אונטערשייד צווישן ווערסיעס פון "רוי:יאזעף סטאלין"

פון המכלול
קפיצה לניווט קפיצה לחיפוש
 
ק (החלפת טקסט – "דרויסנדע" ב־"דרויסנדיגע")
 
(19 מיטלסטע ווערסיעס פון 6 באַניצער נישט געוויזן.)
שורה 1: שורה 1:
{{דעסקריפציע||ענגליש = leader of the Soviet Union from 1924 to 1953|העב=שליטה השני של ברית המועצות|דייטש=sowjetischer Diktator, Generalsekretär des ZK der KPdSU (1878–1953)|}}
{{אנפירער
{{אנפירער
| תפקיד1 = {{תפקיד מנהיג
| תפקיד1 = {{תפקיד מנהיג
|שם התפקיד=הערשער איבער [[ראטנפארבאנד]] (אלגעמיינער סעקרעטאר פון דער קאמוניסטישער פארטיי פון דער פֿסס״ר)
|שם התפקיד=הערשער איבער [[ראטנפארבאנד]] (אלגעמיינער סעקרעטאר פון דער קאמוניסטישער פארטיי פון דער פסס"ר)
|למניין=2
|למניין=2
|התחלת כהונה=[[1922]]
|התחלת כהונה=[[1922]]
שורה 8: שורה 9:
|הבא בתפקיד=[[געארגי מאלענקאוו]]
|הבא בתפקיד=[[געארגי מאלענקאוו]]
}}
}}
}}'''יאסיף וויסאריאנאוויטש סטאלין''' ({{שפראך-ru|Иосиф Виссарионович сталин}}) ([[כ"ב כסליו]] [[ה'תרל"ט]] ; [[18טן דעצעמבער]] [[1878]] אין [[גארי]], [[גרוזיע]] - [[י"ח אדר]] [[ה'תשי"ג]] ; [[5טן מערץ]] [[1953]]), געבוירן '''יאסעב בעסאַריאניס דזשע יוגאַשווילי''', איז געווען א גרוזישער פאליטיקער וואס איז געווארן דער צווייטער געוועלטיקער אויף דעם [[סאוועטן פארבאנד]] צווישן די יארן פון ארום [[ה'תרפ"ב]] ; [[1922]] ביז זיין שטארבן אין יאר [[ה'תשי"ג]] ; [[1953]]. ער האט איבערגענומען די פֿירערשאפֿט פונעם סאוועטן פֿארבאנד פון [[וולאדימיר לענין|וולאַדימיר לענין]]. זיין מאדע פון הערשאפט ווערט היינט גערופן [[סטאליניזם]].
}}'''יאסיף וויסאריאנאוויטש סטאלין''' ({{שפראך-ru|Иосиф Виссарионович сталин}}) ([[כ"ב כסליו]] [[ה'תרל"ט]] ; [[18טן דעצעמבער]] [[1878]] אין [[גארי]], [[גרוזיע]] - [[י"ח אדר]] [[ה'תשי"ג]] ; [[5טן מערץ]] [[1953]]), געבוירן '''יאסעב בעסאַריאניס דזשע יוגאַשווילי''', איז געווען א גרוזישער פאליטיקער וואס איז געווארן דער צווייטער געוועלטיקער אויף דעם [[סאוועטן פארבאנד]] צווישן די יארן פון ארום [[ה'תרפ"ב]] ; [[1922]] ביז זיין שטארבן אין יאר [[ה'תשי"ג]] ; [[1953]]. ער האט איבערגענומען די פירערשאפט פונעם סאוועטן פארבאנד פון [[וולאדימיר לענין|וולאַדימיר לענין]]. זיין מאדע פון הערשאפט ווערט היינט גערופן [[סטאליניזם]].


ער ווערט פארעכענט פון די גרעסטע [[מערדער]] אין דער מאדערנער וועלט, אינאיינעם מיט [[היטלער]], אונטער זיין רעזשים זענען געהרגט געווארן איבער צוואנציג [[מיליאן]] מענטשן.
ער ווערט פארעכענט פון די גרעסטע [[מערדער]] אין דער מאדערנער וועלט, אינאיינעם מיט [[היטלער]], אונטער זיין רעזשים זענען געהרגט געווארן איבער צוואנציג [[מיליאן]] מענטשן.
שורה 14: שורה 15:
ביז 1937 האט ער שוין געהאט פיר [[דאטשע]]ס, איינער נישט ווייט פון [[סאטשי]].
ביז 1937 האט ער שוין געהאט פיר [[דאטשע]]ס, איינער נישט ווייט פון [[סאטשי]].


סטאלין האט אינוואדירט פוילן אום 18טן סעפטעמבער 1939. דערנאך, ביי דער [[צווייטע וועלט-מלחמה|צווייטער וועלט־מלחמה]], האט ער געמאלדן נייטראלקייט, אבער האט אונטערגעחתמ׳עט א שלום־אָפמאַך מיט [[אדאלף היטלער]], פירער פון [[נאצי דייטשלאנד]]. ווען דייטשלאנד האט אינוואדירט דעם סאוועטן־פארבאנד האט סטאלין געפירט א בלוטיקע קריג. נאך דער מלחמה האט סטאלין גענומען קאנטראל פון גאנץ [[מזרח-אייראפע]], איינשליסנדיג דעם [[מזרח דייטשלאנד|מזרח טייל פון דייטשלאנד]], וואו ער האט אויפגעשטעלט א רייע מארקסיט־לעניניסטישע איין־פארטיי שטאַטן. אזוי האט ער למעשה געהערשט איבער גאנץ מזרח־אייראפע און האט געמאכט דעם סאוועטן־פארבאנד פאר א [[סופערמאכט]].
סטאלין האט אינוואדירט פוילן אום 18טן סעפטעמבער 1939. דערנאך, ביי דער [[צווייטע וועלט-מלחמה|צווייטער וועלט־מלחמה]], האט ער געמאלדן נייטראלקייט, אבער האט אונטערגעחתמ'עט א שלום־אָפמאַך מיט [[אדאלף היטלער]], פירער פון [[נאצי דייטשלאנד]]. ווען דייטשלאנד האט אינוואדירט דעם סאוועטן־פארבאנד האט סטאלין געפירט א בלוטיקע קריג. נאך דער מלחמה האט סטאלין גענומען קאנטראל פון גאנץ [[מזרח-אייראפע]], איינשליסנדיג דעם [[מזרח דייטשלאנד|מזרח טייל פון דייטשלאנד]], וואו ער האט אויפגעשטעלט א רייע מארקסיט־לעניניסטישע איין־פארטיי שטאַטן. אזוי האט ער למעשה געהערשט איבער גאנץ מזרח־אייראפע און האט געמאכט דעם סאוועטן־פארבאנד פאר א [[סופערמאכט]].


== נאמען ==
== נאמען ==
שורה 24: שורה 25:


== יונגע יארן ==
== יונגע יארן ==
'''יאסעב וויסאריאנאוויטש סטאלין''' איז געבוירן געווארן אין א קליין הויז פון איין שטוב אין גארי, [[גרוזיע]]. זיין פאטער האט געארבעט מאכן אום פאררעכטן [[שיך]].<ref name="bbc">{{cite web|url=http://www.bbc.co.uk/history/historic_figures/stalin_joseph.shtml|title=Joseph Stalin (1879 - 1953)|accessdate=2009-02-01|format=|work=Historic Figures}}</ref> זיין פאטער איז אפֿט געווען שיכור און פלעג פאַטשן זיין ווייב און זיין זון, ביז ער איז געשטארבן אין א געראנגל אין 1890. ווען יאסעב איז געווען יונג האט ער געכאפט [[פאקן]]. דאס האט אים איבערגעלאזט מיט שראַמען אויפֿן פָנים. שפעטער האט ער געהייסן ״פֿארבעסערן״ אלע פֿאטאגראַפֿיעס זיינע צו באהאלטן די שראמען.<ref name="pb">{{cite book|last=Blundell|first=Nigel|title=A Pictorial History of Joseph Stalin|publisher=Promotional Reprint Company Ltd.|date=1996|location=London|page=|isbn=1856483266}}</ref> זיין לינקער ארעם איז געווען קערצער פון דעם רעכטן ארעם צוליב אן אקצידענט ווען א פֿאַעטאן האט אים געשטויסן. אין 1888 האט ער אנגעהויבן לערנען אין דער גארי קירכע־שולע, וואו ער איז געווען א געלונגערנער סטודענט. אין אויגוסט 1894 איז סטאלין געווארן א סטודענט אין דעם [[גלח|גלחים]] [[סעמינאר]] אין טיפֿליס (היינט [[טביליסי]]).<ref>{{Cite web|url=https://www.pbs.org/redfiles/bios/all_bio_joseph_stalin.htm|title=Biography: Joseph Stalin|work=pbs.org|accessdate=18טן נאוועמבער 2010}}</ref> ער איז ווייטער געווען א גוטער סטודענט, אבער ווען ער איז געווארן עלטער האט ער געהאט ווייניגער אינטערעס אין ווערן א גלח און האט געמאלדן אז ער איז אן אטעאיסט. צוזאמען מיט אנדערע חברים אין סעמינאר האט ער אנגעהויבן ליינען ביכער וואס זענען פארבאטן, כולל ״דאס קאפיטאל״ פון [[קארל מארקס]]. אין 1898 איז ער געווארן א מיטגליד אין דער מארקסיטישער גרופע מעזאם דאסי (״דריטע גרופע״), א גרוזינישע מארקסיסטישע גרופע. אין אפריל 1899 האט ער פארלאזט דעם סעמינאר אויף אייביג.<ref name="pb" />
'''יאסעב וויסאריאנאוויטש סטאלין''' איז געבוירן געווארן אין א קליין הויז פון איין שטוב אין גארי, [[גרוזיע]]. זיין פאטער האט געארבעט מאכן אום פאררעכטן [[שיך]].<ref name="bbc">{{cite web|url=http://www.bbc.co.uk/history/historic_figures/stalin_joseph.shtml|title=Joseph Stalin (1879 - 1953)|accessdate=2009-02-01|format=|work=Historic Figures}}</ref> זיין פאטער איז אפט געווען שיכור און פלעג פאַטשן זיין ווייב און זיין זון, ביז ער איז געשטארבן אין א געראנגל אין 1890. ווען יאסעב איז געווען יונג האט ער געכאפט [[פאקן]]. דאס האט אים איבערגעלאזט מיט שראַמען אויפן פָנים. שפעטער האט ער געהייסן "פארבעסערן" אלע פאטאגראַפיעס זיינע צו באהאלטן די שראמען.<ref name="pb">{{cite book|last=Blundell|first=Nigel|title=A Pictorial History of Joseph Stalin|publisher=Promotional Reprint Company Ltd.|date=1996|location=London|page=|isbn=1856483266}}</ref> זיין לינקער ארעם איז געווען קערצער פון דעם רעכטן ארעם צוליב אן עקסידענט ווען א פאַעטאן האט אים געשטויסן. אין 1888 האט ער אנגעהויבן לערנען אין דער גארי קירכע־שולע, וואו ער איז געווען א געלונגערנער סטודענט. אין אויגוסט 1894 איז סטאלין געווארן א סטודענט אין דעם [[גלח|גלחים]] [[סעמינאר]] אין טיפליס (היינט [[טביליסי]]).<ref>{{Cite web|url=https://www.pbs.org/redfiles/bios/all_bio_joseph_stalin.htm|title=Biography: Joseph Stalin|work=pbs.org|accessdate=18טן נאוועמבער 2010}}</ref> ער איז ווייטער געווען א גוטער סטודענט, אבער ווען ער איז געווארן עלטער האט ער געהאט ווייניגער אינטערעס אין ווערן א גלח און האט געמאלדן אז ער איז אן אטעאיסט. צוזאמען מיט אנדערע חברים אין סעמינאר האט ער אנגעהויבן ליינען ביכער וואס זענען פארבאטן, כולל "דאס קאפיטאל" פון [[קארל מארקס]]. אין 1898 איז ער געווארן א מיטגליד אין דער מארקסיטישער גרופע מעזאם דאסי ("דריטע גרופע"), א גרוזינישע מארקסיסטישע גרופע. אין אפריל 1899 האט ער פארלאזט דעם סעמינאר אויף אייביג.<ref name="pb" />


== רעוואלוציאנער ==
== רעוואלוציאנער ==
נאך ווען ער האט פארלאזט דעם סעמינאר אין 1899 האט ער באקומען א שטעלע ביים טיפֿליס פיזיק־אינסטיטוט.<ref name="pb" /> ער האט זיך מיטגעטיילט מיט גרופעס וואס זענען געווען אינטערעסירט אנהייבן א [[רעוואלוציע]] כדי אראפווארפן דעם [[צאר]] און איינפירן א רעפובליקאנישער רעגירונג. די פאליציי האבן געמאכט אן אבלאַווע אויף זיין הויז 1901 ווען זיי האבן געזוכט נאך מענשטן וואס האבן אנטקעגנגעשטעלט קעגן דער רעגירונג. סטאלין איז אנטלאפן און האט זיך באהאלאטן כדי די פאליציי זאלן אים נישט קענען טרעפֿן. ער האט ארגאַניזירט א קעגן־רעגירונג פראטעסט דעם [[ערשטער מיי|ערשטן מיי]] 1901, ווען 3000 מענטשן האבן געקענט די אויטאריטעטן.{{sfnm|1a1=Conquest|1y=1991|1p=28|2a1=Montefiore|2y=2007|2p=82|3a1=Kotkin|3y=2014|3p=50}} אין נאוועמבער 1901, האט מען אים געוויילט צום טיפֿליסער קאמיטעט פון דער רוסישער סאציאל־דעמאקראטישער ארבעבס־פארטיי (RSDLP), א מארקסיסטישע פארטיי געגרינדעט אין 1898.{{sfnm|1a1=Deutscher|1y=1966|1p=63|2a1=Rieber|2y=2005|2pp=37–38|3a1=Montefiore|3y=2007|3pp=87–88}}
נאך ווען ער האט פארלאזט דעם סעמינאר אין 1899 האט ער באקומען א שטעלע ביים טיפליס פיזיק־אינסטיטוט.<ref name="pb" /> ער האט זיך מיטגעטיילט מיט גרופעס וואס זענען געווען אינטערעסירט אנהייבן א [[רעוואלוציע]] כדי אראפווארפן דעם [[צאר]] און איינפירן א רעפובליקאנישער רעגירונג. די פאליציי האבן געמאכט אן אבלאַווע אויף זיין הויז 1901 ווען זיי האבן געזוכט נאך מענשטן וואס האבן אנטקעגנגעשטעלט קעגן דער רעגירונג. סטאלין איז אנטלאפן און האט זיך באהאלאטן כדי די פאליציי זאלן אים נישט קענען טרעפן. ער האט ארגאַניזירט א קעגן־רעגירונג פראטעסט דעם [[ערשטער מיי|ערשטן מאי]] 1901, ווען 3000 מענטשן האבן געקענט די אויטאריטעטן.{{sfnm|1a1=Conquest|1y=1991|1p=28|2a1=Montefiore|2y=2007|2p=82|3a1=Kotkin|3y=2014|3p=50}} אין נאוועמבער 1901, האט מען אים געוויילט צום טיפליסער קאמיטעט פון דער רוסישער סאציאל־דעמאקראטישער ארבעבס־פארטיי (RSDLP), א מארקסיסטישע פארטיי געגרינדעט אין 1898.{{sfnm|1a1=Deutscher|1y=1966|1p=63|2a1=Rieber|2y=2005|2pp=37–38|3a1=Montefiore|3y=2007|3pp=87–88}}


== עסן און לאנדווירטשאפט ==
== עסן און לאנדווירטשאפט ==
סטאלין האט איינגעפירט קאלעקטיוויזאציע פון די פארמס, ד״ה די רעגירונג האט צוגענומען דאס לאנד פון די אלע אייגנטימער פון די פארמס און האט געמאכט פון זיי גרויסע פארמס וואס האבן געהערט צו דער רעגירונג. די קאמוניסטישע באאמטער האבן געהייסן די פארמערס ארבעטן אין די נייע פארמס און איבערגעבן די גארער פראדוקציע צו דער רעגירונג.
סטאלין האט איינגעפירט קאלעקטיוויזאציע פון די פארמס, ד"ה די רעגירונג האט צוגענומען דאס לאנד פון די אלע אייגנטימער פון די פארמס און האט געמאכט פון זיי גרויסע פארמס וואס האבן געהערט צו דער רעגירונג. די קאמוניסטישע באאמטער האבן געהייסן די פארמערס ארבעטן אין די נייע פארמס און איבערגעבן די גארער פראדוקציע צו דער רעגירונג.


קאלעקטיוויזאציע האט נישט געטויגט.<ref name="bunker">{{cite book|last=Koontz|first=Terri|author2=Mark Sidwell, S.M. Bunker|title=World Studies|publisher=Bob Jones University Press|location=Greenville, South Carolina 29614|page=|isbn=1-59166-431-4}}</ref> אין די יארן {{ר|רעכטס=יא}}1932–33 איז געווען א הונגער ווען מיליאנען מענטשן זענען געשטארבן. אזוי ווי מ׳האט נישט באצאלט די פֿארמערס גענוג געלט, און סיי ווי אלץ וואס זיי האבן געוואקסן האט די מדינה גענומען, האבן זיי נישט אריינגעלייגט קיין כוחות צו פארבעסערן זייער ארבעט. דאס בעסטע פֿארמען האט געארבעט אויף די גאר קליינע פֿארמס וואס מ׳האט געגעבן צו די פויערן צו וואקסן וואס זיי האבן אליין געווארלט; אויף די קליינע פֿארמס האט מען געלאזט די פויערים האלטן וואס איז געוואקסן דארט. אין יאר 1938 זענען די טיילן פונעם לאנד געווען  4% פון סאוועטישע פארמען.<ref name="bunker" /> דארט אבער האט געוואקסן 20% פון די ערדפראדוקטן.<ref name="bunker" />
קאלעקטיוויזאציע האט נישט געטויגט.<ref name="bunker">{{cite book|last=Koontz|first=Terri|author2=Mark Sidwell, S.M. Bunker|title=World Studies|publisher=Bob Jones University Press|location=Greenville, South Carolina 29614|page=|isbn=1-59166-431-4}}</ref> אין די יארן {{ר|רעכטס=יא}}1932–33 איז געווען א הונגער ווען מיליאנען מענטשן זענען געשטארבן. אזוי ווי מ'האט נישט באצאלט די פארמערס גענוג געלט, און סיי ווי אלץ וואס זיי האבן געוואקסן האט די מדינה גענומען, האבן זיי נישט אריינגעלייגט קיין כוחות צו פארבעסערן זייער ארבעט. דאס בעסטע פארמען האט געארבעט אויף די גאר קליינע פארמס וואס מ'האט געגעבן צו די פויערן צו וואקסן וואס זיי האבן אליין געווארלט; אויף די קליינע פארמס האט מען געלאזט די פויערים האלטן וואס איז געוואקסן דארט. אין יאר 1938 זענען די טיילן פונעם לאנד געווען  4% פון סאוויעטישע פארמען.<ref name="bunker" /> דארט אבער האט געוואקסן 20% פון די ערדפראדוקטן.<ref name="bunker" />


אין די יארן 1947–1946 האט פאסירט  א צווייטער גרויסער הונגער אינעם ראטנפארבאנד, צוליב א [[טרוקעניש]], פֿארעגערט דורך דער פֿארוויסטונג דורך דער צווייטער וועלט-מלחמה . דאָס תבואה־גערעטעניש אין 1946 איז געווען אינגאנצן 39.6 מיליאן טאן – קוים  40% פֿונעם געטראג אין 1940.
אין די יארן 1947–1946 האט פאסירט  א צווייטער גרויסער הונגער אינעם ראטנפארבאנד, צוליב א [[טרוקעניש]], פארעגערט דורך דער פארוויסטונג דורך דער צווייטער וועלט-מלחמה . דאָס תבואה־גערעטעניש אין 1946 איז געווען אינגאנצן 39.6 מיליאן טאן – קוים  40% פונעם געטראג אין 1940.


== מאסן הינריכטונגען ==
== מאסן הינריכטונגען ==
כדי פטור צו ווערן פון זיינע קעגנער, וועמען ער האט אנגערופן ״שונאים פון דער ארבערטער־קלאס״, האט סטאלין איינגערפירט די ״גרויסע רייניקונג״. ער האט אריינגעלייגט אין טורמע מער ווי א מיליאן מענטשן, און נישט ווייניגער ווי 700,000 האט מען הינריכטעט צווישן די יארן 1934 און 1939.<ref name="Kh">Khlevniuk, Oleg V. 2015. ''Stalin: New Biography of a Dictator''. Translated by Nora Seligman Favorov. New Haven and London: Yale University Press. ISBN 978-0-300-16388-9.</ref>  
כדי פטור צו ווערן פון זיינע קעגנער, וועמען ער האט אנגערופן "שונאים פון דער ארבערטער־קלאס", האט סטאלין איינגערפירט די "גרויסע רייניגונג". ער האט אריינגעלייגט אין טורמע מער ווי א מיליאן מענטשן, און נישט ווייניגער ווי 700,000 האט מען הינריכטעט צווישן די יארן 1934 און 1939.<ref name="Kh">Khlevniuk, Oleg V. 2015. ''Stalin: New Biography of a Dictator''. Translated by Nora Seligman Favorov. New Haven and London: Yale University Press. ISBN 978-0-300-16388-9.</ref>  


צווישן די וואס מען האט הינריכטעט זענען געווען מערסטע פון די גענעראלן אין דער [[רויטע ארמיי|רויטער ארמיי]], וואס סטאלין האט געהאלטן זיי פאר א סטראשונג קיין זיין הערשאפט. דאס האט שטארק אפגעשוואכט די מיליטער אין די ערשטע מאנאטן פון דער ווערמאכט׳ס אפֿענסיוו קעגן דעם ראטנפארבאנד אין 1941.<ref name="Kh" />
צווישן די וואס מען האט הינריכטעט זענען געווען מערסטע פון די גענעראלן אין דער [[רויטע ארמיי|רויטער ארמיי]], וואס סטאלין האט געהאלטן זיי פאר א סטראשונג קיין זיין הערשאפט. דאס האט שטארק אפגעשוואכט די מיליטער אין די ערשטע מאנאטן פון דער ווערמאכט'ס אפענסיוו קעגן דעם ראטנפארבאנד אין 1941.<ref name="Kh" />


== צווייטע וועלט־מלחמה ==
== צווייטע וועלט־מלחמה ==
שורה 46: שורה 47:
{{רעפליסטע}}
{{רעפליסטע}}


==וועבלינקען==
==דרויסנדיגע לינקס==
*[https://archive.org/search.php?query=creator-alt-script%3A%22%D7%A1%D7%98%D7%90%D7%9C%D7%99%D7%9F%2C+%D7%99%22 ביכער אויף יידיש]
*[https://archive.org/search.php?query=creator-alt-script%3A%22%D7%A1%D7%98%D7%90%D7%9C%D7%99%D7%9F%2C+%D7%99%22 ביכער אויף יידיש]


{{גרונטסארטיר:סטאלין}}
{{גרונטסארטיר:סטאלין}}
{{פאליטיקער-שטומף}}
{{שטומף|פאליטיקער}}


[[קאַטעגאָריע:רוסישע פאליטיקער]]
[[קאַטעגאָריע:רוסישע פאליטיקער]]
[[קאַטעגאָריע:צווייטע וועלט מלחמה רעגירער]]
[[קאַטעגאָריע:צווייטע וועלט מלחמה רעגירער]]
[[קאַטעגאָריע:ראטנפארבאנד]]
[[קאַטעגאָריע:ראטנפארבאנד]]
[[קאַטעגאָריע:קאמוניסטן]]
[[קאַטעגאָריע:קאמוניסטן]]
[[קאַטעגאָריע:דיקטאטארן]]
[[קאַטעגאָריע:דיקטאטארן]]
[[קאטעגאריע:אויף יידיש]]
{{קרד/ויקי/יידיש}}
[[he:יוסיף סטלין]]
[[קאַטעגאָריע:לענין-ארדן באערטע]]

יעצטיגע רעוויזיע זינט 10:19, 8 יולי 2024

יאזעף סטאלין
2'טער הערשער איבער ראטנפארבאנד (אלגעמיינער סעקרעטאר פון דער קאמוניסטישער פארטיי פון דער פסס"ר)
19221953

יאסיף וויסאריאנאוויטש סטאלין (רוסיש: Иосиф Виссарионович сталин) (כ"ב כסליו ה'תרל"ט ; 18טן דעצעמבער 1878 אין גארי, גרוזיע - י"ח אדר ה'תשי"ג ; 5טן מערץ 1953), געבוירן יאסעב בעסאַריאניס דזשע יוגאַשווילי, איז געווען א גרוזישער פאליטיקער וואס איז געווארן דער צווייטער געוועלטיקער אויף דעם סאוועטן פארבאנד צווישן די יארן פון ארום ה'תרפ"ב ; 1922 ביז זיין שטארבן אין יאר ה'תשי"ג ; 1953. ער האט איבערגענומען די פירערשאפט פונעם סאוועטן פארבאנד פון וולאַדימיר לענין. זיין מאדע פון הערשאפט ווערט היינט גערופן סטאליניזם.

ער ווערט פארעכענט פון די גרעסטע מערדער אין דער מאדערנער וועלט, אינאיינעם מיט היטלער, אונטער זיין רעזשים זענען געהרגט געווארן איבער צוואנציג מיליאן מענטשן.

ביז 1937 האט ער שוין געהאט פיר דאטשעס, איינער נישט ווייט פון סאטשי.

סטאלין האט אינוואדירט פוילן אום 18טן סעפטעמבער 1939. דערנאך, ביי דער צווייטער וועלט־מלחמה, האט ער געמאלדן נייטראלקייט, אבער האט אונטערגעחתמ'עט א שלום־אָפמאַך מיט אדאלף היטלער, פירער פון נאצי דייטשלאנד. ווען דייטשלאנד האט אינוואדירט דעם סאוועטן־פארבאנד האט סטאלין געפירט א בלוטיקע קריג. נאך דער מלחמה האט סטאלין גענומען קאנטראל פון גאנץ מזרח-אייראפע, איינשליסנדיג דעם מזרח טייל פון דייטשלאנד, וואו ער האט אויפגעשטעלט א רייע מארקסיט־לעניניסטישע איין־פארטיי שטאַטן. אזוי האט ער למעשה געהערשט איבער גאנץ מזרח־אייראפע און האט געמאכט דעם סאוועטן־פארבאנד פאר א סופערמאכט.

נאמען

סטאלין איז געבוירן געווארן יאסעב בעסאַריאניס דזשע יוגהאַשווילי אדער יאסיף דזשוגהאַשווילי. ער האט אנגעהויבן ניצן דעם נאמען "סטאַלין" אין 1912.

  • אויף רוסיש: Ио́сиф Виссарио́нович Ста́лин - יאסיף וויסאַריאנאוויטש סטאַלין; געבוירן Джугашвили - דזשוגאַשווילי.
  • אויף גרוזיניש: იოსებ ბესარიონის ძე ჯუღაშვილიი - יאסעב דזשוגהאַשווילי
  • יאזעף סטאלין

יונגע יארן

יאסעב וויסאריאנאוויטש סטאלין איז געבוירן געווארן אין א קליין הויז פון איין שטוב אין גארי, גרוזיע. זיין פאטער האט געארבעט מאכן אום פאררעכטן שיך.[1] זיין פאטער איז אפט געווען שיכור און פלעג פאַטשן זיין ווייב און זיין זון, ביז ער איז געשטארבן אין א געראנגל אין 1890. ווען יאסעב איז געווען יונג האט ער געכאפט פאקן. דאס האט אים איבערגעלאזט מיט שראַמען אויפן פָנים. שפעטער האט ער געהייסן "פארבעסערן" אלע פאטאגראַפיעס זיינע צו באהאלטן די שראמען.[2] זיין לינקער ארעם איז געווען קערצער פון דעם רעכטן ארעם צוליב אן עקסידענט ווען א פאַעטאן האט אים געשטויסן. אין 1888 האט ער אנגעהויבן לערנען אין דער גארי קירכע־שולע, וואו ער איז געווען א געלונגערנער סטודענט. אין אויגוסט 1894 איז סטאלין געווארן א סטודענט אין דעם גלחים סעמינאר אין טיפליס (היינט טביליסי).[3] ער איז ווייטער געווען א גוטער סטודענט, אבער ווען ער איז געווארן עלטער האט ער געהאט ווייניגער אינטערעס אין ווערן א גלח און האט געמאלדן אז ער איז אן אטעאיסט. צוזאמען מיט אנדערע חברים אין סעמינאר האט ער אנגעהויבן ליינען ביכער וואס זענען פארבאטן, כולל "דאס קאפיטאל" פון קארל מארקס. אין 1898 איז ער געווארן א מיטגליד אין דער מארקסיטישער גרופע מעזאם דאסי ("דריטע גרופע"), א גרוזינישע מארקסיסטישע גרופע. אין אפריל 1899 האט ער פארלאזט דעם סעמינאר אויף אייביג.[2]

רעוואלוציאנער

נאך ווען ער האט פארלאזט דעם סעמינאר אין 1899 האט ער באקומען א שטעלע ביים טיפליס פיזיק־אינסטיטוט.[2] ער האט זיך מיטגעטיילט מיט גרופעס וואס זענען געווען אינטערעסירט אנהייבן א רעוואלוציע כדי אראפווארפן דעם צאר און איינפירן א רעפובליקאנישער רעגירונג. די פאליציי האבן געמאכט אן אבלאַווע אויף זיין הויז 1901 ווען זיי האבן געזוכט נאך מענשטן וואס האבן אנטקעגנגעשטעלט קעגן דער רעגירונג. סטאלין איז אנטלאפן און האט זיך באהאלאטן כדי די פאליציי זאלן אים נישט קענען טרעפן. ער האט ארגאַניזירט א קעגן־רעגירונג פראטעסט דעם ערשטן מאי 1901, ווען 3000 מענטשן האבן געקענט די אויטאריטעטן.[4] אין נאוועמבער 1901, האט מען אים געוויילט צום טיפליסער קאמיטעט פון דער רוסישער סאציאל־דעמאקראטישער ארבעבס־פארטיי (RSDLP), א מארקסיסטישע פארטיי געגרינדעט אין 1898.[5]

עסן און לאנדווירטשאפט

סטאלין האט איינגעפירט קאלעקטיוויזאציע פון די פארמס, ד"ה די רעגירונג האט צוגענומען דאס לאנד פון די אלע אייגנטימער פון די פארמס און האט געמאכט פון זיי גרויסע פארמס וואס האבן געהערט צו דער רעגירונג. די קאמוניסטישע באאמטער האבן געהייסן די פארמערס ארבעטן אין די נייע פארמס און איבערגעבן די גארער פראדוקציע צו דער רעגירונג.

קאלעקטיוויזאציע האט נישט געטויגט.[6] אין די יארן ‎1932–33 איז געווען א הונגער ווען מיליאנען מענטשן זענען געשטארבן. אזוי ווי מ'האט נישט באצאלט די פארמערס גענוג געלט, און סיי ווי אלץ וואס זיי האבן געוואקסן האט די מדינה גענומען, האבן זיי נישט אריינגעלייגט קיין כוחות צו פארבעסערן זייער ארבעט. דאס בעסטע פארמען האט געארבעט אויף די גאר קליינע פארמס וואס מ'האט געגעבן צו די פויערן צו וואקסן וואס זיי האבן אליין געווארלט; אויף די קליינע פארמס האט מען געלאזט די פויערים האלטן וואס איז געוואקסן דארט. אין יאר 1938 זענען די טיילן פונעם לאנד געווען 4% פון סאוויעטישע פארמען.[6] דארט אבער האט געוואקסן 20% פון די ערדפראדוקטן.[6]

אין די יארן 1947–1946 האט פאסירט א צווייטער גרויסער הונגער אינעם ראטנפארבאנד, צוליב א טרוקעניש, פארעגערט דורך דער פארוויסטונג דורך דער צווייטער וועלט-מלחמה . דאָס תבואה־גערעטעניש אין 1946 איז געווען אינגאנצן 39.6 מיליאן טאן – קוים 40% פונעם געטראג אין 1940.

מאסן הינריכטונגען

כדי פטור צו ווערן פון זיינע קעגנער, וועמען ער האט אנגערופן "שונאים פון דער ארבערטער־קלאס", האט סטאלין איינגערפירט די "גרויסע רייניגונג". ער האט אריינגעלייגט אין טורמע מער ווי א מיליאן מענטשן, און נישט ווייניגער ווי 700,000 האט מען הינריכטעט צווישן די יארן 1934 און 1939.[7]

צווישן די וואס מען האט הינריכטעט זענען געווען מערסטע פון די גענעראלן אין דער רויטער ארמיי, וואס סטאלין האט געהאלטן זיי פאר א סטראשונג קיין זיין הערשאפט. דאס האט שטארק אפגעשוואכט די מיליטער אין די ערשטע מאנאטן פון דער ווערמאכט'ס אפענסיוו קעגן דעם ראטנפארבאנד אין 1941.[7]

צווייטע וועלט־מלחמה

רעפערענצן

  1. "Joseph Stalin (1879 - 1953)". Historic Figures. Retrieved 2009-02-01.
  2. 2.0 2.1 2.2 Blundell, Nigel (1996). A Pictorial History of Joseph Stalin. London: Promotional Reprint Company Ltd. ISBN 1856483266.
  3. "Biography: Joseph Stalin". pbs.org. Retrieved 18טן נאוועמבער 2010. {{cite web}}: Check date values in: |accessdate= (help)
  4. Conquest 1991, p. 28; Montefiore 2007, p. 82; Kotkin 2014, p. 50.
  5. Deutscher 1966, p. 63; Rieber 2005, pp. 37–38; Montefiore 2007, pp. 87–88.
  6. 6.0 6.1 6.2 Koontz, Terri; Mark Sidwell, S.M. Bunker. World Studies. Greenville, South Carolina 29614: Bob Jones University Press. ISBN 1-59166-431-4.{{cite book}}: CS1 maint: location (link)
  7. 7.0 7.1 Khlevniuk, Oleg V. 2015. Stalin: New Biography of a Dictator. Translated by Nora Seligman Favorov. New Haven and London: Yale University Press. ISBN 978-0-300-16388-9.

דרויסנדיגע לינקס


Crystal Clear app Login Manager.svg דער ארטיקל בנוגע פאליטיקער איז א שטומף. איר זענט געלאדנט עס צו פארברייטערן.

דאס איז נישט קיין המכלול ארטיקל, בלויז עפעס וואס ליגט דא ביז עס וועט ערזעצט ווערן מיט בעסערס. שרייבט עס איבער!