בדוקי עריכות אוטומטית, אינטערפעיס רעדאקטארן, אינטערפעיס אדמיניסטראַטאָרן, סיסאפן, מייבאים, מעדכנים, מייבא, אספקלריה רעדאקטארן
46,371
רעדאגירונגען
קיין רעדאגירונג באמערקונג
(הצעות, אידיש (טיילווייז)) |
אין תקציר עריכה |
||
| שורה 23: | שורה 23: | ||
==הינטערגרונט== | ==הינטערגרונט== | ||
דער מהר"ם מרוטנבורג האט פרובירט צו איבערלאזן דייטשלאנד און ארויפגיין קיין [[ארץ ישראל]], וואס צוליב דעם איז ער איינגעזעצט געווארן דורך דער [[דייטשער | דער מהר"ם מרוטנבורג האט פרובירט צו איבערלאזן דייטשלאנד און ארויפגיין קיין [[ארץ ישראל]], וואס צוליב דעם איז ער איינגעזעצט געווארן דורך דער [[דייטשער אימפעריע]] – מיט'ן האפענונג צו באקומען א גרויסע [[כופר נפש|אויסלייז]] פון די אידישע געמיינדע פאר זיין באפרייאונג – אויפ'ן שולד פון פרובירן עמיגרירן, א זאך וואס איז געווען פארבאטן פאר אידן. | ||
בשעת'ן וויילן אין טורמע איז פארבאטן געווארן אים צו קומען באזוכן, אבער ביי א געוויסע פונקט איז ערלויבט געווארן פאר זיין תלמיד רבי שמשון אים צו באזוכן אפט און וויילן ביי אים. רבי שמשון האט באדינט דער מהר"ם דארט אין טורמע{{הערה|{{ויקיטקסט|שם הגדולים (קרענגיל)/חלק ב/ת#fn_(עט)|הג"ה מנחם ציון על שם הגדולים חלק ב, מערכת ת', הערה עט}}}} און האט דאקומענטירט דער מהר"ם'ס מנהגים און חידושי תורה. די הנהגות און הלכות וואס ער האט צאמגענומען ערשיינען אין ספר תשב"ץ. דער ספר אליין איז ווארשיינליך נישט אינגאנצן רעדאגירט געווארן דורך אים, ווייל ער אליין ווערט דערין דערמאנט. | בשעת'ן וויילן אין טורמע איז פארבאטן געווארן אים צו קומען באזוכן, אבער ביי א געוויסע פונקט איז ערלויבט געווארן פאר זיין תלמיד רבי שמשון אים צו באזוכן אפט און וויילן ביי אים. רבי שמשון האט באדינט דער מהר"ם דארט אין טורמע{{הערה|{{ויקיטקסט|שם הגדולים (קרענגיל)/חלק ב/ת#fn_(עט)|הג"ה מנחם ציון על שם הגדולים חלק ב, מערכת ת', הערה עט}}}} און האט דאקומענטירט דער מהר"ם'ס מנהגים און חידושי תורה. די הנהגות און הלכות וואס ער האט צאמגענומען ערשיינען אין ספר תשב"ץ. דער ספר אליין איז ווארשיינליך נישט אינגאנצן רעדאגירט געווארן דורך אים, ווייל ער אליין ווערט דערין דערמאנט. | ||
| שורה 30: | שורה 30: | ||
דער חיבור אנטהאלט פסקים פונעם [[מהר"ם מרוטנבורג]] אין פארשידענע נושאים, ווען אין רוב געדרוקטע אויסגאבן פונעם ספר שטייט די צאל סימנים ביי 590. אינעם אריגינעלן חיבור זענען געווען ווייניגער סימנים; די צוגעלייגטע שטאמען פון פארשידענע פלעצער. זיין שטארקע פארשפּרייטונג האט געברענגט דערצו אז אסאך האבן צוגעלייגט צו די שולי הגליון פארשידענע הגהות און הוספות, און דיע זענען צוגעלייגט געווארן צום חיבור דורך די פארשידענע מעתיקים. אזוי אויך די סדר הסימנים טוישט זיך צווישן די פילע מאנוסקריפּטן{{הערה|שם=אנגל12|{{אוצר החכמה|שלמה אנגל|"בשער הספר"|169547|בתוך '''תשב"ץ קטן''', מהדורת [[מכון ירושלים]], ירושלים תשע"א, עמ' 12||עמוד=9}}.}}. | דער חיבור אנטהאלט פסקים פונעם [[מהר"ם מרוטנבורג]] אין פארשידענע נושאים, ווען אין רוב געדרוקטע אויסגאבן פונעם ספר שטייט די צאל סימנים ביי 590. אינעם אריגינעלן חיבור זענען געווען ווייניגער סימנים; די צוגעלייגטע שטאמען פון פארשידענע פלעצער. זיין שטארקע פארשפּרייטונג האט געברענגט דערצו אז אסאך האבן צוגעלייגט צו די שולי הגליון פארשידענע הגהות און הוספות, און דיע זענען צוגעלייגט געווארן צום חיבור דורך די פארשידענע מעתיקים. אזוי אויך די סדר הסימנים טוישט זיך צווישן די פילע מאנוסקריפּטן{{הערה|שם=אנגל12|{{אוצר החכמה|שלמה אנגל|"בשער הספר"|169547|בתוך '''תשב"ץ קטן''', מהדורת [[מכון ירושלים]], ירושלים תשע"א, עמ' 12||עמוד=9}}.}}. | ||
מערסטנס פסקים זענען געשריבן געווארן דורך רבי שמשון על סמך הנהגות וואס ער האט געזען אדער הלכות וואס ער האט געהערט פונעם מהר"ם, און טייל פון זיי זענען פסקים וואס זענען מנוסח געווארן דורך דער מהר"ם אליין. דער חיבור איז געשריבן געווארן אין דער תקופה וואס דער מהר"ם האט זיך אויפגעהאלטן אין טורמע אינעם קעניגליכן טירה{{דרושה הבהרה|וואס מיינט "טירה"?}} אין שטאט [[איינזיסהיים]] {{אנ|Ensisheim}}{{הערה|שם=מביט}} {{הערה|[[החיד"א]], '''[[שם הגדולים]]''', אות ש', סעיף קפ"ז; ועוד. פרט זה מופיע גם בשער מהדורת לבוב תרי"ח. אמנם בכל [[כתב יד (העתק)|העתקי כתבי היד]] של החיבור, וכן במהדורה הראשונה (קרמונה שט"ז), לא מופיע פרט זה.}}. | מערסטנס פסקים זענען געשריבן געווארן דורך רבי שמשון על סמך הנהגות וואס ער האט געזען אדער הלכות וואס ער האט געהערט פונעם מהר"ם, און טייל פון זיי זענען פסקים וואס זענען מנוסח געווארן דורך דער מהר"ם אליין. דער חיבור איז געשריבן געווארן אין דער תקופה וואס דער מהר"ם האט זיך אויפגעהאלטן אין טורמע אינעם קעניגליכן טירה{{דרושה הבהרה|וואס מיינט "טירה"?}} אין שטאט [[איינזיסהיים]] {{אנ|Ensisheim}}{{הערה|שם=מביט}}{{הערה|[[החיד"א]], '''[[שם הגדולים]]''', אות ש', סעיף קפ"ז; ועוד. פרט זה מופיע גם בשער מהדורת לבוב תרי"ח. אמנם בכל [[כתב יד (העתק)|העתקי כתבי היד]] של החיבור, וכן במהדורה הראשונה (קרמונה שט"ז), לא מופיע פרט זה.}}. | ||
אינעם ספר זענען פארהאן הוספות געשריבן דורך [[רבי פרץ מקורביל]], בן דורו פונעם מהר"ם, וואס האט צוגעלייגט חילוקים צווישן די מנהג פון [[יהדות צרפת]] און [[יהדות אשכנז]], און אויך הלכות אין וועלכע די מנהג איז נישט ווי דער מהר"ם. די הוספות געפונען זיך אינעם טעקסט פונעם חיבור, און זענען כאראקטעריזירט דורך די צוגאב פונעם ווארט "הג"ה" פאר זיי. דער ספר פארמאגט אויך פארשידענע שפעטערדיגע הוספות, וואס זייער מחבר'ס אידענטיפיקאציע איז נישט באקאנט. | אינעם ספר זענען פארהאן הוספות געשריבן דורך [[רבי פרץ מקורביל]], בן דורו פונעם מהר"ם, וואס האט צוגעלייגט חילוקים צווישן די מנהג פון [[יהדות צרפת]] און [[יהדות אשכנז]], און אויך הלכות אין וועלכע די מנהג איז נישט ווי דער מהר"ם. די הוספות געפונען זיך אינעם טעקסט פונעם חיבור, און זענען כאראקטעריזירט דורך די צוגאב פונעם ווארט "הג"ה" פאר זיי. דער ספר פארמאגט אויך פארשידענע שפעטערדיגע הוספות, וואס זייער מחבר'ס אידענטיפיקאציע איז נישט באקאנט. | ||
| שורה 47: | שורה 47: | ||
* {{היברובוקס||מהדורת (קאפוסט?) תקע"ו|49594}} (1816) – באזירט אויפ'ן קרימונא אויסגאבע, מיט לייכטע הגהות. געדרוקט לכאורה אין [[קאפוסט]]{{הערה|זעט {{הספרייה הדיגיטלית|2=פרטים|3=990020855140205171}}}}. | * {{היברובוקס||מהדורת (קאפוסט?) תקע"ו|49594}} (1816) – באזירט אויפ'ן קרימונא אויסגאבע, מיט לייכטע הגהות. געדרוקט לכאורה אין [[קאפוסט]]{{הערה|זעט {{הספרייה הדיגיטלית|2=פרטים|3=990020855140205171}}}}. | ||
* {{אוצר החכמה||מהדורת לבוב תרי"ח|8829}} (1858) – געדריקט ביי דוד צבי שרענצל. | * {{אוצר החכמה||מהדורת לבוב תרי"ח|8829}} (1858) – געדריקט ביי דוד צבי שרענצל. | ||
* {{היברובוקס||מהדורת ווארשא תרל"ו|49595}} (1875) – געדריקט ביי יעקב יוסף קאלינבערג און יצחק גאלדמאן. אין די אויסגאבע זענען [[צענזור]]ירט געווארן פונעם ספר די סימנים תט"ז (תי"ו) און תי"ז. אזוי אויך די סימנים תקי"ב און תקי"ג זענען צוזאמגעשטעלט געווארן פאר איין סימן (תק"י). כדי צו משלים זיין די צאל סימנים צו 590, ווי אין די פריערדיגע אויסגאבן, זענען די סימנים תקפ"ג און תקפ"ד צעטיילט געווארן אויף פינף (תק"פ–תקפ"ד). די און אנדערע אינטערווענצן האבן פאראורזאכט דאס פארדרייען די | * {{היברובוקס||מהדורת ווארשא תרל"ו|49595}} (1875) – געדריקט ביי יעקב יוסף קאלינבערג און יצחק גאלדמאן. אין די אויסגאבע זענען [[צענזור]]ירט געווארן פונעם ספר די סימנים תט"ז (תי"ו) און תי"ז. אזוי אויך די סימנים תקי"ב און תקי"ג זענען צוזאמגעשטעלט געווארן פאר איין סימן (תק"י). כדי צו משלים זיין די צאל סימנים צו 590, ווי אין די פריערדיגע אויסגאבן, זענען די סימנים תקפ"ג און תקפ"ד צעטיילט געווארן אויף פינף (תק"פ–תקפ"ד). די און אנדערע אינטערווענצן האבן פאראורזאכט דאס פארדרייען די ציילונג פון סימנים אינעם ספר, בסימנים שבתווך. די גרייזיגע סימנים האבן אנגעהאלטן אויך אין די קומענדיגע מהדורות. אין מהדורת ווארשע גם לא השוו מול המהדורות הראשונות, והמהדירים הכניסו שינויים בספר לפי ראות עיניהם, לשם "תיקון הטעיות". בשנים שלאחר מכן הודפסה מהדורה נוספת זהה באותה הוצאה, ובהמשך - בשנת תרמ"ב (1881) - הודפסה בוורשה עוד מהדורה המתבססת על מהדורת תרל"ו (לא ידוע בית הדפוס). | ||
* מהדורת [[הוצאת א. לוין אפשטיין|לוין-אפשטיין]] - {{היברובוקס||ורשה תרס"ב|4807}} (1902). מהדורה זו התבססה על מהדורת ורשה תרל"ו. מהדורה נוספת יצאה על ידי לוין-אפשטיין בוורשה בשנת תר"ף, שהתבססה על קודמתה משנת תרס"ב. על בסיס מהדורה זו האחרונה יצאה מהדורה שלישית בהוצאת לוין-אפשטיין, בירושלים תשי"א. | * מהדורת [[הוצאת א. לוין אפשטיין|לוין-אפשטיין]] - {{היברובוקס||ורשה תרס"ב|4807}} (1902). מהדורה זו התבססה על מהדורת ורשה תרל"ו. מהדורה נוספת יצאה על ידי לוין-אפשטיין בוורשה בשנת תר"ף, שהתבססה על קודמתה משנת תרס"ב. על בסיס מהדורה זו האחרונה יצאה מהדורה שלישית בהוצאת לוין-אפשטיין, בירושלים תשי"א. | ||
| שורה 80: | שורה 80: | ||
[[קאַטעגאָריע:ספרות הראשונים]] | [[קאַטעגאָריע:ספרות הראשונים]] | ||
[[he: | [[he:תשב"ץ קטן]] | ||