אונטערשייד צווישן ווערסיעס פון "אורחות צדיקים"

156 בייטן צוגעלייגט ,  פֿאַר 11 חדשים
קיין רעדאגירונג באמערקונג
אין תקציר עריכה
אין תקציר עריכה
שורה 9: שורה 9:


==מחבר==
==מחבר==
"אורחות צדיקים" איז שטענדיג פארעפנטליכט געווארן אנאנים, און במשך די דורות זענען געשריבן געווארן פארשידענע שפעקולאציעס איבער דער אידענטיטעט פונעם מחבר. עס איז זיכער געשריבן געווארן שוין אין אלף השישי; דאס זעט מען פון די ווערטער פונעם מחבר וואו ער דערמאנט דעם ספר הרוקח, רבי אליעזר ממיץ, אבי העזרי, און דעם [[אור זרוע]]{{הערה|אורחות צדיקים, שער התורה: "וכן כל אחד ואחד עשה ספר לפי מה שראה ענייני הדור שהיה בו. וכן חיברו רבנים רבים פסקות, כגון: הרוקח, ורבי אליעזר ממיץ, ואבי העזרי, ואור זרוע."}} (די פיר מחברים זענען נפטר געווארן צווישן די יארן ד'תתק"פ–ה'י'). איין היסטארישער פאקט וואס ווערט ערווענט אינעם ספר, איז דער ארויסטרייבונג פון די אידן פון פראנקרייך אינעם 14טן יארהונדערט{{הערה|שער התורה: "עד שנתגלגל שנתגרשו מצרפת, אשר שם היו מחזיקים בתורה והיו לומדים בעסק גדול … אבל מיום שנתגרשו מצרפת נתמעט הלמוד מאוד מאוד"}}, עס איז אבער נישט קלאר וועלכע, פון די עטליכע גירושים פונעם [[14'טער יארהונדערט|14טן יארהונדערט]], ער מיינט.
"אורחות צדיקים" איז שטענדיג פארעפנטליכט געווארן אנאנים, און במשך די דורות זענען געשריבן געווארן פארשידענע שפעקולאציעס איבער דער אידענטיטעט פונעם מחבר. עס איז זיכער געשריבן געווארן שוין אין אלף השישי; דאס זעט מען פון די ווערטער פונעם מחבר וואו ער דערמאנט דעם ספר הרוקח, רבי אליעזר ממיץ, אבי העזרי, און דעם [[אור זרוע]]{{הערה|אורחות צדיקים, שער התורה: "וכן כל אחד ואחד עשה ספר לפי מה שראה ענייני הדור שהיה בו. וכן חיברו רבנים רבים פסקות, כגון: הרוקח, ורבי אליעזר ממיץ, ואבי העזרי, ואור זרוע."}} (די פיר מחברים זענען נפטר געווארן צווישן די יארן ד'תתק"פ–ה'י'). איין היסטארישער פאקט וואס ווערט ערווענט אינעם ספר, איז דער ארויסטרייבונג פון די אידן פון פראנקרייך{{הערה|שער התורה: "עד שנתגלגל שנתגרשו מצרפת, אשר שם היו מחזיקים בתורה והיו לומדים בעסק גדול … אבל מיום שנתגרשו מצרפת נתמעט הלמוד מאוד מאוד"}}, עס איז אבער נישט קלאר וועלכע, פון די עטליכע גירושים פונעם [[14'טער יארהונדערט|14טן יארהונדערט]], ער מיינט{{הערה|[[S:ויקיטקסט:ספר המידות (אורחות צדיקים)#דורו של המחבר ע"פ כתי"א|זעט דא אויף וויקיטעקסט]]}}.


ס'זענען געווען וואס האבן געוואלט מקדים זיין די זמן אויף צוויי דורות פארן רמב"ם{{הערה|אין איינס פון די אויפלאגעס איז געשטאנען בשם דעם סדר הדורות אז דער ספר ווערט אנגערופן "ספר המדות", וועם דער רמב"ם דערמאנט אין מסכת אבות און "כפי הנשמע המחברו הוא רביה דרביה דהרמב"ם"}}, אבער דער [[רבי חיים חזקיהו מדיני|שדי חמד]] וואונדערט זיך שוין דערויף{{הערה|שם=שדח}}. רבי [[הלל מקאלאמייע]] שרייבט אויף צוויי פלעצער אז דער ספר איז מיוחס צום [[רבינו יונה גירונדי|רבינו יונה]].
ס'זענען געווען וואס האבן געוואלט מקדים זיין די זמן המחבר אויף צוויי דורות פארן רמב"ם{{הערה|אין איינס פון די אויפלאגעס איז געשטאנען בשם דעם סדר הדורות אז דער ספר ווערט אנגערופן "ספר המדות", וועם דער רמב"ם דערמאנט אין מסכת אבות און "כפי הנשמע המחברו הוא רביה דרביה דהרמב"ם"}}, אבער דער [[רבי חיים חזקיהו מדיני|שדי חמד]] וואונדערט זיך שוין דערויף{{הערה|שם=שדח}}. רבי [[הלל מקאלאמייע]] שרייבט אויף צוויי פלעצער אז דער ספר איז מיוחס צום [[רבינו יונה גירונדי|רבינו יונה]]{{מקור}}.
 
עס איז אויך געווען א פארזוך צו אידענטיפיצירן דעם מחבר מיטן מאָראַליסט און פּאָלעמיקער, [[רבי יום טוב ליפמאן מילהויזן]], אבער די באהויפטונג שיינט אויך צו זיין אומבאגרינדעט{{הערה|שם=גידמאן|{{צ-בוך|מחבר=[[משה גידמאן]]|נאמען=געשיכטע דעס ערציאונגסוועזנס|עמ=223 און ווייטער|קישור=https://sammlungen.ub.uni-frankfurt.de/freimann/content/pageview/1040879|שפראך=דייטש}}}}.
כאָטש עס איז געווען א פארזוך צו אידענטיפיצירן דעם מחבר מיטן מאָראַליסט און פּאָלעמיקער, [[רבי יום טוב ליפמאן מילהויזן]], שיינט אבער די באהויפטונג צו זיין אומבאגרינדעט{{הערה|שם=גידמאן|{{צ-בוך|מחבר=[[משה גידמאן]]|נאמען=געשיכטע דעס ערציאונגסוועזנס|עמ=223 און ווייטער|קישור=https://sammlungen.ub.uni-frankfurt.de/freimann/content/pageview/1040879|שפראך=דייטש}}}}.


וויבאלד אורחות צדיקים אין פיל הינזיכטן פאלגט נאך דעם מהלך און יסודות פון [[חסידי אשכנז]], איז מעגליך אז דער מחבר האט בכוונה געהאלטן דעם ספר אנאנים, נאכפאלגנדיג דערמיט די הוראה פון [[רבי יהודה החסיד]] פון [[רעגענסבורג]] אין ספר חסידים (אויך ארויסגעגעבן אנאנים) אז שרייבער זאלן זיך נישט באקאנט מאכן אין זייערע ווערק, כדי זייערע יוצאי חלציהם זאלן זיך נישט שטאלצירן מיט זייער פאטער'ס דערגרייכונגען.
וויבאלד אורחות צדיקים אין פיל הינזיכטן פאלגט נאך דעם מהלך און יסודות פון [[חסידי אשכנז]], איז מעגליך אז דער מחבר האט בכוונה געהאלטן דעם ספר אנאנים, נאכפאלגנדיג דערמיט די הוראה פון [[רבי יהודה החסיד]] פון [[רעגענסבורג]] אין ספר חסידים (אויך ארויסגעגעבן אנאנים) אז שרייבער זאלן זיך נישט באקאנט מאכן אין זייערע ווערק, כדי זייערע יוצאי חלציהם זאלן זיך נישט שטאלצירן מיט זייער פאטער'ס דערגרייכונגען.