בדוקי עריכות אוטומטית, אינטערפעיס רעדאקטארן, אינטערפעיס אדמיניסטראַטאָרן, סיסאפן, מייבאים, מעדכנים, מייבא, אספקלריה רעדאקטארן
46,362
רעדאגירונגען
קיין רעדאגירונג באמערקונג
אין תקציר עריכה |
אין תקציר עריכה |
||
| שורה 42: | שורה 42: | ||
===שבעתא=== | ===שבעתא=== | ||
[[טעקע:ויאהב אומן יתומת, קרובה פאר פורים.jpg|קליין|"ויאהב אומן", א שמונה עשרה קרובה אויף [[פורים]] פון [[רבי אלעזר הקליר]], אין דוד בר פסח מחזור, דייטשלאנד, 14טער י"ה.]] | |||
דער צווייטער סארט איז די וואס לויפן אויף אלע ברכות פון שמונה עשרה אייניג, די שבעתא איז א סעריע קורצע פיוטים אויף יעדן פון די זיבן ברכות פון די שבת'דיגע און יום-טוב'דיגע דאווענען, וואס מען האט נישט געזאגט קיין קדושה דערביי. צומאל האט זיך עס אויך געקענט פארברייטערן מיט לענגערע פיוטים ביי טייל ברכות. דערפון איז פארבליבן פארשפרייט די מוספים פאר פרשת שקלים און פרשת החודש. אפט מאל דינט א פסוק אלס דער ערשטער ווארט פון יעדן פיוט אין א רייע, יעדעס ווארט אויף אן אנדער ברכה (א שטייגער ווי דער פסוק "ויאהב המלך את אסתר" ביי די קרובץ לפורים). אויך האט דאס געקענט פארמאגן אן ענליכן אויספיר ביי יעדן פון די ברכות מיט צופאסונגען צום ענין פון דעם ברכה. | דער צווייטער סארט איז די וואס לויפן אויף אלע ברכות פון שמונה עשרה אייניג, די שבעתא איז א סעריע קורצע פיוטים אויף יעדן פון די זיבן ברכות פון די שבת'דיגע און יום-טוב'דיגע דאווענען, וואס מען האט נישט געזאגט קיין קדושה דערביי. צומאל האט זיך עס אויך געקענט פארברייטערן מיט לענגערע פיוטים ביי טייל ברכות. דערפון איז פארבליבן פארשפרייט די מוספים פאר פרשת שקלים און פרשת החודש. אפט מאל דינט א פסוק אלס דער ערשטער ווארט פון יעדן פיוט אין א רייע, יעדעס ווארט אויף אן אנדער ברכה (א שטייגער ווי דער פסוק "ויאהב המלך את אסתר" ביי די קרובץ לפורים). אויך האט דאס געקענט פארמאגן אן ענליכן אויספיר ביי יעדן פון די ברכות מיט צופאסונגען צום ענין פון דעם ברכה. | ||
| שורה 47: | שורה 48: | ||
===שמונה עשרה=== | ===שמונה עשרה=== | ||
עס איז אויך דא א קרובה וואס לויפט איינגעטיילט אויף די אכצן ברכות פון א וואכנדיגע שמונה עשרה. דער תוספות רי"ד דערמאנט איבער די קרובות וואס זענען פארפאסט געווארן אויף די ח"י ברכות, אויף פורים, הושענא רבא, י"ז בתמוז, און עשרה בטבת; אז עס האט איינגעשלאסן די ברכה פון "צמיחת דוד" אינערהאלב "בונה ירושלים", ווי דער נוסח פון ארץ ישראל. נאך א דערמאנונג צום ארץ ישראל'דיגן נוסח איז דער אויספיר פון עבודה, וואס ענדיגט זיך "לעבדו ביראה" דאס פארט זיך מיט'ן "שאותך לבדך ביראה נעבוד", אנדערש ווי דער מנהג בבל צו זאגן "המחזיר שכינתו לציון". | עס איז אויך דא א קרובה וואס לויפט איינגעטיילט אויף די אכצן ברכות פון א וואכנדיגע שמונה עשרה. דער תוספות רי"ד דערמאנט איבער די קרובות וואס זענען פארפאסט געווארן אויף די ח"י ברכות, אויף פורים, הושענא רבא, י"ז בתמוז, און עשרה בטבת; אז עס האט איינגעשלאסן די ברכה פון "צמיחת דוד" אינערהאלב "בונה ירושלים", ווי דער נוסח פון ארץ ישראל. נאך א דערמאנונג צום ארץ ישראל'דיגן נוסח איז דער אויספיר פון עבודה, וואס ענדיגט זיך "לעבדו ביראה" דאס פארט זיך מיט'ן "שאותך לבדך ביראה נעבוד", אנדערש ווי דער מנהג בבל צו זאגן "המחזיר שכינתו לציון". | ||
אויך ביי דעם איז דאס צאמגעפלאכטן געווארן מיט איין פסוק וואס נעמט ארום אלע פיוטים פונעם גאנצן סעריע. פון די סארט איז פארשפרייט דער קרובץ לפורים פון רבי אלעזר הקליר. | אויך ביי דעם איז דאס צאמגעפלאכטן געווארן מיט איין פסוק וואס נעמט ארום אלע פיוטים פונעם גאנצן סעריע. פון די סארט איז פארשפרייט דער קרובץ לפורים פון רבי אלעזר הקליר. | ||
| שורה 65: | שורה 65: | ||
אויך דער טור, טראץ וואס פון די יוצרות אינערהאלב ברכת קריאת שמע איז ער נישט אזוי צופרידן{{הערה|שם=טורסח}}, אבער לגבי די קרובות פון שמונה עשרה ברענגט ער אראפ גלייכגילטיג די שיטת המתירים אָן דערמאנען א חולק{{הערה|{{טור|אורח חיים|קיב}}}}. דער [[בית יוסף]] פסק'עט אבער אין [[שולחן ערוך]] אז מען זאל נישט זאגן קיין פיוטים אדער קרובץ אינמיטן דאווענען. דער [[רמ"א]] רעאגירט אבער דערויף אז פארהאן וואס זענען דאס מתיר, וויבאלד עס איז צרכי רבים, און אז איבעראל פירט מען זיך טאקע דאס יא צו זאגן. אסאך אחרונים זענען מכריע אז ביי ברכת קריאת שמע זאל מען נישט זאגן קיין יוצרות, אבער ביי חזרת הש"ץ זאל מען יא זאגן{{הערה|שו"ת שער אפרים סימן יג; {{שולחן ערוך הרב|אורח חיים|סח}}; ערוך השולחן סימן סח; און נאך}}. | אויך דער טור, טראץ וואס פון די יוצרות אינערהאלב ברכת קריאת שמע איז ער נישט אזוי צופרידן{{הערה|שם=טורסח}}, אבער לגבי די קרובות פון שמונה עשרה ברענגט ער אראפ גלייכגילטיג די שיטת המתירים אָן דערמאנען א חולק{{הערה|{{טור|אורח חיים|קיב}}}}. דער [[בית יוסף]] פסק'עט אבער אין [[שולחן ערוך]] אז מען זאל נישט זאגן קיין פיוטים אדער קרובץ אינמיטן דאווענען. דער [[רמ"א]] רעאגירט אבער דערויף אז פארהאן וואס זענען דאס מתיר, וויבאלד עס איז צרכי רבים, און אז איבעראל פירט מען זיך טאקע דאס יא צו זאגן. אסאך אחרונים זענען מכריע אז ביי ברכת קריאת שמע זאל מען נישט זאגן קיין יוצרות, אבער ביי חזרת הש"ץ זאל מען יא זאגן{{הערה|שו"ת שער אפרים סימן יג; {{שולחן ערוך הרב|אורח חיים|סח}}; ערוך השולחן סימן סח; און נאך}}. | ||
דער [[רדב"ז]] איז מאריך אין א תשובה איבער די גרויסקייט פון די פיוטים און אז מען טאר נישט טוישן פון דעם מנהג{{הערה|תשו' הרדב"ז חלק ג' סימן תקלב}} | דער [[רדב"ז]] איז מאריך אין א תשובה איבער די גרויסקייט פון די פיוטים און אז מען טאר נישט טוישן פון דעם מנהג{{הערה|תשו' הרדב"ז חלק ג' סימן תקלב}}; דער [[רבי חיים יוסף דוד אזולאי|חיד"א]] ברענגט פון א כתב יד, אז אין יאר תתקס"ג האט [[שאלות ותשובות מן השמים|רבינו יעקב ממרויש]] אנגעפרענגט אין הימל איבער די פיוטים פון די ערשטע דריי ברכות און די ברכות קרי"ש, און מען האט געענטפערט אז מען זאל דאס יא זאגן{{הערה|מחזיק ברכה, אורח חיים קיב, א; ווערט אויך געברענט אין רדב"ז ח"ג סימן תקלב}}. דער חיד"א שרייבט אבער אז מען זאל זיך צוריקהאלטן פון זאגן פיוטים, אבער מען זאל דאס נישט ארויסווייזן, צוליב מחלוקת און צוליב'ן כבוד פון די גדולים וואס האבן דאס מתקן געווען און זאגן דאס יא{{הערה|מחזיק ברכה, אורח חיים קיב, א; ברכי יוסף אות ב}}. אויך דער מקובל [[רבי חיים וויטאל]] פלעגט נישט זאגן קיין פיוטים פאר זיך, בלויז ווען ער איז צוגעגאנגען צם עמוד האט ער יא געזאגט, נישט צו טוישן פונעם מנהג. דער גר"א פלעגט זאגן די קרובץ פון די ארבע פרשיות און שבת הגדול נאך שחרית איידער קריאת התורה, אבער די קרובות פון ימים טובים פלעגט ער יא זאגן אינמיטן דאווענען{{הערה|מעשה רב, ווילנא תרמז, סימן קכז; שערי רחמים, ווילנא תרל"א, אות צא}}. פארהאן וואס פירן זיך אז די פיוטים וואס מען לאזט אויס ביים דאווענען, זינגט מען שפעטער ביים סעודה. | ||
[[רבי חיים בנבנשתי]] ברענגט אז דער ספרדישער מנהג איז נישט צו זאגן קיין פיוטים ביי חזרת הש"ץ, אויסער ראש השנה און יום כיפור ווען מען זאגט צווישן די ברכה פון "גבורות" און "קדושת ה'" א סדר קדושות פון [[רבי יהודה הלוי]]. ער ערקלערט אז דאס מעג מען יא וויבאלד עס איז מעין פון "קדושה" און האט א דין פון די קדושה זעלבסט{{הערה|שיירי כנסת הגדולה, אורח חיים סימן קיב}}. | [[רבי חיים בנבנשתי]] ברענגט אז דער ספרדישער מנהג איז נישט צו זאגן קיין פיוטים ביי חזרת הש"ץ, אויסער ראש השנה און יום כיפור ווען מען זאגט צווישן די ברכה פון "גבורות" און "קדושת ה'" א סדר קדושות פון [[רבי יהודה הלוי]]. ער ערקלערט אז דאס מעג מען יא וויבאלד עס איז מעין פון "קדושה" און האט א דין פון די קדושה זעלבסט{{הערה|שיירי כנסת הגדולה, אורח חיים סימן קיב}}. | ||
נאך א באמערקונג וואס די פוסקים האבן געמאכט לגבי די פיוטים, איז דאס וואס צוליב דער אריכות און שווער לשון ברענגט דאס צו אויסרעדן און פארוויילן אינמיטן דאווענען. דער פרי חדש שרייבט | נאך א באמערקונג וואס די פוסקים האבן געמאכט לגבי די פיוטים, איז דאס וואס צוליב דער אריכות און שווער לשון ברענגט דאס צו אויסרעדן און פארוויילן אינמיטן דאווענען. דער פרי חדש שרייבט אז די פיוטים זענען פארפאסט געווארן פאר אזעלכע דורות ווי דעם קליר'ס, אבער נישט פאר די היינטיגע צייטן וואס די אריכות פון די פיוטים ברענגט אז מען איז מפסיק אינמיטן דאווענען און שמועסט איינער מיט צווייטן, און עס העלפט נישט דאס מוסר זאגן זיי, דערפאר זאל מען מקצר זיין מיט פיוטים דאס מערסטע מעגליך{{הערה|פרי חדש אורח חיים סימן קיב}}. אויך דער יעבץ שרייבט אז טראץ וואס מען קען מלמד זכות אויפ'ן מנהג איז ער נישט צופרידן דערפון, באזונדער צוליב די שווערע לשונות וואס די פיוטים נוצן{{הערה|מור וקציעה סימן סח}}. ווידעראום דער טורי זהב שרייבט אז מען זאל זיך פאָרקוקן די פיוטים וויבאלד מען דארף פארשטיין די טייטש{{הערה|טורי זהב אורח חיים סימן ק}}. | ||
דער קב הישר שרייבט: "עס זאל נישט זיין גרינג אין דיינע אויגן דאס זאגן די פיוטים פון קרוב"ץ, עס איז א חיוב אויף יעדן מענטש צו זאגן די פיוטים מיט שמחה און מיט כוונת הלב און מיט א קלארע שטימע, וויבאלד אין יעדן פיוט זענען פארהאן וואונדערליכע סודות, און די פיוטים זאלן נישט זיין צולאסט, וויל זיי זענען נתחבר געווען אויף די עצה פון די מלאכי מעלה וואס האבן זיך אנטפלעקט צו רבי אלעזר הקלירי, וואס ער האט מסדר געווען די פיוטים לויט די סדר פון א"ב ג"ד און תשר"ק ווייל אזוי זינגט מען און לויבט מען אין הימל. און | דער קב הישר שרייבט: "עס זאל נישט זיין גרינג אין דיינע אויגן דאס זאגן די פיוטים פון קרוב"ץ, עס איז א חיוב אויף יעדן מענטש צו זאגן די פיוטים מיט שמחה און מיט כוונת הלב און מיט א קלארע שטימע, וויבאלד אין יעדן פיוט זענען פארהאן וואונדערליכע סודות, און די פיוטים זאלן נישט זיין צולאסט, וויל זיי זענען נתחבר געווען אויף די עצה פון די מלאכי מעלה וואס האבן זיך אנטפלעקט צו רבי אלעזר הקלירי, וואס ער האט מסדר געווען די פיוטים לויט די סדר פון א"ב ג"ד און תשר"ק ווייל אזוי זינגט מען און לויבט מען אין הימל. און איך האב א קבלה פון די זקינים און חסידים אז ווער עס פארנאכלעסיגט אין זאגן די קרוב"ץ און זאגט אז עס איז נישט קיין חיוב, איז נישט מאריך ימים ח"ו, וויבאלד אלע פערזענליכקייטן וואס האבן פארפאסט די פיוטים זענען געווען גדולי הדור און אנשי מעשה וואס איז פאר זיי געטון געווארן א צאל ניסים בי זייער לעבן און נאך זייער הסתלקות". ער פירט אויס אז מען זאל אינזין האבן די נעמען פון די מחברים וואס זענען מרומז אין די פיוטים, וויבאלד זיי האבן א נחת רוח דערפון{{הערה|[[רבי צבי הירש קאידינאווער]], [[שית:Kav_HaYashar.86|קב הישר פרק פו]]}}. | ||
פארהאן וואס זאגן אז צוליב די חילוקי דעות איבער מפסיק זיין מיט פיוטים, האט מען איינגעפירט צו אנהייבן מיט א "רשות", "מסוד חכמים ונבונים, ומלמד דעת מבינים, אפתחה פי…", צו צייגן אז מען טוט דאס על דעת פון די חכמים ונבונים וואס האבן אזוי מתקן געווען. טייל זאגן אז דער ריכטיגער גירסא איז "מיסוד חכמים"{{הערה|סידור אוצר התפילות}}. | פארהאן וואס זאגן אז צוליב די חילוקי דעות איבער מפסיק זיין מיט פיוטים, האט מען איינגעפירט צו אנהייבן מיט א "רשות", "מסוד חכמים ונבונים, ומלמד דעת מבינים, אפתחה פי…", צו צייגן אז מען טוט דאס על דעת פון די חכמים ונבונים וואס האבן אזוי מתקן געווען. טייל זאגן אז דער ריכטיגער גירסא איז "מיסוד חכמים"{{הערה|סידור אוצר התפילות}}. | ||
| שורה 83: | שורה 83: | ||
*שולמית אליצור, '''סוד משלשי קודש: הקדושתא מראשיתה ועד ימי רבי אלעזר בירבי קליר''', האיגוד העולמי למדעי היהדות, ירושלים תשע"ט | *שולמית אליצור, '''סוד משלשי קודש: הקדושתא מראשיתה ועד ימי רבי אלעזר בירבי קליר''', האיגוד העולמי למדעי היהדות, ירושלים תשע"ט | ||
*{{אוצר החכמה|עזרא פליישר|"לחקר תבניות הקבע בפיוטי הקדושתא"|16161|page=25|'''סיני''' סה, זייטן כא–מז}} | *{{אוצר החכמה|עזרא פליישר|"לחקר תבניות הקבע בפיוטי הקדושתא"|16161|page=25|'''סיני''' סה, זייטן כא–מז}} | ||
*ערך "[https://benyehuda.org/dict/24412/55429 קְרוֹבָה]" אין מילון | *ערך "[https://benyehuda.org/dict/24412/55429 קְרוֹבָה]" אין מילון בן יהודה | ||
==דרויסנדיגע לינקס== | ==דרויסנדיגע לינקס== | ||