אונטערשייד צווישן ווערסיעס פון "רוי:בארג סיני"

29 בייטן אראפגענומען ,  פֿאַר 2 יאָר
ק
הגהה, אויסשטעל
ק ((diffedit))
ק (הגהה, אויסשטעל)
שורה 1: שורה 1:
{{דרעפט}}
{{דרעפט}}
'''הַר סִינָי''' איז דער בארג אויף וועלכע די [[תורה]] איז [[מעמד הר סיני|געגעבן געווארן]] פאר די [[איד]]ן. עס זענען פארהאן מערערע מיינונגען איבערן אידענטיטעט פון דער בארג און וואו עס געפונט זיך.
'''הַר סִינָי''' (אדער '''חוֹרֵב''') איז דער בארג אויף וועלכע די [[תורה]] איז [[מעמד הר סיני|געגעבן געווארן]] פאר די [[איד]]ן. עס זענען פארהאן מערערע מיינונגען איבערן אידענטיטעט פון דער בארג און וואו עס געפונט זיך.


== מדבר סיני ==
[[טעקע:Sinai-peninsula-map He.jpg|שמאל|ממוזער|250px|מאפע פונעם היינטיגן אנגערופענע "מדבר סיני"]]
דער בארג סיני געפונט זיך אין [[מדבר סיני]] וואס איז אויף צפון פון די [[אוראלט מצרים|היסטארישע מצרים]], און אויסער די דרום [[גרעניץ|גרעניצן]] פון [[ארץ ישראל]]. אין צייט פון תנ"ך איז יענער גאנצער געגנט געווען א ליידיגער מדבר און עס איז נישט געווען אונטער'ן קאנטראל פון קיין שום לאנד. היינט איז דער נאמען 'סיני' פארברייטערט געווארן אויפ'ן גאנצן ראיאן, גערופן דער [[סיני]] [[האלבאינזל]].
לויט ווי עס קומט אויס פון די תורה{{הערה|אזוי קומט אויס און עטליכע ערטער, צום ביישפיל {{תנ"ך|במדבר|לג}}; {{תנ"ך|דברים|א}}.{{הבהרה|וויאזוי? אדער א מקור וואו צו זען א ביאור}}}} געפונט זיך דער בארג צווישן די מדבריות [[מדבר צין|צין]] און [[מדבר פארן|פארן]], ווי אויך צווישן לאנד [[עמלק]] און לאנד [[מדין]]. דער אָרט פון די צוויי מדבריות און די שייכות צווישן זיי איז נישט באקאנט אויף אַ וועג עס זאל זיין מעגליך צו באַשטימען זייער פּונקטליכן אָרט, כאטש אין [[תנ"ך]] איז מער קלאר א פארצייכנטער ארט{{הבהרה|נישט קלאר}}{{הערה|מנשה הראל, מדבר צין, '''בית מקרא: כתב-עת לחקר המקרא ועולמו כרך ט"ו''', חוברת ד' (מ"ג), ירושלים, מוסד ביאליק, (אלול תש"ל), זייט 459.}}, אזוי אויך איז דער פונקטליכער ארט פון בארג סיני דארט אין מדבר נישט באקאנט.
די [[גמרא]]{{הערה|{{בבלי|שבת|פט|א}}}} זאגט: "אמר ר' יוסי בר' חנינא, ה' שמות יש לו, מדבר צין - שנצטוו ישראל עליו, מדבר קדש - שנתקדשו ישראל עליו, מדבר קדמות - שנתנה קדומה עליו, מדבר פארן - שפרו ורבו עליה ישראל, מדבר סיני - שירדה שנאה לעכו"ם עליו"{{ביאור|צו באמערקן אז מדבר צין, מדבר סין און מדבר סיני ווערן דערמאנט אין תנ"ך אלס באזונדערע ערטער: מדבר צין איז די מערסטע נאנט צו [[ארץ ישראל]], דארט האבן די [[מרגלים]] אנגעפאנגען זייער שפיאנאזש רייזע ({{תנ"ך|במדבר|יג|כא}}), און אהין זענען די אידן אנגעקומען נאר אין לעצטן יאר פון וואנדערונג אין מדבר. פון דער אַנדערער זײַט, זענען זיי אָנגעקומען אין מדבר סין פּונקט אַ חודש נאָכן [[יציאת מצרים]], ווי ס'שטייט ({{תנ"ך|שמות|טז|א}}):{{ציטוטון|וַיִּסְעוּ מֵאֵילִם, וַיָּבֹאוּ כָּל עֲדַת בְּנֵי יִשְׂרָאֵל אֶל מִדְבַּר סִין אֲשֶׁר בֵּין אֵילִם וּבֵין סִינָי, בַּחֲמִשָּׁה עָשָׂר יוֹם לַחֹדֶשׁ הַשֵּׁנִי לְצֵאתָם מֵאֶרֶץ מִצְרָיִם}}. אין דעם פסוק ווערט אויך קלארגעשטעלט אז סיני איז אן אנדער ארט, און אזוי איז אויך אין [[פרשת מסעי]] ({{תנ"ך|במדבר|לג|יא|טו}}) אין די סדר המסעות.}}.
== די נאמען ==
אויף די נאמען "סיני" שטייט אין [[תלמוד בבלי|גמרא]]: {{ציטוטון|מאי הר סיני הר שירדה שנאה לעכו"ם עליו{{הערה|{{בבלי|שבת|פט|א}}.}}}}.
די בארג "סיני" וואס ווערט אויך אנגערופן "חורב"{{בבלי|שבת|פט|ב}}.}} {{ציטוטון|ולמה נקרא הר חורב, שירדה חורבה לעכו"ם עליו}}.


== בארג סיני אין תנ"ך ==
== בארג סיני אין תנ"ך ==
שורה 36: שורה 24:


== בארג סיני אין חז"ל ==
== בארג סיני אין חז"ל ==
אויף די נאמען "סיני" שטייט אין [[תלמוד בבלי|גמרא]]: {{ציטוטון|מאי הר סיני הר שירדה שנאה לעכו"ם עליו{{הערה|{{בבלי|שבת|פט|א}}.}}}}. אויף די נאמען "חורב" שטייט {{ציטוטון|ולמה נקרא הר חורב, שירדה חורבה לעכו"ם עליו|{{בבלי|שבת|פט|ב}}.}}.
{{ציטוטון|הקב"ה הניח כל הרים וגבעות והשרה שכינתו על הר סיני ולא גבה הר סיני למעלה, אמר [[רבי יוסף]] לעולם ילמד אדם מדעת קונו שהרי הקב"ה הניח כל הרים וגבעות והשרה שכינתו על הר סיני}}{{הערה|{{בבלי|סוטה|ה|א}}.}}.
{{ציטוטון|הקב"ה הניח כל הרים וגבעות והשרה שכינתו על הר סיני ולא גבה הר סיני למעלה, אמר [[רבי יוסף]] לעולם ילמד אדם מדעת קונו שהרי הקב"ה הניח כל הרים וגבעות והשרה שכינתו על הר סיני}}{{הערה|{{בבלי|סוטה|ה|א}}.}}.


שורה 111: שורה 101:


די פארשער רופן די ערשיינונג "[[מאנגאן|מאַנגאַנעס]] בלומען", און עס איז באשאפן ווי אַ רעזולטאַט פון די קריסטאַליזאציע פון מאַנגאַנעסע אַקסייד אין די שטיין{{הערה|{{פעמים|רפאל ישפה|האבן והסנה|48.1|48, תשמ"ח}}.}}.
די פארשער רופן די ערשיינונג "[[מאנגאן|מאַנגאַנעס]] בלומען", און עס איז באשאפן ווי אַ רעזולטאַט פון די קריסטאַליזאציע פון מאַנגאַנעסע אַקסייד אין די שטיין{{הערה|{{פעמים|רפאל ישפה|האבן והסנה|48.1|48, תשמ"ח}}.}}.
== מדבר סיני ==
[[טעקע:Sinai-peninsula-map He.jpg|שמאל|ממוזער|250px|מאפע פונעם היינטיגן אנגערופענע "מדבר סיני"]]
דער בארג סיני געפונט זיך אין [[מדבר סיני]] וואס איז אויף צפון פון די [[אוראלט מצרים|היסטארישע מצרים]], און אויסער די דרום [[גרעניץ|גרעניצן]] פון [[ארץ ישראל]]. אין צייט פון תנ"ך איז יענער גאנצער געגנט געווען א ליידיגער מדבר און עס איז נישט געווען אונטער'ן קאנטראל פון קיין שום לאנד. היינט איז דער נאמען 'סיני' פארברייטערט געווארן אויפ'ן גאנצן ראיאן, גערופן דער [[סיני]] [[האלבאינזל]].
לויט ווי עס קומט אויס פון די תורה{{הערה|אזוי קומט אויס און עטליכע ערטער, צום ביישפיל {{תנ"ך|במדבר|לג}}; {{תנ"ך|דברים|א}}.{{הבהרה|וויאזוי? אדער א מקור וואו צו זען א ביאור}}}} געפונט זיך דער בארג צווישן די מדבריות [[מדבר צין|צין]] און [[מדבר פארן|פארן]], ווי אויך צווישן לאנד [[עמלק]] און לאנד [[מדין]]. דער אָרט פון די צוויי מדבריות און די שייכות צווישן זיי איז נישט באקאנט אויף אַ וועג עס זאל זיין מעגליך צו באַשטימען זייער פּונקטליכן אָרט, כאטש אין [[תנ"ך]] איז מער קלאר א פארצייכנטער ארט{{הבהרה|נישט קלאר}}{{הערה|מנשה הראל, מדבר צין, '''בית מקרא: כתב-עת לחקר המקרא ועולמו כרך ט"ו''', חוברת ד' (מ"ג), ירושלים, מוסד ביאליק, (אלול תש"ל), זייט 459.}}, אזוי אויך איז דער פונקטליכער ארט פון בארג סיני דארט אין מדבר נישט באקאנט.
די [[גמרא]]{{הערה|{{בבלי|שבת|פט|א}}}} זאגט: "אמר ר' יוסי בר' חנינא, ה' שמות יש לו, מדבר צין - שנצטוו ישראל עליו, מדבר קדש - שנתקדשו ישראל עליו, מדבר קדמות - שנתנה קדומה עליו, מדבר פארן - שפרו ורבו עליה ישראל, מדבר סיני - שירדה שנאה לעכו"ם עליו"{{ביאור|צו באמערקן אז מדבר צין, מדבר סין און מדבר סיני ווערן דערמאנט אין תנ"ך אלס באזונדערע ערטער: מדבר צין איז די מערסטע נאנט צו [[ארץ ישראל]], דארט האבן די [[מרגלים]] אנגעפאנגען זייער שפיאנאזש רייזע ({{תנ"ך|במדבר|יג|כא}}), און אהין זענען די אידן אנגעקומען נאר אין לעצטן יאר פון וואנדערונג אין מדבר. פון דער אַנדערער זײַט, זענען זיי אָנגעקומען אין מדבר סין פּונקט אַ חודש נאָכן [[יציאת מצרים]], ווי ס'שטייט ({{תנ"ך|שמות|טז|א}}):{{ציטוטון|וַיִּסְעוּ מֵאֵילִם, וַיָּבֹאוּ כָּל עֲדַת בְּנֵי יִשְׂרָאֵל אֶל מִדְבַּר סִין אֲשֶׁר בֵּין אֵילִם וּבֵין סִינָי, בַּחֲמִשָּׁה עָשָׂר יוֹם לַחֹדֶשׁ הַשֵּׁנִי לְצֵאתָם מֵאֶרֶץ מִצְרָיִם}}. אין דעם פסוק ווערט אויך קלארגעשטעלט אז סיני איז אן אנדער ארט, און אזוי איז אויך אין [[פרשת מסעי]] ({{תנ"ך|במדבר|לג|יא|טו}}) אין די סדר המסעות.}}.


== ליינט מער ==
== ליינט מער ==