4,450
רעדאגירונגען
אוועקלייגן/נותר
ק ((diffedit)) |
(אוועקלייגן/נותר) |
||
| שורה 20: | שורה 20: | ||
== גדר פונעם מצה == | == גדר פונעם מצה == | ||
אין די ראשונים זענען פארהאן עטליכע שיטות איבער וואס עס איז דער גדר פון די לעצטע שטיקל מצה וואס מען עסט פאר "אפיקומן": | אין די ראשונים זענען פארהאן עטליכע שיטות איבער וואס עס איז דער גדר פון די לעצטע שטיקל מצה וואס מען עסט פאר "אפיקומן": | ||
*[[רש"י]] און דער רשב"ם האלטן אז דאס איז אויפ'ן פלאץ פון די '''מצה''' וואס מען האט געגעסן אינאיינעם מיט'ן קרבן פסח, און מען איז פונקט ווי דאן יוצא דערמיט דעם עיקר חיוב פון [[אכילת מצה]]{{הערה|שם=חובת מצה|רש"י און {{בבלי|פסחים|קיט|ב|מפרש=רשב"ם|ד"ה=אין מפטירין אחר הפסח אפיקומן}}}} | *[[רש"י]] און דער רשב"ם האלטן אז דאס איז אויפ'ן פלאץ פון די '''מצה''' וואס מען האט געגעסן אינאיינעם מיט'ן קרבן פסח, און מען איז פונקט ווי דאן יוצא דערמיט דעם עיקר חיוב פון [[אכילת מצה]]{{הערה|שם=חובת מצה|רש"י און {{בבלי|פסחים|קיט|ב|מפרש=רשב"ם|ד"ה=אין מפטירין אחר הפסח אפיקומן}}}}. | ||
*דער [[רא"ש]] האלט אז עס קומט אלס זכר צום '''קרבן פסח''' וואס מען האט געגעסן ביים סוף פונעם סעודה{{הערה|{{ויקיטקסט|רבינו אשר על הש"ס/פסקי הרא"ש/פסחים/פרק י#סימן לד|פסחים פרק י סימן לד}}}}. | *{{עוגן|ראש|דער}} [[רא"ש]] האלט אז עס קומט אלס זכר צום '''קרבן פסח''' וואס מען האט געגעסן ביים סוף פונעם סעודה{{הערה|{{ויקיטקסט|רבינו אשר על הש"ס/פסקי הרא"ש/פסחים/פרק י#סימן לד|פסחים פרק י סימן לד}}}}. | ||
*[[תוספות]]{{הערה|לויט איין וועג אין {{בבלי|פסחים|קכ|א|מפרש=תוספות|ד"ה=באחרונה}}}} און דער [[ריטב"א]] זאגן אז די מצה פון אפיקומן קומט נאר אויף צו ענדיגן די סעודה, אז דער טעם פון מצה זאל פארבלייבן{{הערה|[https://he.wikisource.org/wiki/הגדה_של_פסח_ריטב%22א#:~:text=שאין%20זה%20אלא%20כדי%20שישאר%20טעם%20מצה%20בפיו ריטב"א, סדר ההגדה]}}. | *[[תוספות]]{{הערה|לויט איין וועג אין {{בבלי|פסחים|קכ|א|מפרש=תוספות|ד"ה=באחרונה}}}} און דער [[ריטב"א]] זאגן אז די מצה פון אפיקומן קומט נאר אויף צו ענדיגן די סעודה, אז דער טעם פון מצה זאל פארבלייבן{{הערה|[https://he.wikisource.org/wiki/הגדה_של_פסח_ריטב%22א#:~:text=שאין%20זה%20אלא%20כדי%20שישאר%20טעם%20מצה%20בפיו ריטב"א, סדר ההגדה]}}. | ||
לויט די ראשונים וואס האלטן אז די כזית אפיקומן דאס איז די חובת מצה, דאך זאגט מען די ברכה 'על אכילת מצה' ביים אנהייב פונעם סעודה, כאטש יענע אכילה איז נישט לשם חובה, ווייל עס קען נישט זיין "אז נאך וואס מען האט זיך אנגעפולט דאס בויך דערפון זאל מען ווידער מאכן א ברכה דערויף", דערפאר מאכט מען א ברכה אויף די ערשטע און מען האט אינזין אויך דער לעצטער כזית{{הערה|שם=חובת מצה}}{{ביאור|דער משנה ברורה אין שער הציון{{הערה|{{משנה ברורה|תעז|ד|אן=נאמען}}}} שרייבט מען זאל אינזין האבן ביי די ברכה פון אכילת מצה אויך דעם אפיקומן, צוליב די שיטה.}}. | לויט די ראשונים וואס האלטן אז די כזית אפיקומן דאס איז די חובת מצה, דאך זאגט מען די ברכה 'על אכילת מצה' ביים אנהייב פונעם סעודה, כאטש יענע אכילה איז נישט לשם חובה, ווייל עס קען נישט זיין "אז נאך וואס מען האט זיך אנגעפולט דאס בויך דערפון זאל מען ווידער מאכן א ברכה דערויף", דערפאר מאכט מען א ברכה אויף די ערשטע און מען האט אינזין אויך דער לעצטער כזית{{הערה|שם=חובת מצה}}{{ביאור|דער משנה ברורה אין שער הציון{{הערה|{{משנה ברורה|תעז|ד|אן=נאמען}}}} שרייבט מען זאל אינזין האבן ביי די ברכה פון אכילת מצה אויך דעם אפיקומן, צוליב די שיטה.}}. | ||
| שורה 30: | שורה 30: | ||
טייל פירן זיך צו נעמען דעם אפיקומן אינעם פאטשיילע און עס ווארפן אויף הינטערוויילעכץ אויפ'ן אקסל און גיין מיט עס אין הויז פיר אמות, און מ'זאגט 'אזוי זענען אונזערע עלטערן געגאנגען מִשְׁאֲרֹתָם צְרֻרֹת בְּשִׂמְלֹתָם עַל שִׁכְמָם'{{הערה|{{תנ"ך|שמות|יב|לד}}. אזוי האבן זיך געפירט דער [[מהרש"ל]] און דער [[רבי ישראל איסרלין|תרומת הדשן]]. {{היברובוקס||הנהגת מהרש"ל|39806|אות ו'|page=2}}}}. אנדערע שרייבן אז מען פירט זיך נישט אזוי{{הערה|{{חק יעקב|תעז|א}}; {{שולחן ערוך הרב|אורח חיים|תעז|ה}}}}. | טייל פירן זיך צו נעמען דעם אפיקומן אינעם פאטשיילע און עס ווארפן אויף הינטערוויילעכץ אויפ'ן אקסל און גיין מיט עס אין הויז פיר אמות, און מ'זאגט 'אזוי זענען אונזערע עלטערן געגאנגען מִשְׁאֲרֹתָם צְרֻרֹת בְּשִׂמְלֹתָם עַל שִׁכְמָם'{{הערה|{{תנ"ך|שמות|יב|לד}}. אזוי האבן זיך געפירט דער [[מהרש"ל]] און דער [[רבי ישראל איסרלין|תרומת הדשן]]. {{היברובוקס||הנהגת מהרש"ל|39806|אות ו'|page=2}}}}. אנדערע שרייבן אז מען פירט זיך נישט אזוי{{הערה|{{חק יעקב|תעז|א}}; {{שולחן ערוך הרב|אורח חיים|תעז|ה}}}}. | ||
ס'זענען דא וואס שרייבן א מנהג צו אָפּברעכן א שטיקל פון דער אַפיקומן און עס אויפהענגען{{הערה|שו"ת שבות יעקב ג נב. | ס'זענען דא וואס שרייבן א מנהג צו אָפּברעכן א שטיקל פון דער אַפיקומן און עס אויפהענגען{{הערה|שו"ת שבות יעקב ג נב. זעט באר היטב {{שיתופתא|Ba'er_Hetev_on_Shulchan_Arukh,_Orach_Chayim/477|דארט סק"ד}}, און {{שלחן ערוך|אורח חיים|תק|מפרש=מגן אברהם|סק=ז}}, אז עס איז נישטא קיין פראבלעם צו מאכן א לאך אום יום טוב}}, צו געדענקען יציאת מצרים{{הערה|שערי תשובה שם סק"ד}}, אדער אלס די סגולה פון "שיירי מצוה"{{הערה|{{היברובוקס|2=ערך ש"י|3=8539|page=256|לינק טעקסט=או"ח סי' תעז}}. זעט {{בבלי|סוכה|לח|א}}}}. אנדערע שליסן אויס דעם מנהג צוליב ביזוי אוכלים{{הערה|קיצור של"ה, הובא בשבות יעקב שם}}{{ביאור|זעט אין {{היברובוקס|[[רבי ישכר שלמה טייכטאל]]|משנה שכיר - מועדים ב|53768|page=73|מקום הוצאה=ירושלים|שנת הוצאה=תשע"א|לינק טעקסט=פסח - ליל הסדר, סגולת שיירי האפיקומן}}, אז די ערשטע נאכט טאר מען נישט איבערלאזן, וויבאלד די אפיקומן איז "זכר לפסח" (לויט דער [[#ראש|שיטה פונעם רא"ש]]), און עס גייט אן דערביי די איסור פון [[נותר]], און דערפאר זאל מען נאר איבערלאזן די אפיקומן פון צווייטע נאכט פסח.}}. | ||
מען עסט דעם אפיקומן ווען מ'איז שוין זאַט, אלס זכר צום [[קרבן פסח]] וואס איז נאכל על השובע{{הערה|שם=תעז}}.אבער אויב ער איז אזוי זאט אז ער ווערט פארעקלט פון עסן איז ער נישט יוצא, ווייל [[אכילה גסה]] הייסט נישט עסן{{הערה|רמ"א תעו א, ומגן אברהם שם סק"ב}}. | מען עסט דעם אפיקומן ווען מ'איז שוין זאַט, אלס זכר צום [[קרבן פסח]] וואס איז נאכל על השובע{{הערה|שם=תעז}}.אבער אויב ער איז אזוי זאט אז ער ווערט פארעקלט פון עסן איז ער נישט יוצא, ווייל [[אכילה גסה]] הייסט נישט עסן{{הערה|רמ"א תעו א, ומגן אברהם שם סק"ב}}. | ||