מייבאים כמותיים, בדוקי עריכות אוטומטית, ביוראקראטן, אינטערפעיס רעדאקטארן, emailconfirmed, אינטערפעיס אדמיניסטראַטאָרן, מנטרים, סיסאפן, צוות טכני, מייבאים, מעדכנים, אספקלריה רעדאקטארן
102,362
רעדאגירונגען
ק
החלפת טקסט – "דרויסנדע" ב־"דרויסנדיגע"
אין תקציר עריכה |
ק (החלפת טקסט – "דרויסנדע" ב־"דרויסנדיגע") |
||
| (5 מיטלסטע ווערסיעס פון איין אנדער באַניצער נישט געוויזן.) | |||
| שורה 1: | שורה 1: | ||
{{דרעפט}}{{דעסקריפציע|אידישער געגנט אין לונד, שוועדן}}{{coord|55|41|53.98|N|13|11|37.78|E|region:SE|display=title}} | {{דרעפט}}{{דעסקריפציע|אידישער געגנט אין לונד, שוועדן}}{{coord|55|41|53.98|N|13|11|37.78|E|region:SE|display=title}} | ||
'''די נויט''' ([[שוועדיש]]: '''Nöden'''; אפיציעל: '''Nya Stan''', "נייע שטאָט") איז א געגנט אין דרום מזרח טייל פון דער [[שוועדן|שוועדישער]] שטאט [[לונד]]. עס איז געווען איינע פון די ארעמע געגנטן אין לונד{{הערה|1={{צ-בוך|נאמען=ואלה שמות: מחקרים באוצר השמות היהודיים|מו"ל=בר-אילן אוניווערזיטעט פרעסע|עמ=80|ISBN= | [[טעקע:Nöden, Lund.jpg|קליין|לינקס|די נויט אין 2009]] | ||
'''די נויט''' ([[שוועדיש]]: '''Nöden'''; אפיציעל: '''Nya Stan''', "נייע שטאָט") איז א געגנט אין דרום מזרח טייל פון דער [[שוועדן|שוועדישער]] שטאט [[לונד]]. עס איז געווען איינע פון די ארעמע געגנטן אין לונד{{הערה|1={{צ-בוך|נאמען=ואלה שמות: מחקרים באוצר השמות היהודיים|מו"ל=בר-אילן אוניווערזיטעט פרעסע|עמ=80|ISBN=9789652262677|קישור=https://www.google.com/books/edition/_/vVdmAAAAMAAJ?hl=en&gbpv=1&dq=n%C3%B6den+lund+shtetl&bsq=n%C3%B6den+lund+shtetl|שפראך=en}}|כיוון=ימין}}. די נויט האט אמאל אויך געהאט א גרויסע אידישע באפעלקערונג, א זעלטנהייט אין [[סקאנדינאוויע]]. | |||
==היסטאריע== | ==היסטאריע== | ||
ווען די שטאט'ס באפעלקערונג איז געוואקסן און ס'האט זיך אנגעהויבן א מאנגל אין דירות אין די [[1870ער|1870'ער יארן]], האט מען אנגעהויבן אנטוויקלען דעם געגנט, אריגינעל א פעלד, פאר הייזער. די געגנט איז געווען געצילט פאר ארבעטער-וואוינונגען, און מ'האט עס געזאלט פארקויפן "פאר אזא פרייז און מיט אזעלכע באצאלונג באדינגען אז ס'זאל זיין מעגליך פאר א ווייניגער פארמעגליכן, אונטערנעמערישן מענטש צו באקומען בוי-פלעצער פאר א ביליגן פרייז". מען דערקענט אז די גאסן אין די נויט זענען געפלאנט געווארן שפעטער ווי די גאסן אין שטאט-צענטער, ווייל די גאסן אין דער טייל פון שטאט זענען אויסגעשטעלט אין מער גלייכע [[ווינקל]]עך, רעלאטיוו צו דאס מער מיטל-אלטערליכע, אומרעגלמעסיגע גאסן-נעץ אין דעם רעשט פון שטאט-צענטער. | ווען די שטאט'ס באפעלקערונג איז געוואקסן און ס'האט זיך אנגעהויבן א מאנגל אין דירות אין די [[1870ער|1870'ער יארן]], האט מען אנגעהויבן אנטוויקלען דעם געגנט, אריגינעל א פעלד, פאר הייזער. די געגנט איז געווען געצילט פאר ארבעטער-וואוינונגען, און מ'האט עס געזאלט פארקויפן "פאר אזא פרייז און מיט אזעלכע באצאלונג באדינגען אז ס'זאל זיין מעגליך פאר א ווייניגער פארמעגליכן, אונטערנעמערישן מענטש צו באקומען בוי-פלעצער פאר א ביליגן פרייז". מען דערקענט אז די גאסן אין די נויט זענען געפלאנט געווארן שפעטער ווי די גאסן אין שטאט-צענטער, ווייל די גאסן אין דער טייל פון שטאט זענען אויסגעשטעלט אין מער גלייכע [[ווינקל]]עך, רעלאטיוו צו דאס מער מיטל-אלטערליכע, אומרעגלמעסיגע גאסן-נעץ אין דעם רעשט פון שטאט-צענטער. | ||
==אידישע אימיגראנטן== | ==אידישע אימיגראנטן== | ||
אריגינעל האט מען גערופן דעם שטאטטייל "די נייע שטאט", אבער מ'האט איר געגעבן דעם [[אידיש]]ן צונאמען "די נויט" צוליב דעם נידריגן לעבנס-סטאנדארט אין דער געגנט. מ'האט אויך גערופן די געגנט "יהודה", ווייל דארט איז געווען א גרויסע [[אידן|אידישע]] באפעלקערונג{{הערה|{{צ-בוך|נאמען=Nordisk kriminalkrönika 2000|מו"ל=Lindhardt og Ringhof|ISBN= | אריגינעל האט מען גערופן דעם שטאטטייל "די נייע שטאט", אבער מ'האט איר געגעבן דעם [[אידיש]]ן צונאמען "די נויט" צוליב דעם נידריגן לעבנס-סטאנדארט אין דער געגנט. מ'האט אויך גערופן די געגנט "יהודה", ווייל דארט איז געווען א גרויסע [[אידן|אידישע]] באפעלקערונג{{הערה|{{צ-בוך|נאמען=Nordisk kriminalkrönika 2000|מו"ל=Lindhardt og Ringhof|ISBN=9788711873472|קישור=https://www.google.com/books/edition/_/6NV1DwAAQBAJ?hl=en&gbpv=1&pg=PT27&dq=n%C3%B6den+lund+shtetl|שפראך=sv}}}}. ביים שפיץ האבן דארט געוואוינט ארום 400 אידן, ארום די יארן 1910–1914. מען האט דאן גערופן דעם געגנט דער "ירושלים פונעם צפון"{{מקור}}. די מערסטע פון זיי זענען געקומען פון [[רוסלאנד|רוסישן אימפעריע]], אריינגערעכנט פון [[ליטע]]{{הערה|שם=סווענסאן|Svensson, Anna. Nöden - en shtetl i Lund (1995)|כיוון=שמאל}}, אנטלויפנדיג פון די פאגראמען וואס האבן זיך פארשטארקט ארום 1870. עס זענען דערפאר געווען עטליכע הייזער אין די נויט וואס מ'האט געניצט אלס [[שול]]ן, צווישן זיי אויף פרעננעגאס און קליין דרום-גאס. די לעצטע וואס האט געדינט אלס שול איז געווען די אויף קליין דרום-גאס, וואס מ'האט אראפגעווארפן אין 1979{{הערה|{{צ-בוך|נאמען=Företagsamhetens Lund|מו"ל=Lindhardt og Ringhof|ISBN=9788711707142|קישור=https://www.google.com/books/edition/_/-ddRDwAAQBAJ?hl=en&gbpv=1&pg=PT70&dq=n%C3%B6den+lund+synagoga|שפראך=sv}}}}. אין דער געגנט איז אויך געווען א [[מקוה]]. רוב פון די אידן וואס האבן זיך באזעצט אין די נויט זענען געווען אויפ'ן וועג קיין [[דייטשלאנד]] און די [[פאראייניגטע שטאטן]], אזוי אז ווען מ'האט דורכגעפירט דעם אויסלענדער-צענזוס אין 1939, זענען געווען נאר ארום פופציג אידן אין לונד{{הערה|שם=סווענסאן}}. | ||
צו דעם געגנט האבן זיך געצויגן ארעמע מענטשן, ווי ניי-באזעצטע ארבעטער פון דארף און אידישע אימיגראנטן. אין די הייזער איז געווען ענג און שווער. גרויסע משפחות האבן געקענט וואוינען אויף א גאר קליינעם שטח, מ'האט געהאט געמיינזאמע בית-הכסא'ס אינדרויסן, נאר איין וואסער-קראן, און דערצו זענען געווען אסאך שרצים אין דער געגנט. | צו דעם געגנט האבן זיך געצויגן ארעמע מענטשן, ווי ניי-באזעצטע ארבעטער פון דארף און אידישע אימיגראנטן. אין די הייזער איז געווען ענג און שווער. גרויסע משפחות האבן געקענט וואוינען אויף א גאר קליינעם שטח, מ'האט געהאט געמיינזאמע בית-הכסא'ס אינדרויסן, נאר איין וואסער-קראן, און דערצו זענען געווען אסאך שרצים אין דער געגנט. | ||
| שורה 16: | שורה 16: | ||
== רעפערענצן == | == רעפערענצן == | ||
{{רעפערענצן|יישור=שמאל}} | {{רעפערענצן|יישור=שמאל}} | ||
{{ | |||
==דרויסנדיגע לינקס== | |||
* [https://bevaringsprogram.lund.se/wiki/Nya_stan Nya stan], Lunds bevaringsprogram {{לינקשפראך|sv}} | |||
[[קאַטעגאָריע:שוועדן]] | [[קאַטעגאָריע:שוועדן]] | ||
[[קאַטעגאָריע:אידישע ישובים אין אייראפע]] | [[קאַטעגאָריע:אידישע ישובים אין אייראפע]] | ||
[[קאַטעגאָריע:אויף ווייניג אדער קיין אנדערע וויקי|02]] | [[קאַטעגאָריע:אויף ווייניג אדער קיין אנדערע וויקי|02]] | ||
{{וויקי קרעדיט|sv|Nöden}} | |||