בדוקי עריכות אוטומטית, אינטערפעיס רעדאקטארן, אינטערפעיס אדמיניסטראַטאָרן, סיסאפן, מייבאים, מעדכנים, מייבא, אספקלריה רעדאקטארן
46,358
רעדאגירונגען
ק
החלפת טקסט – "לעכע" ב־"ליכע"
ק (−קאַטעגאָריע:אומבאקוקט; +קאַטעגאָריע:עלעמענטארע ארטיקלען צו פארברייטערן דורך HotCat, קאטעגאריע) צייכן: באקוקט |
ק (החלפת טקסט – "לעכע" ב־"ליכע") |
||
| שורה 1: | שורה 1: | ||
'''מעדיצין''' איז די [[וויסנשאפט|וויסנשאַפט]] וואָס פאַרנעמט זיך מיטן פאָרשן, דיִאַגנאָזירן, און באַהאַנדלען [[קרענק|קראַנקייטן]], כּדי אויסצובעסערן דעם [[געזונט]]. אויך מיינט דאס די מעדעצינען אליין וואס ווערט גענוצט דערפאר. די מעדיצין איז באַזירט אויף די באַגריפן סיי פון [[נאַטור]]־[[וויסנשאַפט]], סיי פון הומאַניסטיק, און גייט פאָרויס אין פּאַראַלעל מיט זיי. אין גאַנג פון איר אַנטוויקלונג האָט זיך די מעדיצין פאַרשפּרייט אין פאַרשידענע צווייגן. מען שיידט אונטער, למשל, צווישן דער אינטערנאַלער מעדיצין, מעדיצין פון [[אויגן]]־[[נאז|נאָז]]־און־[[האלדז|האַלדז]], וכ´. מען קען אויך קאַטעגאָריזירן די מעדיצין לויט | '''מעדיצין''' איז די [[וויסנשאפט|וויסנשאַפט]] וואָס פאַרנעמט זיך מיטן פאָרשן, דיִאַגנאָזירן, און באַהאַנדלען [[קרענק|קראַנקייטן]], כּדי אויסצובעסערן דעם [[געזונט]]. אויך מיינט דאס די מעדעצינען אליין וואס ווערט גענוצט דערפאר. די מעדיצין איז באַזירט אויף די באַגריפן סיי פון [[נאַטור]]־[[וויסנשאַפט]], סיי פון הומאַניסטיק, און גייט פאָרויס אין פּאַראַלעל מיט זיי. אין גאַנג פון איר אַנטוויקלונג האָט זיך די מעדיצין פאַרשפּרייט אין פאַרשידענע צווייגן. מען שיידט אונטער, למשל, צווישן דער אינטערנאַלער מעדיצין, מעדיצין פון [[אויגן]]־[[נאז|נאָז]]־און־[[האלדז|האַלדז]], וכ´. מען קען אויך קאַטעגאָריזירן די מעדיצין לויט געזעלשאַפטליכע קאַטעגאָריעס: [[מיליטער|מיליטערישע]], [[געזעץ|לעגאַלע]], פון שפּיטעלער און דאָס גלייכן. | ||
מעדיצין זוכט צו היילן קראנקע דורך [[מעדיקאמענט]]ן, [[כירורגיע]] און [[טעראפיע]]. | מעדיצין זוכט צו היילן קראנקע דורך [[מעדיקאמענט]]ן, [[כירורגיע]] און [[טעראפיע]]. | ||
| שורה 21: | שורה 21: | ||
אין דער [[העלעניזם|העלעניסטישער]] תקופה איז געגרינדעט געווארן אין [[אלעקסנדריע]], [[עגיפטן]], א שולע פאר מעדיצין, וואו מען האט געפארשט אנאטאמיע און [[פיזיאלאגיע]] דורך פאלמעסן די קערפער פון טויטע פארברעכער. | אין דער [[העלעניזם|העלעניסטישער]] תקופה איז געגרינדעט געווארן אין [[אלעקסנדריע]], [[עגיפטן]], א שולע פאר מעדיצין, וואו מען האט געפארשט אנאטאמיע און [[פיזיאלאגיע]] דורך פאלמעסן די קערפער פון טויטע פארברעכער. | ||
מעדיצין אין [[אוראלט רוים]] איז, אזוי ווי אנדערע געביטן פון וויסנשאפט, באאיינפלוסט געווארן פון גריכנלאנד. דער גריך [[אסקלעפיאדעס]] ([[ערשטער יארהונדערט פאר דער ציווילער רעכענונג]]) האט אונטערשיידט צווישן אקוטע און כראנישע קראנקייטן, האט געניצט מאסאזש און האט דערקענט גייסטיקע קרענק. דער גריך [[גאלען]] (200-129), דער גרעסטער געלערנטער פון מעדיצין אין דער רוימישער אימפעריע, איז געווען דער ערשטער אויסצופירן פיזיאלאגישע אויספרואוון, האט פעסטגעשטעלט אז [[בלוט]] פליסט אין די [[אדער]]ן (נישט [[לופט]] אזוי די פריערדיגע האבן געהאלטן) אבער אן צו פארשטיין די בלוט צירקולאציע און האט געפארשט די [[צענטראלע נערוון סיסטעם]] (דורך עקספערימענטן מיט לעבעדיקע [[מאלפע]]ס און אנדערע [[זויגער]]ס). זיינע פילע | מעדיצין אין [[אוראלט רוים]] איז, אזוי ווי אנדערע געביטן פון וויסנשאפט, באאיינפלוסט געווארן פון גריכנלאנד. דער גריך [[אסקלעפיאדעס]] ([[ערשטער יארהונדערט פאר דער ציווילער רעכענונג]]) האט אונטערשיידט צווישן אקוטע און כראנישע קראנקייטן, האט געניצט מאסאזש און האט דערקענט גייסטיקע קרענק. דער גריך [[גאלען]] (200-129), דער גרעסטער געלערנטער פון מעדיצין אין דער רוימישער אימפעריע, איז געווען דער ערשטער אויסצופירן פיזיאלאגישע אויספרואוון, האט פעסטגעשטעלט אז [[בלוט]] פליסט אין די [[אדער]]ן (נישט [[לופט]] אזוי די פריערדיגע האבן געהאלטן) אבער אן צו פארשטיין די בלוט צירקולאציע און האט געפארשט די [[צענטראלע נערוון סיסטעם]] (דורך עקספערימענטן מיט לעבעדיקע [[מאלפע]]ס און אנדערע [[זויגער]]ס). זיינע פילע וויסנשאפטליכע שאפונגען זענען געווען די מעדיצינישע ליטעראטור אינעם [[מיטל אלטער]]. אבער צוליב עטליכע גרייזיקע פארשטאנדן אינעם איז די אנטוויקלונג פון מעדיצין געווארן צוריקגעהאלטן פאר א לענגערער תקופה. | ||
אין די לענדער פונעם [[כאליפאט]] האבן יידישע און מוסולמענישע דאקטוירים אנטוויקלט מעדיצין. מען האט איבערגעזעצט די שריפטן פון גאלען און היפאקראטוס אויף אראביש און לשה"ק, און אויך האבן זיי פארפאסט נייע ביכער וועגן מעדיצין. אין [[קארדאבע]] און [[טולוז]] האט מען אויפגעשטעלט שולעס פאר מעדיצין. [[אל-ראזי]] פון [[באגדאד]] (923-865) האט געשריבן וויאזוי צו געבן א דיאגנאזע צווישן [[פאקן]] און [[מאזלען]]. [[איבן סינא]] (1037-980) האט פארפאסט דעם "קאַנאן" וואס האט געברענגט צוזאמען גאר די מעדיצינישע וויסן פון יענער צייט, און דאס איז געווארן דאס חשובסע בוך אין דער [[מיטל אלטער]]. | אין די לענדער פונעם [[כאליפאט]] האבן יידישע און מוסולמענישע דאקטוירים אנטוויקלט מעדיצין. מען האט איבערגעזעצט די שריפטן פון גאלען און היפאקראטוס אויף אראביש און לשה"ק, און אויך האבן זיי פארפאסט נייע ביכער וועגן מעדיצין. אין [[קארדאבע]] און [[טולוז]] האט מען אויפגעשטעלט שולעס פאר מעדיצין. [[אל-ראזי]] פון [[באגדאד]] (923-865) האט געשריבן וויאזוי צו געבן א דיאגנאזע צווישן [[פאקן]] און [[מאזלען]]. [[איבן סינא]] (1037-980) האט פארפאסט דעם "קאַנאן" וואס האט געברענגט צוזאמען גאר די מעדיצינישע וויסן פון יענער צייט, און דאס איז געווארן דאס חשובסע בוך אין דער [[מיטל אלטער]]. | ||