אונטערשייד צווישן ווערסיעס פון "ווארשע פאקט"

ווארשע פאקט
תחום
חברים	אונגארן; אלבאניע (ארויסגעצויגן 1968); בולגאריע; מזרח דייטשלאנד (אנגעשלאסן 1956); טשעכאסלאוואקיע; סאוויעטן פארבאנד; פוילן; רומעניע;
תקופת הפעילות	מאי 14 1955 – יולי 1 1991 (36 יאָרן)

וויזועלוויקיטעקסט

רעוויזיע פון 06:36, 19 מאי 2023

די ווארשע פּאקט (רוסיש: Варшавский договор) איז געווען א געמיינזאמע מיליטערישע בונד אונטער די פירערשאפט פון די סאוויעטן פארבאנד, אונטערגעשריבן אין ווארשע, פוילן. די פּאקט איז פארמירט געווארן דורך די סאוויעטן פאראיין און 7 לענדער פון די מזרח אייראפעאישע בלאק אום מאי 14 1955 אלס טייל פונעם קאלטער קריג, אין ליכט פון די בערלין קריזיס, אלס ענטפער און קאנטער-באלאנס צו נאטא, איבערהויפט דאס באוואפענען און אנשלוס פון מערב דייטשלאנד אין די אליאנץ. די טערמין "ווארשע פּאקט" באציט זיך סיי צום אפמאך, און אויך צום דאן-געשאפענעם מיליטערישע בונד, די ווארשע בונד ארגאניזאציע (WTO)^[1]. די מיליטערישע ארגאניזאציע האט קאמפלימענטירט די עקנאמישע אפמאך, די "קאנסיל פאר געמיינזאמע עקאנאמישע הילף" (העב')^[2].

אין 1990 איז מזרח דייטשלאנד ארויס פונעם בונד מיט די ווידער-פאראייניגונג פון דייטשלאנד. אום פעברואר 25 1991, נאך די די צעברעקלונג פון די קאמוניסטישע בלאק אין די שפעטע אכציגער יארן, האבן זיך די פארטיידיגונגס און אויסערן מיניסטארן פון די זעקס פארבליבענע לענדער געטראפן ביי א זיצונג אין אונגארן, און געמאכט אפיציעל די אפשאפונג פונעם פּאקט. די לענדער אנגעשלאסן אינעם סאוויעטן פאראיין האבן קורץ דערויף געשאפן די קאלעקטיווע זיכערהייט בונד ארגאניזאציע (CSTO), און אלע איבריגע לענדער פון די קאמוניסטישע בלאק אויסער די פאראיין, האבן זיך אנגעלאסן דורכאויס די קומענדיגע 20 יאר אין נאטא, אריינגערעכנט די באלטישע לענדער וועלכע זענען אנעקסירט געווארן ביים צווייטן וועלט קריג דורך די סאוויעטן פאראיין.

היסטאריע

די פרעזידענטליכע פאלאץ אין ווארשע, פוילן, וואו דער ווארשע פאקט איז געשאפן און אונטערגעשריבן געווארן אום מאי 14 1955

סאוויעטישע טאנקען, באצייכנט מיט ווייסע קרייצן זיי צו פונאנדערשיידן פון טשעכאסלאוואקישע טאנקען, אויף די גאסן פון פראג דורכאויס די פאקט'ס אינוואזיע פון טשעכאסלאוואקיי, 1968

אום מאי 9 1955, זענען אמעריקא און די איבריגע נאטא מיטגלידער איינגעגאנגען צו אריינעמען מערב דייטשלאנד אלס מיטגליד אין די אליאנץ, און דערמיט איר ווידער באוואפענען אונטער שטרענגע צוימונגען, טראץ אריגינעלע קעגנערשאפט פון טייל אליאירטע. די סאוויעטן פאראיין, וועלכע האט שוין געהאט קעגנזייטיגע פארטיידיגונגס אפמאכן מיט אלע לענדער אין די מזרח בלאק פון נאכ'ן צווייטן וועלט קריג, אויסער מזרח דייטשלאנד, האט - אויס מורא און אין פראטעסט פון א פארשטארקערטע נאטא און באוואפנטע דייטשלאנד, געשאפן א געמיינזאמע פּאקט מיט אלע אירע אליאירטע, ווי אלע אנגעשלאסענע וועלן פארטיידיגן דעם צווייטן אין פאל פון אטאקע, ערגענצנדיג די פריערדיגע אפמאכן מיט אלע שׁטאַטן באזונדער, און אויך אריינגענומען דערין מזרח דייטשלאנד און איר באוואפנט^[3]^[4].

כאטש די אפמאך האט געלויטעט אז זי איז געשטעלט נאר אויף צום פארטיידיגן פון דרויסנדע געפארן, און וועט זיין באזירט אויף געמיינזאמע באשלוסן פון אלע מיטגלידער שׁטאַטן, האט די סאוויעטן פאראיין אויסגעניצט די בונד צו פארפעסטיגן איר דאמינאנץ איבער אירע סאטעליט שׁטאַטן^[5]; די סאוויעטן האבן אויסגעארבעט האנדלס אפמאכן וואס האבן איר דירעקט בענעפעטירט^[6]; די קאמוניסטישע פארטייען אין אלע לענדער זענען געווען אונטער די קאנטראל פונעם קרעמלין. די איינציגסטע מיליטערישע אקציעס דורך די ווארשע פּאקט איז געווען נאר צו אונטערדרוקן רעוואלטן אין מיטגליד-לענדער, כאטש עס איז קיינמאל אנגעקומען צו א דירעקטע קאנפראנטאציע צווישן איר און נאטא, פאר וועלכע דער בונד איז אריגינעל געשאפן געווארן, נאר ביידע האבן זיך באוואפנט און איינגעפירט פאליסיס צו האלטן די צווייטע אין די ראמען, און זיך געשלאגן בלויז אומדירעקט דורך פראקסי מלחמות^[7].

אין נאוועמבער 1956, נאך די אונגארישע רעוואלוציע האבן די סאוויעטן אינוואדירט אונגארן, און סוקסעספול אונטערדרוקט די רעוואלט, פירנדיג צום טויט פון 2,500 אונגארישע בירגער^[8]. אין אויגוסט 1968 האט די ווארשע פאקט אינוואדירט טשעכאסלאוואקיי, א קאלעגע פּאקט מיטגליד, נאך פרייהייט רעפארמען וואס די ארטיגע רעגירונג האט איינגעשטעלט^[9]. אלע מיטגלידער האבן אנטיילגענומען אויסער רומעניע און אלבאניא^[10]. אין רעאקציע צו די אינוואזיע האט זיך אלבאניע ארויסגעצויגן פונעם בונד.

אין די שפעטע אכציגער יארן האט אומצופרידנהייט און עקאנאמישע פראבלעמען איבערגענומען די באפעלקערונגען אין די מזרח בלאק, און האבן אנגעהויבן אונטערברעכן די ווארשע פּאקט. אין סעפטעמבער 1990 האט מזרח דייטשלאנד איבערגעלאזט דעם בונד אין צוגרייטונג צום פאראייניגונג מיט מערב. ביי אקטאבער, האבן זיך טשעכאסלאוואקיע, אונגארן און פוילן ארויסגעצויגן פון סיי וועלכע מיליטערישע איבונגען פונעם בונד, און סיגנאליזירט זייער ווילן זיך ארויסצוצוען דערפון. אום פעברואר 22 1991, האבן די אויסערן און פארטיידיגונגס מיניסטארן פון די פּאקט מיטגלידער געמאכט אפיציעל די אויפלעזונג פונעם בונד, ביי א זיצונג אין אונגארן. די סאוויעטישע פאראיין איז אויפגעלעזט געווארן אינעם נאכפאלגנדן דעצעמבער^[11].

סטרוקטור

די פּאקט'ס פירערשאפט איז געווען צוזאמגעשטעלט פון א פאליטישע ראַט קאמיטע (PCC), וועלכע האט פארפיגט איבער די פאליטישע אנגעלעגנהייטן, און די קאמבינירטע פירערשאפט פון פּאקט באוואפנטע קרעפטן, הויפטקווארטירט אין ווארשע, האט קאנטראלירט די מיליטערן פון די אנגעשלאסענע לענדער. אין שפיץ פון די מיליטערישע פירערשאפט איז געווען דער הויפט קאמאנדיר פון די פאראייניגטע קרעפטן. דורכאויס איר עקזיסטענץ זענען אלע קאמאנדירן פונעם פּאקט געווען, און גלייכצייטיג אויך געדינט אלס הויכראנגיגע אפיצירן אין די סאוויעטישע פאראיין, און געווען געשטעלט אויף זייערע פאזיציעס פאר אן אומבאשטימטע טערמין; די הויפט קאמאנדיר האט אלס גלייכצייטיג געדינט אלס אונטער-פארטיידיגונגס מיניסטער פון די סאוויעטישע פאראיין, און די שטאַב הויפט איז פונעם פּאקט איז געווען דער אונטער-שטאב הויפט. אלע באשלוסן זענען געמאכט געווארן אויסשליסליך דורך די סאוויעטישע פאראיין, און זיך אנשליסן אדער ארויסגיין פונעם פאקט איז אויך געווענליך נישט געווען אנגעוואנדן אין די באשלוס פון די אנדערע מיטגלידער.

אין קעגנזאץ, אין נאטא זענען די הויפט פאזיציעס ווי סעקרעטאר גענעראל פאר באשטימטע טערמינען, פון אלע מיטגילד לענדער, געקליבן דורך קאנצענזוס. אלע באשלוסן אין די נאטא אליאנץ פארלאנגען אן איינשטימיגע באשלוס פון אלע מיטגלידער, אזוי אויך דאס ארייננעמען פרישע מיטגלידער און די אליאנץ גייט דורך א דעמאקראטישע פראצעדור^[12].

די מיליטערישע קראפט פון די ווארשע פּאקט איז באשטאנען פון 300 דיוויזיעס, אסאך מער ווי די פון נאטא. עס זענען אפגעהאלטן געווארן יערליכע מיליטערישע איבונגען צווישן די מיטגלידער.

מיטגלידער און אבזערווירער

מיטגלידער

טעקע:Bundesarchiv Bild 183–1987–0529–029, Berlin, Tagung Warschauer Pakt, Gruppenfoto.jpg

זיצונג פון די זיבן רעפרעזענטאטן פון די ווארשע פאקט לענדער אין מזרח דייטשלאנד, מאי 1987

אונגארן (1957–1989) פאלק'ס רעפובליק פון אונגארן קורצליך ארויסגעצויגן צווישן 1–4 נאוועמבער 1956 דורכאויס די אונגארישע רעוואלוציע.
אלבאניע (1946–1992) פאלק'ס סאציאליסטישע רעפובליק פון אלבאניע אפגעשטעלט באציאונגען אום 1961 צוליב די סאוויעט-אלבאנישע שטרייט אלס רעזולטאט פון פאליטישע רעפארמען און "דע-סטאליניזאציע" דורך די סאוויעטישע פירער כרוסטשעוו אין וואס זיי, אינאיינעם מיט כינע האבן געזען אן אפנויגונג פון לענין'ס מארקסיסטישע טעאריעס. אפיציעל ארויסגעצויגן סעפטעמבער 13 1968 אין רעאקציע צו די פאקט אינוואזיע אין טשעכאסלאוואקיי.
בולגאריע (1971–1990) פאלק'ס רעפובליק פון בולגאריע
מזרח דייטשלאנד מזרח דייטשלאנד
טשעכאסלאוואקיי טשעכאסלאוואקיע סאציאליסטישע רעפובליק
סאוויעטן פארבאנד סאוויעטן פארבאנד
פוילן פוילישע פאלק'ס רעפובליק^[13]
סאציאליסטישע רעפובליק פון רומעניע די איינציגסטע מיטגליד וואס האט אנגעהאלטן זעלבסטשטענדיגקייט פון די סאוויעטן, צוליב נאציאנאליזם און אפענערע באציאונגען צו די איבריגע וועלט. זיי זענען געווען די איינציגסטע מיליטער מיט אן אייגענעם דאקטרינע און נישט אנגעוויזן אויף סאוויעטישע וואפן, נישט אריינגעלאזט סאוויעטישע קרעפטן ביי זיך אין לאנד, און זיך נישט באטייליגט אין די פּאקט'ס מיליטערישע איבונגען. רומעניע זיך געהאלטן נייטראל אין די כינע-סאוויעטישע שטרייט, בלאקירט די אנשליס פון מאנגאליע צום פּאקט, און נאך פיל אוטאנאמישע באשלוסן^[3]^[14].

אבזערווירער

מאנגאליע מאנגאליע: אום יולי 1963 האט די מאנגאלישע פאלק'ס רעפובליק געבעטן זיך אנצושליסן אינעם בונד. פוילן און ראמעניע האבן זיך קעגנגעשטעלט צו ארייננעמען אן אזיאנער לאנד צוליב די כינע-סאוויעטישע שטרייט, און כדי צו האלטן דעם בונד אלס א אייראפעאישער אליאנץ. ראמעניע האט עס ענדע באוויזן צו אפשטעלן, און מאנגאליע איז געבליבן מיט אבזערווירער סטאטוס^[15]. די סאוויעטן האבן אבער סטאנציאנירט טרופן אין מאנגאליע אין 1966^[16].

פון אנפאנג זענען כינע, צפון קארעא, און צפון וויעטנאם געווען אבזערווירער פונעם פּאקט, אבער דאס האט זיך געענדיגט מיט'ן כינע-סאוויעטישע שטרייט אום 1961^[17].

נאטא און ווארשע פאקט: פארגלייכונג פון קרעפטן

נאטא און ווארשע פאקט קרעפטן אין אייראפע

אן אנשרעק פלאקאט "סאוויעטישע גרויסע 7" צייגט די וואפנס אין ווארשע פאקט ארסענאל

דאטא פובליצירט דורך די צוויי אליאנצן (1988–1989)^[18]
	נאטא שאצונגען		ווארשע פאקט שאצונגען
טיפּ	נאטא	ווארשע פאקט	נאטא	ווארשע פאקט
מאנסקראפט	2,213,593	3,090,000	3,660,200	3,573,100
מיליטערישע לופט קרעפטן	3,977	8,250	7,130	7,876
ס"ה אטאקע לופט קרעפטן	NA	NA	4,075	2,783
העליקאפטער	2,419	3,700	5,720	2,785
טאקטישע מיסיל ארויסשיסער	NA	NA	136	1,608
טאנקען	16,424	51,500	30,690	59,470
אנטי טאנק וואפנס	18,240	44,200	18,070	11,465
געפאנצערטע פיסגייער שלאכט אויטאס	4,153	22,400	46,900	70,330
ארטילעריע	14,458	43,400	57,060	71,560
אנדערע געפאנצערטע אויטאס	35,351	71,000
געפאנצערטע בריקן אויטאס	454	2,550
לופט פארטיידיגונג סיסטעמען	10,309	24,400
סובמארינען			200	228
סובמארינען (נוקלעאר געטריבן)			76	80
גרויסע אויבערפלאך שיפן			499	102
פליגער-טרעגער שיפן			15	2
פליגער-טרעגער שיפן באוואפנט מיט קרוז מיסילס			274	23
אמפיביען לאנדונגס שיפן			84	24

נאכ'ן פּאקט

אויסברייטערונג פון נאטא בעפאר און נאך די צוזאמפאל פון קאמוניזם, איבער צענטראל און מזרח אייראפע

מזרח דייטשלאנד איז געווארן א טייל פון נאטא מיטן פאראייניגונג מיט מערב אין 1990^[19]. אום מערץ 12 1999, האבן זיך טשעכיי, אונגארן און פוילן אנגעשלאסן אין נאטא. בולגאריע, עסטאניע, לאטוויע, ליטע, רומעניע און סלאוואקיי האבן זיך אנגעשלאסן אין מערץ 2004; אלבאניע האט זיך אנגעשלאסן אום אפריל 1 2009.

רוסלאנד און די איבריגע שטאַטן פון די סאוויעטן פארבאנד, האבן זיך אנגעשלאסן אין די קאלעקטיווע זיכערהייט בונד ארגאניזאציע (CSTO) אין 1992, און אין די שאנכיי פינף אין 1996.

אום נאוועמבער 5 2005, האט די פוילישע רעגירונג געעפנט אירע ווארשע פּאקט ארכיוון צו די אינסטיטוציע פון נאציאנאלע אנדענק. צווישן די ארויסגעגעבענע דאקומענטן איז געווען די ווארשע פּאקט'ס נוקלעארע קריג פלאן, זיבן טעג צום טייך רהיין - א פלאן פאר א שנעלע אינוואזיע צו פארכאפן עסטרייך, דענמארק, דייטשלאנד און האלאנד מזרח פונעם רהיין, ניצנדיג נוקלעארע וואפן נאך א מעגליכע נאטא אטאקע^[20].

זעט אויך

נאטא

דרויסנדע לינקס

"טעקסט פון די ווארשע פּאקט" (PDF). פאראייניגטע פעלקער בונד זאמלונג.
"וואס איז געווען די ווארשע פּאקט?". צפון אטלאנטישער בונד ארגאניזאציע (נאטא).
מאפע פון ווארשע פּאקט (omniatlas.com)

רעפערענצן

↑ "די ווארשע בונד ארגאניזאציע, 1955". history.state.gov.
↑ Yost, David S. (1998). NATO Transformed: The Alliance's New Roles in International Security. Washington, DC: U.S. Institute of Peace Press. p. 31. ISBN 1-878379-81-X.
↑ ^3.0 ^3.1 "די ווארשע פאקט ווערט געשאפן". History Channel.
↑ Bob Reinalda (11 September 2009). Routledge History of International Organizations: From 1815 to the Present Day. Routledge. p. 369. ISBN 978-1-134-02405-6. Archived from the original on 1 January 2016. Retrieved 1 January 2016.
↑ "Formation of Nato and Warsaw Pact". History Channel.
↑ Larresm, Klaus, ed. (2014). A Companion to Europe Since 1945. Wiley. p. 79. ISBN 978-1-118-89024-0.
↑ Bob Reinalda (11 September 2009). Routledge History of International Organizations: From 1815 to the Present Day. Routledge. p. 369. ISBN 978-1-134-02405-6.
↑ "The Hungarian Uprising of 1956 - History Learning Site". Percival, Matthew (23 October 2016). "Recalling the Hungarian revolution, 60 years on". CNN.
↑ "Soviets Invade Czechoslovakia - Aug 20, 1968 - HISTORY.com".
↑ Nosowska, Agnieszka. "Warsaw Pact invasion of Czechoslovakia". www.enrs.eu.
↑ "Warsaw Pact and Comecon To Dissolve This Week". Csmonitor.com. 26 February 1991. Archived from the original on 4 August 2012. Retrieved 4 June 2012.This day in history: the Warsaw Pact ends.
↑ "Differences Between Nato and the Warsaw Pact". Atlantische Tijdingen (57): 1–16. 1967. JSTOR 45343492. Retrieved 9 January 2022.
↑ פוילן און די ווארשע פאקט 1955-1991. www.php.isn.ethz.ch.
↑ Tismaneanu, Vladimir; Stan, Marius (17 May 2018). Vladimir Tismaneanu, Marius Stan, Cambridge University Press, 17 May, 2018, Romania Confronts Its Communist Past: Democracy, Memory, and Moral Justice, p. 132. ISBN 9781107025929.; Tismaneanu, Vladimir; Stan, Marius (17 May 2018). Vladimir Tismaneanu, Marius Stan, Cambridge University Press, 17 May, 2018, Romania Confronts Its Communist Past: Democracy, Memory, and Moral Justice, p. 132. ISBN 9781107025929.
↑ Mastny, Vojtech; Byrne, Malcolm (1 January 2005). A Cardboard Castle?: An Inside History of the Warsaw Pact, 1955-1991. Central European University Press.
↑ "Soviet Troops to Leave Mongolia in 2 Years". Reuters. 3 March 1990.
↑ ABC-CLIO (3 March 1990). "Warsaw Treaty Organization". Lüthi, Lorenz M. (8 October 2007). "The People's Republic of China and the Warsaw Pact Organization, 1955-63". Cold War History. 7 (4): 479–494. doi:10.1080/14682740701621762. S2CID 153463433.
↑ The future of U.S.-Soviet relations hearings before the Committee on Foreign Relations, United States Senate, One Hundred First Congress, first session, April 4, 12, 19 and May 3, 15, 18 and June 1 and 20, 1989 (Microfiche) (National government publication ed.). Washington : U.S. G.P.O. p. 325. Retrieved 11 May 2021..
↑ Webb, Adrian (9 September 2014). Adrian Webb, Routledge, 9 sept. 2014, Longman Companion to Germany Since 1945, p. 59. ISBN 9781317884248.
↑ Watt, Nicholas (‏26 November 2005). "Poland risks Russia's wrath with Soviet nuclear attack map". "Poland reveals Warsaw Pact war plans". International Relations and Security Network.

קאטעגאריע:קאמוניזם קאטעגאריע:ווארשע קאטעגאריע:ראטנפארבאנד מוסטער:קרד/ויקי/אנגלית

[1] "די ווארשע בונד ארגאניזאציע, 1955". history.state.gov.

[2] Yost, David S. (1998). NATO Transformed: The Alliance's New Roles in International Security. Washington, DC: U.S. Institute of Peace Press. p. 31. ISBN 1-878379-81-X.

[געשאפן-3] 3.0 ^3.1 "די ווארשע פאקט ווערט געשאפן". History Channel.

[4] Bob Reinalda (11 September 2009). Routledge History of International Organizations: From 1815 to the Present Day. Routledge. p. 369. ISBN 978-1-134-02405-6. Archived from the original on 1 January 2016. Retrieved 1 January 2016.

[5] "Formation of Nato and Warsaw Pact". History Channel.

[6] Larresm, Klaus, ed. (2014). A Companion to Europe Since 1945. Wiley. p. 79. ISBN 978-1-118-89024-0.

[7] Bob Reinalda (11 September 2009). Routledge History of International Organizations: From 1815 to the Present Day. Routledge. p. 369. ISBN 978-1-134-02405-6.

[8] "The Hungarian Uprising of 1956 - History Learning Site". Percival, Matthew (23 October 2016). "Recalling the Hungarian revolution, 60 years on". CNN.

[9] "Soviets Invade Czechoslovakia - Aug 20, 1968 - HISTORY.com".

[10] Nosowska, Agnieszka. "Warsaw Pact invasion of Czechoslovakia". www.enrs.eu.

[11] "Warsaw Pact and Comecon To Dissolve This Week". Csmonitor.com. 26 February 1991. Archived from the original on 4 August 2012. Retrieved 4 June 2012.This day in history: the Warsaw Pact ends.

[12] "Differences Between Nato and the Warsaw Pact". Atlantische Tijdingen (57): 1–16. 1967. JSTOR 45343492. Retrieved 9 January 2022.

[13] פוילן און די ווארשע פאקט 1955-1991. www.php.isn.ethz.ch.

[14] Tismaneanu, Vladimir; Stan, Marius (17 May 2018). Vladimir Tismaneanu, Marius Stan, Cambridge University Press, 17 May, 2018, Romania Confronts Its Communist Past: Democracy, Memory, and Moral Justice, p. 132. ISBN 9781107025929.; Tismaneanu, Vladimir; Stan, Marius (17 May 2018). Vladimir Tismaneanu, Marius Stan, Cambridge University Press, 17 May, 2018, Romania Confronts Its Communist Past: Democracy, Memory, and Moral Justice, p. 132. ISBN 9781107025929.

[15] Mastny, Vojtech; Byrne, Malcolm (1 January 2005). A Cardboard Castle?: An Inside History of the Warsaw Pact, 1955-1991. Central European University Press.

[16] "Soviet Troops to Leave Mongolia in 2 Years". Reuters. 3 March 1990.

[17] ABC-CLIO (3 March 1990). "Warsaw Treaty Organization". Lüthi, Lorenz M. (8 October 2007). "The People's Republic of China and the Warsaw Pact Organization, 1955-63". Cold War History. 7 (4): 479–494. doi:10.1080/14682740701621762. S2CID 153463433.

[18] The future of U.S.-Soviet relations hearings before the Committee on Foreign Relations, United States Senate, One Hundred First Congress, first session, April 4, 12, 19 and May 3, 15, 18 and June 1 and 20, 1989 (Microfiche) (National government publication ed.). Washington : U.S. G.P.O. p. 325. Retrieved 11 May 2021..

[19] Webb, Adrian (9 September 2014). Adrian Webb, Routledge, 9 sept. 2014, Longman Companion to Germany Since 1945, p. 59. ISBN 9781317884248.

[20] Watt, Nicholas (‏26 November 2005). "Poland risks Russia's wrath with Soviet nuclear attack map". "Poland reveals Warsaw Pact war plans". International Relations and Security Network.

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]

[9]

[10]

[11]

[12]

[13]

[14]

[15]

[16]

[17]

[18]

[19]

[20]

@@ שורה 1: / שורה 1: @@
 {{ארגאניזאציע
 | סמל = [[טעקע:Warsaw Pact Logo.png|200px|עמבלעם פון ווארשע פּאקט; עמבלעם באשרייבונג (אויבערשטע טייל): פּאקט פון פרידן און סאציאליזם; אונטערשטע שורה: ווארשע פּאקט]]
-| תחום = [[קובץ:Warsaw Pact in 1990 (orthographic projection).svg|150px|המדינות שהיו חברות בברית ורשה]]
+| תחום = [[טעקע:Warsaw Pact in 1990 (orthographic projection).svg|150px|מיטגליד לענדער אין ווארשע פּאקט]]
 | חברים =
 * {{פאן|אונגארן (1957–1989)}} [[פאלק'ס רעפובליק פון אונגארן|אונגארן]]
@@ שורה 14: / שורה 14: @@
 | תאריך פירוק = [[יולי 1]] [[1991]]
 }}
-די '''ווארשע פּאקט''' ({{שפראך-ru|Варшавский договор}}) איז געווען א געמיינזאמע מיליטערישע בונד אונטער די פירערשאפט פון די [[סאוויעטן פארבאנד]], אונטערגעשריבן אין [[ווארשע]], [[פוילן]]. די פּאקט איז פארמירט געווארן דורך די סאוויעטן פאראיין און 7 לענדער פון די [[מזרח בלאק|מזרח אייראפעאישע בלאק]] אום [[מאי 14]] [[1955]] אלס טייל פונעם [[קאלטער קריג]], אין ליכט פון די [[בערלין בלאקאדע|בערלין קריזיס]], אלס ענטפער און קאנטער-באלאנס צו [[נאטא]], איבערהויפט דאס באוואפענען און אנשלוס פון [[מערב דייטשלאנד]] אין די אליאנץ. די טערמין "ווארשע פּאקט" באציט זיך סיי צום אפמאך, און אויך צום דאן-געשאפענעם מיליטערישע בונד, די '''ווארשע בונד ארגאניזאציע (WTO)'''. די מיליטערישע ארגאניזאציע האט קאמפלימענטירט די עקנאמישע אפמאך, די "קאנסיל פאר געמיינזאמע עקאנאמישע הילף" {{העב|קומקון}}.
+די '''ווארשע פּאקט''' ({{שפראך-ru|Варшавский договор}}) איז געווען א געמיינזאמע מיליטערישע בונד אונטער די פירערשאפט פון די [[סאוויעטן פארבאנד]], אונטערגעשריבן אין [[ווארשע]], [[פוילן]]. די פּאקט איז פארמירט געווארן דורך די סאוויעטן פאראיין און 7 לענדער פון די [[מזרח בלאק|מזרח אייראפעאישע בלאק]] אום [[מאי 14]] [[1955]] אלס טייל פונעם [[קאלטער קריג]], אין ליכט פון די [[בערלין בלאקאדע|בערלין קריזיס]], אלס ענטפער און קאנטער-באלאנס צו [[נאטא]], איבערהויפט דאס באוואפענען און אנשלוס פון [[מערב דייטשלאנד]] אין די אליאנץ. די טערמין "ווארשע פּאקט" באציט זיך סיי צום אפמאך, און אויך צום דאן-געשאפענעם מיליטערישע בונד, די '''ווארשע בונד ארגאניזאציע (WTO)'''{{הערה|{{Cite web|title=די ווארשע בונד ארגאניזאציע, 1955 |url=https://history.state.gov/milestones/1953-1960/warsaw-treaty |publisher=history.state.gov}}}}. די מיליטערישע ארגאניזאציע האט קאמפלימענטירט די עקנאמישע אפמאך, די "קאנסיל פאר געמיינזאמע עקאנאמישע הילף" {{העב|קומקון}}{{הערה|{{cite book|first=David S.|last=Yost|title=NATO Transformed: The Alliance's New Roles in International Security|location=Washington, DC|publisher=U.S. Institute of Peace Press|year=1998|page=[https://archive.org/details/natotransformeda0000yost/page/31 31]|isbn=1-878379-81-X|url=https://archive.org/details/natotransformeda0000yost/page/31}}}}.
 אין [[1990]] איז מזרח דייטשלאנד ארויס פונעם בונד מיט די ווידער-פאראייניגונג פון דייטשלאנד. אום [[פעברואר 25]] [[1991]], נאך די די צעברעקלונג פון די קאמוניסטישע בלאק אין די שפעטע אכציגער יארן, האבן זיך די פארטיידיגונגס און אויסערן מיניסטארן פון די זעקס פארבליבענע לענדער געטראפן ביי א זיצונג אין אונגארן, און געמאכט אפיציעל די אפשאפונג פונעם פּאקט. די לענדער אנגעשלאסן אינעם סאוויעטן פאראיין האבן קורץ דערויף געשאפן די [[קאלעקטיווע זיכערהייט בונד ארגאניזאציע]] ({{טערמין|CSTO|Collective Security Treaty Organization}}), און אלע איבריגע לענדער פון די קאמוניסטישע בלאק אויסער די פאראיין, האבן זיך אנגעלאסן דורכאויס די קומענדיגע 20 יאר אין נאטא, אריינגערעכנט די [[באלטישע לענדער]] וועלכע זענען אנעקסירט געווארן ביים [[צווייטן וועלט קריג]] דורך די סאוויעטן פאראיין.
@@ שורה 21: / שורה 21: @@
 [[טעקע:Pałac_Prezydencki_w_Warszawie_korpus_główny_2019.jpg|קליין|די פרעזידענטליכע פאלאץ אין ווארשע, פוילן, וואו דער ווארשע פאקט איז געשאפן און אונטערגעשריבן געווארן אום מאי 14 1955]]
 [[טעקע:Praga 11.jpg|קליין|סאוויעטישע טאנקען, באצייכנט מיט ווייסע קרייצן זיי צו פונאנדערשיידן פון טשעכאסלאוואקישע טאנקען, אויף די גאסן פון [[פראג]] דורכאויס די פאקט'ס אינוואזיע פון טשעכאסלאוואקיי, 1968]]
-אום [[מאי 9]] 1955, זענען אמעריקא און די איבריגע נאטא מיטגלידער איינגעגאנגען צו אריינעמען מערב דייטשלאנד אלס מיטגליד אין די אליאנץ, און דערמיט איר ווידער באוואפענען אונטער שטרענגע צוימונגען, טראץ אריגינעלע קעגנערשאפט פון טייל אליאירטע. די סאוויעטן פאראיין, וועלכע האט שוין געהאט קעגנזייטיגע פארטיידיגונגס אפמאכן מיט אלע לענדער אין די מזרח בלאק פון נאכ'ן צווייטן וועלט קריג, אויסער מזרח דייטשלאנד, האט - אויס מורא און אין פראטעסט פון א פארשטארקערטע נאטא און באוואפנטע דייטשלאנד, געשאפן א געמיינזאמע פּאקט מיט אלע אירע אליאירטע, ווי אלע אנגעשלאסענע וועלן פארטיידיגן דעם צווייטן אין פאל פון אטאקע, ערגענצנדיג די פריערדיגע אפמאכן מיט אלע שׁטאַטן באזונדער, און אויך אריינגענומען דערין מזרח דייטשלאנד און איר באוואפנט.
+אום [[מאי 9]] 1955, זענען אמעריקא און די איבריגע נאטא מיטגלידער איינגעגאנגען צו אריינעמען מערב דייטשלאנד אלס מיטגליד אין די אליאנץ, און דערמיט איר ווידער באוואפענען אונטער שטרענגע צוימונגען, טראץ אריגינעלע קעגנערשאפט פון טייל אליאירטע. די סאוויעטן פאראיין, וועלכע האט שוין געהאט קעגנזייטיגע פארטיידיגונגס אפמאכן מיט אלע לענדער אין די מזרח בלאק פון נאכ'ן צווייטן וועלט קריג, אויסער מזרח דייטשלאנד, האט - אויס מורא און אין פראטעסט פון א פארשטארקערטע נאטא און באוואפנטע דייטשלאנד, געשאפן א געמיינזאמע פּאקט מיט אלע אירע אליאירטע, ווי אלע אנגעשלאסענע וועלן פארטיידיגן דעם צווייטן אין פאל פון אטאקע, ערגענצנדיג די פריערדיגע אפמאכן מיט אלע שׁטאַטן באזונדער, און אויך אריינגענומען דערין מזרח דייטשלאנד און איר באוואפנט{{הערה|שם=געשאפן|{{cite web|url=http://www.history.com/this-day-in-history/the-warsaw-pact-is-formed|title=די ווארשע פאקט ווערט געשאפן|publisher=[[History (U.S. TV channel)|History Channel]]}}}}{{הערה|{{cite book|author=Bob Reinalda|title=Routledge History of International Organizations: From 1815 to the Present Day|url=https://books.google.com/books?id=Ln19AgAAQBAJ&pg=PA369|date=11 September 2009|publisher=Routledge|isbn=978-1-134-02405-6|page=369|access-date=1 January 2016|archive-url=https://web.archive.org/web/20160101212444/https://books.google.com/books?id=Ln19AgAAQBAJ&pg=PA369|archive-date=1 January 2016|url-status=live}}}}.
-כאטש די אפמאך האט געלויטעט אז זי איז געשטעלט נאר אויף צום פארטיידיגן פון דרויסנדע געפארן, און וועט זיין באזירט אויף געמיינזאמע באשלוסן פון אלע מיטגלידער שׁטאַטן, האט די סאוויעטן פאראיין אויסגעניצט די בונד צו פארפעסטיגן איר דאמינאנץ איבער אירע סאטעליט שׁטאַטן; די סאוויעטן האבן אויסגעארבעט האנדלס אפמאכן וואס האבן איר דירעקט בענעפעטירט; די קאמוניסטישע פארטייען אין אלע לענדער זענען געווען אונטער די קאנטראל פונעם קרעמלין. די איינציגסטע מיליטערישע אקציעס דורך די ווארשע פּאקט איז געווען נאר צו אונטערדרוקן רעוואלטן אין מיטגליד-לענדער, כאטש עס איז קיינמאל אנגעקומען צו א דירעקטע קאנפראנטאציע צווישן איר און נאטא, פאר וועלכע דער בונד איז אריגינעל געשאפן געווארן, נאר ביידע האבן זיך באוואפנט און איינגעפירט פאליסיס צו האלטן די צווייטע אין די ראמען, און זיך געשלאגן בלויז אומדירעקט דורך [[פראקסי מלחמות]].
+כאטש די אפמאך האט געלויטעט אז זי איז געשטעלט נאר אויף צום פארטיידיגן פון דרויסנדע געפארן, און וועט זיין באזירט אויף געמיינזאמע באשלוסן פון אלע מיטגלידער שׁטאַטן, האט די סאוויעטן פאראיין אויסגעניצט די בונד צו פארפעסטיגן איר דאמינאנץ איבער אירע סאטעליט שׁטאַטן{{הערה|{{cite web|url=http://www.history.com/topics/cold-war/formation-of-nato-and-warsaw-pact|title=Formation of Nato and Warsaw Pact|publisher=[[History (U.S. TV channel)|History Channel]]}}}}; די סאוויעטן האבן אויסגעארבעט האנדלס אפמאכן וואס האבן איר דירעקט בענעפעטירט{{הערה|{{Cite book |editor-first=Klaus | editor-last=Larresm |url=https://books.google.com/books?id=EyNcCwAAQBAJ&pg=PT174 |title=A Companion to Europe Since 1945 |publisher=Wiley |year=2014 |isbn=978-1-118-89024-0 |page=79}}}}; די קאמוניסטישע פארטייען אין אלע לענדער זענען געווען אונטער די קאנטראל פונעם קרעמלין. די איינציגסטע מיליטערישע אקציעס דורך די ווארשע פּאקט איז געווען נאר צו אונטערדרוקן רעוואלטן אין מיטגליד-לענדער, כאטש עס איז קיינמאל אנגעקומען צו א דירעקטע קאנפראנטאציע צווישן איר און נאטא, פאר וועלכע דער בונד איז אריגינעל געשאפן געווארן, נאר ביידע האבן זיך באוואפנט און איינגעפירט פאליסיס צו האלטן די צווייטע אין די ראמען, און זיך געשלאגן בלויז אומדירעקט דורך [[פראקסי מלחמות]]{{הערה|{{cite book|author=Bob Reinalda|title=Routledge History of International Organizations: From 1815 to the Present Day|url=https://books.google.com/books?id=Ln19AgAAQBAJ&pg=PA369|date=11 September 2009|publisher=Routledge|isbn=978-1-134-02405-6|page=369}}}}.
-אין [[נאוועמבער]] [[1956]], נאך די [[אונגארישע רעוואלוציע]] האבן די סאוויעטן אינוואדירט אונגארן, און סוקסעספול אונטערדרוקט די רעוואלט, פירנדיג צום טויט פון 2,500 אונגארישע בירגער. אין [[אויגוסט]] [[1968]] האט די [[ווארשע פאקט אינוואזיע פון טשעכאסלאוואקיי|ווארשע פאקט אינוואדירט טשעכאסלאוואקיי]], א קאלעגע פּאקט מיטגליד, נאך פרייהייט רעפארמען וואס די ארטיגע רעגירונג האט איינגעשטעלט. אלע מיטגלידער האבן אנטיילגענומען אויסער רומעניע און אלבאניא. אין רעאקציע צו די אינוואזיע האט זיך אלבאניע ארויסגעצויגן פונעם בונד.
+אין [[נאוועמבער]] [[1956]], נאך די [[אונגארישע רעוואלוציע]] האבן די סאוויעטן אינוואדירט אונגארן, און סוקסעספול אונטערדרוקט די רעוואלט, פירנדיג צום טויט פון 2,500 אונגארישע בירגער{{הערה|{{cite web|url=https://www.historylearningsite.co.uk/modern-world-history-1918-to-1980/the-cold-war/the-hungarian-uprising-of-1956/|title=The Hungarian Uprising of 1956 - History Learning Site}} {{cite web|url=https://edition.cnn.com/2016/10/23/europe/hungarian-revolution-escape/index.html|title=Recalling the Hungarian revolution, 60 years on|first=Matthew |last=Percival|date=23 October 2016 |publisher=CNN}}}}. אין [[אויגוסט]] [[1968]] האט די [[ווארשע פאקט אינוואזיע פון טשעכאסלאוואקיי|ווארשע פאקט אינוואדירט טשעכאסלאוואקיי]], א קאלעגע פּאקט מיטגליד, נאך פרייהייט רעפארמען וואס די ארטיגע רעגירונג האט איינגעשטעלט{{הערה|{{cite web|url=https://www.history.com/this-day-in-history/soviets-invade-czechoslovakia|title=Soviets Invade Czechoslovakia - Aug 20, 1968 - HISTORY.com}}}}. אלע מיטגלידער האבן אנטיילגענומען אויסער רומעניע און אלבאניא{{הערה|{{cite web|url=http://www.enrs.eu/pl/news/1083-warsaw-pact-invasion-of-czechoslovakia|title=Warsaw Pact invasion of Czechoslovakia|first=Agnieszka|last=Nosowska|website=www.enrs.eu}}}}. אין רעאקציע צו די אינוואזיע האט זיך אלבאניע ארויסגעצויגן פונעם בונד.
-אין די שפעטע אכציגער יארן האט אומצופרידנהייט און עקאנאמישע פראבלעמען איבערגענומען די באפעלקערונגען אין די מזרח בלאק, און האבן אנגעהויבן אונטערברעכן די ווארשע פּאקט. אין סעפטעמבער 1990 האט מזרח דייטשלאנד איבערגעלאזט דעם בונד אין צוגרייטונג צום פאראייניגונג מיט מערב. ביי אקטאבער, האבן זיך טשעכאסלאוואקיע, אונגארן און פוילן ארויסגעצויגן פון סיי וועלכע מיליטערישע איבונגען פונעם בונד, און סיגנאליזירט זייער ווילן זיך ארויסצוצוען דערפון. אום [[פעברואר 22]] 1991, האבן די אויסערן און פארטיידיגונגס מיניסטארן פון די פּאקט מיטגלידער געמאכט אפיציעל די אויפלעזונג פונעם בונד, ביי א זיצונג אין אונגארן. די סאוויעטישע פאראיין איז אויפגעלעזט געווארן אינעם נאכפאלגנדן דעצעמבער.
+אין די שפעטע אכציגער יארן האט אומצופרידנהייט און עקאנאמישע פראבלעמען איבערגענומען די באפעלקערונגען אין די מזרח בלאק, און האבן אנגעהויבן אונטערברעכן די ווארשע פּאקט. אין סעפטעמבער 1990 האט מזרח דייטשלאנד איבערגעלאזט דעם בונד אין צוגרייטונג צום פאראייניגונג מיט מערב. ביי אקטאבער, האבן זיך טשעכאסלאוואקיע, אונגארן און פוילן ארויסגעצויגן פון סיי וועלכע מיליטערישע איבונגען פונעם בונד, און סיגנאליזירט זייער ווילן זיך ארויסצוצוען דערפון. אום [[פעברואר 22]] 1991, האבן די אויסערן און פארטיידיגונגס מיניסטארן פון די פּאקט מיטגלידער געמאכט אפיציעל די אויפלעזונג פונעם בונד, ביי א זיצונג אין אונגארן. די סאוויעטישע פאראיין איז אויפגעלעזט געווארן אינעם נאכפאלגנדן דעצעמבער{{הערה|{{cite web|url=http://www.csmonitor.com/1991/0226/odate.html|title=Warsaw Pact and Comecon To Dissolve This Week|publisher=Csmonitor.com|date=26 February 1991|access-date=4 June 2012|archive-url=https://web.archive.org/web/20120804165046/http://www.csmonitor.com/1991/0226/odate.html|archive-date=4 August 2012|url-status=live}}[https://www.history.com/.amp/this-day-in-history/warsaw-pact-ends This day in history: the Warsaw Pact ends].}}.
 ==סטרוקטור==
 די פּאקט'ס פירערשאפט איז געווען צוזאמגעשטעלט פון א פאליטישע ראַט קאמיטע ({{טערמין|PCC|Political Consultative Committee}}), וועלכע האט פארפיגט איבער די פאליטישע אנגעלעגנהייטן, און די קאמבינירטע פירערשאפט פון פּאקט באוואפנטע קרעפטן, הויפטקווארטירט אין ווארשע, האט קאנטראלירט די מיליטערן פון די אנגעשלאסענע לענדער. אין שפיץ פון די מיליטערישע פירערשאפט איז געווען דער הויפט קאמאנדיר פון די פאראייניגטע קרעפטן. דורכאויס איר עקזיסטענץ זענען אלע קאמאנדירן פונעם פּאקט געווען, און גלייכצייטיג אויך געדינט אלס הויכראנגיגע אפיצירן אין די סאוויעטישע פאראיין, און געווען געשטעלט אויף זייערע פאזיציעס פאר אן אומבאשטימטע טערמין; די הויפט קאמאנדיר האט אלס גלייכצייטיג געדינט אלס אונטער-פארטיידיגונגס מיניסטער פון די סאוויעטישע פאראיין, און די שטאַב הויפט איז פונעם פּאקט איז געווען דער אונטער-שטאב הויפט. אלע באשלוסן זענען געמאכט געווארן אויסשליסליך דורך די סאוויעטישע פאראיין, און זיך אנשליסן אדער ארויסגיין פונעם פאקט איז אויך געווענליך נישט געווען אנגעוואנדן אין די באשלוס פון די אנדערע מיטגלידער.
-אין קעגנזאץ, אין נאטא זענען די הויפט פאזיציעס ווי סעקרעטאר גענעראל פאר באשטימטע טערמינען, פון אלע מיטגילד לענדער, געקליבן דורך קאנצענזוס. אלע באשלוסן אין די נאטא אליאנץ פארלאנגען אן איינשטימיגע באשלוס פון אלע מיטגלידער, אזוי אויך דאס ארייננעמען פרישע מיטגלידער און די אליאנץ גייט דורך א דעמאקראטישע פראצעדור.
+אין קעגנזאץ, אין נאטא זענען די הויפט פאזיציעס ווי סעקרעטאר גענעראל פאר באשטימטע טערמינען, פון אלע מיטגילד לענדער, געקליבן דורך קאנצענזוס. אלע באשלוסן אין די נאטא אליאנץ פארלאנגען אן איינשטימיגע באשלוס פון אלע מיטגלידער, אזוי אויך דאס ארייננעמען פרישע מיטגלידער און די אליאנץ גייט דורך א דעמאקראטישע פראצעדור{{הערה|{{cite journal|url=https://www.jstor.org/stable/45343492|journal=Atlantische Tijdingen|issue=57|year=1967|jstor=45343492|accessdate=9 January 2022|title=Differences Between Nato and the Warsaw Pact|pages=1–16}}}}.
 די מיליטערישע קראפט פון די ווארשע פּאקט איז באשטאנען פון 300 דיוויזיעס, אסאך מער ווי די פון נאטא. עס זענען אפגעהאלטן געווארן יערליכע מיליטערישע איבונגען צווישן די מיטגלידער.
@@ שורה 38: / שורה 38: @@
 ==מיטגלידער און אבזערווירער==
 ===מיטגלידער===
-[[טעקע:Bundesarchiv Bild 183-1987-0529-029, Berlin, Tagung Warschauer Pakt, Gruppenfoto.jpg|קליין|זיצונג פון די זיבן רעפרעזענטאטן פון די ווארשע פאקט לענדער אין מזרח דייטשלאנד, מאי 1987]]
+[[טעקע:Bundesarchiv Bild 183–1987–0529–029, Berlin, Tagung Warschauer Pakt, Gruppenfoto.jpg|קליין|זיצונג פון די זיבן רעפרעזענטאטן פון די ווארשע פאקט לענדער אין מזרח דייטשלאנד, מאי 1987]]
-* {{פאן|אונגארן (1957–1989)}} [[פאלק'ס רעפובליק פון אונגארן]] קורצליך ארויסגעצויגן צווישן 1-4 נאוועמבער 1956 דורכאויס די אונגארישע רעוואלוציע.
+* {{פאן|אונגארן (1957–1989)}} [[פאלק'ס רעפובליק פון אונגארן]] קורצליך ארויסגעצויגן צווישן 1–4 נאוועמבער 1956 דורכאויס די אונגארישע רעוואלוציע.
 * {{דגל|אלבאניע (1946–1992)}} [[פאלק'ס סאציאליסטישע רעפובליק פון אלבאניע]] אפגעשטעלט באציאונגען אום 1961 צוליב די [[סאוויעט-אלבאנישע שטרייט]] אלס רעזולטאט פון פאליטישע רעפארמען און "דע-סטאליניזאציע" דורך די סאוויעטישע פירער [[ניקיטא כרוסטשעוו|כרוסטשעוו]] אין וואס זיי, אינאיינעם מיט כינע האבן געזען אן אפנויגונג פון [[וולאדימיר לענין|לענין'ס]] [[מארקסיזם|מארקסיסטישע]] טעאריעס. אפיציעל ארויסגעצויגן סעפטעמבער 13 1968 אין רעאקציע צו די פאקט אינוואזיע אין טשעכאסלאוואקיי.
 * {{דגל|בולגאריע (1971–1990)}} [[פאלק'ס רעפובליק פון בולגאריע]]
@@ שורה 45: / שורה 45: @@
 * {{פאן|טשעכאסלאוואקיי}} [[טשעכאסלאוואקיע סאציאליסטישע רעפובליק]]
 * {{פאן|סאוויעטן פארבאנד||+}}
-* {{פאן|פוילן|}} [[פוילישע פאלק'ס רעפובליק]]
+* {{פאן|פוילן|}} [[פוילישע פאלק'ס רעפובליק]]{{הערה|{{צייגט וועב
-* {{פאן|סאציאליסטישע רעפובליק פון רומעניע||+}} די איינציגסטע מיטגליד וואס האט אנגעהאלטן זעלבסטשטענדיגקייט פון די סאוויעטן, צוליב נאציאנאליזם און אפענערע באציאונגען צו די איבריגע וועלט. זיי זענען געווען די איינציגסטע מיליטער מיט אן אייגענעם דאקטרינע און נישט אנגעוויזן אויף סאוויעטישע וואפן, נישט אריינגעלאזט סאוויעטישע קרעפטן ביי זיך אין לאנד, און זיך נישט באטייליגט אין די פּאקט'ס מיליטערישע איבונגען. רומעניע זיך געהאלטן נייטראל אין די כינע-סאוויעטישע שטרייט, בלאקירט די אנשליס פון [[מאנגאליע]] צום פּאקט, און נאך פיל אוטאנאמישע באשלוסן.
+| url = http://www.php.isn.ethz.ch/lory1.ethz.ch/collections/coll_poland/Introductionb85a.html?navinfo=111216| טיטל = פוילן און די ווארשע פאקט 1955-1991| publisher = www.php.isn.ethz.ch}}}}
+* {{פאן|סאציאליסטישע רעפובליק פון רומעניע||+}} די איינציגסטע מיטגליד וואס האט אנגעהאלטן זעלבסטשטענדיגקייט פון די סאוויעטן, צוליב נאציאנאליזם און אפענערע באציאונגען צו די איבריגע וועלט. זיי זענען געווען די איינציגסטע מיליטער מיט אן אייגענעם דאקטרינע און נישט אנגעוויזן אויף סאוויעטישע וואפן, נישט אריינגעלאזט סאוויעטישע קרעפטן ביי זיך אין לאנד, און זיך נישט באטייליגט אין די פּאקט'ס מיליטערישע איבונגען. רומעניע זיך געהאלטן נייטראל אין די כינע-סאוויעטישע שטרייט, בלאקירט די אנשליס פון [[מאנגאליע]] צום פּאקט, און נאך פיל אוטאנאמישע באשלוסן{{הערה|שם=געשאפן}}{{הערה|{{cite book| url = https://books.google.com/books?id=E7pQDwAAQBAJ&pg=PA132| title = Vladimir Tismaneanu, Marius Stan, Cambridge University Press, 17 May, 2018, ''Romania Confronts Its Communist Past: Democracy, Memory, and Moral Justice'', p. 132| isbn = 9781107025929| last1 = Tismaneanu| first1 = Vladimir| last2 = Stan| first2 = Marius| date = 17 May 2018}}; {{cite book| url = https://books.google.com/books?id=E7pQDwAAQBAJ&pg=PA132| title = Vladimir Tismaneanu, Marius Stan, Cambridge University Press, 17 May, 2018, ''Romania Confronts Its Communist Past: Democracy, Memory, and Moral Justice'', p. 132| isbn = 9781107025929| last1 = Tismaneanu| first1 = Vladimir| last2 = Stan| first2 = Marius| date = 17 May 2018}}}}.
 ===אבזערווירער===
-{{פאן|מאנגאליע||+}}: אום יולי 1963 האט די [[מאנגאלישע פאלק'ס רעפובליק]] געבעטן זיך אנצושליסן אינעם בונד. פוילן און ראמעניע האבן זיך קעגנגעשטעלט צו ארייננעמען אן אזיאנער לאנד צוליב די כינע-סאוויעטישע שטרייט, און כדי צו האלטן דעם בונד אלס א אייראפעאישער אליאנץ. ראמעניע האט עס ענדע באוויזן צו אפשטעלן, און מאנגאליע איז געבליבן מיט אבזערווירער סטאטוס. די סאוויעטן האבן אבער סטאנציאנירט טרופן אין מאנגאליע אין 1966.
+{{פאן|מאנגאליע||+}}: אום יולי 1963 האט די [[מאנגאלישע פאלק'ס רעפובליק]] געבעטן זיך אנצושליסן אינעם בונד. פוילן און ראמעניע האבן זיך קעגנגעשטעלט צו ארייננעמען אן אזיאנער לאנד צוליב די כינע-סאוויעטישע שטרייט, און כדי צו האלטן דעם בונד אלס א אייראפעאישער אליאנץ. ראמעניע האט עס ענדע באוויזן צו אפשטעלן, און מאנגאליע איז געבליבן מיט אבזערווירער סטאטוס{{הערה|{{cite book|url=https://books.google.com/books?id=Jm4L_b8CHycC&q=mongolia+warsaw+pact&pg=PA152|title=A Cardboard Castle?: An Inside History of the Warsaw Pact, 1955-1991|first1=Vojtech|last1=Mastny|first2=Malcolm|last2=Byrne|date=1 January 2005|publisher=Central European University Press}}}}. די סאוויעטן האבן אבער סטאנציאנירט טרופן אין מאנגאליע אין 1966{{הערה|{{cite web|url=http://articles.latimes.com/1990-03-03/news/mn-1543_1_soviet-union|title=Soviet Troops to Leave Mongolia in 2 Years|agency=Reuters|date=3 March 1990}}}}.
-פון אנפאנג זענען [[כינע]], [[צפון קארעא]], און [[צפון וויעטנאם]] געווען אבזערווירער פונעם פּאקט, אבער דאס האט זיך געענדיגט מיט'ן כינע-סאוויעטישע שטרייט אום 1961.
+פון אנפאנג זענען [[כינע]], [[צפון קארעא]], און [[צפון וויעטנאם]] געווען אבזערווירער פונעם פּאקט, אבער דאס האט זיך געענדיגט מיט'ן כינע-סאוויעטישע שטרייט אום 1961{{הערה|{{cite web|url=http://freecontent.abc-clio.com/ContentPages/contentpage.aspx?entryid=2012183&currentSection=2012178&productid=2012177|title=Warsaw Treaty Organization|last=ABC-CLIO|date=3 March 1990}} {{cite journal |last1=Lüthi |first1=Lorenz M. |date=8 October 2007 |title=The People's Republic of China and the Warsaw Pact Organization, 1955-63 |url=https://www.tandfonline.com/doi/abs/10.1080/14682740701621762 |journal=[[Cold War History (journal)|Cold War History]] |volume=7 |issue=4 |pages=479–494 |doi=10.1080/14682740701621762 |s2cid=153463433}}}}.
 ==נאטא און ווארשע פאקט: פארגלייכונג פון קרעפטן==
@@ שורה 59: / שורה 60: @@
 |+ דאטא פובליצירט דורך די צוויי אליאנצן (1988–1989){{הערה|{{cite book |title=The future of U.S.-Soviet relations hearings before the Committee on Foreign Relations, United States Senate, One Hundred First Congress, first session, April 4, 12, 19 and May 3, 15, 18 and June 1 and 20, 1989 |publisher=Washington : U.S. G.P.O |pages=325 |edition=National government publication |url=https://link.springer.com/content/pdf/bbm%3A978-1-349-20462-5%2F1.pdf |access-date=11 May 2021 |format=Microfiche}}.}}
 |-
 !
 | align="center" colspan="2" |'''נאטא שאצונגען'''
 | align="center" colspan="2" |'''ווארשע פאקט{{ש}}שאצונגען'''
 |-
@@ שורה 83: / שורה 84: @@
 | ארטילעריע || 14,458 || 43,400 || 57,060 || 71,560
 |-
 | אנדערע געפאנצערטע אויטאס || 35,351 || 71,000 ||  ||
 |-
 | געפאנצערטע בריקן אויטאס || 454 || 2,550 ||  ||
 |-
 | לופט פארטיידיגונג סיסטעמען || 10,309 || 24,400 ||  ||
 |-
 | סובמארינען ||  ||  || 200 || 228
@@ שורה 104: / שורה 105: @@
 ==נאכ'ן פּאקט==
 [[טעקע:History_of_NATO_enlargement.svg|קליין|אויסברייטערונג פון נאטא בעפאר און נאך די צוזאמפאל פון קאמוניזם, איבער צענטראל און מזרח אייראפע]]
-מזרח דייטשלאנד איז געווארן א טייל פון נאטא מיטן פאראייניגונג מיט מערב אין 1990. אום [[מערץ 12]] [[1999]], האבן זיך טשעכיי, אונגארן און פוילן אנגעשלאסן אין נאטא. בולגאריע, [[עסטאניע]], [[לאטוויע]], [[ליטע]], רומעניע און [[סלאוואקיי]] האבן זיך אנגעשלאסן אין מערץ 2004; אלבאניע האט זיך אנגעשלאסן אום [[אפריל 1]] [[2009]].
+מזרח דייטשלאנד איז געווארן א טייל פון נאטא מיטן פאראייניגונג מיט מערב אין 1990{{הערה|{{cite book| url = https://books.google.com/books?id=LoqwCAAAQBAJ&pg=PA59| title = Adrian Webb, Routledge, 9 sept. 2014, ''Longman Companion to Germany Since 1945'', p. 59| isbn = 9781317884248| last1 = Webb| first1 = Adrian| date = 9 September 2014}}}}. אום [[מערץ 12]] [[1999]], האבן זיך טשעכיי, אונגארן און פוילן אנגעשלאסן אין נאטא. בולגאריע, [[עסטאניע]], [[לאטוויע]], [[ליטע]], רומעניע און [[סלאוואקיי]] האבן זיך אנגעשלאסן אין מערץ 2004; אלבאניע האט זיך אנגעשלאסן אום [[אפריל 1]] [[2009]].
 רוסלאנד און די איבריגע שטאַטן פון די סאוויעטן פארבאנד, האבן זיך אנגעשלאסן אין די [[קאלעקטיווע זיכערהייט בונד ארגאניזאציע]] (CSTO) אין 1992, און אין די [[שאנכיי קאאפעראציע ארגאניזאציע|שאנכיי פינף]] אין 1996.
-אום [[נאוועמבער 5]] [[2005]], האט די פוילישע רעגירונג געעפנט אירע ווארשע פּאקט ארכיוון צו די אינסטיטוציע פון נאציאנאלע אנדענק. צווישן די ארויסגעגעבענע דאקומענטן איז געווען די ווארשע פּאקט'ס נוקלעארע קריג פלאן, [[זיבן טעג צום טייך רהיין]] - א פלאן פאר א שנעלע אינוואזיע צו פארכאפן עסטרייך, דענמארק, דייטשלאנד און האלאנד מזרח פונעם רהיין, ניצנדיג נוקלעארע וואפן נאך א מעגליכע נאטא אטאקע.
+אום [[נאוועמבער 5]] [[2005]], האט די פוילישע רעגירונג געעפנט אירע ווארשע פּאקט ארכיוון צו די אינסטיטוציע פון נאציאנאלע אנדענק. צווישן די ארויסגעגעבענע דאקומענטן איז געווען די ווארשע פּאקט'ס נוקלעארע קריג פלאן, [[זיבן טעג צום טייך רהיין]] - א פלאן פאר א שנעלע אינוואזיע צו פארכאפן עסטרייך, דענמארק, דייטשלאנד און האלאנד מזרח פונעם רהיין, ניצנדיג נוקלעארע וואפן נאך א מעגליכע נאטא אטאקע{{הערה|{{cite news |first=Nicholas |last=Watt |url=https://www.theguardian.com/world/2005/nov/26/russia.poland#article_continue |title=Poland risks Russia's wrath with Soviet nuclear attack map |newspaper =[[The Guardian]] |date=26 November 2005}} {{cite web|url=https://css.ethz.ch/content/specialinterest/gess/cis/center-for-securities-studies/en/services/digital-library/articles/article.html/107840|title=Poland reveals Warsaw Pact war plans|publisher=International Relations and Security Network}}}}.
 ==זעט אויך==
@@ שורה 114: / שורה 115: @@
 ==דרויסנדע לינקס==
-* [https://loveman.sdsu.edu/docs/1955Warsaw_Pact.pdf דער געשריבענער אפמאך פונעם פאקט (loveman.sdsu.edu)]
+* {{cite web|url=http://treaties.un.org/doc/Publication/UNTS/Volume%20219/volume-219-I-2962-Other.pdf|title=טעקסט פון די ווארשע פּאקט|publisher=פאראייניגטע פעלקער בונד זאמלונג}}
 * {{Cite web|url=http://www.nato.int/cps/en/natohq/declassified_138294.htm|title=וואס איז געווען די ווארשע פּאקט?|publisher=צפון אטלאנטישער בונד ארגאניזאציע (נאטא)}}
 * [http://omniatlas.com/maps/russia/19550921/ מאפע פון ווארשע פּאקט (omniatlas.com)]

אונטערשייד צווישן ווערסיעס פון "ווארשע פאקט"

רעוויזיע פון 06:36, 19 מאי 2023

אינהאַלט

היסטאריע

סטרוקטור