניל]], א ראשון פון פרובאנס פראנקרייך, וועלכער שרייבט אז "מען פירט זיך אין אלע אונזערע מקומות אז ווער עס מל'עט זיין זון… מאכט שלום מיט אלע זיינע פיינט און רופט צונויף יעדן צו עסן און זיך פרייען מיט אים כדי מען זאל אים בענטשן און נישט שעלטן, און די גאנצע געמיינדע קומט זיך צוזאם, זקנים ונשים וטף, שבת אויפדערנאכט…"{{הערה|שם=אח|{{היברובוקס|רבי אהרן הכהן מלוניל|אורחות חיים|31445|page=64|באנד=ב|מקום הוצאה=בערלין|שנת הוצאה=תרס"ב|עמ=14|לינק טעקסט=הלכות מילה}}}}. | ||
דער מנהג ווערט געברענגט אין רמ"א, וועלכע פירט אויס אז דאס איז א [[סעודת מצוה]]{{הערה|1={{שלחן ערוך|יורה דעה|רסה|יב|מפרש=רמ"א}} בשם [[שית:Terumat_HaDeshen%2C_Part_I.269|תרומת הדשן, א, רסט]]. אבער זעט [[חוות יאיר (ספר)|חוות יאיר]], [[שית:Havot_Yair/70|סימן ע']]}}. | דער מנהג ווערט געברענגט אין רמ"א, וועלכע פירט אויס אז דאס איז א [[סעודת מצוה]]{{הערה|1={{שלחן ערוך|יורה דעה|רסה|יב|מפרש=רמ"א}} בשם [[שית:Terumat_HaDeshen%2C_Part_I.269|תרומת הדשן, א, רסט]]. אבער זעט [[חוות יאיר (ספר)|חוות יאיר]], [[שית:Havot_Yair/70|סימן ע']]}}. | ||