בדוקי עריכות אוטומטית, אינטערפעיס רעדאקטארן, אינטערפעיס אדמיניסטראַטאָרן, סיסאפן, מייבאים, מעדכנים, מייבא, אספקלריה רעדאקטארן
46,362
רעדאגירונגען
קיין רעדאגירונג באמערקונג
אין תקציר עריכה |
אין תקציר עריכה |
||
| שורה 1: | שורה 1: | ||
{{דעסקריפציע|סארט פּיוטים-סעריע}} | {{דעסקריפציע|סארט פּיוטים-סעריע}} | ||
[[טעקע:מחזור קרובות היידנהיים.jpg|קליין|שער-בלאט פון א "ספר קרובות" ארויסגעגעבן דורך [[רבי וואלף היידנהיים]], מיט א פּאָרטרעט פון [[רבי אלעזר הקליר]]]] | [[טעקע:מחזור קרובות היידנהיים.jpg|קליין|שער-בלאט פון א "ספר קרובות" ארויסגעגעבן דורך [[רבי וואלף היידנהיים]], מיט א פּאָרטרעט פון [[רבי אלעזר הקליר]]]] | ||
'''קרובות''' (אדער '''קרובץ'''{{הערה|זעט פרי מגדים, משבצות זהב נג י; מעדני יום טוב; התשבי ערך קרובץ; מור וקציעה קעב; אז קרובץ איז פארגרייזט פון קרובות}}) זענען [[פיוטים]] וואס ווערן געזאגט בעת [[חזרת הש"ץ]]. | '''קרובות''' (אדער '''קרובץ'''{{הערה|זעט פרי מגדים, משבצות זהב נג י; מעדני יום טוב; התשבי ערך קרובץ; מור וקציעה קעב; אז קרובץ איז פארגרייזט פון קרובות}}) זענען [[פיוטים]] וואס ווערן געזאגט בעת [[חזרת הש"ץ]]. היינט ווערן זיי צומאל אויך אנגערופן [[יוצרות]], א טיטל וואס איז אריגינעל געווען באשטימט פאר די פיוטים פון ברכת קריאת שמע. אין געוויסע ספרים קענען אויך אנדערע פיוטים ווערן באצייכנט מיט'ן טיטל 'קרובץ'. | ||
דורכאויס די אנטוויקלונג תקופה פון פיוט, זענען פארפאסט געווארן צענדליגער קרובות-סעריעס צוגעפאסט צו באשטימטע שבתים אין ימים טובים, דאס מערסטע פון זיי דורך די פייטנים [[יניי]] און [[רבי אלעזר הקליר]]. פון זיי זענען פארבליבן א צאל סעריעס פון קליר וואס זענען פארבליבן אין די מחזורים ביזן היינטיגן טאג, בעיקר אויף די [[ימים נוראים]], [[שלש רגלים]] און [[ארבע פרשיות]]. דאס טוישן די נוסח פון שמונה עשרה אדער מפסיק זיין אינדערמיט צו זאגן פיוטים האט ערוועקט הלכה'דיגע חילוקי דעות, און עס זענען פארהאן פארשידענע מנהגים דערין. | דורכאויס די אנטוויקלונג תקופה פון פיוט, זענען פארפאסט געווארן צענדליגער קרובות-סעריעס צוגעפאסט צו באשטימטע שבתים אין ימים טובים, דאס מערסטע פון זיי דורך די פייטנים [[יניי]] און [[רבי אלעזר הקליר]]. פון זיי זענען פארבליבן א צאל סעריעס פון קליר וואס זענען פארבליבן אין די מחזורים ביזן היינטיגן טאג, בעיקר אויף די [[ימים נוראים]], [[שלש רגלים]] און [[ארבע פרשיות]]. דאס טוישן די נוסח פון שמונה עשרה אדער מפסיק זיין אינדערמיט צו זאגן פיוטים האט ערוועקט הלכה'דיגע חילוקי דעות, און עס זענען פארהאן פארשידענע מנהגים דערין. | ||
| שורה 10: | שורה 10: | ||
די אנטוויקלונג פון די קרובות סעריעס און די אומשטענדן וואס האבן צוגעברענגט דערצו גייען צוריק צום תקופה פון די ערשטע דור פייטנים, וואס איז נישט פארהאן ביז היינט צופיל אינפארמאציע דערוועגן. ס'איז פארהאן א דעה אז דאס האט זיך אנגעהויבן צוליב א גזירה וואס האט פארבאטן דאס לערנען [[תלמוד]], דעריבער האט דער שליח ציבור ביים דאווענען אריינגעריקט הלכות און מדרשים{{הערה|'''פרקוי בן באבוי''' אין נאמען פון זיין רבי'ן [[רב יהודאי גאון]], גנזי שכטר ח"ב זייט 551-552; העתים קעב-קעג; מקור חיים סימן סח}}. רש"י שרייבט אז משה רבינו האט מתקן צו לערנען די הלכות פון יעדן יום טוב בעפאר יום טוב, און שפעטער ווען די הערצער זענען געווארן שוואכער האט מען דאס אריינגערוקט אינעם דאווענען. די ערשטע קרובות וואס מען זאגט ביז היינט זענען די פון [[רבי אלעזר הקליר]], אויף וועם טייל ראשונים שרייבן אז ער איז געווען פון די תנאים. אנדערע שיטות זענען אז ער איז געווען בזמן פון די [[רבנן סבוראי]] אדער אנהייב פון די [[גאונים]]. אין די [[קאהירער גניזה|גניזה פון קאהיר]] האט מען געטראפן פילע קרובה-סעריעס פון [[יניי]] און דער קליר וואס זענען נישט באקאנט געווען ביז דאן. [[רבינו גרשום מאור הגולה]] שרייבט אז יניי האט מחבר געווען קרובות אויף יעדן פון די סדרות פון קריאת התורה, לויט דעם דריי-יעריגן מחזור וואס איז געווען איינגעפירט אין ארץ ישראל, איבערבלייבענישן דערפון האט מען געפונען אין גניזה. קליר'ס קרובות זענען בעיקר אויף ספעציעלע שבתים און ימים טובים, אריינגערעכנט חנוכה, פורים, און פאר א חתן. | די אנטוויקלונג פון די קרובות סעריעס און די אומשטענדן וואס האבן צוגעברענגט דערצו גייען צוריק צום תקופה פון די ערשטע דור פייטנים, וואס איז נישט פארהאן ביז היינט צופיל אינפארמאציע דערוועגן. ס'איז פארהאן א דעה אז דאס האט זיך אנגעהויבן צוליב א גזירה וואס האט פארבאטן דאס לערנען [[תלמוד]], דעריבער האט דער שליח ציבור ביים דאווענען אריינגעריקט הלכות און מדרשים{{הערה|'''פרקוי בן באבוי''' אין נאמען פון זיין רבי'ן [[רב יהודאי גאון]], גנזי שכטר ח"ב זייט 551-552; העתים קעב-קעג; מקור חיים סימן סח}}. רש"י שרייבט אז משה רבינו האט מתקן צו לערנען די הלכות פון יעדן יום טוב בעפאר יום טוב, און שפעטער ווען די הערצער זענען געווארן שוואכער האט מען דאס אריינגערוקט אינעם דאווענען. די ערשטע קרובות וואס מען זאגט ביז היינט זענען די פון [[רבי אלעזר הקליר]], אויף וועם טייל ראשונים שרייבן אז ער איז געווען פון די תנאים. אנדערע שיטות זענען אז ער איז געווען בזמן פון די [[רבנן סבוראי]] אדער אנהייב פון די [[גאונים]]. אין די [[קאהירער גניזה|גניזה פון קאהיר]] האט מען געטראפן פילע קרובה-סעריעס פון [[יניי]] און דער קליר וואס זענען נישט באקאנט געווען ביז דאן. [[רבינו גרשום מאור הגולה]] שרייבט אז יניי האט מחבר געווען קרובות אויף יעדן פון די סדרות פון קריאת התורה, לויט דעם דריי-יעריגן מחזור וואס איז געווען איינגעפירט אין ארץ ישראל, איבערבלייבענישן דערפון האט מען געפונען אין גניזה. קליר'ס קרובות זענען בעיקר אויף ספעציעלע שבתים און ימים טובים, אריינגערעכנט חנוכה, פורים, און פאר א חתן. | ||
דער נאמען קרובות שטאמט ווארשיינליך אויפ'ן נאמען פונעם [[שליח ציבור]], וואס מ'האט גערופן אין ארץ ישראל שפראך "'''קרוב'''"{{הערה|{{ירושלמי|ברכות|א|ה}}; {{רבה|ויקרא|יט}}; זעט אויך כל בו, סימן יא}}, ווייל ער איז ווי א כהן וואס האט מקריב געווען קרבנות{{הערה|אבודרהם נאך 'אין כאלוקינו'; [https://shulchanarukh.alhatorah.org/Parshan/Peri_Megadim_Mishbetzot_Zahav/Orach_Chayyim/53.19 פרי מגדים, משבצות זהב נג, י]}}{{הערה|זעט {{ירושלמי|ברכות|ד|ד}}: "''זה שעובר לפני התיבה אין אומר לו בוא והתפלל, אלא '''בוא וקרב''', עשה קרבנינו, עשה צרכינו, עשה מלחמותינו, פייס בעדינו''"}}. אן אנדער טעם איז וויבאלד מען דערנענטערט זיך צו השי"ת דורך אים לויבן{{הערה|[https://www.sefaria.org/Maadaney_Yom_Tov_on_Berakhot.827 מעדני יום טוב, ברכות ה, כא (תתכז)]}}, אדער פון לשון "קרב" - אינעווייניג, ווייל דאס ווערט אריינגעשטעלט אינערהאלב דעם נוסח התפילה{{הערה|אבודרהם; זעט אליה רבה נג, כג}}. די בעלי ה[[תוספות]]{{הערה|תוספות חגיגה יג. ד"ה ורגלי; רא"ש ברכות פ"ה סימן כא}} און נאך זיי דער [[טור]]{{הערה|סימן סח}} באצייכענען דאס אלס "'''קרובץ'''" און אזוי געפינט מען אויך די ספרים פון מנהגי אשכנז, וואס געבן אן דערויף אז דאס איז ראשי תיבות ''"קול רנה וישועה באהלי צדיקים"''{{הערה|{{תהלים|קיח|טו}}}}{{הערה|ספר המנהגים קלויזנער, טו ח; און דאס זעלבע אין קב הישר סימן פו; און אין בית יוסף סימן סח}}. | דער נאמען קרובות שטאמט ווארשיינליך אויפ'ן נאמען פונעם [[שליח ציבור]], וואס מ'האט גערופן אין ארץ ישראל שפראך "'''קרוב'''"{{הערה|{{ירושלמי|ברכות|א|ה}}; {{רבה|ויקרא|יט}}; זעט אויך כל בו, סימן יא}}, ווייל ער איז ווי א כהן וואס האט מקריב געווען קרבנות{{הערה|אבודרהם נאך 'אין כאלוקינו'; [https://shulchanarukh.alhatorah.org/Parshan/Peri_Megadim_Mishbetzot_Zahav/Orach_Chayyim/53.19 פרי מגדים, משבצות זהב נג, י]}}{{הערה|זעט {{ירושלמי|ברכות|ד|ד}}: "''זה שעובר לפני התיבה אין אומר לו בוא והתפלל, אלא '''בוא וקרב''', עשה קרבנינו, עשה צרכינו, עשה מלחמותינו, פייס בעדינו''"}}. אן אנדער טעם איז וויבאלד מען דערנענטערט זיך צו השי"ת דורך אים לויבן{{הערה|[https://www.sefaria.org/Maadaney_Yom_Tov_on_Berakhot.827 מעדני יום טוב, ברכות ה, כא (תתכז)]}}, אדער פון לשון "קרב" - אינעווייניג, ווייל דאס ווערט אריינגעשטעלט אינערהאלב דעם נוסח התפילה{{הערה|אבודרהם; זעט אליה רבה נג, כג}}. די בעלי ה[[תוספות]]{{הערה|תוספות חגיגה יג. ד"ה ורגלי; רא"ש ברכות פ"ה סימן כא}} און נאך זיי דער [[טור]]{{הערה|סימן סח}} באצייכענען דאס אלס "'''קרובץ'''" און אזוי געפינט מען אויך די ספרים פון מנהגי אשכנז, וואס געבן אן דערויף אז דאס איז ראשי תיבות ''"קול רנה וישועה באהלי צדיקים"''{{הערה|{{תנ"ך|תהלים|קיח|טו}}}}{{הערה|ספר המנהגים קלויזנער, טו ח; און דאס זעלבע אין קב הישר סימן פו; און אין בית יוסף סימן סח}}. | ||
די ערשטע קרובות סעריע זענען פארפאסט געווארן אין ארץ ישראל, ווי עס שטארט ארויס פון די נוסח התפילה און די מנהגים. און זענען געווען געאייגנט צו זאגן דורכ'ן בעל תפילה, אלס ערזאץ, און שפעטער אלס צוגאב, צום אלגעמיינעם נוסח פון די הויכע שמונה עשרה. דער בעל תפילה האט געהאט די געלעגנהייט צו אויסוועלן זיין אייגענעם נוסח התפילה. ווי עס איז משמע פון די ראשונים האט אין זייער צייט בלויז דער בעל תפילה געזאגט די פיוטים און דער ציבור האט צוגעהערט{{הערה|ספר חחכמוני; זכר יהוסף אורח חיים יט}}, שפעטער מיטן פארשפרייטונג פון געדרוקטע מחזורים איז געווארן איינגעפירט אז דער ציבור זאגט דאס פאר זיך, און דער בעל תפילה לאזט עס אויס מיט א נוסח{{הערה|מקור חיים; זעט אויך מהרי"ל}}. | די ערשטע קרובות סעריע זענען פארפאסט געווארן אין ארץ ישראל, ווי עס שטארט ארויס פון די נוסח התפילה און די מנהגים. און זענען געווען געאייגנט צו זאגן דורכ'ן בעל תפילה, אלס ערזאץ, און שפעטער אלס צוגאב, צום אלגעמיינעם נוסח פון די הויכע שמונה עשרה. דער בעל תפילה האט געהאט די געלעגנהייט צו אויסוועלן זיין אייגענעם נוסח התפילה. ווי עס איז משמע פון די ראשונים האט אין זייער צייט בלויז דער בעל תפילה געזאגט די פיוטים און דער ציבור האט צוגעהערט{{הערה|ספר חחכמוני; זכר יהוסף אורח חיים יט}}, שפעטער מיטן פארשפרייטונג פון געדרוקטע מחזורים איז געווארן איינגעפירט אז דער ציבור זאגט דאס פאר זיך, און דער בעל תפילה לאזט עס אויס מיט א נוסח{{הערה|מקור חיים; זעט אויך מהרי"ל}}. | ||
==אין הלכה און מנהג== | ==אין הלכה און מנהג== | ||
דאס זאגן פיוטים אלס ערזאץ אדער צוגאב צום אלגעמיינעם ליטורגיע האט אנטוויקלט חלוקי דעות צווישן די שטיצער און קעגנער דערפון דורכאויס די דורות. דער עיקר איבער די זייטיגע הלכות און בקשות מיט וואס די פיוטים זענען פול, און | דאס זאגן פיוטים אלס ערזאץ אדער צוגאב צום אלגעמיינעם ליטורגיע האט אנטוויקלט חלוקי דעות צווישן די שטיצער און קעגנער דערפון דורכאויס די דורות. דער עיקר איבער די זייטיגע הלכות און בקשות מיט וואס די פיוטים זענען פול, און זענען נישט טייל פונעם דאווענען. | ||
די טענות זענען באזירט אויף די גמרא אין מסכת מגילה{{הערה|יז | די טענות זענען באזירט אויף די גמרא אין מסכת מגילה{{הערה|{{בבלי|מגילה|יז|ב}}}} אז די אכצן ברכות זענען באשטימט געווארן דורך הונדערט און צוואנציג זקנים, צווישן זיי א צאל נביאים, און דער דין אז מען טאר נישט בעטן די אייגענע געברויכן דורכאויס די ערשטע דריי און לעצטע דריי ברכות{{הערה|{{בבלי|ברכות|לד|א}}}}. אויף דעם באזיס שרייבט דער [[רבינו חננאל]] אז די חזנים וואס לאזן איבער דעם נוסח הברכה און זאגן קרובות ביי די ערשטע דריי ברכות טוען נישט ריכטיג. | ||
[[רבינו גרשום]] מאכט דאס אבער אוועק אין א תשובה לגבי א חבר וואס האט אנגעוויזן נישט צו זאגן קיין קרובות אין ימים נוראים און ימים טובים, ציטירנדיג דעם לשון פון די גאונים אז פאר צרכי רבים מעג מען בעטן אויך אין די ערשטע ברכות, און אז אזוי לאנג ווי מען האלט זיך צום ענין פון די ברכה און מען פירט אויס "מעין החתימה סמוך לחתימה"{{הערה|{{בבלי|פסחים|קד|א}}}} איז עס נישט קיין פראבלעם{{הערה|ציטירט אין שבלי הלקט סימן כח}}. אזוי שרייבן אויך די גאונים אין א תשובה צולייגנדיג אז אזוי איז דער מנהג אין אלע ערטער, און אין ארץ ישראל, און אין די צוויי ישיבות אין בבל{{הערה|{{אוצר החכמה|2=תשובות הגאונים|3=193468|מקום הוצאה=ניו-יארק|שנת הוצאה=תשנ"ה|מו"ל=אלעזר הורביץ|4=חלק ב' סימן פא, און סימן צט}}}}. דאס זעלבע שרייבט רש"י אין א תשובה{{הערה|ספר הפרדס הגדול סימן קעג-קעד}}, און אזוי שטייט אויך אין תוספות{{הערה|תוספות {{בבלי|ברכות|לד|א}} ד"ה אל ישאל; געברענגט אין רא"ש}}. | |||
דער | אויך דער טור, טראץ וואס פון די יוצרות אינערהאלב ברכת קריאת שמע איז ער נישט אזוי צופרידן{{הערה|{{טור|אורח חיים|סח}}}}, אבער לגבי די קרובות פון שמונה עשרה ברענגט ער אראפ גלייכגילטיג די שיטת המתירים אָן דערמאנען א חולק{{הערה|{{טור|אורח חיים|קיב}}}}. דער [[בית יוסף]] פסק'עט אבער אין [[שולחן ערוך]] אז מען זאל נישט זאגן קיין פיוטים אדער קרובץ אינמיטן דאווענען. דער [[רמ"א]] רעאגירט אבער דערויף אז פארהאן וואס זענען דאס מתיר, וויבאלד עס איז צרכי רבים, און אז איבעראל פירט מען זיך טאקע דאס יא צו זאגן. אסאך אחרונים זענען מכריע אז ביי ברכת קריאת שמע זאל מען נישט זאגן קיין יוצרות, אבער ביי חזרת הש"ץ זאל מען יא זאגן{{הערה|שו"ת שער אפרים סימן יג; {{שולחן ערוך הרב|אורח חיים|סח}}; ערוך השולחן סימן סח; און נאך}}. | ||
[[רבי חיים | דער [[רדב"ז]] איז מאריך אין א תשובה איבער די גרויסקייט פון די פיוטים און אז מען טאר נישט טוישן פון דעם מנהג{{הערה|תשו' הרדב"ז חלק ג' סימן תקלב}}, דער [[רבי חיים יוסף דוד אזולאי|חיד"א]] ברענגט פון א כתב יד, אז אין יאר תתקס"ג האט [[שאלות ותשובות מן השמים|רבינו יעקב ממרויש]] אנגעפרענגט אין הימל איבער די פיוטים פון די ערשטע דריי ברכות און די ברכות קרי"ש, און מען האט געענטפערט אז מען זאל דאס יא זאגן{{הערה|מחזיק ברכה, אורח חיים קיב, א; ווערט אויך געברענט אין רדב"ז ח"ג סימן תקלב}}. דער חיד"א שרייבט אבער אז מען זאל זיך צוריקהאלטן פון זאגן פיוטים, אבער מען זאל דאס נישט ארויסווייזן, צוליב מחלוקת און צוליב'ן כבוד פון די גדולים וואס האבן דאס מתקן געווען און זאגן דאס יא{{הערה|מחזיק ברכה, אורח חיים קיב, א; ברכי יוסף אות ב}}. אויך דער מקובל [[רבי חיים וויטאל]] פלעגט נישט זאגן קיין פיוטים פאר זיך, בלויז ווען ער איז צוגעגאנגען צם עמוד האט ער יא געזאגט, נישט צו טוישן פונעם מנהג. דער גר"א פלעגט זאגן די קרובץ פון די ארבע פרשיות און שבת הגדול נאך שחרית איידער קריאת התורה, אבער די קרובות פון ימים טובים פלעגט ער יא זאגן אינמיטן דאווענען{{הערה|מעשה רב, ווילנא תרמז, סימן קכז; שערי רחמים, ווילנא תרל"א, אות צא}}. פארהאן וואס פירן זיך אז די פיוטים וואס מען לאזט אויס ביים דאווענען, זינגט מען שפעטער ביים סעודה. | ||
[[רבי חיים בנבנשתי]] ברענגט אז דער ספרדישער מנהג איז נישט צו זאגן קיין פיוטים ביי חזרת הש"ץ, אויסער ראש השנה און יום כיפור ווען מען זאגט צווישן די ברכה פון "גבורות" און "קדושת ה'" א סדר קדושות פון [[רבי יהודה הלוי]]. ער ערקלערט אז דאס מעג מען יא וויבאלד עס איז מעין פון "קדושה" און האט א דין פון די קדושה זעלבסט{{הערה|שיירי כנסת הגדולה, אורח חיים סימן קיב}}. | |||
נאך א באמערקונג וואס די פוסקים האבן געמאכט לגבי די פיוטים, איז דאס וואס צוליב דער אריכות און שווער לשון ברענגט דאס צו אויסרעדן און פארוויילן אינמיטן דאווענען. דער פרי חדש שרייבט{{הערה|פרי חדש אורח חיים סימן קיב}} אז די פיוטים זענען פארפאסט געווארן פאר אזעלכע דורות ווי דעם קליר'ס, אבער נישט פאר די היינטיגע צייטן וואס די אריכות פון די פיוטים ברענגט אז מען איז מפסיק אינמיטן דאווענען און שמועסט איינער מיט צווייטן, און עס העלפט נישט דאס מוסר זאגן זיי, דערפאר זאל מען מקצר זיין מיט פיוטים דאס מערסטע מעגליך. אויך דער יעבץ שרייבט אז טראץ וואס מען קען מלמד זכות אויפ'ן מנהג איז ער נישט צופרידן דערפון, באזונדער צוליב די שווערע לשונות וואס די פיוטים נוצן{{הערה|מור וקציעה סימן סח}}. ווידעראום דער טורי זהב שרייבט אז מען זאל זיך פאָרקוקן די פיוטים וויבאלד מען דארף פארשטיין די טייטש{{הערה|טורי זהב אורח חיים סימן ק}}. | |||
צוליב די חילוקי | דער קב הישר שרייבט: "עס זאל נישט זיין גרינג אין דיינע אויגן דאס זאגן די פיוטים פון קרוב"ץ, עס איז א חיוב אויף יעדן מענטש צו זאגן די פיוטים מיט שמחה און מיט כוונת הלב און מיט א קלארע שטימע, וויבאלד אין יעדן פיוט זענען פארהאן וואונדערליכע סודות, און די פיוטים זאלן נישט זיין צולאסט, וויל זיי זענען נתחבר געווען אויף די עצה פון די מלאכי מעלה וואס האבן זיך אנטפלעקט צו רבי אלעזר הקלירי, וואס ער האט מסדר געווען די פיוטים לויט די סדר פון א"ב ג"ד און תשר"ק ווייל אזוי זינגט מען און לויבט מען אין הימל. און עס איז דא א קבלה פון די זקינים און חסידים אז ווער עס פארנאכלעסיגט אין זאגן די קרוב"ץ און זאגט אז עס איז נישט קיין חיוב, איז נישט מאריך ימים ח"ו, וויבאלד אלע פערזענליכקייטן וואס האבן פארפאסט די פיוטים זענען געווען גדולי הדור און אנשי מעשה וואס איז פאר זיי געטון געווארן א צאל ניסים בי זייער לעבן און נאך זייער הסתלקות". ער פירט אויס אז מען זאל אינזין האבן די נעמען פון די מחברים וואס זענען מרוומז אין די פיוטים, וויבאלד זיי האבן א נחת רוח דערפון{{הערה|קב הישר פרק פו}}. | ||
פארהאן וואס זאגן אז צוליב די חילוקי דעות איבער מפסיק זיין מיט פיוטים, האט מען איינגעפירט צו אנהייבן מיט א "רשות", "מסוד חכמים ונבונים, ומלמד דעת מבינים, אפתחה פי…", צו צייגן אז מען טוט דאס על דעת פון די חכמים ונבונים וואס האבן אזוי מתקן געווען. טייל זאגן אז דער ריכטיגער גירסא איז "מיסוד חכמים"{{הערה|סידור אוצר התפילות}}. | |||
==סארטן קרובות== | ==סארטן קרובות== | ||
| שורה 35: | שורה 36: | ||
===קדושתא=== | ===קדושתא=== | ||
[[טעקע:קדושתא.jpg|קליין|"אזכיר סלה", א קדושתא אויף [[שבת זכור]] פון [[רבי אלעזר הקליר]], אין דוד בר פסח מחזור, דייטשלאנד, 14טער י"ה.]] | [[טעקע:קדושתא.jpg|קליין|"אזכיר סלה", א קדושתא אויף [[שבת זכור]] פון [[רבי אלעזר הקליר]], אין דוד בר פסח מחזור, דייטשלאנד, 14טער י"ה (מערקט די פסוקים צווישן די קרובות).]] | ||
די קדושתא סעריע איז א פארצווייגטע און לענגערע סעריע, וואס איז באזירט אויף אן איינהייטליכע נושא וואס נעמט ארום דעם גאנצן סעריע. עס הייבט זיך אן מיט איין פיוט פאר ביידע פון די ערשטע צוויי ברכות, דערנאך מערערע פיוטים, וועלכע פלעגן זיך אריינציען ביז דורכאויס די פסוקים פון קדושה. דאס מערסט באקאנטע קדושתאות זענען די פון קליר וואס זענען פארבליבן אינעם אשכנז'ישן סידור, ביי שחרית פון די ימים טובים, ימים נוראים און ארבע פרשיות. ביי די יום טוב שני של גליות וואס איז נישטא פון קליר האט [[רבי שמעון הגדול]] פון [[מאגענצא]] פארפאסט קדושתאות אויפ'ן זעלבן שטייגער. אויף [[שבת הגדול]] איז דא א קדושתא פון [[רבי יוסף טוב עלם]]. | די קדושתא סעריע איז א פארצווייגטע און לענגערע סעריע, וואס איז באזירט אויף אן איינהייטליכע נושא וואס נעמט ארום דעם גאנצן סעריע. עס הייבט זיך אן מיט איין פיוט פאר ביידע פון די ערשטע צוויי ברכות, דערנאך מערערע פיוטים, וועלכע פלעגן זיך אריינציען ביז דורכאויס די פסוקים פון קדושה. דאס מערסט באקאנטע קדושתאות זענען די פון קליר וואס זענען פארבליבן אינעם אשכנז'ישן סידור, ביי שחרית פון די ימים טובים, ימים נוראים און ארבע פרשיות. ביי די יום טוב שני של גליות וואס איז נישטא פון קליר האט [[רבי שמעון הגדול]] פון [[מאגענצא]] פארפאסט קדושתאות אויפ'ן זעלבן שטייגער. אויף [[שבת הגדול]] איז דא א קדושתא פון [[רבי יוסף טוב עלם]]. | ||
| שורה 47: | שורה 48: | ||
:::<li>'''מחיה''' - געזאגט ביי די צווייטע ברכה פון 'מחיה המתים'.</li> | :::<li>'''מחיה''' - געזאגט ביי די צווייטע ברכה פון 'מחיה המתים'.</li> | ||
:::<li>'''משלש''' - דער ערשטער פיוט פון דער דריטער ברכה פון 'הא-ל הקדוש'. | :::<li>'''משלש''' - דער ערשטער פיוט פון דער דריטער ברכה פון 'הא-ל הקדוש'. | ||
:::דער אויספיר פון דעם '''משלש''' פיוט איז אלעמאל מיט'ן פסוק "ימלוך ה' לעולם…"{{הערה|{{תהלים|קמו|י}}}}, אדער "ואתה קדוש יושב תהילות ישראל"{{הערה|{{תהלים|כב|ד}}}}. שפעטער איז געווארן איינגעפירט צו זאגן אלעמאל ביידע פסוקים. און צוגעלייגט די ווערטער "א-ל נא" וואס איז געווען דער אנהייב פונעם נאכפאלגנדן פיוט.</li> | :::דער אויספיר פון דעם '''משלש''' פיוט איז אלעמאל מיט'ן פסוק "ימלוך ה' לעולם…"{{הערה|{{תנ"ך|תהלים|קמו|י}}}}, אדער "ואתה קדוש יושב תהילות ישראל"{{הערה|{{תנ"ך|תהלים|כב|ד}}}}. שפעטער איז געווארן איינגעפירט צו זאגן אלעמאל ביידע פסוקים. און צוגעלייגט די ווערטער "א-ל נא" וואס איז געווען דער אנהייב פונעם נאכפאלגנדן פיוט.</li> | ||
דאס האט אריינגעפירט צום לענגערן סעריע וואס האט געדינט אלס אריינפיר צו דאס זאגן 'קדושה': | דאס האט אריינגעפירט צום לענגערן סעריע וואס האט געדינט אלס אריינפיר צו דאס זאגן 'קדושה': | ||
| שורה 89: | שורה 90: | ||
{{רעפערענצן}} | {{רעפערענצן}} | ||
[[ | [[קאַטעגאָריע:פיוטים]] | ||
[[he:קרובה]] | [[he:קרובה]] | ||