1,047
רעדאגירונגען
←פון די באקאנטע תירוצים: קעפל טויש
ק (←רעפערענצן) |
(←פון די באקאנטע תירוצים: קעפל טויש) |
||
| שורה 16: | שורה 16: | ||
פאלגנד איז א זאמלונג פון טייל פון די מער באקאנטע תירוצים, מיט די שקלא וטריא און פלפול ארום זיי. | פאלגנד איז א זאמלונג פון טייל פון די מער באקאנטע תירוצים, מיט די שקלא וטריא און פלפול ארום זיי. | ||
=== | === צעטיילט אויף אכט טיילן === | ||
דער בית יוסף ענטפערט אין איין תירוץ, אז מ'האט צעטיילט די אויל אין אכט טיילן און אנגעצונדן יעדן נאכט בלויז אן אכטל, און דאס האט געברענט בדרך נס א גאנצע נאכט. דער תירוץ ווערט אויך געברענגט אין תוספות הרא"ש{{הערה|שם=שבתכא|{{בבלי|שבת|כא|ב}}}}. | דער בית יוסף ענטפערט אין איין תירוץ, אז מ'האט צעטיילט די אויל אין אכט טיילן און אנגעצונדן יעדן נאכט בלויז אן אכטל, און דאס האט געברענט בדרך נס א גאנצע נאכט. דער תירוץ ווערט אויך געברענגט אין תוספות הרא"ש{{הערה|שם=שבתכא|{{בבלי|שבת|כא|ב}}}}. | ||
| שורה 25: | שורה 25: | ||
אנדערע תירוצים זענען אז זיי האבן געפלאנט צו צינדן בלויז איין ליכט יעדן נאכט, און זיי וואלטן יוצא געווען די הדלקה פון יענע ליכט ווייל די ליכט זענען נישט מעכב איינער דעם אנדערן{{הערה|כלי חמדה פרשת במדבר אות ה ד"ה ונראה}}; אדער אז זיי האבן געמאכט דינע קנויטן{{הערה|כלי חמדה פרשת וישב בשם דער חידושי הרי"ם. זעט אויך פנים יפות אויף שמות פרק כז פסוק כא}}. טייל זאגן אז זיי האבן זיך געמעגט פארלאזן אויף א נס נאך וואס זיי האבן בין אהין געזען פיל ניסים{{הערה|שיח יצחק (ווייס) סימן שכ"ו; מי מעין, שבת כא, ב; מי מרום שיחות על התורה, בראשית מאמר פח אות ב}}. | אנדערע תירוצים זענען אז זיי האבן געפלאנט צו צינדן בלויז איין ליכט יעדן נאכט, און זיי וואלטן יוצא געווען די הדלקה פון יענע ליכט ווייל די ליכט זענען נישט מעכב איינער דעם אנדערן{{הערה|כלי חמדה פרשת במדבר אות ה ד"ה ונראה}}; אדער אז זיי האבן געמאכט דינע קנויטן{{הערה|כלי חמדה פרשת וישב בשם דער חידושי הרי"ם. זעט אויך פנים יפות אויף שמות פרק כז פסוק כא}}. טייל זאגן אז זיי האבן זיך געמעגט פארלאזן אויף א נס נאך וואס זיי האבן בין אהין געזען פיל ניסים{{הערה|שיח יצחק (ווייס) סימן שכ"ו; מי מעין, שבת כא, ב; מי מרום שיחות על התורה, בראשית מאמר פח אות ב}}. | ||
=== | === קריגל זיך גלייך אנגעפילט === | ||
אינעם צווייטן תירוץ ענטפערט דער בית יוסף, אז באלד נאך מ'האט געענדיגט אנפילן די מנורה האט זיך די קריגל צוריק אנגעפילט בנס, און אזוי ענטפערן אויך די תוספות הרא"ש און דער [[נימוקי יוסף]]{{הערה|שם=שבתכא}}. | אינעם צווייטן תירוץ ענטפערט דער בית יוסף, אז באלד נאך מ'האט געענדיגט אנפילן די מנורה האט זיך די קריגל צוריק אנגעפילט בנס, און אזוי ענטפערן אויך די תוספות הרא"ש און דער [[נימוקי יוסף]]{{הערה|שם=שבתכא}}. | ||
| שורה 32: | שורה 32: | ||
רבי שלמה קלוגער ענטפערט אז דאס קריגל האט זיך אנגעפילט בשעת'ן גיסן די אויל, און מ'איז יעדן טאג געווען מסופק צי די מנורה ברענט פון אויל וואס איז פריער געווען, אדער אויף אויל פון א נס. און אלס ספק האלט מען אלע אכט טעג חנוכה{{הערה|חכמת שלמה סי' תר"ע}}. | רבי שלמה קלוגער ענטפערט אז דאס קריגל האט זיך אנגעפילט בשעת'ן גיסן די אויל, און מ'איז יעדן טאג געווען מסופק צי די מנורה ברענט פון אויל וואס איז פריער געווען, אדער אויף אויל פון א נס. און אלס ספק האלט מען אלע אכט טעג חנוכה{{הערה|חכמת שלמה סי' תר"ע}}. | ||
=== | === מנורה געבליבן פול === | ||
אינעם דריטן תירוץ ענטפערט דער בית יוסף אז מ'האט געטראפן די מנורה אינדערפרי אנגעפילט מיט אויל און עס האט נישט אויסגעברענט. אויך דער תירוץ ווערט געברענגט אין ראשונים{{הערה|ספר האשכול הלכות חנוכה ופורים סימן ו}}, און אויך אויף דעם תירוץ איז שווער דער אויבנדערמאנטע קשיא אז דער אכטער טאג איז נישט געווען א נס{{הערה|פרי חדש סימן תר"ע; ליקוטי חבר בן חיים דארט אויפ'ן ט"ז}}. | אינעם דריטן תירוץ ענטפערט דער בית יוסף אז מ'האט געטראפן די מנורה אינדערפרי אנגעפילט מיט אויל און עס האט נישט אויסגעברענט. אויך דער תירוץ ווערט געברענגט אין ראשונים{{הערה|ספר האשכול הלכות חנוכה ופורים סימן ו}}, און אויך אויף דעם תירוץ איז שווער דער אויבנדערמאנטע קשיא אז דער אכטער טאג איז נישט געווען א נס{{הערה|פרי חדש סימן תר"ע; ליקוטי חבר בן חיים דארט אויפ'ן ט"ז}}. | ||
| שורה 39: | שורה 39: | ||
אין טייל ראשונים און אחרונים שטייט ענליך צו דעם תירוץ, אבער אביסל אנדערש: זיי שרייבן אז יעדע נאכט האט אויסגעברענט בלויז אן אכטל, און די מנורה איז געבליבן אנגעפילט מיט די איבעריגע אויל וועלכע מ'האט אנגעצונדן די קומענדיגע נאכט{{הערה|{{בבלי|שבת|כא|ב|מפרש=תוספות הרא"ש}}; נימוקי יוסף דארט; אורחות חיים הלכות חנוכה; לבוש סימן תר"ע; מהר"ל אין ספר נר מצווה; פרי חדש דארט}}. | אין טייל ראשונים און אחרונים שטייט ענליך צו דעם תירוץ, אבער אביסל אנדערש: זיי שרייבן אז יעדע נאכט האט אויסגעברענט בלויז אן אכטל, און די מנורה איז געבליבן אנגעפילט מיט די איבעריגע אויל וועלכע מ'האט אנגעצונדן די קומענדיגע נאכט{{הערה|{{בבלי|שבת|כא|ב|מפרש=תוספות הרא"ש}}; נימוקי יוסף דארט; אורחות חיים הלכות חנוכה; לבוש סימן תר"ע; מהר"ל אין ספר נר מצווה; פרי חדש דארט}}. | ||
=== | === נישט געפינען אפילו פאר איין טאג === | ||
דער ראב"ד אין ספר האשכול{{הערה|ספר האשכול הלכות חנוכה ופורים סימן ו'}} ברענגט אלס א תירוץ די שאילתות{{הערה|שאילתא כו}} וועלכע איז גורס "ולא היה בו להדליק '''אפילו''' יום אחד" אנשטאט "ולא היה בו אלא להדליק יום אחד". געוויסע אחרונים מסביר דעם שאילתות אז דאס אויל איז געווען געאייגנט פאר מנחת חביתין, וועלכע דארף דריי לוג, בשעת די מנורה דארף דריי און א האלב לוג (א האלב לוג פאר זיבן ליכט){{הערה|זע די סוגיות אין {{בבלי|מנחות|פז|ב}}-{{בבלי|מנחות|פח|א|אן=מסכת}}.}}{{הערה|שו"ת פני אריה סימן מ'; שבת של מי שבת דף כא עמוד ב; מלא העומר סוף פרשת מקף}}. אנדערע זאגן אז די קריגל איז געווען אן אלטע און עס האט איינגעזאפט פון די אויל מיט דער צייט{{הערה|שאילות שלום אויפ'ן שאילתות דארט}}, אדער אז עס האט זיך אנגעזאמלט שמרים מיט דער צייט{{הערה|משנה שכיר חנוכה זייט קצג}}. | דער ראב"ד אין ספר האשכול{{הערה|ספר האשכול הלכות חנוכה ופורים סימן ו'}} ברענגט אלס א תירוץ די שאילתות{{הערה|שאילתא כו}} וועלכע איז גורס "ולא היה בו להדליק '''אפילו''' יום אחד" אנשטאט "ולא היה בו אלא להדליק יום אחד". געוויסע אחרונים מסביר דעם שאילתות אז דאס אויל איז געווען געאייגנט פאר מנחת חביתין, וועלכע דארף דריי לוג, בשעת די מנורה דארף דריי און א האלב לוג (א האלב לוג פאר זיבן ליכט){{הערה|זע די סוגיות אין {{בבלי|מנחות|פז|ב}}-{{בבלי|מנחות|פח|א|אן=מסכת}}.}}{{הערה|שו"ת פני אריה סימן מ'; שבת של מי שבת דף כא עמוד ב; מלא העומר סוף פרשת מקף}}. אנדערע זאגן אז די קריגל איז געווען אן אלטע און עס האט איינגעזאפט פון די אויל מיט דער צייט{{הערה|שאילות שלום אויפ'ן שאילתות דארט}}, אדער אז עס האט זיך אנגעזאמלט שמרים מיט דער צייט{{הערה|משנה שכיר חנוכה זייט קצג}}. | ||
| שורה 46: | שורה 46: | ||
פארהאן וואס ענטפערן ענליך צום די שאילתות אז עס איז נישט געווען גענוג אפילו פאר איין טאג, און געבן פארשידענע סיבות פארוואס יענעם נאכט האט מען געדארפט מער אויל ווי געווענליך. דער חתם סופר שרייבט אז מ'האט געצונדן די מנורה אין די עזרה אנשטאט אינעם היכל, וועלכער איז נאך געווען פול מיט עבודה זרה, און צוליב די ווינטן האט אויסגעפעלט מער אויל{{הערה|דרשות חתם סופר ח"א דף סז.}}. טייל זאגן אז די מנורה האט איינגעזאפט מער ווי די געווענליכע מנורה היות עס איז געווען א פרישע מנורה{{הערה|חידושי מהרצ"א אויף חנוכה}}, אדער וויבאלד מ'האט עס געמאכט מיט חרס כדי עס זאל נישט מקבל טומאה זיין פון אינדרויסן{{הערה|זע מהרש"א חולין דף נה עמוד א}}, און חרס זאפט איין{{הערה|{{שלחן ערוך|יורה דעה|צג|מפרש=טורי זהב|סק=א}}}}{{הערה|ייטב פנים אויף חנוכה; מאיר עיני חכמים ח"א סי' מד אות כא; ילקוט הגרשוני סי' תר"ע}}. | פארהאן וואס ענטפערן ענליך צום די שאילתות אז עס איז נישט געווען גענוג אפילו פאר איין טאג, און געבן פארשידענע סיבות פארוואס יענעם נאכט האט מען געדארפט מער אויל ווי געווענליך. דער חתם סופר שרייבט אז מ'האט געצונדן די מנורה אין די עזרה אנשטאט אינעם היכל, וועלכער איז נאך געווען פול מיט עבודה זרה, און צוליב די ווינטן האט אויסגעפעלט מער אויל{{הערה|דרשות חתם סופר ח"א דף סז.}}. טייל זאגן אז די מנורה האט איינגעזאפט מער ווי די געווענליכע מנורה היות עס איז געווען א פרישע מנורה{{הערה|חידושי מהרצ"א אויף חנוכה}}, אדער וויבאלד מ'האט עס געמאכט מיט חרס כדי עס זאל נישט מקבל טומאה זיין פון אינדרויסן{{הערה|זע מהרש"א חולין דף נה עמוד א}}, און חרס זאפט איין{{הערה|{{שלחן ערוך|יורה דעה|צג|מפרש=טורי זהב|סק=א}}}}{{הערה|ייטב פנים אויף חנוכה; מאיר עיני חכמים ח"א סי' מד אות כא; ילקוט הגרשוני סי' תר"ע}}. | ||
=== אביסל אויל | === מוז איבערבלייבן אביסל אויל === | ||
דער טורי זהב{{הערה|סימן תר"ע}} ענטפערט לויט די ווערטער פונעם זוהר אז דער באשעפער מאכט א נס צו פארמערן עפעס וואס עקזיסטירט שוין, אבער נישט צו באשאפן עפעס פון פריש. אלזא איז דער נס דעם ערשטן טאג געווען אז עס איז איבערגעבליבן פונעם אויל אויף וואס די ברכה זאל חל זיין. אויך אויף דעם תירוץ איז שווער וואס די אחרונים פרעגן אויף דעם בית יוספ'ס דריטן תירוץ אז די אויל וואלט געדארפט ווערן דשן. אויסער די תירוצים וואס מ'ענטפערט שוין אויפ'ן בית יוספ'ס תירוץ, זענען דא וואס טייטשן דעם ט"ז אז אביסל איז געבליבן אינעם קריגל אויך נאכ'ן אנפילן די מנורה, און אויף דעם האט חל געווען די ברכה{{הערה|דברי נחמיה אין השלמת שו"ע הרב סימן תר"ע}}. | דער טורי זהב{{הערה|סימן תר"ע}} ענטפערט לויט די ווערטער פונעם זוהר אז דער באשעפער מאכט א נס צו פארמערן עפעס וואס עקזיסטירט שוין, אבער נישט צו באשאפן עפעס פון פריש. אלזא איז דער נס דעם ערשטן טאג געווען אז עס איז איבערגעבליבן פונעם אויל אויף וואס די ברכה זאל חל זיין. אויך אויף דעם תירוץ איז שווער וואס די אחרונים פרעגן אויף דעם בית יוספ'ס דריטן תירוץ אז די אויל וואלט געדארפט ווערן דשן. אויסער די תירוצים וואס מ'ענטפערט שוין אויפ'ן בית יוספ'ס תירוץ, זענען דא וואס טייטשן דעם ט"ז אז אביסל איז געבליבן אינעם קריגל אויך נאכ'ן אנפילן די מנורה, און אויף דעם האט חל געווען די ברכה{{הערה|דברי נחמיה אין השלמת שו"ע הרב סימן תר"ע}}. | ||
| שורה 53: | שורה 53: | ||
טייל אחרונים זאגן ענליך צום ט"ז אז עס האט געמוזט בלייבן אביסל אויל, אבער געבן אן אנדערע טעם פארוואס. צי ווייל די אויל וואס קומט יש מאין וואלט נישט געווען "שמן זית זך"{{הערה|כלי חמדה פרשת ויקהל אות ח; שו"ת דברי ישראל ח"א סי' רג}}; אדער אז עס וואלט געווען הפקר און נישט הקדש{{הערה|שו"ת בית יצחק או"ח סי' קי}}, און אויך נישט פון תרומת הלשכה{{הערה|חידושי הרי"ם לחנוכה; שפת אמת ליקוטים זייט קעא}}, און אויך נישט מקודש אין א כלי שרת{{הערה|שו"ת ציץ אליעזר ח"י סי' לא אות ה}}; אדער ווייל מ'האט געדארפט מבטל זיין די אויל דורך "קמא קמא בטיל" נישט נהנה צו זיין פון מעשה ניסים{{הערה|ספר החיים סימן תר"ע}}. | טייל אחרונים זאגן ענליך צום ט"ז אז עס האט געמוזט בלייבן אביסל אויל, אבער געבן אן אנדערע טעם פארוואס. צי ווייל די אויל וואס קומט יש מאין וואלט נישט געווען "שמן זית זך"{{הערה|כלי חמדה פרשת ויקהל אות ח; שו"ת דברי ישראל ח"א סי' רג}}; אדער אז עס וואלט געווען הפקר און נישט הקדש{{הערה|שו"ת בית יצחק או"ח סי' קי}}, און אויך נישט פון תרומת הלשכה{{הערה|חידושי הרי"ם לחנוכה; שפת אמת ליקוטים זייט קעא}}, און אויך נישט מקודש אין א כלי שרת{{הערה|שו"ת ציץ אליעזר ח"י סי' לא אות ה}}; אדער ווייל מ'האט געדארפט מבטל זיין די אויל דורך "קמא קמא בטיל" נישט נהנה צו זיין פון מעשה ניסים{{הערה|ספר החיים סימן תר"ע}}. | ||
=== | === געברענט אכט טעג ברציפות === | ||
דער מגן אברהם אין זיין פירוש זית רענן אויף מדרש{{הערה|ילקוט שמעוני פרשת בהעלותך}} שרייבט אז די ליכט האבן געברענט אכט טעג ברציפות, ווען יעדן טאג האט אראפגעברענט אן אכטל פון די אויל. ער לייגט צו אז מ'האט עס נישט געמעגט אויסלעשן אינדערפרי, ווי דער דין איז אז מ'טאר נישט אויסלעשן א ליכט וואס ברענט. לויט דעם תירוץ איז נישט שווער וואס די אחרונים פרעגן אויף דעם בית יוספ'ס דריטן תירוץ אז די אויל ווערט 'דשן', די אויל ווערט דשן נאר אויב די ליכט לעשט זיך אויס; א ליכט וואס בלייבט ברענען איז זיין אויל נאך כשר צו נוצן ווייטער{{הערה|שפת אמת מנחות דף פח עמוד ב}}. דער חיד"א אין מחזיק ברכה איז אבער מדייק אז פון די לשון הברייתא איז משמע אז מ'האט אנגעצונדן אכט טעג, ווייל עס שטייט "והדליקו ממנו ח' ימים", נישט "והיה דולק והולך"{{הערה|מחזיק ברכה סימן תרע אות א}}. | דער מגן אברהם אין זיין פירוש זית רענן אויף מדרש{{הערה|ילקוט שמעוני פרשת בהעלותך}} שרייבט אז די ליכט האבן געברענט אכט טעג ברציפות, ווען יעדן טאג האט אראפגעברענט אן אכטל פון די אויל. ער לייגט צו אז מ'האט עס נישט געמעגט אויסלעשן אינדערפרי, ווי דער דין איז אז מ'טאר נישט אויסלעשן א ליכט וואס ברענט. לויט דעם תירוץ איז נישט שווער וואס די אחרונים פרעגן אויף דעם בית יוספ'ס דריטן תירוץ אז די אויל ווערט 'דשן', די אויל ווערט דשן נאר אויב די ליכט לעשט זיך אויס; א ליכט וואס בלייבט ברענען איז זיין אויל נאך כשר צו נוצן ווייטער{{הערה|שפת אמת מנחות דף פח עמוד ב}}. דער חיד"א אין מחזיק ברכה איז אבער מדייק אז פון די לשון הברייתא איז משמע אז מ'האט אנגעצונדן אכט טעג, ווייל עס שטייט "והדליקו ממנו ח' ימים", נישט "והיה דולק והולך"{{הערה|מחזיק ברכה סימן תרע אות א}}. | ||
| שורה 61: | שורה 61: | ||
טייל אחרונים פארענטפערן דעם בית יוספ'ס קשיא אז מ'האט צוגעלייגט א טאג אלס ספיקא דיומא{{הערה|דרשות חתם סופר לחנוכה, תולדות יעקב יוסף פרשת חנוכה}}. אבער אנדערע פרעגן דערויף פיל הארבע קשיות: אז חנוכה וואלט געדארפט זיין אכט טעג אנגעהויבן פון כ"ו כסלו ווען דער נס איז צוערשט געשען{{הערה|פרי מגדים תר"ע משבצות זהב סק"א}}, אז די מהדרין מן המהדרין וואלט געדארפט צינדן בלויז זיבן ליכט אויך דער אכטער טאג{{הערה|ערבי נחל סוף פרשת בראשית}}, און אז אין ארץ ישראל וואלט חנוכה געדארפט זיין בלויז זיבן טעג{{הערה|דרשות חתם סופר לחנוכה}}. | טייל אחרונים פארענטפערן דעם בית יוספ'ס קשיא אז מ'האט צוגעלייגט א טאג אלס ספיקא דיומא{{הערה|דרשות חתם סופר לחנוכה, תולדות יעקב יוסף פרשת חנוכה}}. אבער אנדערע פרעגן דערויף פיל הארבע קשיות: אז חנוכה וואלט געדארפט זיין אכט טעג אנגעהויבן פון כ"ו כסלו ווען דער נס איז צוערשט געשען{{הערה|פרי מגדים תר"ע משבצות זהב סק"א}}, אז די מהדרין מן המהדרין וואלט געדארפט צינדן בלויז זיבן ליכט אויך דער אכטער טאג{{הערה|ערבי נחל סוף פרשת בראשית}}, און אז אין ארץ ישראל וואלט חנוכה געדארפט זיין בלויז זיבן טעג{{הערה|דרשות חתם סופר לחנוכה}}. | ||
=== | === אלס נצחון מלחמה === | ||
דער מאירי ענטפערט אז דער ערשטע טאג איז געווען לזכר דער זיג ביי די שלאכטן קעגן די יוונים, און אזוי ענטפערן א גרויסע צאל אחרונים{{הערה|בינה לעתים דרוש יח; פרי חדש סימן תרע; חיי אדם כלל קנד ס"ב; העמק שאלה אויף שאילתות שאילתא כו אות כו; בת עין אויף עניני חנוכה; קדושת לוי עניני חנוכה; אמרי נועם סי' כט}}. דער עיקר שוועריגקייט צו דעם תירוץ איז אז אויב אזוי וואלט מען נישט געדארפט צינדן ליכט דער ערשטער טאג, נאר עס פייערן "בהלל והודאה"{{הערה|מעשה רוקח אויפ'ן רמב"ם הלכות חנוכה פרק ג}}. | דער מאירי ענטפערט אז דער ערשטע טאג איז געווען לזכר דער זיג ביי די שלאכטן קעגן די יוונים, און אזוי ענטפערן א גרויסע צאל אחרונים{{הערה|בינה לעתים דרוש יח; פרי חדש סימן תרע; חיי אדם כלל קנד ס"ב; העמק שאלה אויף שאילתות שאילתא כו אות כו; בת עין אויף עניני חנוכה; קדושת לוי עניני חנוכה; אמרי נועם סי' כט}}. דער עיקר שוועריגקייט צו דעם תירוץ איז אז אויב אזוי וואלט מען נישט געדארפט צינדן ליכט דער ערשטער טאג, נאר עס פייערן "בהלל והודאה"{{הערה|מעשה רוקח אויפ'ן רמב"ם הלכות חנוכה פרק ג}}. | ||
פארהאן וואס ברענגען א ראיה צו דער תירוץ פון דאס אז פרויען זענען מחויב אין נר חנוכה, און דער טעם איז וויבאלד זיי זענען אויך געווען ביים נס{{הערה|{{בבלי|שבת|כג|א}}}}, דהיינו אז זיי זענען געראטעוועט געווארן פון דער גזירה אז יעדע פרוי דארף זיין ביי א גענעראל ערשט. דערפאר איז מוכרח אז דער נס איז די מלחמה וואס האט מבטל געווען די גזירה{{הערה|שם=ראנח}}. פארהאן וואס ווענדן אפ די ראיה אז דער נס פון דער מנורה איז אויך וואס איז נוגע פאר גאנץ כלל ישראל, און אויך פאר פרויען{{הערה|זעט מנחת יצחק חלק ו סימן סד}}. | פארהאן וואס ברענגען א ראיה צו דער תירוץ פון דאס אז פרויען זענען מחויב אין נר חנוכה, און דער טעם איז וויבאלד זיי זענען אויך געווען ביים נס{{הערה|{{בבלי|שבת|כג|א}}}}, דהיינו אז זיי זענען געראטעוועט געווארן פון דער גזירה אז יעדע פרוי דארף זיין ביי א גענעראל ערשט. דערפאר איז מוכרח אז דער נס איז די מלחמה וואס האט מבטל געווען די גזירה{{הערה|שם=ראנח}}. פארהאן וואס ווענדן אפ די ראיה אז דער נס פון דער מנורה איז אויך וואס איז נוגע פאר גאנץ כלל ישראל, און אויך פאר פרויען{{הערה|זעט מנחת יצחק חלק ו סימן סד}}. | ||
=== | === פאר'ן נס פון טרעפן דאס קריגל === | ||
טייל ראשונים ענטפערן אז דער ערשטער טאג איז נקבע געווארן לזכר דעם נס פון טרעפן דעם קריגל, ווייל דאס אליין אז מ'האט געטראפן אויף א באהאלטענע ארט וואו די יוונים האבן נישט געקענט צוקומען איז אויך א נס{{הערה|{{בבלי|שבת|כא|ב|מפרש=מאירי}}. און אזוי ווערט געברענגט אין פילע אחרונים}}. | טייל ראשונים ענטפערן אז דער ערשטער טאג איז נקבע געווארן לזכר דעם נס פון טרעפן דעם קריגל, ווייל דאס אליין אז מ'האט געטראפן אויף א באהאלטענע ארט וואו די יוונים האבן נישט געקענט צוקומען איז אויך א נס{{הערה|{{בבלי|שבת|כא|ב|מפרש=מאירי}}. און אזוי ווערט געברענגט אין פילע אחרונים}}. | ||