אונטערשייד צווישן ווערסיעס פון "רוי:בראזיל"

143 בייטן צוגעלייגט ,  פֿאַר 2 יאָר
ק
החלפת טקסט – "{{דעסקריפציע||ענגליש=" ב־"{{דעסקריפציע||ענגליש = "
ק (החלפת טקסט – "גרענעצ" ב־"גרעניצ")
ק (החלפת טקסט – "{{דעסקריפציע||ענגליש=" ב־"{{דעסקריפציע||ענגליש = ")
 
(10 מיטלסטע ווערסיעס פון 4 באַניצער נישט געוויזן.)
שורה 1: שורה 1:
{{דעסקריפציע||ענגליש = country in South America|העב=המדינה הגדולה ביותר בדרום אמריקה|דייטש=Staat in Südamerika|}}
{{מדינה|
{{מדינה|
| נאמען = בראזיל
| נאמען = בראזיל
שורה 62: שורה 63:
בראזיל איז א פעדעראציע פון 26 שטאטן. די רעגירונג פון בראזיל איז א [[דעמאקראטיע|דעמאקראטישע]] [[רעפובליק]] מיט א [[פרעזידענט-סיסטעם]]. דער פרעזידענט איז סיי ראש-מלוכה און סיי הויפט פון דער פאראייניגונג-רעגירונג, וואס ווערט געוויילט אויף א קאדענץ פון פיר יאר מיט א מעגלעכקייט פון א צווייטן קאדענץ. דער היינטיגער פרעזידענט איז [[דילמא רוסעף]], זייט דעם 1טן יאנואר 2011. דער פרעזידענט באשטימט די מיניסטארן.
בראזיל איז א פעדעראציע פון 26 שטאטן. די רעגירונג פון בראזיל איז א [[דעמאקראטיע|דעמאקראטישע]] [[רעפובליק]] מיט א [[פרעזידענט-סיסטעם]]. דער פרעזידענט איז סיי ראש-מלוכה און סיי הויפט פון דער פאראייניגונג-רעגירונג, וואס ווערט געוויילט אויף א קאדענץ פון פיר יאר מיט א מעגלעכקייט פון א צווייטן קאדענץ. דער היינטיגער פרעזידענט איז [[דילמא רוסעף]], זייט דעם 1טן יאנואר 2011. דער פרעזידענט באשטימט די מיניסטארן.


די בראזילישע פעדעראציע איז די פאראייניגונג פון די שטאַטן, די מוניציפאליטעטן און דער פעדעראלער דיסטריקט. די פעדעראציע איז באזירט אויף פינעף גרונטלעכע פרינציפן: סואווערעניטעט, בירגערשאפט, ווערדע פון מענטשן, די סאציאלע ווערטן פון ארבעט און פרייהייט פון פירנעמונג, און פאליטישער פלוראליזם. די לעגיסלאטור פון דער פעדעראציע ווערט גערופן די "נאציאנאלע קאנגרעס פון בראזיל".
די בראזילישע פעדעראציע איז די פאראייניגונג פון די שטאַטן, די מוניציפאליטעטן און דער פעדעראלער דיסטריקט. די פעדעראציע איז באזירט אויף פינעף גרונטליכע פרינציפן: סואווערעניטעט, בירגערשאפט, ווערדע פון מענטשן, די סאציאלע ווערטן פון ארבעט און פרייהייט פון פירנעמונג, און פאליטישער פלוראליזם. די לעגיסלאטור פון דער פעדעראציע ווערט גערופן די "נאציאנאלע קאנגרעס פון בראזיל".


===מיליטער===
===מיליטער===
שורה 68: שורה 69:


== געאגראפיע ==
== געאגראפיע ==
דער מזרח גרעניץ פון בראזיל איז דער [[אטלאנטישער אקעאן]], מיט א בארטן לענגער פון 7,367 ק"מ. אחוץ דעם גרעניצט בראזיל מיט [[אורוגוויי]] צו דרום, [[ארגענטינע]] און [[פאראגוויי]] צו דרום־מערב, [[באליוויע]] און [[פערו]] צו מערב, [[קאלאמביע]] צו צפון־מערב, און מיט [[ווענעזועלע]], [[גייאנע]], [[סורינאם]] און דעם פראנצויזישן דעפארטמענט [[פראנצויזישע גויאנע]] צו צפון. בראזיל האט א גרעניץ מיט יעדן לאנד אין דרום אמעריקע אויסער [[טשילע]] און [[עקוואדאר]]. אויך נעמט איין בראזיל עטלעכע ארכיפעלאגן אינעם אקעאן. צוזאמען מיט די אטלאנטישע אינזלען ליגט בראזיל צווישן גארטל ליניעס 6°N און 34°S, און מערידיאנען 28° און 74°W.  
דער מזרח גרעניץ פון בראזיל איז דער [[אטלאנטישער אקעאן]], מיט א בארטן לענגער פון 7,367 ק"מ. אחוץ דעם גרעניצט בראזיל מיט [[אורוגוויי]] צו דרום, [[ארגענטינע]] און [[פאראגוויי]] צו דרום־מערב, [[באליוויע]] און [[פערו]] צו מערב, [[קאלאמביע]] צו צפון־מערב, און מיט [[ווענעזועלע]], [[גייאנע]], [[סורינאם]] און דעם פראנצויזישן דעפארטמענט [[פראנצויזישע גויאנע]] צו צפון. בראזיל האט א גרעניץ מיט יעדן לאנד אין דרום אמעריקע אויסער [[טשילע]] און [[עקוואדאר]]. אויך נעמט איין בראזיל עטליכע ארכיפעלאגן אינעם אקעאן. צוזאמען מיט די אטלאנטישע אינזלען ליגט בראזיל צווישן גארטל ליניעס 6°N און 34°S, און מערידיאנען 28° און 74°W.  


בראזיל איז דאס [[ליסטע פון לענדער לויט שטח|פינפטע גרעסטע לאנד לויט שטח]] אין דער וועלט, און דאס דריטע גרעסטע אין די אמעריקעס, מיט א שטח פון 8,515,767.049 קוואדרט מעטער, כולל 55,455 קוואדראט מעטער פון וואסער. בראזיל האט פיר [[צייט זאנע]]ס, פון UTC-5 אין דעם מערב טייל פון לאנד, ביז UTC-2 אין די אטלאנטישע אינזלען; די "נאציאנאלע צייט" פון בראזיל איז  UTC-3.
בראזיל איז דאס [[ליסטע פון לענדער לויט שטח|פינפטע גרעסטע לאנד לויט שטח]] אין דער וועלט, און דאס דריטע גרעסטע אין די אמעריקעס, מיט א שטח פון 8,515,767.049 קוואדרט מעטער, כולל 55,455 קוואדראט מעטער פון וואסער. בראזיל האט פיר [[צייט זאנע]]ס, פון UTC-5 אין דעם מערב טייל פון לאנד, ביז UTC-2 אין די אטלאנטישע אינזלען; די "נאציאנאלע צייט" פון בראזיל איז  UTC-3.
== עקאנאמיע ==
== עקאנאמיע ==
בראזיל האט די גרעסטע נאציאנאלע עקאנאמיע אין לאטיין אמעריקע, די אכט גרעסטע עקאנאמיע אין דער וועלט לויט דעם מארק קורס, און די [[ליסטע פון לענדער לויט פראדוקט ווערדע|זיבעט גרעסטע עקאנאמיע לויט קויפקראפט]], וועדליק די [[אינטערנאציאנאלער געלטפאנד]] און [[וועלט באנק]]. בראזיל האט א געמישטע עקאנאמיע מיט ברייטע נאטירלעכע רעסורסן. אין 2014 איז דער ברוטא נאציאנאלער פראדוקט לויט קויפקראפט געווען $15,153 א מענטש. די ארבעטסקראפט פון בראזיל איז טעטיג אין [[לאנדווירטשאפט]], [[מינעריי]], [[פאבריקאציע]] און דינסט סעקטארן.
בראזיל האט די גרעסטע נאציאנאלע עקאנאמיע אין לאטיין אמעריקע, די אכט גרעסטע עקאנאמיע אין דער וועלט לויט דעם מארק קורס, און די [[ליסטע פון לענדער לויט פראדוקט ווערדע|זיבעט גרעסטע עקאנאמיע לויט קויפקראפט]], וועדליק די [[אינטערנאציאנאלער געלטפאנד]] און [[וועלט באנק]]. בראזיל האט א געמישטע עקאנאמיע מיט ברייטע נאטירליכע רעסורסן. אין 2014 איז דער ברוטא נאציאנאלער פראדוקט לויט קויפקראפט געווען $15,153 א מענטש. די ארבעטסקראפט פון בראזיל איז טעטיג אין [[לאנדווירטשאפט]], [[מינעריי]], [[פאבריקאציע]] און דינסט סעקטארן.


די אינדוסטריע פון בראזיל איז באזירט בעיקר אויף [[אוויאציע]], [[קאווע]], [[אויטאמאביל|אויטאמאבילן]], [[סויע]], [[אייזן]], [[שטאל|שטאָל]], [[ציטרוס פרוכט]] און עלעקטראנישע אפאראטן.
די אינדוסטריע פון בראזיל איז באזירט בעיקר אויף [[אוויאציע]], [[קאווע]], [[אויטאמאביל|אויטאמאבילן]], [[סויע]], [[אייזן]], [[שטאל|שטאָל]], [[ציטרוס פרוכט]] און עלעקטראנישע אפאראטן.


שוין די לעצטע 150 יאר איז בראזיל דער וועלטס גרעסטער פראדוצירער פון קאווע. אנדערע וויכטיקע עקספארטן זענען [[לופטמאשין|לופטמאשינען]], עלעקטרישע געצייג, [[אויטאמאביל]]ן, [[עטאנאל]], [[טעקסטיל]], [[אייזן ארץ]], [[שטאל]] און מאראנצן זאפט.
שוין די לעצטע 150 יאר איז בראזיל דער וועלטס גרעסטער פראדוצירער פון קאווע. אנדערע וויכטיגע עקספארטן זענען [[לופטמאשין|לופטמאשינען]], עלעקטרישע געצייג, [[אויטאמאביל]]ן, [[עטאנאל]], [[טעקסטיל]], [[אייזן ארץ]], [[שטאל]] און מאראנצן זאפט.


אין 2002 האט בראזיל באקומען א הלוואה פונעם [[אינטערנאציאנאלער געלטפאנד|אינטערנאציאנאלן געלטפאנד]] פאר $30.4 ביליאן, די גרעסטע הלוואה פונעם געלטפאנד ביז דעמאלסט. ס'האט געהייסן אז בראזיל מוז צוריקבאצאלן די הלוואה ביז 2006, אבער אין 2005 האט די בראזיליער צענטראלבאנק שוין צוריקבאצאלט די גאנצע הלוואה.
אין 2002 האט בראזיל באקומען א הלוואה פונעם [[אינטערנאציאנאלער געלטפאנד|אינטערנאציאנאלן געלטפאנד]] פאר $30.4 ביליאן, די גרעסטע הלוואה פונעם געלטפאנד ביז דעמאלסט. ס'האט געהייסן אז בראזיל מוז צוריקבאצאלן די הלוואה ביז 2006, אבער אין 2005 האט די בראזיליער צענטראלבאנק שוין צוריקבאצאלט די גאנצע הלוואה.
שורה 102: שורה 103:
זייט 1945 גייט אראפ די באן סיסטעם פון בראזיל, און מען בויט בעיקר נייע שאסייען. אין 2002 זענען געווען 31,848 ק"מ פון באן וועג. די ערשטע מעטרא סיסטעם אין בראזיל איז געווען דער סאא פאולא מעטרא.
זייט 1945 גייט אראפ די באן סיסטעם פון בראזיל, און מען בויט בעיקר נייע שאסייען. אין 2002 זענען געווען 31,848 ק"מ פון באן וועג. די ערשטע מעטרא סיסטעם אין בראזיל איז געווען דער סאא פאולא מעטרא.


אין בראזיל זענען פאראן אומגעפער 2,500 פליפארטן, די צווייטע גרעסטע צאל אין דער וועלט (נאך די פאראייניגטע שטאטן).
אין בראזיל זענען פאראן אומגעפער 2,500 לופטפעלדער, די צווייטע גרעסטע צאל אין דער וועלט (נאך די פאראייניגטע שטאטן).


=== געזונט ===
=== געזונט ===
בראזיל האט א נאציאנאלע געזונט סיסטעם פאר אלע בירגער אומזיסט. פארמעגלעכע בראזיליאנער האבן אויף פריוואטע געזונט דעקונג.
בראזיל האט א נאציאנאלע געזונט סיסטעם פאר אלע בירגער אומזיסט. פארמעגליכע בראזיליאנער האבן אויף פריוואטע געזונט דעקונג.


אין 2002 האט בראזיל געהאט 40% פון מענטשן וואס ליידן פון [[מאלאריע]] אין דער גארער וועלט.
אין 2002 האט בראזיל געהאט 40% פון מענטשן וואס ליידן פון [[מאלאריע]] אין דער גארער וועלט.
שורה 112: שורה 113:




=== מעדיע און קאמוניקאציע ===
=== מידיע און קאמוניקאציע ===




== בעלי חיים ==
== בעלי חיים ==
פארשיידענע בעלי חיים וואוינען אין דעם אמאזאן [[רעגנוואלד]], צווישן זיי [[הערש]]ן (אין דרום) און עטלעכע [[זגאל]]ן [[מאלפע]]ס (אין צפון). אויך [[שניי לעמפערט]], [[פוקס]]ן און [[טאפיר]]ן.
פארשיידענע בעלי חיים וואוינען אין דעם אמאזאן [[רעגנוואלד]], צווישן זיי [[הערש]]ן (אין דרום) און עטליכע [[זגאל]]ן [[מאלפע]]ס (אין צפון). אויך [[שניי לעמפערט]], [[פוקס]]ן און [[טאפיר]]ן.


== קולטור ==
== קולטור ==
שורה 127: שורה 128:


[[קאַטעגאָריע:בראזיל|*]]
[[קאַטעגאָריע:בראזיל|*]]
[[קאַטעגאָריע:אומבאקוקט]]
[[קאַטעגאָריע:אויף יידיש]]  
[[קאַטעגאָריע:אויף יידיש]]  
{{קרד/ויקי/יידיש}}
{{קרד/ויקי/יידיש}}
[[he:ברזיל]]