אונטערשייד צווישן ווערסיעס פון "הרב חיים העליר"

קפיצה לניווט קפיצה לחיפוש
995 בייטן צוגעלייגט ,  פֿאַר 9 חדשים
קיין רעדאגירונג באמערקונג
אין תקציר עריכה
אין תקציר עריכה
שורה 10: שורה 10:
== ביאָגראַפיע ==
== ביאָגראַפיע ==
[[טעקע:C heller.jpg|קליין|הרב העליר, 1929]]
[[טעקע:C heller.jpg|קליין|הרב העליר, 1929]]
[[טעקע:ראשי ישיבת רבינו יצחק אלחנן RIETS.jpg|קליין|פון לינקס: ר' שמואל בעלקין, ר' חיים העליר, ר' [[הרב יאשע בער סאלאווייטשיק|י. ב. סאלאווייטשיק]], ר' משה שאצקעס און ר' דוד ליפשיץ.]]
[[טעקע:ראשי ישיבת רבינו יצחק אלחנן RIETS.jpg|קליין|פון לינקס: ר' שמואל בעלקין, פרעזידענט פון [[ישיבה אוניווערסיטעט]]; ר' חיים העליר; ר' [[הרב יאשע בער סאלאווייטשיק|י. ב. סאלאווייטשיק]]; ר' משה שאצקעס, לאמזשער רב; און ר' דוד ליפשיץ, סואוואלקער רב.]]
{{מציבה|
{{מציבה|
הגאון החסיד
הגאון החסיד
שורה 26: שורה 26:
אין תר"ע, מיט דעם פטירה פון רבי מלכיאל צבי טענענענבוים, מחבר פון שו"ת 'דברי מלכיאל', איז די [[לאמזשע]] קהילה געבליבן אן א רב. צוויי יאר שפּעטער האט די קהילה באשלאסן צו ערוועלן ר' חיים אלס רב. ר' חיים איז שוין דעמאלט געווען באקאנט אלס א למדן און שארפער דענקער, וואס איז ווערט צו פארזעצן די קייט פון רבנות אין דער שטאט לאמזשע, וואו גדולי עולם האבן געדינט. כאטש וואס ער איז געווען א שטודירטער דאקטאר, דאך, מיט די השתדלות פון [[רבי אליהו חיים מייזל]] וואס האט דארט געדינט אלס רב אין די פארגאנגענהייט, און מיט'ן הסכמה פון [[רבי אברהם מרדכי אלטער|גערער רבי'ן]] איז ער אויפגענומען געווארן אלס רב אין דעם עיר ואם בישראל{{הערה|{{עיתונות יהודית היסטורית|1=המצפה|2=MZP|4=הסכמת החסידים לרב־דקטור|5=19120329|6=9}}}}. הרב מייזל האט זיך אויסגעדריקט אויף אים "סוקר את כל הש"ס בסקירה אחת"{{הערה|[https://amhasefer.wordpress.com/wp-content/uploads/2013/07/85680-d794d79cd7a811.jpg ספר זיכרון לקהילת לומז'ה], בעריכת [[יום טוב לוינסקי]], 1952, עמ' 115}}. טראץ דעם, האט ער נאך בלויז עטליכע חדשים פארלאזט דאס רבנות{{הערה|אבישי אלבוים, [https://amhasefer.wordpress.com/2013/07/18/מדוע-עזב-הרב-חיים-הליר-את-רבנות-לומזה-ל/ מדוע עזב הרב חיים הליר את רבנות לומז'ה לאחר מספר חודשים?], עם הספר}}. אין יאר תרע"ד איז ער ערוועלט געווארן צו דינען אלס רב אין סובאלק{{הערה|{{עיתונות יהודית היסטורית|המודיע|hmd||מהנעשה והנשמע|19140703|18}}}}, אבער דאן האט אויסגעבראכן די [[ערשטע וועלט קריג]] און ער איז געצוואונגען געווארן צו אנטלויפן פון דער געגנט.
אין תר"ע, מיט דעם פטירה פון רבי מלכיאל צבי טענענענבוים, מחבר פון שו"ת 'דברי מלכיאל', איז די [[לאמזשע]] קהילה געבליבן אן א רב. צוויי יאר שפּעטער האט די קהילה באשלאסן צו ערוועלן ר' חיים אלס רב. ר' חיים איז שוין דעמאלט געווען באקאנט אלס א למדן און שארפער דענקער, וואס איז ווערט צו פארזעצן די קייט פון רבנות אין דער שטאט לאמזשע, וואו גדולי עולם האבן געדינט. כאטש וואס ער איז געווען א שטודירטער דאקטאר, דאך, מיט די השתדלות פון [[רבי אליהו חיים מייזל]] וואס האט דארט געדינט אלס רב אין די פארגאנגענהייט, און מיט'ן הסכמה פון [[רבי אברהם מרדכי אלטער|גערער רבי'ן]] איז ער אויפגענומען געווארן אלס רב אין דעם עיר ואם בישראל{{הערה|{{עיתונות יהודית היסטורית|1=המצפה|2=MZP|4=הסכמת החסידים לרב־דקטור|5=19120329|6=9}}}}. הרב מייזל האט זיך אויסגעדריקט אויף אים "סוקר את כל הש"ס בסקירה אחת"{{הערה|[https://amhasefer.wordpress.com/wp-content/uploads/2013/07/85680-d794d79cd7a811.jpg ספר זיכרון לקהילת לומז'ה], בעריכת [[יום טוב לוינסקי]], 1952, עמ' 115}}. טראץ דעם, האט ער נאך בלויז עטליכע חדשים פארלאזט דאס רבנות{{הערה|אבישי אלבוים, [https://amhasefer.wordpress.com/2013/07/18/מדוע-עזב-הרב-חיים-הליר-את-רבנות-לומזה-ל/ מדוע עזב הרב חיים הליר את רבנות לומז'ה לאחר מספר חודשים?], עם הספר}}. אין יאר תרע"ד איז ער ערוועלט געווארן צו דינען אלס רב אין סובאלק{{הערה|{{עיתונות יהודית היסטורית|המודיע|hmd||מהנעשה והנשמע|19140703|18}}}}, אבער דאן האט אויסגעבראכן די [[ערשטע וועלט קריג]] און ער איז געצוואונגען געווארן צו אנטלויפן פון דער געגנט.


אין דער מלחמה איז געבוירן געווארן זיין איניציאטיוו צו גרינדן אַן אינסטיטוציע, וואס צילט צו אויסלערנען ערוואקסענע תלמידים אין פארשן תנ"ך ותלמוד, מיט'ן צוזאמענשטעלן לימוד התורה אויפן העכסטן שטאפּל מיט אלגעמיינע לימודים, כדי איינצושטעלן דעם נעקסטן דור די געווער, וואס איז נויטיג צו פארטיידיגן אידישקייט. עס איז אים געלונגען צו זאמלען אנשטענדיגע סומעס, אבער מיט דעם נצחון פון די [[באלשעוויקן]], האט מען די געלטער קאנפיסקירט. א קורצער צייט, אין תר"פ, האט ער געפּרואווט פארמירן דעם רבנות־סעמינאר אין ווארשע, אבער ווען ער האט געזען, אז די אינסטיטוציע וועט נישט שטיין אינעם געפאדערטן סטאנדארט, האט ער פארלאזט זיין שטעלע. אין חשון תרפ"א איז ר' חיים געפארן קיין ניו יארק{{הערה|{{Cite journal|url=https://www.google.com/books/edition/The_American_Hebrew_Jewish_Messenger/M1xAAQAAMAAJ?hl=en&gbpv=1&pg=PA784&printsec=frontcover&dq=CHAIM%20HELLER|title=The American Hebrew & Jewish Messenger|date=1920|publisher=American Hebrew Publishing Company|language=en}}, November 12, 1920. p. 784}} אויף צוויי יאר, און האט געקליבן געלט צו גרינדן די ערווארטעטע אינסטיטוציע.
אין דער מלחמה איז געבוירן געווארן זיין איניציאטיוו צו גרינדן אַן אינסטיטוציע, וואס צילט צו אויסלערנען ערוואקסענע תלמידים אין פארשן תנ"ך ותלמוד, מיט'ן צוזאמענשטעלן לימוד התורה אויפן העכסטן שטאפּל מיט אלגעמיינע לימודים, כדי איינצושטעלן דעם נעקסטן דור די געווער, וואס איז נויטיג צו פארטיידיגן אידישקייט. עס איז אים געלונגען צו זאמלען אנשטענדיגע סומעס, אבער מיט דעם נצחון פון די [[באלשעוויקן]], האט מען די געלטער קאנפיסקירט. א קורצער צייט, אין תר"פ, האט ער געפּרואווט פארמירן דעם רבנות־סעמינאר אין ווארשע, אבער ווען ער האט געזען, אז די אינסטיטוציע וועט נישט שטיין אינעם געפאדערטן סטאנדארט, האט ער פארלאזט זיין שטעלע. אין חשון תרפ"א איז ר' חיים געפארן קיין ניו יארק{{הערה|1={{Cite journal
| url = https://www.google.com/books/edition/The_American_Hebrew_Jewish_Messenger/M1xAAQAAMAAJ?hl=en&gbpv=1&pg=PA784&printsec=frontcover&dq=CHAIM%20HELLER
| title = Dr. Heller, Oriental Expert, Arrives Here to Translate Bible
| date = 1920
| publisher = American Hebrew Publishing Company
| periodical = The American Hebrew & Jewish Messenger
}}, November 12, 1920. p. 784|כיוון=שמאל}} אויף צוויי יאר, און האט געקליבן געלט צו גרינדן די ערווארטעטע אינסטיטוציע.


העליר האט זיך דערנאך באזעצט אין [[בערלין]], וואו ער האט אין תרפ"ב געגרינדעט דעם 'בית המדרש העליון') און געפירט סעמינארן, וואס האבן אקאדעמיש געפארשט די תנ"ך און תלמוד. זיינע שיעורים האבן צוגעצויגן א צאל גראדואנטן פון מזרח-אייראפּעאישע ישיבות, ווי שמואל ביאַלאָבאָצקי, ר' י.ב. סאָלאָווייטשיק, ר' אברהם אהרן פרייס און [[רבי מנחם מענדל שניאורסאהן]], העליר'ס פריינט{{הערה|1={{Cite web |date=2022-04-28 |title=An Important Historical Discovery From 1868-9: “I Knew Him Personally…” |url=https://crownheights.info/chabad-news/772063/an-important-historical-discovery-from-1868-9-i-knew-him-personally/ |access-date=2023-06-04 |website=CrownHeights.info - Chabad News, Crown Heights News, Lubavitch News |language=en}}|כיוון=שמאל}}{{הערה|{{Cite book |last=Deutsch |first=Shaul Shimon |url=https://books.google.com/books?id=X_gRAQAAIAAJ |title=Larger Than Life: The Life and Times of the Lubavitcher Rebbe Rabbi Menachem Mendel Schneerson |date=1995 |publisher=Chasidic Historical Productions |isbn=978-0-9647243-1-0 |language=en}}|כיוון=שמאל}}. די ישיבה האט זיך נישט אויסגעארבעט, נישט געפונענדיג גענוג תלמידים וואס קומען נאך אירע סטאנדארטן{{הערה|שם=:1}}, און וויבאלד די. אין אמת'ן, איז נאך פאר דער גרינדונג פון דער אינסטיטוציע, און אזוי אויך נאך איר פארמאכונג איז שטענדיג געווען א קרייז פון פארערער און צוהערער.
העליר האט זיך דערנאך באזעצט אין [[בערלין]], וואו ער האט אין תרפ"ב געגרינדעט דעם 'בית המדרש העליון') און געפירט סעמינארן, וואס האבן אקאדעמיש געפארשט די תנ"ך און תלמוד. זיינע שיעורים האבן צוגעצויגן א צאל גראדואנטן פון מזרח-אייראפּעאישע ישיבות, ווי שמואל ביאַלאָבאָצקי, ר' י.ב. סאָלאָווייטשיק, ר' אברהם אהרן פרייס און [[רבי מנחם מענדל שניאורסאהן]], העליר'ס פריינט{{הערה|1={{Cite web |date=2022-04-28 |title=An Important Historical Discovery From 1868-9: “I Knew Him Personally…” |url=https://crownheights.info/chabad-news/772063/an-important-historical-discovery-from-1868-9-i-knew-him-personally/ |access-date=2023-06-04 |website=CrownHeights.info - Chabad News, Crown Heights News, Lubavitch News |language=en}}|כיוון=שמאל}}{{הערה|{{Cite book |last=Deutsch |first=Shaul Shimon |url=https://books.google.com/books?id=X_gRAQAAIAAJ |title=Larger Than Life: The Life and Times of the Lubavitcher Rebbe Rabbi Menachem Mendel Schneerson |date=1995 |publisher=Chasidic Historical Productions |isbn=978-0-9647243-1-0 |language=en}}|כיוון=שמאל}}{{הערה|1=[https://chabadpedia.co.il/index.php/חיים_הלר חיים הלר], חב"דפדיה}}. די ישיבה האט זיך נישט אויסגעארבעט, נישט געפונענדיג גענוג תלמידים וואס קומען נאך אירע סטאנדארטן{{הערה|שם=:1}}, און וויבאלד די. אין אמת'ן, איז נאך פאר דער גרינדונג פון דער אינסטיטוציע, און אזוי אויך נאך איר פארמאכונג איז שטענדיג געווען א קרייז פון פארערער און צוהערער.


אין די קומענדיגע יארן איז ר' חיים געפארן אויף פארשידענע ערטער, אריינגערעכנט צוויי מאל באזוכן ארץ ישראל. אין תרפ"ט האט ער זיך אנגעשלאסן אין די פאקולטעט פונעם [[ישיבת רבינו יצחק אלחנן|רבי יצחק אלחנן טעאלאגישן סעמינאר]], ניו יארק. נאך א קורצער אויפהאלט אין [[ארץ ישראל]], האט ער זיך אומגעקערט קיין אמעריקע, וואוינענדיג ערשט אין [[שיקאגא]] און דאן ניו־יארק.
אין די קומענדיגע יארן איז ר' חיים געפארן אויף פארשידענע ערטער, אריינגערעכנט צוויי מאל באזוכן ארץ ישראל. אין תרפ"ט האט ער זיך אנגעשלאסן אין די פאקולטעט פונעם [[ישיבת רבינו יצחק אלחנן|רבי יצחק אלחנן טעאלאגישן סעמינאר]], ניו יארק. נאך א קורצער אויפהאלט אין [[ארץ ישראל]], האט ער זיך אומגעקערט קיין אמעריקע, וואוינענדיג ערשט אין [[שיקאגא]] און דאן ניו־יארק.
שורה 45: שורה 51:
ר' חיים האט זיך אפּגעגעבן מיט פילע פארשידענע געביטן פון תנ"ך, תלמוד און הלכה. אין זיין פארשונג האט ער געזוכט צו אויסקלארן טעקסטן מיט ריכטיגע מאנוסקריפּטן־ליינונגען. אין אלגעמיין איז זיין צוגאַנג געווען קאנסערוואטיוו, אבער ער איז נישט אוועקגעשטאנען פון מאדערנע פארשונגען פון אידישע און נישט־אידישע ווערק. ער האט געזען זיינע אויספארשונגען פון די אלטע ביבלישע ווערסיעס ווי א הייליגער מיסיע צו אויפווייזן דאס אינטעגריטעט פון דעם מסורה'דיגן טעקסט{{הערה|1={{צייגט בוך|last=Shapiro|first=Marc B.|url=https://books.google.com/books?id=7m9vEAAAQBAJ|title=Between the Yeshiva World and Modern Orthodoxy|date=17 March 2022|publisher=Liverpool University Press|isbn=978-1-80085-846-6|language=en}}|שם=:2|כיוון=שמאל}}. ער האט געשריבן פופצן ספרים, מערסטנס אויף העברעאיש{{הערה|שם=:0}}.
ר' חיים האט זיך אפּגעגעבן מיט פילע פארשידענע געביטן פון תנ"ך, תלמוד און הלכה. אין זיין פארשונג האט ער געזוכט צו אויסקלארן טעקסטן מיט ריכטיגע מאנוסקריפּטן־ליינונגען. אין אלגעמיין איז זיין צוגאַנג געווען קאנסערוואטיוו, אבער ער איז נישט אוועקגעשטאנען פון מאדערנע פארשונגען פון אידישע און נישט־אידישע ווערק. ער האט געזען זיינע אויספארשונגען פון די אלטע ביבלישע ווערסיעס ווי א הייליגער מיסיע צו אויפווייזן דאס אינטעגריטעט פון דעם מסורה'דיגן טעקסט{{הערה|1={{צייגט בוך|last=Shapiro|first=Marc B.|url=https://books.google.com/books?id=7m9vEAAAQBAJ|title=Between the Yeshiva World and Modern Orthodoxy|date=17 March 2022|publisher=Liverpool University Press|isbn=978-1-80085-846-6|language=en}}|שם=:2|כיוון=שמאל}}. ער האט געשריבן פופצן ספרים, מערסטנס אויף העברעאיש{{הערה|שם=:0}}.


ער האט פארעפנטליכט עטליכע בענדער חידושים, צווישן זיי: די צוויי בענדער "לחקרי הלכות" אויף חושן משפט (תרפ"ד–תרצ"ב){{הערה|1={{היברובוקס|הלר, חיים, 1879-1960|לחקרי הלכות - כרך א|8621|מקום הוצאה=ברלין|שנת הוצאה=תרפ"ד}}; {{היברובוקס|הלר, חיים, 1879-1960|לחקרי הלכות - כרך ב|8622|מקום הוצאה=פיעטרקוב|שנת הוצאה=תרצ"ב}}}}; "פרי חיים" (שולזינגער אויסגאבע פון ​​רמב"ם'ס יד, תש"ז); און "קונטרס בהלכות מלוה ולוה" (תש"ו){{הערה|{{היברובוקס|2=קונטרס|3=38184|מקום הוצאה=שיקאגא|שנת הוצאה=תש"ו|סופיקס=יא}}}}. אנדערע ווערק, וואס האבן א גרויסן וויסנשאפטליכן ווערט, זענען: זיין קריטיקע אויסגאבע פון ​​רמב”ם'ס [[ספר המצוות]] (1914, תש"ו<sup>2</sup>), באזירט אויף צוויי פארשידענע איבערזעצונגען (מאנוסקריפטן מינכן 213, און מרגליות, קאַט, 2 (תרע"ד), נומ' 503–505), די אראבישע אריגינאל, און אנדערע{{ביאור|דער רמב"ם האט געשריבן דעם ספר אין אראביש, און ר' משה אבן תיבון האט עס איבערזעצט אויף לשון הקודש. דער ערשטער "ספר המצוות" איז געדרוקט געווארן אין קאָנסטאַנטינאָפּאָל פון א פארגרייזטן כתב יד און די שפּעטערדיגע אויפלאגעס זענען נאך מער פארגרייזט געווארן. ר' חיים האט מיט זיין חריפות און בקיאות ארויסגעגעבן א פארראכטענע אבן תיבון טעקסט פונעם "ספר המצוות",  מיט הערות, פארגלייכנדיג עס מיט דעם אראבישן אריגינאל און מיט ר' שלמה בן יוסף אבן איוב'ס איבערזעצונג}}{{הערה|1={{היברובוקס||ספר המצוות - הלר|38151|מקום הוצאה=פיעטרקוב|שנת הוצאה=תרע"ד}}}}; אַן אנאטירטע אויסגאבע פון דער [[פשיטתא|פשיטא]]־ווערסיע פון בראשית און יציאת מצרים אין לשון קודש בוכשטאבן (תרפ"ז–תרפ"ט){{הערה|1={{היברובוקס|2=פשיטא - התרגום הסורי לתנ"ך|3=37701|באנד=בראשית|מקום הוצאה=ברלין|שנת הוצאה=תרפ"ז|4=מועתק לכתב עברי עם ביאורים מר' חיים הלר}}; {{היברובוקס|2=פשיטא|3=37702|באנד=שמות|מקום הוצאה=ברלין|שנת הוצאה=תרפ"ט|סופיקס=יא}}}}; דער שומרוני חומש (תרפ"ד); "על התרגום הירושלמי לתורה", (געשריבן אין שטאט האָמעל אין די יארן פון דער ערשטער וועלט־מלחמה, און פארעפנטליכט אין ניו־יארק, תרפ"א){{הערה|1={{היברובוקס||על התרגום הירושלמי|34431|מקום הוצאה=נ.י.|שנת הוצאה=תרפ"א}}}}; און אויף דער [[סעפטואגינטא|סעפּטואגינטא]], קריטיקע אַנאָטאַציעס צו מאַנדעלקערנס תּנ״ך־[[קאנקארדאנציע|קאָנקאָרדאַנציע]] "על תרגום השבעים בקונקורדנציה היכל הקודש" (תש"ד), מיט אַן הקדמה אויף ענגליש{{הערה|1={{היברובוקס||על תרגום השבעים|39261|מקום הוצאה=נ.י.|שנת הוצאה=תש"ד}}}}. אויף דייטש האט העליר ארויסגעגעבן "אונטערזיכונגען איבער די פשיטתא" (Untersuchungen ueber die Peshitta), 1{{ר}} (1911) און "אונטערזיכונגען צו די סעפּטואגינטא" (Untersuchungen zur Septuaginta), 1 {{ר}}(1932). העליר איז געווען איינער פון די זייער ווייניג מאדערנע תלמידי חכמים, וואס האבן קאמבינירט א ברייטן און טיפן תלמוד'ישע לימוד פונעם טראדיציאנעלן טיפּ מיט א גרונטיגן קאמפּעטענץ אין די מעטאדן פון טעקסט-פארשונג. ער האט פארטיידיגט דעם טראדיציאנעלער מסורה'דיגן טעקסט קעגן די ביבל קריטיקער.
ער האט פארעפנטליכט עטליכע בענדער חידושים, צווישן זיי: די צוויי בענדער "לחקרי הלכות" אויף חושן משפט (תרפ"ד–תרצ"ב){{הערה|1={{היברובוקס|הלר, חיים, 1879-1960|לחקרי הלכות - כרך א|8621|מקום הוצאה=ברלין|שנת הוצאה=תרפ"ד}}; {{היברובוקס|הלר, חיים, 1879-1960|לחקרי הלכות - כרך ב|8622|מקום הוצאה=פיעטרקוב|שנת הוצאה=תרצ"ב}}}}; "פרי חיים" (שולזינגער אויסגאבע פון ​​רמב"ם'ס יד, תש"ז); און "קונטרס בהלכות מלוה ולוה" (תש"ו){{הערה|{{היברובוקס|2=קונטרס|3=38184|מקום הוצאה=שיקאגא|שנת הוצאה=תש"ו|סופיקס=יא}}}}. אנדערע ווערק, וואס האבן א גרויסן וויסנשאפטליכן ווערט, זענען: זיין קריטיקע אויסגאבע פון ​​רמב”ם'ס [[ספר המצוות]] (1914, תש"ו<sup>2</sup>), באזירט אויף צוויי פארשידענע איבערזעצונגען (מאנוסקריפטן מינכן 213, און מרגליות, קאַט, 2 (תרע"ד), נומ' 503–505), די אראבישע אריגינאל, און אנדערע{{ביאור|דער רמב"ם האט געשריבן דעם ספר אין אראביש, און ר' משה אבן תיבון האט עס איבערזעצט אויף לשון הקודש. דער ערשטער "ספר המצוות" איז געדרוקט געווארן אין קאָנסטאַנטינאָפּאָל פון א פארגרייזטן כתב יד און די שפּעטערדיגע אויפלאגעס זענען נאך מער פארגרייזט געווארן. ר' חיים האט מיט זיין חריפות און בקיאות ארויסגעגעבן א פארראכטענע אבן תיבון טעקסט פונעם "ספר המצוות",  מיט הערות, פארגלייכנדיג עס מיט דעם אראבישן אריגינאל און מיט ר' שלמה בן יוסף אבן איוב'ס איבערזעצונג}}{{הערה|1={{היברובוקס||ספר המצוות - הלר|38151|מקום הוצאה=פיעטרקוב|שנת הוצאה=תרע"ד}}}}; אַן אנאטירטע אויסגאבע פון דער [[פשיטתא|פשיטא]]־ווערסיע פון בראשית און יציאת מצרים אין לשון קודש בוכשטאבן (תרפ"ז–תרפ"ט){{הערה|1={{היברובוקס|2=פשיטא - התרגום הסורי לתנ"ך|3=37701|באנד=בראשית|מקום הוצאה=ברלין|שנת הוצאה=תרפ"ז|4=מועתק לכתב עברי עם ביאורים מר' חיים הלר}}; {{היברובוקס|2=פשיטא|3=37702|באנד=שמות|מקום הוצאה=ברלין|שנת הוצאה=תרפ"ט|סופיקס=יא}}}}; דער שומרוני חומש (תרפ"ד); "על התרגום הירושלמי לתורה", (געשריבן אין שטאט האָמעל אין די יארן פון דער ערשטער וועלט־מלחמה, און פארעפנטליכט אין ניו־יארק, תרפ"א){{הערה|1={{היברובוקס||על התרגום הירושלמי|34431|מקום הוצאה=נ.י.|שנת הוצאה=תרפ"א}}}}; און אויף דער [[סעפטואגינטא|סעפּטואגינטא]], קריטיקע אַנאָטאַציעס צו מאַנדעלקערנס תּנ״ך־[[קאנקארדאנציע|קאָנקאָרדאַנציע]] "על תרגום השבעים בקונקורדנציה היכל הקודש" (תש"ד), מיט אַן הקדמה אויף ענגליש{{הערה|1={{היברובוקס||על תרגום השבעים|39261|מקום הוצאה=נ.י.|שנת הוצאה=תש"ד}}}}; צוויי קונטרסים, "ע"ד מסורת הש"ס הירושלמי" (תרע"ד) און "המעלות לשלמה" (תר"ע){{הערה|{{היברובוקס||על דבר מסורת השס בירושלמי|34422|מקום הוצאה=ברלין|שנת הוצאה=תרע"ד}}; {{היברובוקס||שני קונטרסים|35294|מקום הוצאה=ברלין|שנת הוצאה=תרפ"ד}}}}. אויף דייטש האט העליר ארויסגעגעבן "אונטערזיכונגען איבער די פשיטתא" (Untersuchungen ueber die Peshitta), 1{{ר}} (1911) און "אונטערזיכונגען צו די סעפּטואגינטא" (Untersuchungen zur Septuaginta), 1 {{ר}}(1932). העליר איז געווען איינער פון די זייער ווייניג מאדערנע תלמידי חכמים, וואס האבן קאמבינירט א ברייטן און טיפן תלמוד'ישע לימוד פונעם טראדיציאנעלן טיפּ מיט א גרונטיגן קאמפּעטענץ אין די מעטאדן פון טעקסט-פארשונג. ער האט פארטיידיגט דעם טראדיציאנעלער מסורה'דיגן טעקסט קעגן די ביבל קריטיקער.


ער האט אויך געשריבן הערות אויפ'ן "פירוש לכתבי הקדש" פון ר' יונה הספרדי אבן ג'נאח (תרצ"ו){{הערה|{{היברובוקס|ר' יונה אבן גנאח הספרדי|פירוש לכתבי הקדש|34546|מקום הוצאה=תל אביב|שנת הוצאה=תרצ"ו|מלוקט מספריו ומספרי חכמים אחרים ע"י א"ז רבינוביץ. מעמ' 311 - הערות ר' חיים הלר|סופיקס=יא}}}}.
ער האט אויך געשריבן הערות אויפ'ן "פירוש לכתבי הקדש" פון ר' יונה הספרדי אבן ג'נאח (תרצ"ו){{הערה|{{היברובוקס|ר' יונה אבן גנאח הספרדי|פירוש לכתבי הקדש|34546|מקום הוצאה=תל אביב|שנת הוצאה=תרצ"ו|מלוקט מספריו ומספרי חכמים אחרים ע"י א"ז רבינוביץ. מעמ' 311 - הערות ר' חיים הלר|סופיקס=יא}}}}.
שורה 51: שורה 57:


==ביבליאגראפיע==
==ביבליאגראפיע==
*{{אסיף|אוריאל בנר|קווים לדמותו של הגאון ר' חיים הלר|קווים לדמותו של הגאון ר' חיים הלר}}
*{{אסיף|אוריאל בנר|קווים לדמותו של הגאון ר' חיים הלר|קווים לדמותו של הגאון ר' חיים הלר|אסיף ח|תשפ"ג}}
*{{אקדמיה|משה דמביצר|אגרות הרב חיים העליר|25757828|חצי גבורים: פליטת סופרים|ט (תשע"ו), עמ&#39; תתקכג-תתקנב}}
*{{אקדמיה|משה דמביצר|אגרות הרב חיים העליר|25757828|חצי גבורים: פליטת סופרים|ט (תשע"ו), עמ&#39; תתקכג-תתקנב}}
*טוביה פערשל, [https://www.toviapreschel.com/he/ביבליוגרפיה-של-כתבי-ר-חיים-העליר/ ביבליוגרפיה של כתבי ר' חיים העליר], אור המזרח ט (א-ב) תשרי תשכ"ב; י (לח) תשרי תשכ"ג


==דרויסנדיגע לינקס==
==דרויסנדיגע לינקס==

נאוויגאציע מעניו