אונטערשייד צווישן ווערסיעס פון "שופר בלאזן"

1,204 בייטן צוגעלייגט ,  פֿאַר 10 חדשים
ק
ק (החלפת טקסט – "רבי יצחק אבוהב" ב־"רבי יצחק אבוהב (מנורת המאור)")
ק ((diffedit))
(10 מיטלסטע ווערסיעס פון 2 באַניצער נישט געוויזן.)
שורה 1: שורה 1:
{{דעסקריפציע|בלאזן שופר, א מצוה אין דער תורה}}
{{דעסקריפציע|מצוה מן התורה צו הערן שופר בלאזן אין ראש השנה}}
{{דרעפט
{{דרעפט
| געענדיגט = יא
| געענדיגט = יא
}}
}}
{{סוגיא
{{מצוה אינפאקעסטל
| עשה/לאו = עשה
| שם = תקיעת שופר
| תמונה = Holy_smoke%3F.jpg
| תמונה = Holy_smoke%3F.jpg
| מצווים = זכרים
| תקופה = אלעמאל
| מקום = איבעראל
| בין = אדם למקום
| ספר המצוות = קע
| ספר החינוך = תה
| מקרא = {{תנ"ך|במדבר|כט|א}}
| מקרא = {{תנ"ך|במדבר|כט|א}}
| משנה = [[מסכת ראש השנה]], [[שית:Mishnah_Rosh_Hashanah/3|פרקים ג'-ד']]
| משנה = [[מסכת ראש השנה]], [[שית:Mishnah_Rosh_Hashanah/3|פרקים ג'-ד']]
| משנה תורה לרמב"ם = הלכות שופר וסוכה ולולב, [[שית:Mishneh Torah, Shofar, Sukkah and Lulav/1|פרקים א'-ג']]
| משנה תורה = הלכות שופר וסוכה ולולב, [[שית:Mishneh Torah, Shofar, Sukkah and Lulav/1|פרקים א'-ג']]
| שולחן ערוך = [[אורח חיים]], [[שית:Shulchan_Arukh,_Orach_Chayim/585|סימנים תקפ"ה-תקצ"ו]]
| שולחן ערוך = [[אורח חיים]], [[שית:Shulchan_Arukh,_Orach_Chayim/585|סימנים תקפ"ה-תקצ"ו]]
| ספרי מניין המצוות = {{ספר המצוות|עשה|קע}}{{ש}}{{ספר החינוך|תה}}
}}
}}
'''תקיעת שופר''' איז א [[מצות עשה]] פון די [[תרי"ג מצוות]], צו הערן [[שופר]] בלאזן אין [[ראש השנה]]. די [[תורה]] רופט אן די טאג פון ראש השנה {{הדגשה|יום תרועה|טאָג פון שאַלן}}{{הערה|{{תנ"ך|במדבר|כט|א}}}} און {{הדגשה|זכרון תרועה}}{{הערה|{{תנ"ך|ויקרא|כג|כד}}}}, און [[חז"ל]] האבן ארויס געלערנט פון דעם אז מען דארף בלאזן מיט א [[שופר]] אין דעם טאג.
'''תקיעת שופר''' איז א [[מצות עשה]] פון די [[תרי"ג מצוות]], צו הערן [[שופר]] בלאזן אין [[ראש השנה]]. די [[תורה]] רופט אן די טאג פון ראש השנה {{הדגשה|יום תרועה}}{{הערה|{{תנ"ך|במדבר|כט|א}}}} און {{הדגשה|זכרון תרועה}}{{הערה|{{תנ"ך|ויקרא|כג|כד}}}}, און [[חז"ל]] האבן ארויס געלערנט פון דעם אז מען דארף בלאזן מיט א [[שופר]] אין דעם טאג. דער שופר און די מצוה צו בלאזן דערמיט פארנעמען א ברייט ארט אין די [[הלכה]], [[אגדתא|אגדה]] און אידישע מחשבה.


אין [[בית המקדש]] האט מען געבלאזן דעם שופר ראש השנה צוזאמען מיט די [[חצוצרות]].
אין [[בית המקדש]] האט מען געבלאזן דעם שופר ראש השנה צוזאמען מיט די [[חצוצרות]]. א מענטש הערט געווענליך נישט צוויי קולות אויפאמאל, אבער צוליב די חביבות פון די מצוה פון שופר האט ער צוגעלייגט הארץ צו הערן ביידע; פארט האט מען געצויגן מיט'ן שופר א שיעור תקיעה נאך וואס די חצוצרות האבן געענדיגט, צו צייגן אז דער עיקר מצוה פון טאג איז דער שופר{{הערה|{{בבלי|ראש השנה|כז|א}}, לויט דער ריטב"א און ר"ן.}}.


== מקור==
== מקור==
אין [[פרשת פנחס]], איז דערמאנט ראש השנה ווי א טאג וואס מען בלאזט:
אין [[פרשת פנחס]], צווישן די מצוות פון די [[קרבן|קרבנות]] אין די [[ימים טובים]], ווערט ראש השנה דערמאנט אלס א טאג אין וואס מען בלאזט:
{{ציטוט|תוכן=וּבַחֹדֶשׁ הַשְּׁבִיעִי בְּאֶחָד לַחֹדֶשׁ מִקְרָא קֹדֶשׁ יִהְיֶה לָכֶם כָּל מְלֶאכֶת עֲבֹדָה לֹא תַעֲשׂוּ '''יוֹם תְּרוּעָה''' יִהְיֶה לָכֶם|מקור={{תנ"ך|במדבר|כט|א}}}}
{{ציטוט|תוכן=וּבַחֹדֶשׁ הַשְּׁבִיעִי בְּאֶחָד לַחֹדֶשׁ מִקְרָא קֹדֶשׁ יִהְיֶה לָכֶם כָּל מְלֶאכֶת עֲבֹדָה לֹא תַעֲשׂוּ '''יוֹם תְּרוּעָה''' יִהְיֶה לָכֶם|מקור={{תנ"ך|במדבר|כט|א}}}}
די תורה איז נישט מסביר וויאזוי מען איז מקיים די מצוה. אבער [[חז"ל]] האבן ארויס געלערנט אין א [[גזירה שווה]] פון יובל אז מען דארף בלאזן מיט א [[שופר]].
אין פסוק שטייט נישט ארויס אויף וועלכע אופן די תרועה ווערט אויסגעפירט. [[חז"ל]] האבן ארויס געלערנט אין א [[גזירה שוה]] פון [[יובל]] אז מען דארף בלאזן מיט א [[שופר]].


== טעמי המצוה ==
== טעמי המצוה ==
אין גמרא שטייט אז בלאזן שופר אין ראש השנה איז א גזירת הכתוב: "רחמנא אמר תקעו"{{הערה|שם=רהטזא|{{בבלי|ראש השנה|טז|א}}}}. פונדעסטוועגן ווערן געברענגט אין גמרא און אין די ראשונים א צאל טעמים און רמזים. אין גמרא איז מבואר אז מיט דעם טוט דער אויבערשטער געדענקען די אידן לטובה{{הערה|{{בבלי|ראש השנה|טז|א}}: "שיעלה זכרוניכם לפני לטובה ובמה בשופר"}}{{הערה|{{בבלי|ראש השנה|כו|א}}: "שופר… לזכרון הוא/קא אתי}} אין דעם טאג וואס איז א יום דין און א משפט, און בלאזן איז פעהיג אויף דעם ווי עס שטייט{{הערה|{{תנ"ך|במדבר|י|ט}}}}: "וַהֲרֵעֹתֶם בַּחֲצֹצְרֹת וְנִזְכַּרְתֶּם לִפְנֵי ה' אֱלֹקֵיכֶם{{הערה|רשב"ם און {{תנ"ך|ויקרא|כג|כד|מפרש=רמב"ן}}}}. אזוי אויך שטייט אין גמרא פארוואס מ'בלאזט מיט א שופר פון א ווידער, ווייל דער אויבערשטער זאגט: בלאזט פאר מיר מיט א שופר של איל כדי איך זאל ענק געדענקען דעם [[עקידת יצחק]] בן אברהם, און איך רעכן אויף ענק כאילו עקדתם עצמכם לפני{{הערה|שם=רהטזא}}. ווייטער שטייט אז מ'בלאזט זיצנדיג און דערנאך שטייענדיג "כדי לערבב השטן".
טראץ וואס די מצוה פון בלאזן שופר אין ראש השנה איז א [[גזירת הכתוב]]{{הערה|{{רמב"ם|תשובה|ג|ד}}}}, ווי די גמרא זאגט "רחמנא אמר תקעו"{{הערה|שם=רהטזא|{{בבלי|ראש השנה|טז|א}}}}, פונדעסטוועגן ווערן געברענגט אין גמרא און אין די ראשונים א צאל טעמים און רמזים.
 
אין גמרא איז מבואר אז מיט דעם טוט דער אויבערשטער געדענקען די אידן לטובה{{הערה|{{בבלי|ראש השנה|טז|א}}: "שיעלה זכרוניכם לפני לטובה ובמה בשופר"; {{בבלי|ראש השנה|כו|א}}: "שופר… לזכרון הוא/קא אתי.}}, ענליך צו די מצוה פון בלאזן מיט חצוצרות אין אן עת צרה וואו עס שטייט {{מנוקד|וַהֲרֵעֹתֶם בַּחֲצֹצְרֹת וְנִזְכַּרְתֶּם לִפְנֵי ה' אֱלֹקֵיכֶם}}{{הערה|{{תנ"ך|במדבר|י|ט}}}}, און דערמיט איז די תורה מרמז אז דער טאג איז א יום הדין און משפט{{הערה|רשב"ם און {{תנ"ך|ויקרא|כג|כד|מפרש=רמב"ן}}}}. אזוי אויך שטייט אין גמרא פארוואס מ'בלאזט מיט א שופר פון א ווידער, ווייל דער אויבערשטער זאגט: בלאזט פאר מיר מיט א שופר של איל כדי איך זאל ענק געדענקען דעם [[עקידת יצחק]] בן אברהם, און איך רעכן אויף ענק כאילו עקדתם עצמכם לפני{{הערה|שם=רהטזא}}. ווייטער שטייט אז מ'בלאזט זיצנדיג און דערנאך שטייענדיג "כדי לערבב השטן".


אין נאמען פון [[רב סעדיה גאון]] איז מפורסם א ליסטע פון צען טעמים אויף די מצוה{{הערה|געברענגט אין זיין נאמען, אין [[אבודרהם]], [[שית:Abudarham,_Rosh_HaShanah,_Blowing_the_Shofar/15|תקיעת שופר]]; אויך געברענגט דורך {{היברובוקס|[[רבי יצחק אבוהב (מנורת המאור)|רבי יצחק אבוהב]]|מנורת המאור|37509|נר ה, כלל ב, חלק א, פרק ה (סי' רצ"ד)|page=217}}}}:
אין נאמען פון [[רב סעדיה גאון]] איז מפורסם א ליסטע פון צען טעמים אויף די מצוה{{הערה|געברענגט אין זיין נאמען, אין [[אבודרהם]], [[שית:Abudarham,_Rosh_HaShanah,_Blowing_the_Shofar/15|תקיעת שופר]]; אויך געברענגט דורך {{היברובוקס|[[רבי יצחק אבוהב (מנורת המאור)|רבי יצחק אבוהב]]|מנורת המאור|37509|נר ה, כלל ב, חלק א, פרק ה (סי' רצ"ד)|page=217}}}}:
שורה 33: שורה 42:
# צו דערמאנען דער [[יום הדין]] הגדול והנורא, וואס דאן וועט זיין א שופר{{הערה|ווי עס שטייט: "קָרוֹב יוֹם־ה' הַגָּדוֹל קָרוֹב וּמַהֵר מְאֹד … יוֹם שׁוֹפָר וּתְרוּעָה. {{תנ"ך|צפניה|א|יד|}}.}}, און מיר זאלן מורא האבן.
# צו דערמאנען דער [[יום הדין]] הגדול והנורא, וואס דאן וועט זיין א שופר{{הערה|ווי עס שטייט: "קָרוֹב יוֹם־ה' הַגָּדוֹל קָרוֹב וּמַהֵר מְאֹד … יוֹם שׁוֹפָר וּתְרוּעָה. {{תנ"ך|צפניה|א|יד|}}.}}, און מיר זאלן מורא האבן.
# צו דערמאנען דעם צוקופטיגן [[קיבוץ גליות]], וואס וועט זיין מיט שופר בלאזן{{הערה|ווי עס שטייט: "וְהָיָה בַּיּוֹם הַהוּא יִתָּקַע בְּשׁוֹפָר גָּדוֹל וּבָאוּ הָאֹבְדִים בְּאֶרֶץ אַשּׁוּר. {{תנ"ך|ישעיה|כז|יג}}.}}און גליסטן דערצו.
# צו דערמאנען דעם צוקופטיגן [[קיבוץ גליות]], וואס וועט זיין מיט שופר בלאזן{{הערה|ווי עס שטייט: "וְהָיָה בַּיּוֹם הַהוּא יִתָּקַע בְּשׁוֹפָר גָּדוֹל וּבָאוּ הָאֹבְדִים בְּאֶרֶץ אַשּׁוּר. {{תנ"ך|ישעיה|כז|יג}}.}}און גליסטן דערצו.
# אונז צו דערמאנען "תחיית המתים" און גלייבן דערין, וואס עס שטייט דערביי: "כָּל יֹשְׁבֵי תֵבֵל וְשֹׁכְנֵי אָרֶץ כִּנְשֹׂא נֵס הָרִים תִּרְאוּ וְכִתְקֹעַ שׁוֹפָר תִּשְׁמָעוּ"{{הערה|{{תנ"ך|ישעיה|יח|ג}}}}.
# אונז צו דערמאנען "[[תחיית המתים]]" און גלייבן דערין, וואס עס שטייט דערביי: "כָּל יֹשְׁבֵי תֵבֵל וְשֹׁכְנֵי אָרֶץ כִּנְשֹׂא נֵס הָרִים תִּרְאוּ וְכִתְקֹעַ שׁוֹפָר תִּשְׁמָעוּ"{{הערה|{{תנ"ך|ישעיה|יח|ג}}}}.


== שופר ==
== שופר ==
שורה 71: שורה 80:
די סיבה וואס מען בלאזט ביי מוסף{{הערה|{{משנה|ראש השנה|ד|ז}}}} אפילו וואס געווענליך איז דא א ענין פון [[זריזין מקדימין למצוות]], איז ווייל ביי [[שעת השמד]] האבן די פיינט געמיינט אז בלאזן גלייך אינדערפרי איז א רוף צו א מרידה{{הערה|{{ירושלמי|ראש השנה|ד|ח}}, עס ווערט געברענגט אין {{בבלי|ראש השנה|לב|ב|מפרש=תוספות|ד"ה=בשעת}}}}<nowiki>., אדער ווייל די מלוכה האט גוזר געווען צו נישט בלאזן, און אגאנצן אינדערפרי האבן זיי אכטונג געגעבן זאל מען נישט בלאזן</nowiki>{{הערה|{{בבלי|ראש השנה|לב|ב|מפרש=רש"י|ד"ה=בשעת השמד}}}}, און דערפאר האבן [[חז"ל]] געהייסן צו בלאזן ביי מוסף און די תקנה איז געבליבן{{הערה|[[ריטב"א]] ראש השנה דף לב עמוד ב}}. נאך א טעם, כדי זאל מען ווערן געדענקט בשעת דעם בלאזן ווען מען איז פול מיט מצוות כרימון, וייל מען האט שוין געליינט [[קריאת שמע]] און געדאוונט און געליינט אין די תורה און דערפאר וועט מען זוכה זיין ביים דין{{הערה|{{ירושלמי|ראש השנה|ד|ח}} מדרש פסיקתא רבתי פיסקא מ}}.
די סיבה וואס מען בלאזט ביי מוסף{{הערה|{{משנה|ראש השנה|ד|ז}}}} אפילו וואס געווענליך איז דא א ענין פון [[זריזין מקדימין למצוות]], איז ווייל ביי [[שעת השמד]] האבן די פיינט געמיינט אז בלאזן גלייך אינדערפרי איז א רוף צו א מרידה{{הערה|{{ירושלמי|ראש השנה|ד|ח}}, עס ווערט געברענגט אין {{בבלי|ראש השנה|לב|ב|מפרש=תוספות|ד"ה=בשעת}}}}<nowiki>., אדער ווייל די מלוכה האט גוזר געווען צו נישט בלאזן, און אגאנצן אינדערפרי האבן זיי אכטונג געגעבן זאל מען נישט בלאזן</nowiki>{{הערה|{{בבלי|ראש השנה|לב|ב|מפרש=רש"י|ד"ה=בשעת השמד}}}}, און דערפאר האבן [[חז"ל]] געהייסן צו בלאזן ביי מוסף און די תקנה איז געבליבן{{הערה|[[ריטב"א]] ראש השנה דף לב עמוד ב}}. נאך א טעם, כדי זאל מען ווערן געדענקט בשעת דעם בלאזן ווען מען איז פול מיט מצוות כרימון, וייל מען האט שוין געליינט [[קריאת שמע]] און געדאוונט און געליינט אין די תורה און דערפאר וועט מען זוכה זיין ביים דין{{הערה|{{ירושלמי|ראש השנה|ד|ח}} מדרש פסיקתא רבתי פיסקא מ}}.


די [[גמרא]] איז מסביר אז די סיבה וואס מען בלאזט אזויפיל תקיעות איז כדי 'לערבב את ה[[שטן]]'{{הערה|{{בבלי|ראש השנה|טז|ב}}}}, און די מפרשים זענען מסביר אז דער אויבערשטער זעט ווי די אידן זענען מחבב די מצוות הערט ער זיך נישט איין צום שטן{{הערה|רש"י דארטן}} אדער צו מעורר זיין די זיכרון פון שופרו של [[משיח]] וואס דעמאלט וועט ווערן בטל דער שטן{{הערה|[[ספר הערוך]] וואס ווערט געברענגט אין תוספות}} אדער צו מכניע זיין דער [[יצר הרע]] אין הארץ וואס ווערט אנגערופן שטן{{הערה|{{בבלי|בבא בתרא|טז|א}}}} צו זיך מעורר זיין אויף [[תשובה]]{{הערה|ר"ן על הרי"ף דף ג עמוד א מדפי הרי"ף}}.
די [[גמרא]] איז מסביר אז די סיבה וואס מען בלאזט אזויפיל תקיעות איז כדי 'לערבב את ה[[שטן]]'{{הערה|{{בבלי|ראש השנה|טז|ב}}}}, און די מפרשים זענען מסביר אז דער אויבערשטער זעט ווי די אידן זענען מחבב די מצוות הערט ער זיך נישט איין צום שטן{{הערה|רש"י דארטן}} אדער צו מעורר זיין די זכרון פון שופרו של [[משיח]] וואס דעמאלט וועט ווערן בטל דער שטן{{הערה|[[ספר הערוך]] וואס ווערט געברענגט אין תוספות}} אדער צו מכניע זיין דער [[יצר הרע]] אין הארץ וואס ווערט אנגערופן שטן{{הערה|{{בבלי|בבא בתרא|טז|א}}}} צו זיך מעורר זיין אויף [[תשובה]]{{הערה|ר"ן על הרי"ף דף ג עמוד א מדפי הרי"ף}}.
נישטא קיין איסור פון [[בל תוסיף]] ווען מען מאכט איין מצווה אסאך מאל{{הערה|{{בבלי|ראש השנה|טז|ב|מפרש=תוספות|ד"ה=ותוקעים}}}}.
נישטא קיין איסור פון [[בל תוסיף]] ווען מען מאכט איין מצווה אסאך מאל{{הערה|{{בבלי|ראש השנה|טז|ב|מפרש=תוספות|ד"ה=ותוקעים}}}}.


שורה 143: שורה 152:
ביי די אשכנזים איז דא א נוסח פון א יהי רצון צו זאגן אימיטן די תקיעות. ביי אסאך מחזורים שטייט ביי די יהי רצון א נוסח "ישוע שר הפנים", וואס אנדערע זאגן אז דער צענזור האט דאס אריינגעשריבן און דאס איז נאך א סיבה לויט זיי צו נישט זאגן די יהי רצון{{הערה|זעט אין [[יביע אומר]] חלק א אורח חיים סימן לו סעיף קטן יח, און ביי די מאמר פון פרופ' [[דוד תמר]], "הערות לנוסח תפילות ופיוטים", '''[[שמעתין]]''' 107–108, עמוד 188–189.}}.
ביי די אשכנזים איז דא א נוסח פון א יהי רצון צו זאגן אימיטן די תקיעות. ביי אסאך מחזורים שטייט ביי די יהי רצון א נוסח "ישוע שר הפנים", וואס אנדערע זאגן אז דער צענזור האט דאס אריינגעשריבן און דאס איז נאך א סיבה לויט זיי צו נישט זאגן די יהי רצון{{הערה|זעט אין [[יביע אומר]] חלק א אורח חיים סימן לו סעיף קטן יח, און ביי די מאמר פון פרופ' [[דוד תמר]], "הערות לנוסח תפילות ופיוטים", '''[[שמעתין]]''' 107–108, עמוד 188–189.}}.


== דרויסנדע לינקס ==
== דרויסנדיגע לינקס ==
* {{אנצת}}
* {{אנצת}}
* {{אוצר הספרים היהודי|ערך/שופר|ערך 'שופר'|סופיקס=יא}}
* {{אוצר הספרים היהודי|ערך/שופר|ערך 'שופר'|סופיקס=יא}}
שורה 152: שורה 161:
{{רעפערענצן}}
{{רעפערענצן}}


{{תרי"ג מצוות}}
{{ראש השנה}}
{{ראש השנה}}