אונטערשייד צווישן ווערסיעס פון "ווארשע פאקט"
אין תקציר עריכה |
|||
| שורה 47: | שורה 47: | ||
* {{פאן|פוילן|}} [[פוילישע פאלק'ס רעפובליק]]{{הערה|{{צייגט וועב | * {{פאן|פוילן|}} [[פוילישע פאלק'ס רעפובליק]]{{הערה|{{צייגט וועב | ||
| url = http://www.php.isn.ethz.ch/lory1.ethz.ch/collections/coll_poland/Introductionb85a.html?navinfo=111216| טיטל = פוילן און די ווארשע פאקט 1955-1991| publisher = www.php.isn.ethz.ch}}}} | | url = http://www.php.isn.ethz.ch/lory1.ethz.ch/collections/coll_poland/Introductionb85a.html?navinfo=111216| טיטל = פוילן און די ווארשע פאקט 1955-1991| publisher = www.php.isn.ethz.ch}}}} | ||
* {{פאן|סאציאליסטישע רעפובליק פון רומעניע||+}} די איינציגסטע מיטגליד וואס האט אנגעהאלטן זעלבסטשטענדיגקייט פון די סאוויעטן, צוליב נאציאנאליזם און ברייטערע באציאונגען צו די איבריגע וועלט. זיי זענען געווען די איינציגסטע מיליטער מיט אן אייגענעם דאקטרינע און נישט אנגעוויזן אויף סאוויעטישע וואפן, נישט אריינגעלאזט סאוויעטישע קרעפטן ביי זיך אין לאנד, און זיך נישט באטייליגט אין די פּאקט'ס מיליטערישע איבונגען. רומעניע האט זיך געהאלטן נייטראל אין די כינע-סאוויעטישע שטרייט, בלאקירט די אנשליס פון [[מאנגאליע]] צום פּאקט, און נאך פיל אוטאנאמישע באשלוסן{{הערה|שם=געשאפן}}{{הערה|{{cite book| url = https://books.google.com/books?id=E7pQDwAAQBAJ&pg=PA132| title = | * {{פאן|סאציאליסטישע רעפובליק פון רומעניע||+}} די איינציגסטע מיטגליד וואס האט אנגעהאלטן זעלבסטשטענדיגקייט פון די סאוויעטן, צוליב נאציאנאליזם און ברייטערע באציאונגען צו די איבריגע וועלט. זיי זענען געווען די איינציגסטע מיליטער מיט אן אייגענעם דאקטרינע און נישט אנגעוויזן אויף סאוויעטישע וואפן, נישט אריינגעלאזט סאוויעטישע קרעפטן ביי זיך אין לאנד, און זיך נישט באטייליגט אין די פּאקט'ס מיליטערישע איבונגען. רומעניע האט זיך געהאלטן נייטראל אין די כינע-סאוויעטישע שטרייט, בלאקירט די אנשליס פון [[מאנגאליע]] צום פּאקט, און נאך פיל אוטאנאמישע באשלוסן{{הערה|שם=געשאפן}}{{הערה|{{cite book|url=https://books.google.com/books?id=E7pQDwAAQBAJ&pg=PA132|title=Romania Confronts Its Communist Past: Democracy, Memory, and Moral Justice|last2=Stan|first2=Marius|date=17 May 2018|publisher=Cambridge University Press|isbn=9781107025929|page=132|last1=Tismaneanu|first1=Vladimir}}}}. | ||
===אבזערווירער=== | ===אבזערווירער=== | ||
רעוויזיע פון 04:13, 22 מאי 2023
 עמבלעם פון ווארשע פּאקט; עמבלעם באשרייבונג (אויבערשטע טייל): פּאקט פון פרידן און סאציאליזם; אונטערשטע שורה: ווארשע פּאקט | |
| תחום |
.svg) |
|---|---|
| חברים | |
| תקופת הפעילות | מאי 14 1955 – יולי 1 1991 (36 יאָרן) |
די ווארשע פּאקט (רוסיש: Варшавский договор; פאָרמאַל וואַרשעווער אָפּמאַך פון פריינדשאפט, קאָאַפּעראַציע, און קעגנזייטיגע הילף) איז געווען א בונד שאפנדיג א געמיינזאמע מיליטערישע ארגאניזאציע (ווארשע בונד ארגאניזאציע; WTO) אונטער די פירערשאפט פון די סאוויעטן פארבאנד, אונטערגעשריבן אין ווארשע, פוילן. די פּאקט איז פארמירט געווארן דורך די סאוויעטן פאראיין און 7 לענדער פון די מזרח אייראפעאישע בלאק אום מאי 14 1955 אלס טייל פונעם קאלטער קריג, אין ליכט פון די בערלין קריזיס, אפצוענטפערן און קאנטער-באלאנסירן נאט"א, איבערהויפט דאס באוואפענען און אנשליסן מערב דייטשלאנד אין די אליאנץ.
אין 1990 איז מזרח דייטשלאנד ארויס פונעם בונד מיט די ווידער-פאראייניגונג פון דייטשלאנד. אום פעברואר 25 1991, נאך די צעברעקלונג פון די קאמוניסטישע בלאק אין די שפעטע אכציגער יארן, האבן זיך די פארטיידיגונגס און אויסערן מיניסטארן פון די זעקס פארבליבענע לענדער געטראפן ביי א זיצונג אין אונגארן, און אפיציעל אפגעשאפן דעם פּאקט. די לענדער אנגעשלאסן אינעם סאוויעטן פאראיין האבן קורץ דערויף געשאפן די קאלעקטיווע זיכערהייט בונד ארגאניזאציע (CSTO), און אלע איבריגע לענדער פון די קאמוניסטישע בלאק אויסער די פאראיין, האבן זיך אנגעשלאסן דורכאויס די קומענדיגע 20 יאר אין נאטא, אריינגערעכנט די באלטישע לענדער וועלכע זענען אנעקסירט געווארן ביים צווייטן וועלט קריג דורך די סאוויעטן פאראיין.
היסטאריע
אום מאי 9 1955, זענען אמעריקע און די איבריגע נאט"א מיטגלידער איינגעגאנגען צו אריינעמען מערב דייטשלאנד אלס מיטגליד אין די אליאנץ געשאפן אין 1949, און דערמיט איר ווידער באוואפענען אונטער שטרענגע צוימונגען, טראץ אריגינעלע אינערליכע קעגנערשאפט פון טייל אליאירטע. די סאוויעטן פאראיין, וועלכע האט שוין געהאט קעגנזייטיגע פארטיידיגונגס אפמאכן מיט אלע לענדער אין די מזרח בלאק פון נאכ'ן צווייטן וועלט קריג, אויסער מזרח דייטשלאנד, האט - אויס מורא און אין פראטעסט פון א פארשטארקערטע נאטא און באוואפנטע דייטשלאנד, געשאפן א געמיינזאמע פּאקט מיט אלע אירע אליאירטע, ווי אלע אנגעשלאסענע וועלן פארטיידיגן דעם צווייטן אין פאל פון אטאקע, ערגענצנדיג די פריערדיגע אפמאכן מיט אלע שטאַטן באזונדער, און אויך אריינגענומען דערין מזרח דייטשלאנד און איר שפעטער באוואפנט[1][2].
כאטש די אפמאך האט געלויטעט אז זי איז געשטעלט נאר אויף צום פארטיידיגן פון דרויסנדע געפארן, און וועט זיין באזירט אויף געמיינזאמע באשלוסן פון אלע מיטגלידער צוגלייך, האט די סאוויעטן פאראיין אויסגעניצט די בונד צו פארפעסטיגן איר דאמינאנץ איבער אירע סאטעליט שטאַטן[3]; די סאוויעטן האבן אויסגעארבעט האנדלס אפמאכן וואס האבן איר דירעקט בענעפעטירט[4]; די קאמוניסטישע פארטייען אין אלע לענדער זענען געווען אונטער די דירעקטע קאנטראל פונעם קרעמלין. די איינציגסטע מיליטערישע אקציעס דורך די ווארשע פּאקט זענען געווען אויף צו אונטערדרוקן רעוואלטן אין מיטגליד-לענדער, כאטש עס איז קיינמאל אנגעקומען צו א דירעקטע קאנפראנטאציע צווישן איר און נאטא, פאר וועלכער דער בונד איז אריגינעל געשאפן געווארן, נאר ביידע האבן זיך באוואפנט און איינגעפירט פאליסיס צו האלטן די צווייטע אין די ראמען, און זיך געשלאגן בלויז אומדירעקט דורך פראקסי מלחמות[5].
אין נאוועמבער 1956, נאך די אונגארישע רעוואלוציע האבן די סאוויעטן אינוואדירט אונגארן, און סוקסעספול אונטערדרוקט די רעוואלט, פירנדיג צום טויט פון 2,500 אונגארישע בירגער[6]. אין אויגוסט 1968 האט די ווארשע פאקט אינוואדירט טשעכאסלאוואקיי, א קאלעגע פּאקט מיטגליד, נאך פרייהייט רעפארמען וואס די ארטיגע רעגירונג האט איינגעשטעלט[7]. אלע מיטגלידער האבן אנטיילגענומען אויסער רומעניע און אלבאניא[8]. אין רעאקציע צו די אינוואזיע האט זיך אלבאניע גענצליך ארויסגעצויגן פונעם בונד.
אין די שפעטע אכציגער יארן האט אומצופרידנהייט און עקאנאמישע פראבלעמען איבערגענומען די באפעלקערונגען אין די מזרח בלאק, וואס האט אנגעהויבן אונטערברעכן די ווארשע פּאקט. אין סעפטעמבער 1990 האט מזרח דייטשלאנד איבערגעלאזט דעם בונד אין צוגרייטונג צום פאראייניגונג מיט מערב. ביי אקטאבער, האבן זיך טשעכאסלאוואקיע, אונגארן און פוילן ארויסגעצויגן פון סיי וועלכע מיליטערישע איבונגען פונעם בונד, און סיגנאליזירט זייער ווילן זיך ארויסצוציען דערפון. אום פעברואר 22 1991, האבן די אויסערן און פארטיידיגונגס מיניסטארן פון די פּאקט מיטגלידער געמאכט אפיציעל די אויפלעזונג פונעם בונד, ביי א זיצונג אין אונגארן. די סאוויעטישע פאראיין איז אויפגעלעזט געווארן אינעם נאכפאלגנדן דעצעמבער[9].
סטרוקטור
די פּאקט'ס פירערשאפט איז געווען צוזאמגעשטעלט פון א פאליטישע ראַט קאמיטע (PCC), וועלכע האט פארפיגט איבער די פאליטישע אנגעלעגנהייטן, און די קאמבינירטע פירערשאפט פון פּאקט באוואפנטע קרעפטן, הויפטקווארטירט אין ווארשע, האט קאנטראלירט די מיליטערן פון די אנגעשלאסענע לענדער. אין שפיץ פון די מיליטערישע פירערשאפט איז געווען דער הויפט קאמאנדיר פון די פאראייניגטע קרעפטן. דורכאויס איר עקזיסטענץ זענען אלע קאמאנדירן פונעם פּאקט געווען, און גלייכצייטיג אויך געדינט אלס הויכראנגיגע אפיצירן אין די סאוויעטישע פאראיין, און געווען געשטעלט אויף זייערע פאזיציעס פאר אן אומבאשטימטן טערמין; די הויפט קאמאנדיר האט אלץ גלייכצייטיג געדינט אלס אונטער-פארטיידיגונגס מיניסטער פון די סאוויעטישע פאראיין, און די שטאַב הויפט פונעם פּאקט איז געווען דער אונטער-שטאב הויפט פון די סאוויעטן. אלע באשלוסן זענען געמאכט געווארן אויסשליסליך דורך די סאוויעטישע פאראיין, און זיך אנשליסן אדער ארויסגיין פונעם פאקט איז אויך געווענליך נישט געווען אנגעוואנדן אין די באשלוס פון די ספעציפישע לאנד אדער פון די אנדערע מיטגלידער.
אין קעגנזאץ, אין נאטא זענען די הויפט פאזיציעס, ווי סעקרעטאר גענעראל, געשטעלט פאר באשטימטע טערמינען, דורך א באשלוס פון אלע מיטגליד לענדער, אריינגעוועלט דורך א קאנצענזוס. אלע באשלוסן אין די נאטא אליאנץ פארלאנגען אן איינשטימיגע באשלוס פון אלע מיטגלידער, אזוי אויך דאס ארייננעמען פרישע מיטגלידער און די אליאנץ גייט דורך א דעמאקראטישע פראצעדור[10].
די מיליטערישע קראפט פון די ווארשע פּאקט איז באשטאנען פון 300 דיוויזיעס, אסאך מער ווי די פון נאטא. עס זענען אפגעהאלטן געווארן יערליכע מיליטערישע איבונגען צווישן די מיטגלידער.
מיטגלידער און אבזערווירער
מיטגלידער
פאלק'ס רעפובליק פון אונגארן קורצליך ארויסגעצויגן צווישן 1–4 נאוועמבער 1956 דורכאויס די אונגארישע רעוואלוציע.
פאלק'ס סאציאליסטישע רעפובליק פון אלבאניע אפגעשטעלט באציאונגען מיט'ן פּאקט אום 1961 צוליב די סאוויעט-אלבאנישע שטרייט אלס רעזולטאט פון פאליטישע רעפארמען און "דע-סטאליניזאציע" דורך די סאוויעטישע פירער כרוסטשעוו, אין וואס זיי, אינאיינעם מיט כינע האבן געזען אן אפנויגונג פון לענין'ס מארקסיסטישע טעאריעס. אפיציעל ארויסגעצויגן סעפטעמבער 13, 1968 אין רעאקציע צו די פאקט אינוואזיע אין טשעכאסלאוואקיי.
פאלק'ס רעפובליק פון בולגאריע
מזרח דייטשלאנד
טשעכאסלאוואקיע סאציאליסטישע רעפובליק
סאוויעטן פארבאנד
פוילישע פאלק'ס רעפובליק[11]
סאציאליסטישע רעפובליק פון רומעניע די איינציגסטע מיטגליד וואס האט אנגעהאלטן זעלבסטשטענדיגקייט פון די סאוויעטן, צוליב נאציאנאליזם און ברייטערע באציאונגען צו די איבריגע וועלט. זיי זענען געווען די איינציגסטע מיליטער מיט אן אייגענעם דאקטרינע און נישט אנגעוויזן אויף סאוויעטישע וואפן, נישט אריינגעלאזט סאוויעטישע קרעפטן ביי זיך אין לאנד, און זיך נישט באטייליגט אין די פּאקט'ס מיליטערישע איבונגען. רומעניע האט זיך געהאלטן נייטראל אין די כינע-סאוויעטישע שטרייט, בלאקירט די אנשליס פון מאנגאליע צום פּאקט, און נאך פיל אוטאנאמישע באשלוסן[1][12].
אבזערווירער
מאנגאליע: אום יולי 1963 האט די מאנגאלישע פאלק'ס רעפובליק געבעטן זיך אנצושליסן אינעם בונד. פוילן און ראמעניע האבן זיך קעגנגעשטעלט צו ארייננעמען אן אזיאנער לאנד צוליב די כינע-סאוויעטישע שטרייט, און כדי צו האלטן דעם בונד אלס אן אייראפעאישער אליאנץ. ראמעניע האט עס ענדע באוויזן צו אפשטעלן, און מאנגאליע איז געבליבן מיט אבזערווירער סטאטוס[13]. די סאוויעטן האבן אבער סטאנציאנירט טרופן אין מאנגאליע אין 1966[14].
פון אנפאנג, ביים גרינדונג אין 1955 זענען כינע, צפון קארעא, און צפון וויעטנאם געווען אבזערווירער אינעם פּאקט, אבער דאס האט זיך געענדיגט מיט'ן כינע-סאוויעטישע שטרייט אום 1961[15].
נאטא און ווארשע פאקט: פארגלייכונג פון קרעפטן
נאטא און ווארשע פאקט קרעפטן אין אייראפע
| נאטא שאצונגען | ווארשע פאקט שאצונגען | |||
| סארט | נאטא | ווארשע פאקט | נאטא | ווארשע פאקט |
| מאנסקראפט | 2,213,593 | 3,090,000 | 3,660,200 | 3,573,100 |
| מיליטערישע לופט קרעפטן | 3,977 | 8,250 | 7,130 | 7,876 |
| ס"ה אטאקע לופט קרעפטן | NA | NA | 4,075 | 2,783 |
| העליקאפטער | 2,419 | 3,700 | 5,720 | 2,785 |
| טאקטישע מיסיל ארויסשיסער | NA | NA | 136 | 1,608 |
| טאנקען | 16,424 | 51,500 | 30,690 | 59,470 |
| אנטי טאנק וואפנס | 18,240 | 44,200 | 18,070 | 11,465 |
| געפאנצערטע פיסגייער שלאכט מאשינען | 4,153 | 22,400 | 46,900 | 70,330 |
| ארטילעריע | 14,458 | 43,400 | 57,060 | 71,560 |
| אנדערע געפאנצערטע אויטאס | 35,351 | 71,000 | ||
| געפאנצערטע בריקן מאשינען | 454 | 2,550 | ||
| לופט פארטיידיגונג סיסטעמען | 10,309 | 24,400 | ||
| סובמארינען | 200 | 228 | ||
| סובמארינען (נוקלעאר געטריבן) | 76 | 80 | ||
| גרויסע-אויבערפלאך שיפן | 499 | 102 | ||
| פליגער-טרעגער שיפן | 15 | 2 | ||
| פליגער-טרעגער שיפן באוואפנט מיט קרוז מיסילס | 274 | 23 | ||
| אמפיביען לאנדונגס שיפן | 84 | 24 | ||
נאכ'ן פּאקט
מזרח דייטשלאנד איז געווארן א טייל פון נאטא מיטן פאראייניגונג מיט מערב אין 1990[17]. אום מערץ 12 1999, האבן זיך טשעכיי, אונגארן און פוילן אנגעשלאסן אין נאטא. בולגאריע, עסטאניע, לאטוויע, ליטע, רומעניע און סלאוואקיי האבן זיך אנגעשלאסן אין מערץ 2004; אלבאניע האט זיך אנגעשלאסן אום אפריל 1 2009.
רוסלאנד און די איבריגע שטאַטן פון די סאוויעטן פארבאנד (אויסער די אנעקסירטע באלטישע לענדער), האבן זיך אנגעשלאסן אין די קאלעקטיווע זיכערהייט בונד ארגאניזאציע (CSTO) אין 1992, און אין די שאנכיי פינף ארגאניזאציע אין 1996.
אום נאוועמבער 5 2005, האט די פוילישע רעגירונג געעפנט אירע ווארשע פּאקט ארכיוון צו די אינסטיטוציע פון נאציאנאלע אנדענק. צווישן די ארויסגעגעבענע דאקומענטן איז געווען די ווארשע פּאקט'ס נוקלעארע קריג פלאן, זיבן טעג צום טייך רהיין - א פלאן פאר א שנעלע אינוואזיע צו פארכאפן עסטרייך, דענמארק, דייטשלאנד און האלאנד מזרח פונעם רהיין, ניצנדיג נוקלעארע וואפן נאך א מעגליכע נאטא אטאקע[18].
זעט אויך
דרויסנדע לינקס
- טעקסט פון די ווארשע פּאקט (רוסיש), אויף פאראייניגטע פעלקער בונד זאמלונג; איבערזעצונג אויף ענגליש, סאַן דיעגא שטאַט אוניווערזיטעט
- וואס איז געווען די ווארשע פּאקט?, אויף צפון אטלאנטישער בונד ארגאניזאציע (נאטא)
- מאפע פון ווארשע פּאקט, omniatlas.com
- Jan Pisuliński, Warsaw Pact : Origins, Political decisions and consequences in Eastern Europe, אויף Academia.edu
רעפערענצן
- ↑ 1.0 1.1 "די ווארשע פאקט ווערט געשאפן". History Channel.
- ↑ Bob Reinalda (11 September 2009). Routledge History of International Organizations: From 1815 to the Present Day. Routledge. p. 369. ISBN 978-1-134-02405-6. Archived from the original on 1 January 2016. Retrieved 1 January 2016.
- ↑ "Formation of Nato and Warsaw Pact". History Channel.
- ↑ Larresm, Klaus, ed. (2014). A Companion to Europe Since 1945. Wiley. p. 79. ISBN 978-1-118-89024-0.
- ↑ Bob Reinalda (11 September 2009). Routledge History of International Organizations: From 1815 to the Present Day. Routledge. p. 369. ISBN 978-1-134-02405-6.
- ↑ "The Hungarian Uprising of 1956 - History Learning Site". Percival, Matthew (23 October 2016). "Recalling the Hungarian revolution, 60 years on". CNN.
- ↑ "Soviets Invade Czechoslovakia - Aug 20, 1968 - HISTORY.com".
- ↑ Nosowska, Agnieszka. "Warsaw Pact invasion of Czechoslovakia". www.enrs.eu.
- ↑ "Warsaw Pact and Comecon To Dissolve This Week". Csmonitor.com. 26 February 1991. Archived from the original on 4 August 2012. Retrieved 4 June 2012.This day in history: the Warsaw Pact ends.
- ↑ "Differences Between Nato and the Warsaw Pact". Atlantische Tijdingen (57): 1–16. 1967. JSTOR 45343492. Retrieved 9 January 2022.
- ↑ פוילן און די ווארשע פאקט 1955-1991. www.php.isn.ethz.ch.
- ↑ Tismaneanu, Vladimir; Stan, Marius (17 May 2018). Romania Confronts Its Communist Past: Democracy, Memory, and Moral Justice. Cambridge University Press. p. 132. ISBN 9781107025929.
- ↑ Mastny, Vojtech; Byrne, Malcolm (1 January 2005). A Cardboard Castle?: An Inside History of the Warsaw Pact, 1955-1991. Central European University Press.
- ↑ "Soviet Troops to Leave Mongolia in 2 Years". Reuters. 3 March 1990.
- ↑ ABC-CLIO (3 March 1990). "Warsaw Treaty Organization". Lüthi, Lorenz M. (8 October 2007). "The People's Republic of China and the Warsaw Pact Organization, 1955-63". Cold War History. 7 (4): 479–494. doi:10.1080/14682740701621762. S2CID 153463433.
- ↑ The future of U.S.-Soviet relations hearings before the Committee on Foreign Relations, United States Senate, One Hundred First Congress, first session, April 4, 12, 19 and May 3, 15, 18 and June 1 and 20, 1989 (Microfiche) (National government publication ed.). Washington : U.S. G.P.O. p. 325. Retrieved 11 May 2021..
- ↑ Webb, Adrian (9 September 2014). Adrian Webb, Routledge, 9 sept. 2014, Longman Companion to Germany Since 1945, p. 59. ISBN 9781317884248.
- ↑ Watt, Nicholas (26 November 2005). "Poland risks Russia's wrath with Soviet nuclear attack map". "Poland reveals Warsaw Pact war plans". International Relations and Security Network.