בדוקי עריכות אוטומטית, אינטערפעיס רעדאקטארן, אינטערפעיס אדמיניסטראַטאָרן, סיסאפן, מייבאים, מעדכנים, מייבא, אספקלריה רעדאקטארן
41,949
רעדאגירונגען
דער בית מדרש איז געבויעט געווארן נאך רבי מרדכי דודל'ס פטירה
ק (←ביאגראפיע: הגהה) |
(דער בית מדרש איז געבויעט געווארן נאך רבי מרדכי דודל'ס פטירה) |
||
| (51 מיטלסטע ווערסיעס פון 5 באַניצער נישט געוויזן.) | |||
| שורה 1: | שורה 1: | ||
{{דעסקריפציע|דאמבראווער רב, גרינדער פון דאמבראווער דינאסטיע (~תק"ל–תר"ג)}} | |||
{{אישיות רבנית | {{אישיות רבנית | ||
| | | טיטל = דאמבראווער רבי | ||
| געבורט ארט = [[פוילן]] | |||
| וואוין ארט = [[דאמבראווא]], [[לובלין]], [[ליזענסק]], [[קאזשניץ]] | |||
| | |||
| | |||
| תאריך לידה עברי = [[ה'תק"ל]] | | תאריך לידה עברי = [[ה'תק"ל]] | ||
| תאריך פטירה עברי = [[ז' | | תאריך פטירה עברי = [[ז' שבט]] [[ה'תר"ג]] | ||
| | | טעטיגקייט ארט = דאמבראווא | ||
| רביס = [[רבי אלימלך פון ליזענסק]]{{ש}}[[רבי ישראל האפשטיין|רבי ישראל פון קאזשניץ]]{{ש}}[[רבי יעקב יצחק פון לובלין|דער חוזה פון לובלין]] | |||
| | | תפקיד1 = {{תפקיד מנהיג | ||
|תפקיד1={{תפקיד מנהיג | |||
| שם התפקיד = [[חסידות דאמבראווא|דאמבראווער]] רבי | | שם התפקיד = [[חסידות דאמבראווא|דאמבראווער]] רבי | ||
| למניין = | | למניין = ערשטער | ||
| התחלת כהונה = | | התחלת כהונה = | ||
| סיום כהונה = ז' | | סיום כהונה = ז' שבט ה'תר"ג | ||
| הקודם בתפקיד = | | הקודם בתפקיד = | ||
| הבא בתפקיד = | | הבא בתפקיד = [[רבי יוסף אונגער]] | ||
}} | }} | ||
}} | }} | ||
'''רבי מרדכי דוד אונגער''' (ארום | '''רבי מרדכי דוד אונגער''' (ארום ה'תק"ל – [[ז' שבט]] [[ה'תר"ג]]) איז געווען א תלמיד פונעם [[רבי יעקב יצחק פון לובלין|"חוזה" פון לובלין]] און רב אין [[דאמבראווא]]. פון אים האט זיך אנגעהויבן די [[דאמבראווא (חסידות)|דאמבראווער]] דינאסטיע. | ||
== ביאגראפיע == | == ביאגראפיע == | ||
=== יוגנט יארן === | |||
רבי מרדכי דוד איז געבוירן בערך אין תק"ל אין דאָמבראָווא {{אנ|Dąbrowa Tarnowska}}, [[פוילן]], צו רבי צבי הירש{{הערה|אין זיין הסכמה אויפן ספר "[[עבודת ישראל]]" על התורה, ערשינען דורך זיין זון רבי אברהם אלחנן, שרייבט ער זיך אונטער: "הק' מרדכי דוד בהרב הצדיק מו' צבי הירש נבג"מ זצוק"ל מדאמבראווא". {{אוצר החכמה|2=עבודת ישראל|3=153669|page=8|כותרת=הסכמות}}.}}{{הערה|רבי צבי הירש איז געווען אן אייניקל פונעם [[רבי נפתלי כ"ץ| "סמיכת חכמים"]], [[מהר"ל פון פּראָג]], [[רש"י]], [[רא"ש]] און [[רב האי גאון]], וועלכער האט געצויגן זיין יחוס ביז צו [[דוד המלך]]. ער האט זיך מפרנס געווען פון וויין האנדל, און דער חוזה האט מעיד געווען אויף אים אז ער איז מייחד יחודים ביים וועגן פאר די קונים.}} און מושקיט. רבי צבי הירש פלעגט פארן צו [[צדיק]]ים, ספעציעל צום [[רבי אברהם יהושע העשיל (אפטא)|אפטער רב]], און איז נאך אויך געפארן צו [[רבי אלימלך פון ליזענסק]], און שפעטער צום "חוזה" פון לובלין. | |||
רבי מרדכי דוד איז געבוירן בערך אין תק"ל אין דאָמבראָווא, [[פוילן]] צו רבי צבי הירש{{הערה|אין זיין הסכמה אויפן ספר "[[עבודת ישראל]]" על התורה, ערשינען דורך זיין זון רבי אברהם אלחנן, שרייבט ער זיך אונטער: "הק' מרדכי דוד בהרב הצדיק מו' צבי הירש נבג"מ זצוק"ל מדאמבראווא". {{אוצר החכמה| | |||
אין זיינע יונגע יארן, האט ער געלערנט אין דער ישיבה פונעם [[רבי ישראל האפשטיין|קאָזשניצער מגיד]]{{הערה|אין [https://tablet.otzar.org/#/book/153669/p/8/t/0568907841234/fs/0/start/0/end/0/c זיין אויבנדערמאנטער הסכמה] אויפן ספר עבודת ישראל פונעם קאזשניצער מגיד, שילדערט ער די תקופה וואס ער האט געלערנט אין קאזשניץ, ווי מ'האט דארט געלערנט [[מסכת קידושין]], און דער קאזשניצער מגיד האט מפלפל געווען בעיון און אין דער זעלבער צייט מייחד געווען [[יחוד (קבלה)|יחודים]]. אויך שרייבט ער דארט אז אלע גדולי וחסידי הדור זענען תלמידים, אדער תלמידי תלמידים, פונעם קאזשניצער מגיד.}}. ער האט חתונה געהאט מיט חיה שרה, טאכטער פון א גביר פון טשמעלאוו {{אנ|Chmielów}}, א [[מתנגדים|מתנגד]]. | |||
ער איז געווארן | אלס יונגערמאן, פלעגט ער פארן בקביעות צום חוזה פון לובלין און געווען ביי אים "[[תקיעת שופר|בעל תוקע]]", ווען דער חוזה דינט אלס "בעל מקריא"{{הערה| מדרכ"י דוד, אין נאמען פונעם וואוידיסלאווער רב, [[רבי ישכר בער ראטנבערג]].}}. אין לובלין איז ער נאנט געווארן מיט [[רבי אשר ישעיה רובין|רבי אשר ישעיה]] [[ראפשיץ (חסידות)|ראָפּשיצער]]{{הערה|אין "אור ישע" זענען געדרוקט צוויי בריוו פון רבי אשר'ל ראפשיצער, אין וועלכע ער באצייכנט רבי מרדכי דוד "ידיד נפשי". {{אוצר החכמה|2=אור ישע|3=51762|4=דף ט"ז עמוד ב'|page=31}}.}} און מיטן "[[רבי אריה לייביש ליפשיץ|אריה דבי עילאי]]". אין די שפעטערע יארן, פלעגט ער יערליך פארן קיין ראפשיץ צו רבי אשר'ל און אויך קיין [[ווישניצא]] צום אריה דבי עילאי{{הערה|געווענליך אין די [[עשרת ימי תשובה]]; און דער אריה דבי עילאי פלעגט צוריקפארן צו אים אינמיטן יאר.}}. | ||
רבי מרדכי דוד איז געווען א גאון בתורה{{הערה|נאכן הסתלקות פונעם [[לעמבערג]]ער [[רב]], [[רבי יעקב משולם אורנשטיין|דער "ישועות יעקב"]] אין תקצ"ד, האבן די [[פרנס|טובי העיר]] געוואלט אויפנעמען רבי מרדכי דוד אלס לעמבערגער רב, נאר למעשה איז עס נישט צושטאנד געקומען. {{אוצר החכמה|2=מדרכ"י דוד|3=160855|4=זייט ד'|page=200}}, אין נאמען פון רבי אהרן טייטלבוים פון טשענסקאָוויץ, אייניקל פון רבי מרדכי דוד.}}, ווי עס ווייזט אויך אויס פון די בריוו-אויסטוישן מיט אים אין ספרי [[שאלות ותשובות]]{{הערה|זע צב"ש עטליכע בריוו אין שו"ת שובע שמחות פון רבי מנחם מענדל לעזער פון [[סטריזוב]]. {{היברובוקס|2=שובע שמחות|3=41084|page=2|באנד=ב}}.}}. | |||
=== רבי'סטווע === | |||
ווילנדיג זיין א "נהנה מיגיע כפו", האט רבי מרדכי דוד אנגעהויבן האנדלען מיט [[וויין]], אזויווי זיינע עלטערן{{הערה|זיין פאמיליע-נאמען "אונגער" האט זיך גענומען צוליב זיינע שטענדיגע נסיעות קיין [[אונגארן]] צו ברענגען פון דארט וויין.}}, און זיין רבי פון לובלין פלעגט אים אנווייזן וועלכע פאס איז מהודר בכשרות און וועלכע נישט און לויט דעם האט רבי מרדכי דוד געפרייזט די וויין. | |||
כאטש וואס ער האט מצליח געווען אין מסחר און געוואלט אנהאלטן דעם וועג, האט ער געטוישט זיין מיינונג, נאך וואס זיין רבי, דער לובלינער, האט אים געזאגט אז פון הימל וויל מען ער זאל פירן אידן. בערך אין יאר [[תקע"ה]] האט ער אנגעהויבן פירן א [[אדמו"ר|רבי'סטווע]] אין דער דעמאלט-[[מתנגדים|מתנגד'ישער]] שטאט דאָמבראָווא, און גאנץ שנעל באקאנט געווארן אלס חסידישער רבי. | |||
פילע חסידים פלעגן קומען צו אים קיין דאמבראווא, וואו ער האט אויך געגרינדעט אן אייגן חסידיש בית המדרש, ביי וועלכן ער האט אליין אנגעפירט מיטן בויען און וואס האט זיך געפירט לויט זיינע הוראות. צווישן אנדערן, האט ער דארט איינגעפירט צו דאווענען [[נוסח ספרד]], און צוליב דעם האט ער געהאט רדיפות, אזש מתנגדים האבן אריינגעווארפן באלקענעס צו אים אין שטוב, אבער פונדעסטוועגן האט ער זיי נישט נאכגעגעבן. | |||
ז' שבט תר"ג | === פטירה === | ||
רבי מרדכי דוד איז נפטר געווארן אום [[ז' שבט]] [[תר"ג]]. מ'האט אים באערדיגט אינעם ארטיגן [[בית החיים]], אויף א געוויסע ארט וואס זיינע מקורבים האבן געשפירט אז ער האט דארט געוואלט באערדיגט ווערן{{הערה|ער פלעגט זיך פירן ווען ער איז ארויס אויפן שטאטישן [[בית החיים]], אז ער האט זיך אפגעשטעלט אויף א ספעציפיש ארט און זיך דארט געזוימט, דערפון האבן זיינע מקורבים געשפירט אז ער וויל דארט באערדיגט ווערן.}}. אין זיין צוואה האט ער אנגעזאגט אז מ'זאל נישט שרייבן אויף זיין מציבה קיין סאך טיטלען, נאר "הרב החריף המכיר ערכו", און אז מ'זאל קיינעם לייגן נעבן אים, אויסער זיינע קינדער, און מ'זאל מיטלייגן זיינע כתבים. | |||
ווען זיין זון רבי יוסף איז אוועק, האט מען אים באערדיגט נעבן אים. ביזן [[האלאקאוסט|קריג]] איז געשטאנען אן אוהל איבער די קברים, וועלכן די [[נאציזם|דייטשן]] האבן חרוב געמאכט אינאיינעם מיטן גאנצן בית החיים. אין יאר תשנ"א האט [[מענדל רייכבערג]], נאך לאנגע זוכענישן, געפונען דאס ארט און אויפגעבויט א נייעם אוהל מיט נייע מציבות. | |||
== פאמיליע == | == פאמיליע == | ||
רבי מרדכי דוד האט איבערגעלאזט | רבי מרדכי דוד האט איבערגעלאזט זעקס זין און איין טאכטער: | ||
* [[רבי | * [[רבי יוסף אונגער|רבי יאסעלע דאָמבראָווער]] (בערך תק"ס – [[ב' חשון]] [[תרכ"ז]]), חתונה געהאט אין יאר תקע"ה מיט גיטל, טאכטער פון [[רבי משה אליקים בריעה האפשטיין]] פון [[קאזשניץ]], א זון פונעם קאזשניצער מגיד און איידעם (בזיווג שני) ביי [[רבי אלעזר פון ליזענסק]]. רבי יאסעלע איז געווען רב אין קאזשניץ העכער צוואנציג יאר, און אין תר"ג, נאך זיין טאטנ'ס פטירה, האט ער איבערגענומען די רבי'סטווע אין דאמבראווא. פון אים האט זיך ווייטער געצויגן די דאמבראווער און דזשאבנער דינאסטיעס. | ||
* רבי מנחם מענדיל פון סטאַבניץ, איידעם פון רבי ישראל פון סטאַשוב | * רבי מנחם מענדיל פון [[סטאבניץ|סטאַבניץ]] (אוועק [[תרמ"ג]]), איידעם פון רבי ישראל ראטנבערג פון [[סטאשוב|סטאַשוב]], א זון פונעם "[[רבי מאיר הלוי פון אפטא|אור לשמים]]". ער איז געווען א מחותן מיטן "[[רבי שלום רוקח|שר שלום]]" פון [[בעלזא]]. | ||
* רבי אברהם אלחנן, רב אין קוויף און אַפּאַטשנא, און שפעטער רבי אין [[קאַלאָשין]] | * רבי אברהם אלחנן (אוועק [[ד' טבת]] תרמ"ג), רב אין [[קוויף]] און [[אפאטשנא|אַפּאַטשנא]], און שפעטער רבי אין [[קאלושין|קאַלאָשין]], איידעם ביי רבי קלונימוס קלמן הורוויץ פון פּאַריצק, זון פון רבי יאסעלע פון [[טורטשין]], א זון פונעם "חוזה" פון לובלין; און בזיווג שני, ביי [[רבי חיים מאיר יחיאל שפירא|רבי חיים מאיר יחיאל]] פון [[מאגלניצא|מאָגלניצא]], זון פון רבי אבי עזרי זעליג פון [[גרעניץ]], אן איידעם פונעם קאזשניצער מגיד. רבי אברהם אלחנן האט ארויסגעגעבן דעם ספר "עבודת ישראל" פון זיין עלטער-זיידן, דעם קאזשניצער מגיד. פון אים האט זיך געצויגן די קאלושינער דינאסטיע. | ||
* רבי משה'לע אונגער | * רבי משה'לע אונגער (בערך תק"פ – [[י"ח תשרי]] [[תרנ"ח]]), חתונה געהאט מיט מרים, עלטסטע טאכטער פונעם [[רבי חיים האלבערשטאם|צאנזער רב]], און נאך זיין חתונה איז ער געבליבן וואוינען ארום פערציג יאר אין [[צאנז]] און געגעסן דארט [[קעסט]]{{הערה|אויף זיין מציבה שטייט געשריבן, "חתן הרה"צ הגאון רבי חיים אבד"ק צאנז ז"ל והסתופף בצלו ערך ארבעים שנה".}}. אויף דער עלטער האט ער זיך אריבערגעצויגן קיין [[ארץ ישראל]] און ער ליגט אין [[צפת]]. | ||
* רבי יחיאל צבי הירש פון טאָרנא | * רבי יחיאל צבי הירש פון [[טארנא|טאָרנא]] (בערך תק"ע – [[כ"א תשרי]] [[תרמ"ד]]), איידעם ביי רבי שמשון פון [[זוואלין|זוואָלין]] און געדינט אלס רבי אין טאָרנא. זיין טאכטער, רעכיל דבורה, איז געווען די רביצין פונעם צאנזער רב אינעם דריטן זיווג{{הערה|אויף זיין מציבה שטייט געשריבן, "חותן הקדוש מסאנץ".}}. | ||
* רבי נפתלי פון | * רבי נפתלי פון [[דזשאבנא]], איידעם פון [[רבי יעקב הורוויץ (מעליץ)|רבי יענקעלע]] [[מעליץ (חסידות)|מעליצער]], זון פונעם [[רבי נפתלי צבי הורוויץ|ראפשיצער רב]]. ער האט נישט איבערגעלאזט קיין קינדער. | ||
* | * מלכה טייטלבוים, (געבוירן בערך תקע"ב-ע"ג), חתונה געהאט צו רבי מנחם צבי (גערופן "רבי נחום הערש") טייטלבוים פון [[דראהביטש|דראָהביטש]], זון פון [[רבי אלעזר ניסן טייטלבוים|רבי אלעזר ניסן]], זון פונעם "[[רבי משה טייטלבוים (ישמח משה)|ישמח משה]]". | ||
== מער | == ליינט מער == | ||
* רבי נחום מאיר גערמאן | * {{אוצר החכמה|רבי נחום מאיר גערמאן|נאמנו מא"ד|160855|מקום הוצאה=ברוקלין|שנת הוצאה=תשס"ו|דברי תורה און תשובות, און צום סוף אן אפטיילונג "מדרכ"י דוד", תולדות פון רבי מרדכי דוד|סופיקס=יא}} | ||
* | * {{אייוועלט|3923|רבי מרדכי דוד אונגער מדאמבראווא זצ"ל ומשפחתו}} | ||
== רעפערענצן == | == רעפערענצן == | ||
{{רעפערענצן}} | {{רעפערענצן}} | ||
[[ | [[קאטעגאריע:אדמורי"ם]] | ||
[[ | [[קאטעגאריע:גאליציאנער רבנים]] | ||
[[ | [[קאטעגאריע:פוילישע רבנים]] | ||
[[קאַטעגאָריע:המכלול ארטיקלען]] | |||
[[קאַטעגאָריע:אונגער פאמיליע|מרדכי דוד]] | |||
[[קאַטעגאָריע:תלמידים פון רבי אלימלך פון ליזענסק]] | |||
[[קאַטעגאָריע:תלמידים פון חוזה פון לובלין]] | |||
{{גרונטסארטיר:אונגער, מרדכי דוד}} | |||
[[he:רבי מרדכי דוד אונגר (דומברובה)]] | [[he:רבי מרדכי דוד אונגר (דומברובה)]] | ||