4,450
רעדאגירונגען
ק
←רעפערענצן: תרי"ג מוסטער
(גענצליך איבערגעשריבן) צייכן: רויע רעדאגירונג |
ק (←רעפערענצן: תרי"ג מוסטער) |
||
| (7 מיטלסטע ווערסיעס פון 3 באַניצער נישט געוויזן.) | |||
| שורה 5: | שורה 5: | ||
| מצווים = אלע מענטשן | | מצווים = אלע מענטשן | ||
| תקופה = אלעמאל | | תקופה = אלעמאל | ||
| מקום = איבעראל | | מקום = איבעראל | ||
| עונש במזיד = מלקות | | עונש במזיד = מלקות | ||
| שורה 13: | שורה 12: | ||
| סמ"ג = קלו | | סמ"ג = קלו | ||
| מקרא = {{תנ"ך|בראשית|ט|ד}}; {{תנ"ך|דברים|יב|כג}} | | מקרא = {{תנ"ך|בראשית|ט|ד}}; {{תנ"ך|דברים|יב|כג}} | ||
| משנה תורה = {{רמב"ם|מאכלות אסורות|ה}} | | משנה תורה = {{רמב"ם|מאכלות אסורות|ה|נאמען=ניין}} | ||
| שולחן ערוך = {{שלחן ערוך|יורה דעה|סב}} | | שולחן ערוך = {{שלחן ערוך|יורה דעה|סב|אן=נאמען}} | ||
}} | }} | ||
'''אבר מן החי''' איז א [[לא תעשה|פארבאט]] צו עסן פון א [[גליד]] וואס איז אראפגענומען געווארן ביים לעבן פון א [[בעל חי]], אויך ווען דער באשעפעניש איז דערנאך געשטארבן. | [[טעקע:Cow_female_black_white.jpg|לינקס|קליין|250px|די קוה ווערט מותר צו עסן דורך שחיטה - ווי אנדערע טהור'ע [[בהמה|בהמות]], [[חיה|חיות]] און [[פויגל|עופות]]. עסן א גליד פון איר ווען זי איז ביים לעבן, איז אסור צוליב "אבר מן החי".]] | ||
'''אבר מן החי''' איז א [[לא תעשה|פארבאט]] צו עסן פון א [[גליד]] וואס איז אראפגענומען געווארן ביים לעבן פון א [[בעל חי]], אויך ווען דער באשעפעניש איז דערנאך געשטארבן. דער איסור ווערט אויך אויסגערעכנט צווישן די [[שבע מצות בני נח]], און נישט-אידן זענען אויך באפוילן דערויף. | |||
אבר מן החי איז מותר בהנאה, און מעג ווערן געניצט פאר אנדערע געברויכן חוץ פון עסן{{הערה|{{בבלי|פסחים|כב|ב}}}}. | |||
==מקור און טעם== | |||
דער איסור ערשיינט ערשט צווישן די [[שבע מצות בני נח]] צוזאמען מיט'ן היתר צו עסן [[פלייש]]: {{מנוקד|"אַךְ בָּשָׂר בְּנַפְשׁוֹ דָמוֹ לֹא תֹאכֵלוּ"}}{{הערה|{{תנ"ך|בראשית|ט|ד}}}}. עס ווערט ווידער דערמאנט באזונדער פאר אידן אין [[ספר דברים]], ביי די פסוקים וועלכע ערלויבן "בשר חולין": {{מנוקד|"וְלֹא תֹאכַל הַנֶּפֶשׁ עִם הַבָּשָׂר"}}{{הערה|{{תנ"ך|דברים|יב|כג}}; {{ספרי|1=ראה|4=עו|לאנג=יא}}}}. דער איסור איז געבליבן אויך פאר נישט-אידן{{הערה|{{בבלי|סנהדרין|נט|א}}}}. | |||
== | דער עונש פאר איינער וואס איז עובר דעם לאו, און עסט דערפון א כזית, איז [[מלקות]]{{הערה|{{משנה|טהרות|א|א}}}}. | ||
{{להשלים}} | |||
דער טעם פונעם מצוה איז: ״כדי מיר זאלן זיך נישט איינגעוואוינען מיט די מידה פון אכזריות, וואס איז א געמיינע מידה, און באמת איז נישט פארהאן נאך אזא אכזריות אין די וועלט ווי אפשניידן א גליד אדער פלייש פון א לעבעדיגע באשעפעניש און דאס עסן...״{{הערה|{{ספר החינוך|תנב}}}}. | |||
==דינים== | |||
===די בעלי חיים=== | |||
עס איז פארהאן א מחלוקת תנאים ביי וועלכע בעלי חיים עס גייט אן דער איסור פון אבר מן החי{{הערה|{{תוספתא|חולין|ז|ט}}; {{בבלי|חולין|קא|ב}} - {{בבלי|חולין|קב|א|אן=מסכת}}}}: | |||
# [[רבי יהודה]] און [[רבי אלעזר בן שמוע|רבי אלעזר]] האלטן אז דער איסור גייט אן ביי טהור'ע און טמא'נע [[בהמה|בהמות]], [[חיה|חיות]] און [[פויגל|עופות]] צוגלייך. | |||
# די חכמים האלטן אז עס גייט אן נאר ביי טהור'ע בהמות חיות און עופות. | |||
# [[רבי מאיר]] האלט אז נאר ביי טהור'ע בהמות. | |||
מיר נעמען אן אז דער איסור גייט אן בלויז ביי טהור'ע - בהמות, חיות און עופות{{הערה|{{שלחן ערוך|יורה דעה|סב|א}}}}. עס גייט אבער נישט אן ביי טמא'נע באשעפענישן, וויבאלד זיי ווערן נישט מותר מיט [[שחיטה]], און אויך נישט ביי [[פיש]] און [[היישעריק]]{{הערה|{{תוספתא|תרומות|ט|ו}}}}, וויבאלד זיי דארפן נישט האבן קיין שחיטה{{הערה|{{רמב"ם|שחיטה|א|ג}}. זעט אבער {{בבלי|שבת|צ|ב}} אז מען טאר נישט עסן פון א לעבעדיגע היישעריק צוליב [[בל תשקצו]].}}. דער איסור גייט דעריבער אויך נישט אן ביי א [[בן פקועה]], וואס דארף אויך נישט גע'שחט'ן ווערן{{הערה|{{שלחן ערוך|יורה דעה|יג|מפרש=טורי זהב|סק=ג}}}}. | |||
עס איז פארהאן א מחלוקת ראשונים צי עס גייט אן דער איסור אבר מן החי ביי גלידער פון א לעבעדיגער מענטש{{הערה|{{שיתופתא|Minchat_Chinukh/452|מנחת חינוך, תנ"ב}}}}. טייל ראשונים האלטן אז וויבאלד עס ווערט נישט מותר נאכ'ן טויט, איז אבר מן החי נישט פעליג{{הערה|{{היברובוקס|2=שו"ת הרשב"א|3=1376|page=155|באנד=ח"א|לינק טעקסט=סימן שס"ד}}}}, אבער אנדערע ראשונים האלטן אז דער איסור גייט אן אויך ביי א מענטש{{הערה|{{בבלי|כתובות|ס|א|מפרש=ריטב"א}}}}. | |||
===דאס לעבן=== | |||
{{להשלים|עובר, אבר המדולדל}} | |||
עס איז פארהאן א מחלוקת תנאים איבער די שטאנד פון א לעבעדיגע בהמה. צי "בהמה בחייה לאברים עומדת", אז פונקט ווי נאכ'ן שחיטה, שטייט א בהמה פון געבוירן אָן, אויפ'ן ציל צו ווערן געשניטן אויף באזונדערע גלידער צום עסן; אדער "בהמה בחייה לאו לאברים עומדת", דאס הייסט, ווי לאנג זי איז נאך ביים לעבן ווערט זי נאכנישט באטראכט ווי אברים, נאר נאכ'ן פאקטיש אראפנעמען דערפון אן אבר. | |||
אין גמרא{{הערה|{{בבלי|חולין|קב|ב}}—{{בבלי|חולין|קג|א|אן=מסכת}}}} ווערט אויסגערעכנט צוויי אקטועלע מחלוקת'ן וואס קומען ארויס פון די צוויי קוק־ווינקלען: די ערשטע איז א מחלוקת ביי א מענטש וואס שלינגט איין א גאנצע לעבעדיגע באשעפעניש. [[רבי אלעזר ברבי שמעון]] האלט אז "לאברים עומדת", און דערפאר האט ער עובר געווען אויפ'ן איסור אבר מן החי. ווידער [[רבי יהודה הנשיא|רבי]], האלט אז "לאו לאברים עומדת", און מען איז נישט עובר דערויף. | |||
נאך א מחלוקת קומט ארויס, ווען איינער עסט אן אבר פון א באשעפעניש וואס איז [[טריפה]], וואס [[רבי יוחנן]] האלט אז מען איז עובר סיי אלס טריפה און סיי אלס אבר מן החי, און [[ריש לקיש]] האלט מען איז עובר נאר אויף טריפה. לויט איין ערקלערונג אין גמרא איז די מחלוקת אפהענגיג אין די וועג א לעבעדיגע באשעפעניש ווערט באטראכט. לויט רבי יוחנן איז זי "לאברים עומדת", און גראד ביים געבוירן ווערן, איז פעליג דערויף ביידע איסורים, טריפה און אבר מן החי; ווידער ריש לקיש האלט "לאו לאברים עומדת", און וויבאלד דער כלל לויטעט אז "[[אין איסור חל על איסור]]" איז דער איסור פון טריפה גלייך פעליג, אבער די איסור אבר מן החי האט געזאלט שפעטער צוקומען ביים אפרייסן די גליד. | |||
א טויטע באשעפעניש וואס ווארפט זיך נאך, אויב איז עס כשר גע'שחט'ן געווארן איז עס מותר געווארן מיט'ן שחיטה, און עס איז נישטא דערביי דער איסור אבר מן החי; אויב איז עס נישט כשר גע'שחט'ן געווארן איז א מחלוקת אין גמרא{{הערה|{{בבלי|חולין|קכא|ב}}}} צי עס הייסט נאך לעבעדיג און מען איז עובר אדער נישט{{קלאר אויס|ריכטיג?}}. | |||
{{ | |||
==חידוש== | ===חידוש=== | ||
{{להשלים}} | {{להשלים}} | ||
== | ==בני נח== | ||
{{להשלים|בעלי חיים, מפרכס, שיעור}} | |||
אבר מן החי איז פון די [[זיבן מצוות בני נח]]{{הערה|{{בבלי|סנהדרין|נו|א}}}}. פארהאן וואס לערנען דאס ארויס פון פסוק: אָכֹל תֹּאכֵל{{הערה|{{תנך|בראשית|ב|טז}}}}, נאר א זאך וואס שטייט צום עסן מעג מען עסן{{הערה|{{בבלי|סנהדרין|נו|ב}} ורש"י ד"ה אכול}}. לויט דעם איז מען שוין פארבאטן געווארן פון אבר מן החי זינט אדם הראשון; אנדערע לערנען דאס ארויס פונעם פסוק וואס איז געזאגט געווארן צו נח: אַךְ בָּשָׂר בְּנַפְשׁוֹ דָמוֹ לֹא תֹאכֵלוּ{{הערה|{{תנך|בראשית|ט|ד}}. {{בבלי|סנהדרין|נז|א}}; {{רמב"ם|מאכלות אסורות|ה|א}}}}. לויט דעם איז אבר מן החי נאר פארבאטן געווארן פון נח און ווייטער{{הערה|{{רמבם|מלכים|ט|א}}}}. | |||
==דרויסנדיגע לינקס== | |||
* {{מיקרופדיה}} | * {{מיקרופדיה}} | ||
* [http://www.daat.ac.il/encyclopedia/value.asp?id1=258 אבר מן החי] אויף "דעת" זייטל. | * [http://www.daat.ac.il/encyclopedia/value.asp?id1=258 אבר מן החי] אויף "דעת" זייטל. | ||
| שורה 41: | שורה 60: | ||
==רעפערענצן== | ==רעפערענצן== | ||
{{רעפערענצן}} | {{רעפערענצן}} | ||
{{תרי"ג מצוות}} | |||
{{שבע מצוות בני נח}} | {{שבע מצוות בני נח}} | ||
{{כשרות}} | {{כשרות}} | ||