אונטערשייד צווישן ווערסיעס פון "אלישמע בן עמיהוד"

ק
(נאך גארנישט געטוהן דערמיט)
 
ק ((diffedit))
 
(37 מיטלסטע ווערסיעס פון 3 באַניצער נישט געוויזן.)
שורה 1: שורה 1:
'''אֱלִישָׁמָע בֶּן עַמִּיהוּד''' היה [[נשיאי שבטי ישראל|נשיאו]] של [[שבט אפרים]] ב[[נדודי בני ישראל במדבר]]. הוזכר בתורה כמי שקריב את קרבנו של השבט ביום השביעי ל[[חנוכת המשכן]].
{{דעסקריפציע|נשיא פון שבט אפרים}}
{{אישיות תנ"כית
| תמונה =
| כיתוב =
| געבורט ארט = [[מצרים]]
| אב = עמיהוד
| קינדער = נון און זיין זון [[יהושע בן נון|יהושע]]
| תקופה = יציאת מצרים, דור המדבר
| בתנ"ך = {{תנ"ך|במדבר|א|י}}; {{תנ"ך|במדבר|ב|יח|אן=ספר}}; {{תנ"ך|במדבר|ז|מח|אן=ספר}}; {{תנ"ך|במדבר|י|כב|אן=ספר}}; {{תנ"ך|דברי הימים א|ז|כז}}
}}
'''אֱלִישָׁמָע בֶּן עַמִּיהוּד''' איז געווען דער [[נשיא]] פון [[שבט אפרים]] אין די צייט פון נאך [[יציאת מצרים]]. זיין זון איז געווען נון, דער טאטע פון [[יהושע בן נון]]{{הערה|{{תנ"ך|דברי הימים א|ז|כז}}}}.


==דמותו==
== לעבן און שאפן ==
כשאר הנשיאים, מינה ה' את אלישמע לפקוד את שבטו יחד עם משה ואהרן במפקד השני של ישראל במדבר. הם מתוארים כ{{ציטוטון|קְרוּאֵי הָעֵדָה, נְשִׂיאֵי מַטּוֹת אֲבוֹתָם, רָאשֵׁי אַלְפֵי יִשְׂרָאֵל{{הערה|{{תנ"ך|במדבר|א|טז}}.}}}}.{{ש}}
ווי די אנדערע נשיאים, האט השי"ת באשטימט אלישמע בן עמיהוד צו ציילן זיין שבט ביים צווייטן ציילונג פון אידן אין מדבר. זיי ווערן דארט געשילדערט ווי {{ציטוטון|קְרוּאֵי הָעֵדָה, נְשִׂיאֵי מַטּוֹת אֲבוֹתָם, רָאשֵׁי אַלְפֵי יִשְׂרָאֵל{{הערה|{{תנ"ך|במדבר|א|טז}}}}}}. זיי זענען אלע געווען הויפטן אין [[סנהדרין]]{{הערה|{{תנ"ך|במדבר|א|טז|מפרש=מלבי"ם}}}}, וועלכע זענען גערופן געווארן צו יעדע חשוב'ע זאך ביי אידן{{הערה|{{תנ"ך|במדבר|א|טז|מפרש=רש"י}}}}.
ב[[ספרי]]{{הערה|ספרי במדבר פיסקא מה, מובא גם ברש"י {{תנ"ך|במדבר|ז|ב}}.}} מובא שהנשיאים היו השוטרים שמינו המצרים על בני ישראל במצרים, שהוכו על שלא מלאו בני ישראל את מכסתם{{הערה|ראו {{תנ"ך|שמות|ה|יד}}.}}.{{ש}}
בחז"ל מובא{{הערה|[[מדרש רבה]] יח יג, וכן ב[[מדרש תנחומא]] בובר קרח ה, מובא גם ברש"י במדבר טז א}} שהנשיאים היו ממאתיים וחמישים מקטירי הקטורת ב[[מחלוקת קרח ועדתו]], ולפי זה מתו בשנה השנייה ליציאת מצרים{{הערה|לפי דעת [[הרמב"ן]] ({{תנך|במדבר|טז|א|קצר=כן}}) וסיעתו; לדעת [[האבן עזרא]] שם היה זה לאחר חנוכת המשכן.}} באש שיצאה מאת ה' ושרפה את מקטירי הקטורת.{{ש}}
בנו היה נון, אביו של [[יהושע בן נון]]{{הערה|1=כאמור ב{{תנ"ך|דברי הימים א|ז|כז}}}}.


==תרומותיו==
לויט חז"ל זענען די נשיאים געווען די שוטרים וואס די מצריים האבן געשטעלט איבער אידן אין [[מצרים]], וואס זיי זענען געשלאגן געווארן ווען אידן האבן נישט ערפילט זייער קוואטע{{הערה|ספרי במדבר פיסקא מה, געברענגט אויך אין {{תנ"ך|במדבר|ז|ב|מפרש=רש"י}}}}. טייל לערנען אז זיי זענען שוין געווען נשיאים איבער די עלטערן פונעם דור המדבר, נאך זייענדיג אין מצרים{{הערה|{{היברובוקס|[[רבי יהונתן אייבשיץ]]|תפארת יהונתן|21286|יאזעפאף תרל"ג|page=188}}}}.
יחד עם שאר הנשיאים, תרם אלישמע את אבני ה[[אפוד]] ו[[החושן]] ל[[משכן]], ואת השמן והבשמים ל[[שמן המשחה]] [[שמן המאור]] ו[[קטורת הסמים|הקטורת]].{{ש}}
לכבוד [[חנוכת המשכן]] תרם בשותפות עם נשיא נוסף עגלה ל[[עבודת הלווים]] וכל אחד מהם תרם שור לנשיאת העגלה.


==קרבנו בקרבנות הנשיאים==
דורכאויס די [[מסעות|וואנדערונגען אין מדבר]] האט אלישמע געפירט זיין שבט אין דער דריטער מחנה, נאך די צווייטע מחנה פון [[שבט ראובן|ראובן]] און די בני [[קהת]], און אונטער'ן "דגל מחנה אפרים" זענען אויך געווען [[שבט מנשה|מנשה]] און [[שבט בנימין|בנימין]]{{הערה|{{תנ"ך|במדבר|י|כב}}}}. לויט ווי דערציילט אין מדרש, איז זיין [[פאן]] געווען געפארבט שטארק שווארץ, און מצרים און אזוי אויך א אקס געצייכנט דערויף{{הערה|{{מדרש רבה|במדבר|ב|ז}}}}.
אלישמע הקריב את קרבנו ביום השביעי ל[[חנוכת המשכן]] ביום [[שבת]] [[ז' בניסן]], לאחר [[אליסף בן דעואל]] נשיא שבט גד, כסדר חניית השבטים סביב המשכן{{הערה|הכתוב ב{{תנ"ך|במדבר|ז}}, וכך פירש רבנו בחיי (במדבר ב ב).}}.
===ביאור קרבנותיו בחז"ל===
המדרש{{הערה|מדרש רבה שם.}} מבאר שקרבנותיו רומזים לכך שהקדימו [[יעקב]] לאפרים לפני [[מנשה]]{{הערה|{{תנ"ך|בראשית|מח}}.}}, וכן על [[יוסף]], שמפני אהבת יעקב אותו ברך את בניו: {{ציטוטון|הַמַּלְאָךְ הַגֹּאֵל אֹתִי מִכָּל רָע יְבָרֵךְ אֶת הַנְּעָרִים וְיִקָּרֵא בָהֶם שְׁמִי וְשֵׁם אֲבֹתַי אַבְרָהָם וְיִצְחָק וְיִדְגּוּ לָרֹב בְּקֶרֶב הָאָרֶץ}}, ועוד ברכן: {{ציטוטון|בְּךָ יְבָרֵךְ יִשְׂרָאֵל לֵאמֹר: יְשִׂמְךָ אֱלֹקִים כְּאֶפְרַיִם וְכִמְנַשֶּׁה}}{{הערה|{{תנ"ך|בראשית|מח}}.}}


במדרש נאמר שיומו של אלישמע חל להיות בשבת, כנגד יוסף ששמר את השבת עוד לפני שנתנה, שכך למדו מן הפסוק {{ציטוטון|וטבח טבח והכן}}{{הערה|{{תנך|בראשית|מג|טז}}.}} - שהכנה זו היא לשבת{{הערה|מדרש אגדה (בובר) במדבר, פרק ז סימן מח.}}, וכסימן לכך ש[[יהושע בן נון|יהושע]] יחלל את השבת בעת [[כיבוש יריחו]]{{הערה|[[מדרש תנחומא]], פרשה כ"ח.}}.
אין חז"ל ווערט געברענגט אז די נשיאים זענען געווען צווישן די צוויי הונדערט און פופציג מענטשן וועלכע האבן געברענגט [[קטורת]] ביים [[מחלוקת קורח ועדתו]]{{הערה|{{מדרש רבה|במדבר|יח|ג}}; [[מדרש תנחומא]] באבער קרח ה. זעט אויך {{תנ"ך|במדבר|טז|א|מפרש=רש"י}}}}. לויט דעם זענען זיי נפטר געווארן אין צווייטן יאר נאך יציאת מצרים, אין פייער וואס האט פארברענט די מקטירי הקטורת.


==המרומז בשמו==
== קרבנות הנשיאים ==
חז"ל במדרש תנחומא{{הערה|מדרש תנחומא פרשת נשא כח, וכן במדרש אגדה במדבר א}} דורשים את שמו על מעשה יוסף ו[[אשת פוטיפר]], '''אלי-שמע''' - אמר הקב"ה אלי שמע שפקדתי על [[איסור אשת איש]] ואל אדונתו לא שמע, '''בן עמי-הוד''' - עימי היה הודו ולא עם אחר{{הערה|המילה "הוד" מסמלת קדושה ופרישות מעברה, כב{{בבלי|ברכות|מג|ב}} "ויהי כזית '''הודו''' אלו בחורי ישראל שלא טעמו טעם חטא".}}.
ביי די [[קרבנות הנשיאים]], האט אלישמע בן עמיהוד מקריב געווען זיין [[קרבן]] אום [[ז' ניסן]] פון צווייטן יאָר צו [[יציאת מצרים]] ({{לינק צו אידיש יאר|2449}}). ער איז געווען דער זיבעטער אין די רייע צו מקריב זיין, נאך [[אליסף בן דעואל]] פון [[שבט גד]], לויט דער סדר ווי די שבטים האבן גערוט ארום דעם משכן און ווי זיי האבן זיך געצויגן ביי די מסעות{{הערה|{{ילקוט שמעוני|[[פרשת נשא]]|תשטו}}; {{תנ"ך|במדבר|ב|מפרש=רבינו בחיי}}}}.


==ראו גם==
דער מדרש ערקלערט אז די קרבנות פון אלישמע האבן מרמז געווען קעגן [[יעקב]] וואס האט געפעדערט אפרים צו מנשה, און [[יוסף]] וואס האט שוין געהיטן שבת נאך פאר עס איז געגעבן געווארן פאר די אידן{{הערה|{{מדרש רבה|במדבר|יד|ה}}.}}.
*[[נשיאי שבטי ישראל]]
*[[קרבנות הנשיאים]]


==הערות שוליים==
לויט חז"ל האט ער מקריב געווען זיין קרבן אום [[שבת]]{{הערה|{{בבלי|מועד קטן|ט|א}}; {{מדרש רבה|במדבר|יד|א}}; און אזוי קומט אויס פון {{סדר עולם|רבה|ז}}}}. דער מדרש ברענגט:{{ציטוט|אמר ליה הקדוש ברוך הוא, אין קרבן יחיד דוחה את השבת, חייך, קרבן בנך דוחה את השבת בשביל מצוה שעשית. הוי אומר, ביום השביעי נשיא לבני אפרים אלישמע בן עמיהוד וכו', אמר רבי יוחנן, שבת היתה, שנאמר: 'והכן', ואין 'והכן' אלא שבת, שנאמר: והיה ביום הששי והכינו ({{תנ"ך|שמות|טז|ה}}), אמר לו הקדוש ברוך הוא, אתה שמרת את השבת עד שלא נתנה, חייך, שאני עושה שבן בנך יהיה מקריב בשבת, מנין, ממה שקראו בענין ביום השביעי נשיא לבני אפרים|[[מדרש תנחומא]], נשא, כח}}
{{הערות שוליים}}


[[קטגוריה:המכלול: ערכים שנוצרו במכלול]]
טייל ראשונים לערנען אבער על דרך הפשט אז די קרבנות הנשיאים זענען נישט געברענגט געווארן אין איין צי, און קיינער האט נישט געברענגט אין שבת{{הערה|ראב"ע און {{תנ"ך|במדבר|ז|מח|מפרש=רבינו בחיי}} בשם יש אומרים. אין פירוש הארוך פון {{תנ"ך|שמות|מ|ב|מפרש=אבן עזרא}} ברענגט ער א יש אומרים, אז אלישמע האט נאר מקריב געווען דעם קרבן עולה אום שבת, און די שלמים האט מען געברענגט און געגעסן [[זונטאג]]. זעט אויך [[רבי אברהם דוד וואהרמאן|בוטשאטשער רב]], [https://beta.hebrewbooks.org/tursa.aspx?a=oc_x3214 אשל אברהם, סימן תרס"ה] אז דער נשיא פון אפרים האט געברענגט אין אכטן טאג.}}.
[[קטגוריה:נשיאי שבטי ישראל]]
 
[[קטגוריה:אישים משבט אפרים]]
== זיין נאמען ==
אין מדרש ווערט ערקלערט אז זיין נאמען איז מרמז צו יוסף הצדיק:{{ציטוט|רבי מאיר ורבי יהושע בן קרחה היו דורשין את השמות, '''אלישמע''', 'אלי שמע', ו{{מונחון|לאדונתו|אשת פוטיפר}} לא שמע, '''עמיהוד''', 'עמי' היה 'הודו', ולא עם אחר|[[מדרש תנחומא]] דארט}}
 
==זעט אויך==
* [[קרבנות הנשיאים]]
 
== רעפערענצן ==
{{רעפערענצן}}
 
{{ספר במדבר}}
 
[[קאטעגאריע:נשיאי שבטי ישראל]]
[[קאטעגאריע:שבט אפרים]]
[[קאַטעגאָריע:דור המדבר: פערזאנען]]
[[קאַטעגאָריע:פערזאנען אין ספר במדבר]]
[[קאַטעגאָריע:המכלול ארטיקלען]]
[[HE:אלישמע בן עמיהוד]]
[[קאַטעגאָריע:קרבנות הנשיאים]]