אונטערשייד צווישן ווערסיעס פון "אורחות צדיקים"

132 בייטן צוגעלייגט ,  פֿאַר 11 חדשים
קיין רעדאגירונג באמערקונג
אין תקציר עריכה
אין תקציר עריכה
שורה 9: שורה 9:
| וויקיטעקסט = [[s:אורחות צדיקים|אורחות צדיקים]]
| וויקיטעקסט = [[s:אורחות צדיקים|אורחות צדיקים]]
}}
}}
'''אורחות צדיקים''' (אריגינעל '''ספר המדות''') איז א בארימטע [[מוסר]] ספר, וואס דער אידענטיטעט פונעם מחבר איז אומבאוואוסט, און איז פארפאסט געווארן אין די ערשטע 200 יאר פון אלף השישי (אין [[14טער יארהונדערט]]). דער הויפט נושא פונעם ספר'ס 28 שערים (פרקים) איז די עבודה פון תיקון המדות, וויאזוי דער מענטש זאל מתקן זיין אלע זיינע מדות אויפ'ן גלייכן און באלאנסירטן וועג, אלס א יסוד פון שמירת התורה והמצוות, און צום סוף זענען דא עטליכע שערים אויף יסודות'דיגע ענינים ווי לימוד התורה, יראת שמים און תשובה.
'''אורחות צדיקים''' (אריגינעל '''ספר המדות''') איז א בארימטע [[מוסר]] ספר, וואס דער אידענטיטעט פונעם מחבר איז אומבאוואוסט, און איז פארפאסט געווארן אין די ערשטע 200 יאר פון אלף השישי (אין צווייטן האלב תקופת ה[[ראשונים]]; [[14טער יארהונדערט]]). דער הויפט נושא פונעם ספר'ס 28 שערים (פרקים) איז די עבודה פון תיקון המדות, וויאזוי דער מענטש זאל מתקן זיין אלע זיינע מדות אויפ'ן גלייכן און באלאנסירטן וועג, אלס א יסוד פון שמירת התורה והמצוות, און צום סוף זענען דא עטליכע שערים אויף יסודות'דיגע ענינים ווי לימוד התורה, יראת שמים און תשובה.


==מחבר און צייט==
==מחבר און צייט==
שורה 21: שורה 21:
וויבאלד אורחות צדיקים פאלגט נאך אין פיל הינזיכטן דעם מהלך און יסודות פון [[חסידי אשכנז]], איז מעגליך אז דער מחבר האט בכוונה געהאלטן דעם ספר אנאנים, נאכפאלגנדיג דערמיט די הוראה פון [[רבי יהודה החסיד]] פון [[רעגענסבורג]] אין [[ספר חסידים]]{{הערה|ספר חסידים, [https://www.sefaria.org/Sefer_Chasidim.367.1 סי' שסז]}} (אויך ארויסגעגעבן אנאנים) אז שרייבער זאלן זיך נישט באקאנט מאכן אין זייערע ווערק, כדי זיך נישט צו שטאלצירן מיט זייערע דערגרייכונגען.
וויבאלד אורחות צדיקים פאלגט נאך אין פיל הינזיכטן דעם מהלך און יסודות פון [[חסידי אשכנז]], איז מעגליך אז דער מחבר האט בכוונה געהאלטן דעם ספר אנאנים, נאכפאלגנדיג דערמיט די הוראה פון [[רבי יהודה החסיד]] פון [[רעגענסבורג]] אין [[ספר חסידים]]{{הערה|ספר חסידים, [https://www.sefaria.org/Sefer_Chasidim.367.1 סי' שסז]}} (אויך ארויסגעגעבן אנאנים) אז שרייבער זאלן זיך נישט באקאנט מאכן אין זייערע ווערק, כדי זיך נישט צו שטאלצירן מיט זייערע דערגרייכונגען.


דער אריגינעלער טיטל איז נישט "אורחות צדיקים", וועלכע איז לכאורה געגעבן געווארן דורך דער ערשטער פארלאג (פּראג ה'שמ"א){{הערה|שם=פראג}}. אין די מאנוסקריפטן און די איזני אויסגאבע (ה'ש"ב) רופט זיך דער חיבור "ספר המדות"{{הערה|שם=איזנא}}, א נאמען וואס איז טראדיציאנעל געלייגט געווארן אויף ספרי מוסר, און וועלכע פּאסט אויך צום סטרוקטור פון דעם חיבור. אינעם אויספירליכן פאראגראף פון דער הקדמה דערקלערט ער "זה ספר מידות נכתב ונחתם בטבעת החכמה".
דער אריגינעלער טיטל איז נישט "אורחות צדיקים", וועלכע איז לכאורה געגעבן געווארן דורך דער ערשטער פארלאג (פּראג ה'שמ"א){{הערה|שם=פראג}}. אין די מאנוסקריפטן און די איזני אויסגאבע (ה'ש"ב) רופט זיך דער חיבור "ספר המדות"{{הערה|שם=איזנא}}, א נאמען וואס איז טראדיציאנעל געלייגט געווארן אויף ספרי מוסר, און וועלכע פּאסט אויך צום סטרוקטור און אינהאלט פונעם חיבור. אינעם אויספירליכן פאראגראף פון דער הקדמה דערקלערט דער מחבר "זה ספר מידות נכתב ונחתם בטבעת החכמה".


==געבוי און אינהאלט==
==געבוי און אינהאלט==
אורחות צדיקים איז אין גרויס טייל א צוזאמשטעל פון פריערדיגע מוסר ווערק, געוויסע וואס ער האט קאפּירט ווארט-ביי-ווארט, אן אנגענומענע זאך אין יענע צייטן. די סטרוקטור פונעם ספר שיינט צו זיין באזירט אויפ'ן ספר "תיקון מידות הנפש" פון [[רבי שלמה אבן גבירול]], וועלכע שטעלט אויס פּאָרן פון מדות (געווענליך קעגנזייטיג), און פון '[[מבחר הפנינים]]', אויך א חיבור צוגעשריבן צו אבן גבירול. אויך די שפּראך און סטיל איז בעיקר נאכגעמאכט דער מיטלאלטערליכע פילאזאפישער מוסר גאנג פון שפּאניע, שרייבנדיג צומאל כלליות'דיג און צעטיילט דאן יעדער טעמע אין אפטיילונגען און סוב-אפטיילונגען.
אורחות צדיקים איז אין גרויס טייל א צוזאמשטעל פון פריערדיגע מוסר ווערק, געוויסע וואס ער האט קאפּירט ווארט-ביי-ווארט זאגאר אָן אנגעבן א נאמען, אן אנגענומענע זאך אין יענע צייטן. די סטרוקטור פונעם ספר שיינט צו זיין באזירט אויפ'ן ספר "תיקון מידות הנפש" פון [[רבי שלמה אבן גבירול]], וועלכע שטעלט אויס פּאָרן פון מדות (געווענליך קעגנזייטיג), און פון '[[מבחר הפנינים]]', אויך א חיבור צוגעשריבן צו אבן גבירול. אויך די שפּראך און סטיל איז בעיקר נאכגעמאכט דער מיטלאלטערליכע פילאזאפישער מוסר גאנג פון שפּאניע, שרייבנדיג צומאל כלליות'דיג און צעטיילט דאן יעדער טעמע אין אפטיילונגען און סוב-אפטיילונגען.


דער לעצטער שער פון אורחות צדיקים שטיצט זיך אויספירליך אויף דעם באגריף פון [[רב סעדיה גאון]] וועגן דער געוואונטשענעם הארמאניע צווישן די פארשידענע מידות אין 'אמונות ודעות'. אויך זעט זיך אן דער איינפלוס פון די מוסר ווערק פונעם [[רמב"ם]] און דער מחבר ציטירט צומאל גאנצע שטיקלעך ווארט-ביי-ווארט. ער האט אויך קאפּירט טיילן פון 'מעלות המדות', א מוסר ספר פון [[רבי יחיאל בן יקותיאל]] עניו פון [[רוים]]. "[[חובות הלבבות]]" פון רבינו בחיי אבן פקודה, דאס קלאסישע מוסר ספר, איז איינע פון די הויפּט־קוועלער פון אורחות צדיקים, סיי אין אירע יסודות, סיי אין די פיל שפּריכווערטער און משלים, וואס דער מחבר האט דערפון ארויסגענומען. אורחות צדיקים האט, מער ווי יעדע אנדערע מיטלאלטערישע מוסר אפּהאנדלונג, גענוצט שפּריכווערטער און משלים פאר ערקלערונג. דער מחבר שפינט אויך אריין אין זיינע ווערטער שטיקלעך פונעם [[שערי תשובה]], און פון די שריפטן פון [[רבי יחיאל בן אורי|רבי יחיאל]], דער טאטע פון [[רא"ש]]{{הערה|שם=שמריה|{{אוצר החכמה|שמריה קאהן|ארחות צדיקים|610830|page=8|מבוא {{ענגליש}}}}}}.
דער לעצטער שער פון אורחות צדיקים שטיצט זיך אויספירליך אויף דעם באגריף פון [[רב סעדיה גאון]] וועגן דער געוואונטשענעם הארמאניע צווישן די פארשידענע מידות אין 'אמונות ודעות'. אויך זעט זיך אן דער איינפלוס פון די מוסר ווערק פונעם [[רמב"ם]] און דער מחבר ציטירט צומאל גאנצע שטיקלעך ווארט-ביי-ווארט. ער האט אויך קאפּירט טיילן פון 'מעלות המדות', א מוסר ספר פון [[רבי יחיאל בן יקותיאל]] עניו פון [[רוים]]. "[[חובות הלבבות]]" פון רבינו בחיי אבן פקודה, דאס קלאסישע מוסר ספר, איז איינע פון די הויפּט־קוועלער פון אורחות צדיקים, סיי אין אירע יסודות, סיי אין די פיל שפּריכווערטער און משלים, וואס דער מחבר האט דערפון ארויסגענומען. אורחות צדיקים האט, מער ווי יעדע אנדערע מיטלאלטערישע מוסר אפּהאנדלונג, גענוצט שפּריכווערטער און משלים פאר ערקלערונג. דער מחבר שפינט אויך אריין אין זיינע ווערטער שטיקלעך פונעם [[שערי תשובה]], און פון די שריפטן פון [[רבי יחיאל בן אורי|רבי יחיאל]], דער טאטע פון [[רא"ש]]{{הערה|שם=שמריה|{{אוצר החכמה|שמריה קאהן|ארחות צדיקים|610830|page=8|מבוא {{ענגליש}}}}}}.