1,047
רעדאגירונגען
הוספה
אין תקציר עריכה |
(הוספה) צייכן: רעף-פאנטשער |
||
| שורה 110: | שורה 110: | ||
==אויסשטעל== | ==אויסשטעל== | ||
דער פיוט איז אויסגעשטעלט מיט 54 בתים פון 2 שורות, יעדער שורה באשטייט פון 10 [[תנועות]], און ענדיגט זיך מיט'ן גראם פון "תא", די ערשטע 26 בתים | דער פיוט איז אויסגעשטעלט מיט 54 בתים פון 2 שורות, יעדער שורה באשטייט פון 10 [[תנועות]], און ענדיגט זיך מיט'ן גראם פון "תא", די [[אקראסטיק]] פון די ערשטע 26 בתים זענען לויט די רייע פון א' ב' - געדאפלט, און די איבריגע זענען לויט דער נאמען פונעם "מחבר מאיר ביר רבי יצחק יגדל בתורה ובמעשים טובים אמן וחזק ואמיץ". | ||
דער פיוט הויבט אן מיט די שבח פון השי"ת וואס איז נישט מעגליך צו שילדערן, און פאלגט נאך מיט די לויב פון די מלאכים, און די גרויסקייט פון די אידן איבער זיי, דערנאך שילדערט דער פייטן א שמועס צווישן די אידן מיט די פעלקער, וואו די פעלקער פרעגן די אידן פארוואס זיי דינען השי"ת, און די אידן שילדערן זיי די שכר פון לעתיד לבא. | דער פיוט הויבט אן מיט די שבח פון השי"ת וואס איז נישט מעגליך צו שילדערן, און פאלגט נאך מיט די לויב פון די מלאכים, און די גרויסקייט פון די אידן איבער זיי, דערנאך שילדערט דער פייטן א שמועס צווישן די אידן מיט די פעלקער, וואו די פעלקער פרעגן די אידן פארוואס זיי דינען השי"ת, און די אידן שילדערן זיי די שכר פון לעתיד לבא. | ||
==היסטאריע== | ==היסטאריע== | ||
דער פיוט אקדמות איז נתחבר געווארן אין די ד' אלפים יארן, דורך [[רבי מאיר ש"ץ|רבי מאיר ב"ר יצחק]] | דער פיוט אקדמות איז נתחבר געווארן אין די ד' אלפים יארן, דורך [[רבי מאיר ש"ץ|רבי מאיר ב"ר יצחק]]. דער [[שליח ציבור]] פון שטאט{{הערה|{{ביאור|עס נישט קלאר די גענויע דאטומען פון די לעבן פון רבי מאיר ש"ץ. מיר זעען אז רש"י ברענגט אים עטליכע מאל מיט'ן טיטל זצ"ל, הושע ו ט, עמוס ג יב, און תהילים עג יב. אבער ער [אדער זיין רבי??? האט אים נאך געקענט ביים לעבן, זע {{היברובוקס|2=סדור רש"י|3=21221|page=145|4="שמעתי מפי צדיק רבי מאיר ברבי יצחק". זיין זון רבי יצחק איז אומגעקומען דורך די קרייצציגלער אין יאר [[ד'תתנ"ו]] ווי דערמאנט אין פנקס ווירמייזא}}}}}}. אינערהאלב זיין פאסטן אלס שליח ציבור האט ער מתקן געווען א צאל תיקונים אין די נוסח התפילה, און פארפאסט צענדליגער פיוטים, צווישן זיי א צאל וואס מען זאגט ביז'ן היינטיגן טאג. | ||
דער פיוט אקדמות איז נתחבר געווארן אלס "רשות" - אן אריינפיר פאר'ן "תורגמן", וואס פלעגט איבערטייטשן די פסוקים פון עשרת הדברות אויף אראמיש, און צוגעלייגט דערביי פיוטים אויף אראמיש. דער מנהג פון מתרגם זיין די תורה איז געווען איינגעפירט בימי חז"ל, און איז שפעטער פארבליבן בלויז אין שבועות און נאך{{הערה|זע {{על התורה|2=חזקוני|3=Dual/Chizkuni/Shemot/20.13#m7e0n6|4="בעצרת שהיא דוגמא מתן תורה ומתרגמינן הדברות"}}. זע אויך {{עלהתורה ש"ס|תוספות|מגילה|כד|א:}}"והא שאנו מתרגמין הפטרות של פסח ועצרת טפי משאר י״ט, לפי שהן מדברות בנס היום כדי לפרסם הנס, וכן במתן תורה כדי לפרסם הנס".}}. שפעטער האט | דער פיוט אקדמות איז נתחבר געווארן אלס "רשות" - אן אריינפיר פאר'ן "תורגמן", וואס פלעגט איבערטייטשן די פסוקים פון עשרת הדברות אויף אראמיש, און צוגעלייגט דערביי פיוטים אויף אראמיש. דער מנהג פון מתרגם זיין די תורה איז געווען איינגעפירט בימי חז"ל, און איז שפעטער פארבליבן בלויז אין שבועות און נאך{{הערה|זע {{על התורה|2=חזקוני|3=Dual/Chizkuni/Shemot/20.13#m7e0n6|4="בעצרת שהיא דוגמא מתן תורה ומתרגמינן הדברות"}}. זע אויך {{עלהתורה ש"ס|תוספות|מגילה|כד|א:}}"והא שאנו מתרגמין הפטרות של פסח ועצרת טפי משאר י״ט, לפי שהן מדברות בנס היום כדי לפרסם הנס, וכן במתן תורה כדי לפרסם הנס".}}}}. שפעטער ווען דאס האט שוין אויך נישט אנגעהאלטן, אבער דער פיוט פון אקדמות איז פארבליבן. | ||
רבי אברהם קלויזנער ברענגט דעם מנהג | רבי אברהם קלויזנער ברענגט דעם מנהג צו זאגן דעם פיוט אקדמות{{הערה|{{היברובוקס|רבי יעקב מולן|ספר מהרי"ל|44458|page=54}}}}, און עס ווערט פארצייכנט צווישן די פארצייטישע מנהגי אשכנז{{הערה|{{היברובוקס|טירנא, רבי יצחק אייזיק|ספר המנהגים|8913|page=33}}}}. אויך געפונט מען דאס אין מחזור ווירמייזא, און אין נאך כתבי יד. | ||
אין ווירמייזא זעלבסט איז דער מנהג געווען נישט צו זאגן דעם פיוט אקדמות, צוליב א מעשה מיט א חזן וואס האט אויסגעהויכט זיין נשמה ביים זאגן דעם פיוט מיט גרויס מתיקות. טייל שטעלן זיך אויף דעם טעם, און געבן אן אנדערע טעמים דערביי. | |||
==סדר פון זאגן== | ==סדר פון זאגן== | ||
דער פיוט ווערט געזאגט אין א אופן פון חזן וקהל, יעדע צוויי שורות, און ווערט געזאגט מיט א שיינעם ניגון וואס ברענגט ארויס דביקות און נעימות. | דער פיוט ווערט געזאגט אין א אופן פון חזן וקהל, יעדע צוויי שורות, און ווערט געזאגט מיט א שיינעם ניגון וואס ברענגט ארויס דביקות און נעימות. | ||
דער מנהג צו זאגן דעם פיוט נאכ'ן ערשטן פסוק "בחודש השלישי". אין די פוסקים געפונען אן הלכה'דיגער פאלעמיק איבער דעם מפסיק זיין אינמיטן ליינען. | |||
==טעמים== | ==טעמים== | ||