בדוקי עריכות אוטומטית, אינטערפעיס רעדאקטארן, אינטערפעיס אדמיניסטראַטאָרן, סיסאפן, מייבאים, מעדכנים, מייבא, אספקלריה רעדאקטארן
46,365
רעדאגירונגען
קיין רעדאגירונג באמערקונג
אין תקציר עריכה |
|||
| שורה 2: | שורה 2: | ||
'''אברהם אבא גלוסק''' ('''הלוסק'''; צווייטער העלפט פונעם [[18טער יארהונדערט|18טן יארהונדערט]]) איז געווען א [[השכלה]]-פיאנער. | '''אברהם אבא גלוסק''' ('''הלוסק'''; צווייטער העלפט פונעם [[18טער יארהונדערט|18טן יארהונדערט]]) איז געווען א [[השכלה]]-פיאנער. | ||
לויט איין מיינונג, איז ער געבוירן געווארן אין גלוסק ([[לובלינער וואיעוואדעשאפט]]), און לויט אַן אנדערער, אין שטעטל וואס טראגט דעם זעלבן נאמען אין דער [[מינסקער גובערניע|פּראווינץ פון מינסק]]. ער ווערט אויך אידענטיפיצירט מיטן "גלוסקער מגיד", וועמענס ווערק זענען פארברענט געווארן פאר אפיקורסות אויפן הויף פונעם ווילנער שול. | לויט איין מיינונג, איז ער געבוירן געווארן אין גלוסק ([[לובלינער וואיעוואדעשאפט]]){{הערה|[https://www.epaveldas.lt/preview?id=C1B0001347733-1872-Nr.9 אנאנימער שרייבער אין '''הכרמל''' ט (סיון תרל"ב)], 462}}, און לויט אַן אנדערער, אין שטעטל וואס טראגט דעם זעלבן נאמען אין דער [[מינסקער גובערניע|פּראווינץ פון מינסק]]. ער ווערט אויך אידענטיפיצירט מיטן "גלוסקער מגיד", וועמענס ווערק זענען פארברענט געווארן פאר אפיקורסות אויפן הויף פונעם ווילנער שול. | ||
גלוסק, וועלכער האט זיך ערווארבן א ברייטער קענטעניס פון [[פילאזאפיע]] און וועלטליכע בילדונג, האט פארלאזט זיין געבורט לאנד צו זוכן פרייע אידעען. נאך א לאנגער צייט, וואס ער האט ארומגעוואנדערט פון שטאט צו שטאט, האט ער דערגרייכט [[בערלין]], וואו ער האט באגעגנט [[משה מענדלסאן]]. ער איז אבער גע'רודפ'ט געווארן דורך די לאקאלע ארטאדאקסישע קרייזן און דער הויפט פון דער בערלינער געמיינדע האט געבעטן ביי די אויטאריטעטן אים ארויסצואווארפן פון שטאט מיטן אויסרייד אז ער האט נישט קיין וואוינרעכט. מענדלסאן, אבער, וועלכער האט געהאלטן גלוסק פאר א טיפער [[דענקער]], האט אים ערמעגליכט צו בלייבן. | גלוסק, וועלכער האט זיך ערווארבן א ברייטער קענטעניס פון [[פילאזאפיע]] און וועלטליכע בילדונג, האט פארלאזט זיין געבורט לאנד צו זוכן פרייע אידעען. נאך א לאנגער צייט, וואס ער האט ארומגעוואנדערט פון שטאט צו שטאט, האט ער דערגרייכט [[בערלין]], וואו ער האט באגעגנט [[משה מענדלסאן]]. ער איז אבער גע'רודפ'ט געווארן דורך די לאקאלע ארטאדאקסישע קרייזן און דער הויפט פון דער בערלינער געמיינדע האט געבעטן ביי די אויטאריטעטן אים ארויסצואווארפן פון שטאט מיטן אויסרייד אז ער האט נישט קיין וואוינרעכט. מענדלסאן, אבער, וועלכער האט געהאלטן גלוסק פאר א טיפער [[דענקער]], האט אים ערמעגליכט צו בלייבן. | ||
לויט מאיר לעטעריס האט רבי יעקב עמדין, אין איינע פון זיינע בריוון צו מענדלסאן, מרמז געווען אויף גלוסק שרייבנדיג: "שמעתי על מעלתו כי הוא מגדל כלב רע בתוך ביתו". לעטריס ציטירט אויך א פּאראדיע, וואס אבא האט זאל האבן אימפּראָוויזירט ווען ער איז אראפּגעווארפן געווארן די טרעפּ דורך [[רבי יעקב עמדין]] אין [[אלטאנע|אַלטאָנע]]{{הערה|{{עיתונות יהודית היסטורית|המגיד|MGD|מאיר לעטעריס|הצופה להמגיד|18770214|15|שנה כא, נו' 7}}}}. | |||
גלוסק האט געהערט וועגן [[ווילנער גאון]], אז ער איז נישט נאר גרויס אין לערנען, נאר אויך אין די וועלטליכע חכמות, און איז געקומען אים באזוכן. בעת'ן שמועס האט זיך ארויסגעכאפט ביים אורח א פראזע, אז דער גרויסער מפרש [[רש"י]] פלעגט נישט שטענדיג אויסטייטשן דעם פסוק לויטן פשט און אויך די בעלי-המדרש זענען נישט אויסן געווען אויסצוטייטשן לויטן דקדוק. איז דער גאון געווארן א פארציטערטער, אז ער האט געהערט אזא אפיקורסות, און האט תיכף אפגעהאקט דעם שמועס. וואס עס האט ווייטער פאסירט, דערציילט אבא הלוסק אין זיין בריוו צו מענדלסאנען: | גלוסק האט געהערט וועגן [[ווילנער גאון]], אז ער איז נישט נאר גרויס אין לערנען, נאר אויך אין די וועלטליכע חכמות, און איז געקומען אים באזוכן. בעת'ן שמועס האט זיך ארויסגעכאפט ביים אורח א פראזע, אז דער גרויסער מפרש [[רש"י]] פלעגט נישט שטענדיג אויסטייטשן דעם פסוק לויטן פשט און אויך די בעלי-המדרש זענען נישט אויסן געווען אויסצוטייטשן לויטן דקדוק. איז דער גאון געווארן א פארציטערטער, אז ער האט געהערט אזא אפיקורסות, און האט תיכף אפגעהאקט דעם שמועס. וואס עס האט ווייטער פאסירט, דערציילט אבא הלוסק אין זיין בריוו צו מענדלסאנען: | ||
| שורה 12: | שורה 14: | ||
==ביבליאגראפיע== | ==ביבליאגראפיע== | ||
*[https://www.epaveldas.lt/preview?id=C1B0001347733-1872-Nr.5 "מחשבות חרוץ: לקורות השכלת היהודים ברוססלאנד", ירחון '''הכרמל''' ד (תרל"ב)], 234-5 | *[https://www.epaveldas.lt/preview?id=C1B0001347733-1872-Nr.5 "מחשבות חרוץ: לקורות השכלת היהודים ברוססלאנד", ירחון '''הכרמל''' ד (שבט תרל"ב)], 234-5 | ||
*סטאַניסלאַווסקי, אין: [https://yi.hamichlol.org.il/w/index.php?title=File:Восход_1887_№_10-12.pdf&page=450 וואָשאָד, 12 (1887)], 122-8 {{לינקשפראך|RU}} | *סטאַניסלאַווסקי, אין: [https://yi.hamichlol.org.il/w/index.php?title=File:Восход_1887_№_10-12.pdf&page=450 וואָשאָד, 12 (1887)], 122-8 {{לינקשפראך|RU}} | ||
*א. קאהוט, [https://babel.hathitrust.org/cgi/pt?id=nnc1.1000227552&seq=69 מענדלסאן און זיין פאמיליע (1886)], 51—53 {{לינקשפראך|דייטש}} | *א. קאהוט, [https://babel.hathitrust.org/cgi/pt?id=nnc1.1000227552&seq=69 מענדלסאן און זיין פאמיליע (1886)], 51—53 {{לינקשפראך|דייטש}} | ||