אונטערשייד צווישן ווערסיעס פון "רוי:אדעס"
אין תקציר עריכה |
ק (קאארדינאט) |
||
| (10 מיטלסטע ווערסיעס פון 6 באַניצער נישט געוויזן.) | |||
| שורה 1: | שורה 1: | ||
{{Coord|46.46666667|30.73333333|display=title}}{{דעסקריפציע||ענגליש = city and administrative center of Odesa Oblast, Ukraine|העב=עיר באוקראינה|דייטש=Hafenstadt in der südlichen Ukraine|}} | |||
'''אַדעס''' איז די פערטע גרעסטע שטאט אין [[אוקראינע]]. האבנדיק א באפעלקערונג פון 1,080,000 מענטשן. די שטאט איז נעבן [[שווארצער ים]], און די שטאט צוזאמען מיט די פארשטאטן האבן דריי פארטן צום ים. אין [[קאמוניסט]]ישע צייטן, איז עס געווען די גרעסטע פארט, וויבאלד די פרירט נישט אין ווינטער. | '''אַדעס''' איז די פערטע גרעסטע שטאט אין [[אוקראינע]]. האבנדיק א באפעלקערונג פון 1,080,000 מענטשן. די שטאט איז נעבן [[שווארצער ים]], און די שטאט צוזאמען מיט די פארשטאטן האבן דריי פארטן צום ים. אין [[קאמוניסט]]ישע צייטן, איז עס געווען די גרעסטע פארט, וויבאלד די פרירט נישט אין ווינטער. | ||
| שורה 7: | שורה 8: | ||
== היסטאריע == | == היסטאריע == | ||
אין 14נטן יארהונדערט האבן זיך דארט געדרייט [[טאטערן]], און דערנאך האט טערקיי געהערשט דארט. | אין 14נטן יארהונדערט האבן זיך דארט געדרייט [[טאטערן]], און דערנאך האט טערקיי געהערשט דארט. | ||
אבער אין 1794, איז זי אפיציעל געגרינדעט געווארן דורך [[רוסלאנד]], די שטאט האט געהאט הצלחה, און אירע | אבער אין 1794, איז זי אפיציעל געגרינדעט געווארן דורך [[רוסלאנד]], די שטאט האט געהאט הצלחה, און אירע איינוואוינער זענען באשטאנען פון מערערע פעלקער, ווי [[גריכן]], [[אידן]], רוסן און אוקראינער, [[רומעניע|רומענישער]], און נאך אנדערע פעלקער. | ||
=== | === אידישע היסטאריע === | ||
די | די אידישע קהילה איז זייער גרויס געווען אין אדעס, אז אין 1897 איז די אידישע באפעלקערונג אפגעשאצט געווארן, צו אריבער 160,000 איינוואוינער, מאכנדיק אדעס פאר דער גרעסטער אידישער שטאט אין דער [[רוסלענדישער אימפעריע]]. [[פאגראמען]] זענען פארגעקומען אין יאר 1821, 1859, 1871, 1882, און אין 1905, אסאך פון די אידן האבן דערפאר עמיגרירט קיין [[ארץ ישראל]], און צו די [[פאראייניגטע שטאטן]]. | ||
אין דעם 19טן יארהונדערט, איז די השכלה באוועגונג זייער שטארק געווען אין אדעס, א [[ציוניסט]]ישע פיליאלע איז געווען אין דער שטאט. ביים [[חורבן אייראפע]], זענען בערך 100,000 | אין דעם 19טן יארהונדערט, איז די השכלה באוועגונג זייער שטארק געווען אין אדעס, א [[ציוניסט]]ישע פיליאלע איז געווען אין דער שטאט. ביים [[חורבן אייראפע]], זענען בערך 100,000 אידן אומגעקומען אין [[אדעס רציחה|אדעס]] דורכן [[נאצי]] מארד מאשין. נאך דער [[צווייטער וועלט מלחמה]], האט זיך די שטאט צוריק געשטעלט אויף די פיס, און א אידישע קהילה איז צוריק אויפגעשטעלט געווארן. | ||
רוב | רוב אידן האבן פארלאזט די שטאט צווישן די 1970ער יארן, און 1990ער יארן קודם דורך אינערליכע עמיגרירונג, און דערנאך קיין [[ישראל]]. היינט וואוינען דארט עטליכע טויזנט אידן וואס האבן [[בית מדרש|בתי מדרשים]], [[שולע]]ס און אנדערע אינסטיטוציעס. [[חב"ד]] איז אויך אקטיוו דארט. | ||
== טראנספארט == | == טראנספארט == | ||
===וואסער טראנספארט=== | ===וואסער טראנספארט=== | ||
[[טעקע:Украина, Одесса - Морской вокзал 22.jpg|קליין|אדעס איז שוין לאנג א | [[טעקע:Украина, Одесса - Морской вокзал 22.jpg|קליין|אדעס איז שוין לאנג א וויכטיגער [[שווארצער ים]] פארט.]] | ||
שיפן מיטן פאסאזשירן פארן ארויס פון אדעס קיין [[סטאמבול]], [[חיפה]] און [[ווארנע]], ווי אויך ארויף דעם [[דניעפער]] אין די שטעט [[כערסאן]], [[דניפראפעטראווסק]] און [[קיעוו]]. | שיפן מיטן פאסאזשירן פארן ארויס פון אדעס קיין [[סטאמבול]], [[חיפה]] און [[ווארנע]], ווי אויך ארויף דעם [[דניעפער]] אין די שטעט [[כערסאן]], [[דניפראפעטראווסק]] און [[קיעוו]]. | ||
[[קאטעגאריע:שטעט אין אוקראינע]] | [[קאטעגאריע:שטעט אין אוקראינע]] | ||
[[קאַטעגאָריע:פארט שטעט אין אייראפע]] | [[קאַטעגאָריע:פארט שטעט אין אייראפע]] | ||
[[קאטעגאריע:אויף יידיש]] | |||
{{קרד/ויקי/יידיש}} | |||
[[he:אודסה]] | |||
יעצטיגע רעוויזיע זינט 01:20, 8 דעצעמבער 2023
אַדעס איז די פערטע גרעסטע שטאט אין אוקראינע. האבנדיק א באפעלקערונג פון 1,080,000 מענטשן. די שטאט איז נעבן שווארצער ים, און די שטאט צוזאמען מיט די פארשטאטן האבן דריי פארטן צום ים. אין קאמוניסטישע צייטן, איז עס געווען די גרעסטע פארט, וויבאלד די פרירט נישט אין ווינטער.
טערקיי אבער האט די עפענונג צום שווארצן ים, זי קאנטראלירט די דארדאנעלן, אזוי ארום האט נאט"א קאנטראלירט אלעס וואס גייט אריין, און ארויס פונעם סאוועטן פארבאנד.
אדעס איז פארעכנט אלס א ליבעראלע און פרייע שטאט, מיט א פראנצויזישער און איטאליענישער סטיל ארכיטעקטור.
היסטאריע
אין 14נטן יארהונדערט האבן זיך דארט געדרייט טאטערן, און דערנאך האט טערקיי געהערשט דארט. אבער אין 1794, איז זי אפיציעל געגרינדעט געווארן דורך רוסלאנד, די שטאט האט געהאט הצלחה, און אירע איינוואוינער זענען באשטאנען פון מערערע פעלקער, ווי גריכן, אידן, רוסן און אוקראינער, רומענישער, און נאך אנדערע פעלקער.
אידישע היסטאריע
די אידישע קהילה איז זייער גרויס געווען אין אדעס, אז אין 1897 איז די אידישע באפעלקערונג אפגעשאצט געווארן, צו אריבער 160,000 איינוואוינער, מאכנדיק אדעס פאר דער גרעסטער אידישער שטאט אין דער רוסלענדישער אימפעריע. פאגראמען זענען פארגעקומען אין יאר 1821, 1859, 1871, 1882, און אין 1905, אסאך פון די אידן האבן דערפאר עמיגרירט קיין ארץ ישראל, און צו די פאראייניגטע שטאטן.
אין דעם 19טן יארהונדערט, איז די השכלה באוועגונג זייער שטארק געווען אין אדעס, א ציוניסטישע פיליאלע איז געווען אין דער שטאט. ביים חורבן אייראפע, זענען בערך 100,000 אידן אומגעקומען אין אדעס דורכן נאצי מארד מאשין. נאך דער צווייטער וועלט מלחמה, האט זיך די שטאט צוריק געשטעלט אויף די פיס, און א אידישע קהילה איז צוריק אויפגעשטעלט געווארן.
רוב אידן האבן פארלאזט די שטאט צווישן די 1970ער יארן, און 1990ער יארן קודם דורך אינערליכע עמיגרירונג, און דערנאך קיין ישראל. היינט וואוינען דארט עטליכע טויזנט אידן וואס האבן בתי מדרשים, שולעס און אנדערע אינסטיטוציעס. חב"ד איז אויך אקטיוו דארט.
טראנספארט
וואסער טראנספארט
שיפן מיטן פאסאזשירן פארן ארויס פון אדעס קיין סטאמבול, חיפה און ווארנע, ווי אויך ארויף דעם דניעפער אין די שטעט כערסאן, דניפראפעטראווסק און קיעוו.
דאס איז נישט קיין המכלול ארטיקל, בלויז עפעס וואס ליגט דא ביז עס וועט ערזעצט ווערן מיט בעסערס. שרייבט עס איבער!