מייבאים כמותיים, בדוקי עריכות אוטומטית, ביוראקראטן, אינטערפעיס רעדאקטארן, emailconfirmed, אינטערפעיס אדמיניסטראַטאָרן, מנטרים, סיסאפן, צוות טכני, מייבאים, מעדכנים, אספקלריה רעדאקטארן
102,362
רעדאגירונגען
ק
החלפת טקסט – "דרויסנדע" ב־"דרויסנדיגע"
(←הגיית הביטוי: רעדאגירונג) |
ק (החלפת טקסט – "דרויסנדע" ב־"דרויסנדיגע") |
||
| (31 מיטלסטע ווערסיעס פון 4 באַניצער נישט געוויזן.) | |||
| שורה 1: | שורה 1: | ||
[[ | {{דעסקריפציע|אויסרוף ביים ענדיגן א ספר פון חמשה חומשי תורה}} | ||
'''חֲזַק חֲזַק וְנִתְחַזֵּק''' (אדער '''וְנִתְחַזַּק''') איז | [[טעקע:חזק ספר בראשית.jpg|280px|ממוזער|שמאל|דער לעצטער זייטל אין חומש בראשית. מערקט אז נאכן לעצטן פסוק שטייט דאס ווארט 'חזק'.]] | ||
'''חֲזַק חֲזַק וְנִתְחַזֵּק''' (אדער '''וְנִתְחַזַּק''') איז אן אויסרוף וואס די [[אשכנזים]] פירן זיך אויסצורופן ווען מען ענדיגט ליינען די לעצטע פרשה פון יעדע ספר פון די [[חמשה חומשי תורה]]. אן ענליכע מנהג איז אנגענומען אויך אין א טייל [[ספרדים|ספרד'ישע]] קהילות. | |||
אין א [[שבת]] וואס די [[פרשת השבוע]] איז די לעצטע | אין א [[שבת]] וואס די [[פרשת השבוע]] איז די לעצטע סדרה פונעם חוּמש, (צום ביישפיל [[פרשת ויחי]] אין [[ספר בראשית]]), איז איינגעפירט אז פארן ליינען דעם לעצטן [[פסוק]] פון די פרשה, שטעלט זיך דער קהל אויף, און נאך וואס דער [[בעל קורא]] ענדיגט ליינען דעם פסוק זאגט דער גאנצער קהל די ווערטער "חזק חזק ונתחזק!". דערנאך זאגט דער בעל קורא איבער "חזק חזק ונתחזק". דאס איז א וואונטש פארן [[עליה|עולה לתורה]] און פארן ציבור אז זיי זאלן זיך שטארקן און פארזעצן צו לערנען. דער שבת אין וועלכע מען רופט אויס חזק, ווערט אנגערופן "שבת חזק". | ||
==מקור פונעם מנהג== | ==מקור פונעם מנהג== | ||
אין [[ספר יהושע]] שטייט געשריבן: {{מנוקד|לֹא יָמוּשׁ סֵפֶר הַתּוֹרָה הַזֶּה מִפִּיךָ... הֲלוֹא צִוִּיתִיךָ חֲזַק וֶאֱמָץ|{{תנ"ך|יהושע|א|ח|ט}}}}. די ראשונים ברענגען א מדרש אז הקב"ה האט געטראפן [[יהושע]] מיט א [[ספר תורה]] אין האנט און דערפאר אים געוואונטשן חזק ואמץ{{הערה|{{מדרש רבה|בראשית|ו|ט}}. ביי אונז איז אבער די גירסא אין מדרש מְצָאוֹ יוֹשֵׁב וְסֵפֶר "[[ספר דברים|מִשְׁנֵה תּוֹרָה]]" בְּיָדוֹ.}}, און זיי באזירן דערויף דעם מנהג וואס טייל קהילות פירן זיך "צו זאגן יעדעס מאל פאר דער וואס ענדיגט ליינען אין די תורה - '''חזק ואמץ'''"{{הערה|{{היברובוקס|רבי אברהם בן נתן הירחי|ספר המנהיג|8912|page=51|הלכות שבת, סי' נז}}; [[ארחות חיים (לוניל)|ארחות חיים]], <!--{{היברובוקס|אהרן, הכהן, מלוניל|ארחות חיים|40307|page=60}}-->[https://machon.oretzion.com/document/-8586958588040781916TfilaA.pdf#page=463 הלכות שני וחמישי אות יט].}}. אזוי ווערט דער מנהג אראפגעברענגט אין [[בית יוסף]]{{הערה|{{טור|אורח חיים|קלט|מפרש=בית יוסף|אן=נאמען}}}} און [[רמ"א]]{{הערה|{{שולחן ערוך|אורח חיים|קלט|יא|מפרש=רמ"א|אן=נאמען}}.}}, און אזוי איז איינגעפירט ביז היינט ביי די [[נוסח איטאליע|איטאליענער אידן]]. דער כנסת הגדולה שרייבט{{הערה|{{היברובוקס|2=כנסת הגדולה - אורח חיים|3=14597|page=43}}; ווערט אראפגעברענגט אין {{שלחן ערוך|אורח חיים|קלט|יא|מפרש=כף החיים|סק=נו}} אלס ירושלים'ער מנהג, און ברענגט פון יפה ללב אז דער מנהג איז אויך צו זאגן אזוי פאר יעדער שליח ציבור.}}, אז דער מנהג ביי זיי איז צו זאגן פאר יעדער קורא נאכן ליינען 'חזק וברוך!', און דער קורא ענטפערט 'חזקו ואמצו', און אזוי איז טאקע איינגעפירט ביי די [[ספרדים]]{{הערה|ילקוט יוסף, [https://www.yalkut.info/2020/07/12/סימן-קמא-דיני-קורא-ומקרא/ סימן קמא – דיני קורא ומקרא] סעיף ה'.}}. | |||
דער ארחות חיים שרייבט אז די ספרדים האבן זיך געפירט צו זאגן חזק נאר ביים ענדיגן די גאנצע תורה, ווידער דער [[רבי דוד אבודרהם|אבודרהם]] ברענגט אז דער מנהג אין ספרד איז געווען עס צו זאגן ביים ענדיגן יעדן ספר{{הערה|{{שיתופתא|Abudarham,_Shabbat_Prayers,_Torah_Reading/4|סדר תפילות השבת, קריאת התורה, ד'}}. דער אבודרהם לערנט אפ דער אריגינעלער מנהג פון ספר המנהיג, אז נאר פאר'ן לעצטן עולה פון יעדע פרשה האט מען געזאגט חזק.}}. שפעטער איז געווארן איינגעפירט צו זאגן "חזק חזק חזק", און דאן האט זיך אוועקגעשטעלט דער נוסח "חזק חזק ונתחזק", לויטן פסוק{{הערה|{{תנ"ך|שמואל ב|י|יב}}}} {{ציטוטון|חֲזַק וְנִתְחַזַּק בְּעַד עַמֵּנוּ וּבְעַד עָרֵי אֱלֹקֵינוּ}}{{הערה|שם=3חזק|זעט: {{ערוך השולחן|אורח חיים|קלט|טו}}, וואו ער ברענגט ביידע מנהגים, און [[מאור ושמש]] [[שית:Maor_VaShemesh,_Vayechi.17|פרשת ויחי]] וואו ער ברענגט דער נוסח פון דריי מאל חזק.}}. לויט מנהג [[פראנקפורט]], זאגט מען '''"חֲזַק וְנִתְחַזַּק"'''{{הערה|{{היברובוקס|רבי שלמה זלמן גייגער|דברי קהלת|6822|page=90|פרשת מסעי, עמ' 89}}; [https://www.moreshesashkenaz.org/mm/publications/Madrich.pdff#page=27 מדריך למנהג אשכנז המובהק], עמ' 27.}}. אין פארשידענע קהילות פון יוצאי ספרד און פארטוגאל פירט מען זיך צו זאגן, "חזק ונתחזק חזקו ויאמץ לבבכם כל המיחלים לה'"{{הערה|הרב שם טוב גאגין ברענגט דעם לשון אלס מנהג פון דער [[פארטוגעזישער בית הכנסת אין אמסטערדאם]]. ער ברענגט אויך אז אין לאנדאן איז דא אן ענליכע מנהג, אבער אן די ווערטער "חזק ונתחזק" ({{היברובוקס|2=כתר שם טוב|3=14392|page=311|באנד=חלק א|מקום הוצאה=[[קיידאן]]|שנת הוצאה=ה'תרצ"ד|עמ=רפ"ח-רפ"ט}}). דעם לשון (אריינגערעכנט "חזק ונתחזק") ברענגט אויך הרב דוד די סולה פול, '''תפלות למועדים כפי מנהג הספרדים באמריקא''', ניו יארק 1997 עמוד 272.}}. | |||
== טעם פונעם מנהג == | == טעם פונעם מנהג == | ||
עטליכע טעמים ווערן דערמאנט אין די ספרים פאר דעם וואונטש: | |||
דער פרי חדש ברענגט א טעם, וויבאלד די תורה איז "{{טערמין|מתשת|שוואכט אפ}} כחו של אדם{{הערה|{{בבלי|סנהדרין|כו|ב}}}} און עס איז פון די "ארבעה צריכין חיזוק"{{הערה|{{בבלי|ברכות|לב|ב}}}}, דערפאר וואונטשט מען "חזק"{{הערה|{{היברובוקס|2=פרי חדש|3=8283|page=74|4=אורח חיים, סי' קל"ט סי"א}}.}}. דער באר משה לייגט צו דערויף נאך א טעם, לויט ווי די גמרא זאגט איבער די תורה "זכה נעשית לו סם חיים, לא זכה נעשית לו סם מיתה"{{הערה|{{בבלי|יומא|עב|ב}}}}, דערפאר בענטשט מען 'חזק חזק' אז ער זאל זוכה זיין צום אור התורה און עס זאל זיין פאר אים א סם החיים{{הערה|שם=באמ|{{היברובוקס|2=באר משה - חלק ג|3=14710|page=40|4=סי' כח}}.}}. דער מהר"ם מינץ שרייבט אז פונקט ווי מען זאגט "הדרן עלך" ביי א [[סיום מסכתא]], זאגט מען "חזק", אז מען זאל נישט פארגעסן דאס לערנען; אדער איז עס ווי א [[יישר כח]] פאר'ן מסיים, פונקט ווי מען זאגט יישר כח פאר'ן חזן{{הערה|{{היברובוקס|2=שו"ת מהר"ם מינץ|3=1238|page=156|4=סי' פ"ה}}.}}. | |||
דער [[רבי מרדכי יפה|לבוש]] שרייבט וועגן ענדיגן די תורה אום [[שמחת תורה]]{{הערה|{{היברובוקס|2=לבוש החור|3=9223|page=253|4=סימן תרס"ט}}.}}: "און דעמאלט ליינט דער חתן תורה דעם פסוק ביז לעיני, און קהל ענדיגט צו לעיני כל ישראל צוזאמען מיטן חתן, און זיי ענטפערן מיט א הויך קול, חזק". דער אליה רבה שרייבט דערויף{{הערה|{{שיתופתא|1=Eliyah_Rabbah_on_Shulchan_Arukh,_Orach_Chayim/669?selectedunittext=17|2=אורח חיים, סי' תרס"ט סקי"ח}}.}}: "און דער חזן זאגט עס איבער און דער קהל ענטפערט, א רמז צו [[משה רבינו]], וואס דריי מאל חזק איז [[גימטריא]] משה". דער זעלבער טעם אויפ'ן זאגן דריי מאל חזק, שרייבן אויך דער [[רבי יחיאל מיכל הלוי עפשטיין|ערוך השולחן]] און [[מאור ושמש]]{{הערה|שם=3חזק}}. | |||
דער | דער עולה אליינס דארף נישט זאגן "חזק", ווייל דאס איז געווענדעט צו אים, און טייל פוסקים אסר'ן אים עס צו זאגן, וויבאלד דאס איז א [[הפסק]] צווישן דעם ליינען און די [[עליה#סדר העלייה לתורה|ברכת התורה]]{{הערה|{{היברובוקס|2=קצות השלחן - חלק ג|3=7722|page=93|4=סימן פ"ד אות כ"ב}}; {{היברובוקס|2=שבט הלוי|3=1417|page=206|4=חלק ז' סימן ר"ב}}; {{היברובוקס|2=משנה הלכות|3=1879|page=41|4=חלק ז, סימן כ"ב}}.}}{{הערה|שם=באמ}}. [[רבי מנחם מענדל שניאורסאהן|דער ליובאוויטשער רבי]] האט אפגעווארפן די צוויי טענות, אז עס איז נישט קיין הפסק וויבאלד דאס באלאנגט צום ענדיגן ליינען און דאס איז א טייל דערפון, און דער ענין פון די ברכה איז גלייך צו די ענין פון 'חזק חזק ונתחזק'; און צו די טענה אז דאס איז א וואונטש פונעם קהל צום עולה, ענטפערט ער אז לויט אונזער נוסח זאגט מען 'ונתחזק', וואס מיינט אז די ברכה איז אויך געווענדעט צום קהל, בלשון רבים{{הערה|{{היברובוקס|2=אגרות קודש - ד (תשי"א)|3=15951|page=39|עמ=יד}}, פארברייטערט אין "הלכות ומנהגי חב"ד" [http://www.chabad.org.il/Magazines/Article.asp?ArticleID=12595&CategoryID=2084 לוח השבוע, שבת-קודש פרשת מסעי] אויף chabad.org.il}}. אויך [[רבי יעקב ישראל קאניעווסקי]] האט עס געזאגט איידער ער האט געמאכט די ברכה{{הערה|'''ארחות רבינו''' א, בני ברק תשנ"א, עמוד קכ"ב}}. | ||
דער | ==ניקוד== | ||
דער פארשפרייטער מנהג איז צו זאגן "ונתחזֵּק", מיט א [[צירי]]{{הערה|{{היברובוקס|יהודה טשזנר|שיח תפילה|47713|page=283|4=סימן ח' - חזק|מקום הוצאה=אופקים|שנת הוצאה=תשס"ז|עמ=רעז}}; התקשרות תלט, ויחי תשס"ג, עמ' 19.}}. טראצדעם, זענען פארהאן מדקדקים{{הערה|צווישן זיי מילון אבן שושן}} וואס האבן אויפגעמערקט אז מען דארף זאגן מיט א [[פתח]], "וְנִתְחַזַּק", ווי די נקודות פון "חֲזַק וְנִתְחַזַּק" אין [[ספר שמואל]]{{הערה|{{אוצר החכמה|יעקב שמואל שפיגל|בר-אילן|158874|page=1|קעפל=אמירת חזק ויישר כח|באנד=כ"ו-כ"ז|שנת הוצאה=תשנ"ה|עמ=357|הערה 68}}. דאס איז די איינציגסטע מאל וואס עס שטייט אין תנ"ך דאס ווארט "ונתחזק". די ווערטער "ויתחזק" און "התחזק" זענען מערסטענס מנוקד מיט א פתח און א קליינע טייל מיט א צירי.}}. | |||
== | ==שבת חזק== | ||
דער | דער שבת אין וועלכע מען ענדיגט ליינען א חומש ווערט אנגערופן "שבת חזק"{{הערה|שם=לוינסקי|{{אוצר החכמה|יום־טוב לוינסקי|קובץ רשומות - א|612992|page=118|קעפל=השבתות המיוחסות במנהגי ישראל - שבת חזק|עמ=113}}.}}. טייל פירן זיך באזונדער צו באצירן דעם ספר תורה אין אזא שבת{{הערה|לוח הלכות ומנהגים - תשד"מ, עמוד 108}}. ביי [[חסידות|חסידים]] האט מען געזאגט אז דער שבת חזק איז מסוגל זיך צו שטארקן און ברענגען ישועות{{הערה|שבט מיהודה, פרשת ויחי, סעודת ליל שבת תרע"ב}}; עס איז אין אלגעמיין געווען באטראכט אלס א מזל'דיגער שבת, און מען פלעגט בעפארצוגן צו באשטימען א [[חתונה]] אדער [[חנוכת הבית]] ארום די צייט{{הערה|שם=לוינסקי}}. | ||
די עליה אין וועלכע מען ענדיגט א ספר און מען שרייט אויס "חזק" ווערט פאררעכנט א חשוב'ע עליה{{הערה|התעוררות תשובה, חלק א' סימן ל"ו}}. אין [[ווארמס|ווירמייזא]] האט מען שטענדיג אויפגערופן דעם [[רב]] ביי די קריאה{{הערה|[[יוזפא שמש]], '''מנהגים דק"ק וורמיישא''', שחרית שבת אות ל"ה.}}. לויט איין מקור זענען עולה קראנקע אדער שוואכע, כדי דער ציבור זאל זיי ווינטשן{{הערה|שו"ת צמח יהודה, חלק ג' סימן נ"ט}}. אין געוויסע מקומות פלעגן די פרויען ווארפן ניס און זיסווארג ווען דער קהל האט אויסגעשריגן "חזק", ווי ביים [[אויפרוף|אויפרופן]] א חתן{{הערה|שם=לוינסקי}}. ביי געוויסע קהילות שטעלן די גבאים צו א "קידושא רבא" אין אזא שבת{{הערה|ליקוטי שיחות תש"ן, חלק ב', עמוד 137}}. | |||
==זעט אויך== | ==זעט אויך== | ||
| שורה 28: | שורה 32: | ||
==צו ליינען מער== | ==צו ליינען מער== | ||
* | * יעקב ש' שפיגל, "אמירת חזק ויישר כוח", אין: '''בר-אילן''' כ"ו-כ"ז, תשנ"ה, עמ' 347–370 | ||
* יוסף ויכלדר, "חזק חזק ונתחזק", "[[ | * יוסף ויכלדר, "חזק חזק ונתחזק", "[[המבשר]] תורני", כ"ז בתמוז תשע"א | ||
* חיים טלבי, '''וזאת התורה''', [[מוסד הרב קוק]], ירושלים תשע"ז, עמ' 452–460 | |||
* אביגדור ברגר, "מנהג אמירת חזק חזק ונתחזק", '''זכור לאברהם''' תש"ס–תשס"א, עמ' תקג–תקיא | |||
== | ==דרויסנדיגע לינקס== | ||
*[https:// | *[https://files.yadmeir.co.il/leaflet/Omka/72/200.pdf עלון השבת "עומקא דפרשה", מטות-מסעי תשע"ב], אין וועבזייטל "שטייגען" | ||
* | * יעקב ש' שפיגל און ישראל בן־דוד, '''[http://hebrew-academy.org.il/2012/03/15/חזק-חזק-ונתחזק/ חזק חזק ונתחזק]''', [[לשוננו לעם]], כרך מו, חוברות א ו־ד (התשנ"ה), עמ' 24–26, 176–180 | ||
*[https://hebrew-academy.org.il/2012/03/15/חזק-חזק-ונתחזק/ חזק חזק ונתחזק] | *[https://hebrew-academy.org.il/2012/03/15/חזק-חזק-ונתחזק/ חזק חזק ונתחזק] אין וועבזייטל פון [[אקאדעמיע פאר דער העברעאישער שפראך]] | ||
==רעפערענצן== | ==רעפערענצן== | ||
| שורה 40: | שורה 46: | ||
[[קאטעגאריע:קריאת התורה]] | [[קאטעגאריע:קריאת התורה]] | ||
[[קאטעגאריע: | [[קאטעגאריע:וואונטשן]] | ||
[[קאטעגאריע:פרשת ויחי]] | |||
[[קאטעגאריע:פרשת פקודי]] | |||
[[קאטעגאריע:פרשת בחוקותי]] | |||
[[קאטעגאריע:פרשת מסעי]] | |||
[[קאטעגאריע:פרשת וזאת הברכה]] | |||
[[קאַטעגאָריע:המכלול ארטיקלען]] | |||
{{וח}} | {{וח}} | ||
[[he:חזק חזק ונתחזק]] | |||