אונטערשייד צווישן ווערסיעס פון "יוכבד"

צוליב איר באשלוס צו באהאלטן [[משה בתיבה (סיפור בתנ"ך)|איר זון, משה, אין קאסטן]] און אים לייגן אין די וואסערן פון [[יאור]], איז משה געראטעוועט געווארן פון די באפעל פון [[פרעה]] צו פארטיליגן אלע נייע אינגלעך פון די [[איד]]ן. נאך וואס [[בתיה בת פרעה|די טאכטער פון פרעה]] האט ארויסגענומען משה פון יאור, האט זי געברענגט צו אים א אידישע [[זייגן|זייגערין]]{{הערה|"אִשָּׁה מֵינֶקֶת מִן הָעִבְרִיֹּת"}}, דאס איז געווען זיין מאמע יוכבד, און זי האט אים געזייגט און אויפגעצויגן ביז ער איז גרויס געווארן.

 

==נאמען==

אן אנדערע טעאריע איבער'ן נאמען איז אז עס איז מעגליך צעטיילט אין צוויי: די ערשטע טייל, 'יו' געפינט מען אין אסאך נעמען אין תנ"ך אלס פארקירצונג פונעם [[שמות הקודש|שם ה']]. 'כבד' איז א געווען א פארשפרייטע [[סעמיטישע]] נאמען יענע צייט, מיינענדיג 'מכובד'{{הערה|אנציקלופדיה מקראית, כרך ג'}}.

יוכבד איז געבוירן געווארן צו לוי, דער זון פון [[יעקב]]{{הערה|{{תנ"ך|במדבר|כו|נט}}}}, גראד ביים אריינקומען קיין [[אוראלט מצרים|מצרים]]{{הערה|שם=סוטה|{{בבלי|סוטה|יב|א}}}}{{הערה|{{בבלי|בבא בתרא|קכג|ב}}}}{{הערה|אין [[#צוה|צוואת השבטים]] שטייט אז זי איז געבוירן זעכצן יאר נאכ'ן אראפגיין קיין מצרים, ווען לוי איז געווען 64 יאר אלט.}}. אין תורה ווערט נישט דערמאנט די נאמען פון איר מאמע, אבער אין פארשידענע מקורות ווערן אנגעגעבן עטליכע נעמען: אוֹתָהּ{{הערה|{{תנ"ך|במדבר|כו|נט|מפרש=דעת זקנים}}, לויט'ן פסוק {{מנוקד|וְשֵׁם אֵשֶׁת עַמְרָם יוֹכֶבֶד בַּת לֵוִי אֲשֶׁר יָלְדָה "'''אֹתָהּ'''" לְלֵוִי בְּמִצְרָיִם}}.}}; עדינה - טאכטער פון יובב דער זון פון [[יקטן]]{{הערה|{{ספר הישר|וישב|כ}}}}; אדער מילכה, אן אפשטאמלינג פון [[תרח]]{{הערה|[[ספר היובלים]], לד, כח; {{אנקער|צוה}}[[צוואת השבטים]] ([[s:צוואות_השבטים#פרק_יא|צוואת לוי]]).}}.

משה איז געבוירן זעקס חדשים נאך זייער ווידער-פאראייניגונג, ווען יוכבד איז געווען 130 יאר אלט{{הערה|שם=סוטה}}. די מצריים וועלכע האבן נאכגעפאלגט די אידישע פרויען, האבן זיך פאררעכנט, און געציילט די ניין חדשים פון ווען עמרם און יוכבד האבן זיך צוריק פאראייניגט, אבער נאך דריי חדשים אים באהאלטן, האבן די מצריים אים געזאלט אנדעקן, און דערפאר האט יוכבד אריינגעלייגט [[משה אינעם קאסטן|משה אין א קאסטן]] באשיצט פון וואסער, און דאס אריינגעשטעלט אינעם טייך. [[בתיה]], די טאכטער פון פרעה האט ביים זיך גיין באדן אין טייך אפגעפינען דאס קינד וויינענדיג, און פארשטאנען אז דאס איז א אידיש קינד, און זי האט רחמנות באקומען אויף אים. מרים וועלכע איז געשטאנען פונדערווייטנס און נאכגעפאלגט די פאסירונגען, האט איר פארגעשלאגן צו ברענגען א אידישע זייגערין צו זייגן דאס קינד, און געברענגט זיין מאמע יוכבד צו זיין די געדינגענע זייגערין, ביז ער איז עווענטועל איבערגעגעבן געווארן צו בתיה וועלכע האט אים אדאפטירט אין פרעה'ס הויז{{הערה|{{תנ"ך|בראשית|ב|א|י}}}}.

אין [[סדר עולם]] ווערט געברענגט אז זי איז ארויפגעגאנגען מיט די אידן קיין ארץ ישראל אין עלטער פון 250 יאר{{הערה|{{סדר עולם|רבא|ט}}}}, און דער [[רבי ישעיה הלוי הורוויץ|של"ה]] שרייבט ענליך{{הערה|'''אגרת רבי ישעיה הלוי הורוביץ''' דף רפב}}. לויט די שפעטערע מסורה איז זי באערדיגט געווארן אין [[קבר האמהות]] אין [[טבריה]], אינאיינעם מיט מרים, [[צפורה]] און נאך פרויען{{הערה|ווערט ערשט דערמאנט אין די {{היברובוקס|2=ספר המסע|3=36832|page=57}} פון [[יעקב בן נתנאל הכהן]], א תלמיד פונעם רמב"ן.}}.

אין די מדרשים ווערט געשילדערט אז די שוואנגערשאפט און געבורט פון משה זענען געווען לייכט אן ווייטאג{{הערה|{{מדרש רבה|שמות|א|כ}}}}. לויט איין שיטה האט שוואנגערשאפט פאסירט נאך איידער עמרם און יוכבד האבן זיך צעטיילט, און אנגעהאלטן גאנצע ניין חדשים{{הערה|שם=סוטה}}, די תרגום יונתן{{הערה|{{תנ"ך|שמות|ב|ב|מפרש=תרגום יונתן}}}}, און אין מדרש הגדול שטייט אז עס איז געווען 6 חדשים און צוויי טעג{{הערה|דארט, פסוק ב'|דארט=מדהג}}. דער [[ספר הישר]] שרייבט אז דער נאמען וואס יוכבד האט געגעבן משה'ן (א נאמען וואס בתיה האט אים געשאנקען{{הערה|{{תנ"ך|שמות|ב|י}}}}) איז "יקותיאל"{{הערה|{{ספר הישר|וישב|כא}}}}.

===גילה של יוכבד===

 

על הנישואין מחדש (על פי התלמוד) של עמרם ויוכבד נאמר "וַיֵּלֶךְ אִישׁ מִבֵּית לֵוִי וַיִּקַּח אֶת-בַּת-לֵוִי"{{הערה|{{תנ"ך|שמות|ב|א}}.}} ובהמשך נולד משה. כאשר עמרם החזיר את יוכבד "היא נהפכה להיות נערה", אף על פי שכבר הייתה בת מאה שלושים שנה: לפי המסורת, [[שבטי ישראל|בני ישראל]] היו במצרים מאתים ועשר שנים, וכאשר יצאו, היה משה בן שמונים שנה. אם כן, יוכבד התעברה מעמרם כאשר הייתה בת מאה ושלושים{{הערה|{{בבלי|סוטה|יב|א}}.}}. לפי [[סדר עולם]] פרק ט', יוכבד נכנסה ל[[ארץ ישראל]], בהיותה בת 250.

 

להשלמת העניין דן ה[[רמב"ן]] בגילו של אביה, [[לוי (אישיות מהתנ"ך)|לוי]] בנו של [[יעקב]] אבינו. בבואו למצרים היה בן 44 שנה. ואחרי ימים רבים, נגיע ל-100 שנה. ומוסיף הרמב"ן: "והנה יהיו בזה שני פלאים, שיהיה הוא זקן כאברהם אשר הזכיר הכתוב{{הערה|ספר בראשית יז יז}}: '''הלבן מאה שנה יולד''', וכתיב: '''ואדני זקן''' ותהיה היא זקנה בלדת משה "ואם נאחר עוד לידתה לסוף ימי לוי, הנה יהיה פלא גדול משל אברהם."

 

 

ה[[אבן עזרא]] חולק על חישוב זה, ודוחה את הפירוש שיוכבד נולדה בירידה למצרים. לדעתו יוכבד נולדה מאוחר יותר ואין כל סיבה לומר שילדה בגיל כה מבוגר. טענתו היא שאם אכן ילדה בגיל 130 היה על התורה לציין זאת, שהרי זהו נס שגדול אף מהנס של שרה שילדה בת 90.

 

 

עובדת הולדת יוכבד עם הירידה לגלות והולדת בנה, משה (בתור מושיע עם ישראל מהגלות), מעלה את הרעיון שרבקה רביב מאוניברסיטת בר-אילן מציגה במאמרה "בשבעים נפש ירדו אבתיך מצרימה": "לידת יוכבד בת לוי מהווה תרופה למכת הגלות. שהרי זכתה יוכבד וילדה את משה שיעמוד בראשם של ישראל ביציאת מצרים." וכך עם הירידה לגלות כבר נולדה ישועתם ממנה. את הרעיון שברגע הקשה ביותר כבר נוצרת הדרך לישועה, מצינו עוד במקרא. ב[[פרשת וישב]] בין סיפור [[מכירת יוסף]] לסיפוריו של [[יוסף]] במצרים שיבץ הכתוב את סיפור [[יהודה (אישיות מהתנ"ך)|יהודה]] ו[[תמר (ספר בראשית)|תמר]]. ועל כך נאמר: "שבטים היו עוסקים במכירתו של יוסף, ויעקב היה עוסק בשקו ובתעניתו, ויהודה עוסק לקחת אשה והקב"ה בורא אורו של מלך המשיח"{{הערה|[http://www.biu.ac.il/JH/Parasha/vaygash/rev.html בשבעים נפש ירדו אבתיך מצרימה]}}.

 

עם ירידתם של ישראל למצרים, כבר הוכנה יציאתם ממנה, באמצעות לידתה של יוכבד, אמו של משה. ולא בכדי נוהגים לקרוא כהפטרה ל[[פרשת ויגש]] את הכתובים המעודדים ב[[ספר יחזקאל]]: "ודבר אליהם כה אמר ה' אלהים הנה אני לקח את בני ישראל מבין הגוים אשר הלכו שם וקבצתי אתם מסביב והבאתי אותם אל אדמתם"{{הערה|{{תנך|יחזקאל|לז|כא}}.}}.

*[http://www.benyehuda.org/letteris/ugav_062.html "יוכבד אם משה"], מאת [[מאיר הלוי לטריס]], באתר [[פרויקט בן-יהודה]]

*[https://www.kolech.org.il/he/beit-midrash-he/859-yocheved-miriam-batya-and-tzipora-would-they-join-to-kolech.html יוכבד, מרים, בתיה וציפורה - האם היו מצטרפות ל"קולך"?] מאת הילה אונא, באתר [https://www.kolech.org.il/he/ קולך - פורום נשים דתיות]

[[:קאטעגאריע:אישים בתנ"ך שהגיעו לגיל 110]]

[[:קאטעגאריע:קברי צדיקים בטבריה]]