מייבאים כמותיים, בדוקי עריכות אוטומטית, אינטערפעיס אדמיניסטראַטאָרן, מנטרים, מייבאים, מעדכנים, אספקלריה רעדאקטארן
3,951
רעדאגירונגען
אונטערשייד צווישן ווערסיעס פון "פיר תקופות"
קפיצה לניווט
קפיצה לחיפוש
←תקופת רב אדא: , החלפות ( האמיתי"), קו מפריד בטווח מספרים
ק (←די פונקטליכקייט פון דער חשבון: , הגהה) |
(←תקופת רב אדא: , החלפות ( האמיתי"), קו מפריד בטווח מספרים) |
||
| שורה 44: | שורה 44: | ||
==תקופת רב אדא== | ==תקופת רב אדא== | ||
תקופת רב אדא בר אהבה ווערט געברענגט אין די ראשונים, בשם א ברייתא אויף זיין נאמען{{הערה|ספר העיבור לרבי אברהם בן חייא הנשיא מאמר שלישי שער רביעי}}. די חשבון פון תקופת רב אדא איז באזירט אויף די הנחה אז א יאר איז לאנג 365 טעג, 5 שעה, 997 חלקים און 48 רגעים | תקופת רב אדא בר אהבה ווערט געברענגט אין די ראשונים, בשם א ברייתא אויף זיין נאמען{{הערה|ספר העיבור לרבי אברהם בן חייא הנשיא מאמר שלישי שער רביעי}}. די חשבון פון תקופת רב אדא איז באזירט אויף די הנחה אז א יאר איז לאנג 365 טעג, 5 שעה, 997 חלקים און 48 רגעים, און יעדער פון די פיר תקופות איז לאנג 91 טעג, 7 שעה, 519 חלקים און 31 רגעים. | ||
19 יאר לויט, קומען אויס גענוי 235 חודשים. די 19 יעריגע מחזור פון עיבור יארן איז געבויט אויף דער פאקט. 19 מאל 12 איז 228, בלייבן איבער זיבן חודשים, וואס זענען די אדר-ב'ען פון די 7 עיבור יארן. לויט טייל ראשונים{{הערה| ספר העיבור לרבי אברהם בן חייא הנשיא מאמר שלישי שער חמישי בשם רבינו חסאן הדיין, און רבינו יצחק בן ברוך; '''יסוד עולם''' לרבינו יצחק הישראלי מאמר ד פרק ב}}, טוט די 'יום התקופה' פון תקופת ניסן דיקטירן אויך די סדר פון די עיבור יארן: אויב פאלט עס אויס מער ווי 16 טעג מעת לעת נאך א מולד, מוז יענער זיין די מולד פון חודש אדר. דאס איז לויט דער שיטה פשט פון רב הונא בר אבין'ס כלל אין מסכת ראש השנה: {{ציטוטון|כד חזית דמשכה תקופת טבת עד שיתסר בניסן עברה לההיא שתא ולא תיחוש לה, דכתיב שמור את חדש האביב, אביב של תקופה שיהא בחודש ניסן|{{בבלי|ראש השנה|כא|א}}}}. אנדערע ראשונים לערנען אבער פשט אין די גמרא אנדערש{{הערה|[[רש"י]], [[תוספות]], [[יד רמ"ה]] אויף סנהדרין דף יג עמוד א און נאך. זע מער ביי משה הסגל, '''מגיד הרקיע''', קרית ספר, תשס"ב, זייט | 19 יאר לויט, קומען אויס גענוי 235 חודשים. די 19 יעריגע מחזור פון עיבור יארן איז געבויט אויף דער פאקט. 19 מאל 12 איז 228, בלייבן איבער זיבן חודשים, וואס זענען די אדר-ב'ען פון די 7 עיבור יארן. לויט טייל ראשונים{{הערה| ספר העיבור לרבי אברהם בן חייא הנשיא מאמר שלישי שער חמישי בשם רבינו חסאן הדיין, און רבינו יצחק בן ברוך; '''יסוד עולם''' לרבינו יצחק הישראלי מאמר ד פרק ב}}, טוט די 'יום התקופה' פון תקופת ניסן דיקטירן אויך די סדר פון די עיבור יארן: אויב פאלט עס אויס מער ווי 16 טעג מעת לעת נאך א מולד, מוז יענער זיין די מולד פון חודש אדר. דאס איז לויט דער שיטה פשט פון רב הונא בר אבין'ס כלל אין מסכת ראש השנה: {{ציטוטון|כד חזית דמשכה תקופת טבת עד שיתסר בניסן עברה לההיא שתא ולא תיחוש לה, דכתיב שמור את חדש האביב, אביב של תקופה שיהא בחודש ניסן|{{בבלי|ראש השנה|כא|א||ללא=שם}}}}. אנדערע ראשונים לערנען אבער פשט אין די גמרא אנדערש{{הערה|[[רש"י]], [[תוספות]], [[יד רמ"ה]] אויף סנהדרין דף יג עמוד א און נאך. זע מער ביי משה הסגל, '''מגיד הרקיע''', קרית ספר, תשס"ב, זייט 96–110 און ביי יעקב לעווינגער, '''על השמינית''', תל אביב, תשמ"ו, זייט 24}}. | ||
דער רמב"ם שרייבט אז די סנהדרין האט געניצט תקופת רב אדא ביים דן זיין צי מען זאל מעבר זיין די יאר, אין די צייטן ווען דאס איז נישט געטון געווארן לויט די קביעות'ידע חשבון, נאר דיסקוסירט געווארן יעדער עיבור יאר באזודער{{הערה|{{רמב"ם||קידוש החודש|י|ו}}}}. | דער רמב"ם שרייבט אז די סנהדרין האט געניצט תקופת רב אדא ביים דן זיין צי מען זאל מעבר זיין די יאר, אין די צייטן ווען דאס איז נישט געטון געווארן לויט די קביעות'ידע חשבון, נאר דיסקוסירט געווארן יעדער עיבור יאר באזודער{{הערה|{{רמב"ם||קידוש החודש|י|ו}}}}. | ||
אין ספר עתים לבינה{{הערה|יוסף משה גינזבורג, '''עתים לבינה''', ווארשא, תרנ"א, זייט 270}} ווערט געברענגט א סברא בשם רבי עזריה מן האדומים{{הערה|רבי עזריה מן האדומים, '''מאור עינים''', ימי עולם פרק מ}} אז רב אדא האט גענומען זיין חשבון פון דער גריכשע היפרכוס, וועמענס חשבון ווערט געברענגט דורך בטלמיוס אין זיין 'אלמגסט'. היפרכוס האט געהאלטן אז די יאר איז 365 טעג מיט 6 שעה, וויניגער א 1/300 פון א טאג; דאס איז מיט בלויז 4 חלקים און 2.4 רגעים קורצער ווי תקופת רב אדא – אן ענדליכקייט וואס איז שוין דערמאנט געווארן דרוך די ראשונים{{{{הערה|ספר העיבור לרבי אברהם בן חייא הנשיא מאמר שלישי שער חמישי}}. דער חזון איש קריטיריט שטארק דער שטעלונג, און רופט עס אן "מינות"{{הערה|רבי אברהם ישעיה קרליץ, '''חזון איש''', חלק אורח חיים, מועד, בני ברק, תשל"ד, סימן קלח אות ד}}. אנדערע ווילן זאגן אז רב אדא האט נישט אנטוויקלט אן אייגענע שיטה, נאר סך הכל צוטיילט 235 חודשים אויף 76 גלייכע טיילן, פאר די 4 תקופות אין די 19 יאר פון די מחזור{{הערה|רבי משה חיים רימיני, '''מחר חדש''', פירינצי, תקנ"ד, דף ד; יעקב לעווינגער, '''על השמינית''', תל אביב, תשמ"ו, זייט 28}}. | אין ספר עתים לבינה{{הערה|יוסף משה גינזבורג, '''עתים לבינה''', ווארשא, תרנ"א, זייט 270}} ווערט געברענגט א סברא בשם רבי עזריה מן האדומים{{הערה|רבי עזריה מן האדומים, '''מאור עינים''', ימי עולם פרק מ}} אז רב אדא האט גענומען זיין חשבון פון דער גריכשע היפרכוס, וועמענס חשבון ווערט געברענגט דורך בטלמיוס אין זיין 'אלמגסט'. היפרכוס האט געהאלטן אז די יאר איז 365 טעג מיט 6 שעה, וויניגער א 1/300 פון א טאג; דאס איז מיט בלויז 4 חלקים און 2.4 רגעים קורצער ווי תקופת רב אדא – אן ענדליכקייט וואס איז שוין דערמאנט געווארן דרוך די ראשונים{{{{הערה|ספר העיבור לרבי אברהם בן חייא הנשיא מאמר שלישי שער חמישי}}. דער חזון איש קריטיריט שטארק דער שטעלונג, און רופט עס אן "מינות"{{הערה|רבי אברהם ישעיה קרליץ, '''חזון איש''', חלק אורח חיים, מועד, בני ברק, תשל"ד, סימן קלח אות ד}}. אנדערע ווילן זאגן אז רב אדא האט נישט אנטוויקלט אן אייגענע שיטה, נאר סך הכל צוטיילט 235 חודשים אויף 76 גלייכע טיילן, פאר די 4 תקופות אין די 19 יאר פון די מחזור{{הערה|רבי משה חיים רימיני, '''מחר חדש''', פירינצי, תקנ"ד, דף ד; יעקב לעווינגער, '''על השמינית''', תל אביב, תשמ"ו, זייט 28}}. | ||
==תקופת הרמב"ם== | |||
אין די צווייטע טייל פון הלכות קידוש החודש (פון פרק יא און ווייטער) ברענגט די רמב"ם אראפ די חשבונות הראיה, וואס די סנהדרין וואלט געקענט ניצו צו וויסן אויב די נייע לבנה וועט געזען ווערן אין א געוויסע נאכט. ביים ענדע פון קאפיטל יג, וואס איז געווידמעט פאר די זון'ס פאזיציע, ערווענט די רמב"ם די תקופה, זאגענדיג אז מיט די חשבונות דארט קען אויסרעכענען די "תקופה האמיתי"{{הערה|{{רמב"ם||קידוש החודש|יג|יא}}}}. | |||
לויט די רמב"ם'ס אסטראנאמישע מאדעל, טוט די זון קרייזן ארום דער וועלט, אבער די וועלט איז נישט פונקט אינדערמיט פונעם קרייז, נאר אפגערוקט דערפון אביסל. דאס מאכט אז צומאל זאל די זון זיין נענטער צום וועלט און אמאל ווייטער, און די פאראלאקס איז גורם אז די זון זאל אויסזען ווי עס האט אן אנדערע פאזיציע. די חשבון פון די רמב"ם האט אלזא צוויי שטאפלען: איינס, אויס רעכענען וואו דער זון וואלט געווען ווען די וועלט איז אין צענטער פון די קרייז – די "מקום השמש האמצעי"; צווייטנס, פאררעכטן די פאזיציע צו די "מקום השמש האמיתי" לויט א ליסטע "מנות". | |||
אבער אידערצייט וואס די חשבונות הראיה רעכענען אויס וואו די זון וועט זיין א געוויסע צייט, איז די חשבון פון די תקופה פארקערט: מ'רעכענט אויס ווען די זון וועט זיין אין א געוויסע פלאץ; א פאקטאר וואס האט פארלאנגט פון די מפרשים אויפן רמב"ם אויסצוארבעטן די חשבון{{הערה|איתן ציקונובסקי, '''חזון שמים''', תשנ"א, עמוד נה; י. אייכנשטיין, "מבוא לתקופת הרמב"ם", '''לוח דבר בעתו''' תשע"ג, בני ברק, תשע"ג.}}. | |||
די רמב"ם שרייבט וויפיל מעלות די זון רוקט זיך פאראויס יעדען טאג, יעדע 10, 100, 1000 און 10000 טעג, און אויך וויפיל עס רוקט זיך יעדע 30 און יעדע 354 טעג. עס איז אבער די א שטיקל א סתירה צווישן די נומערן פון 100, 1000 און 10000 טעג, און די נומערן פאר 30 און 354 טעג. אזוי ארום זענען דא צוויי "תקופת הרמב"ם"ס, איינס ("שיטה א' ") באזירט אויף די נומערן פאר 30 און 354 טעג, און דער צווייטע ("שיטה ב' ") באזירט אויף די נומערן פאר 100, 1000 און 10000. | |||
אין לוח דבר בעתו ווערט יעדער יאר זינט תשע"ג פארצייכנט די תקופות הרמב"ם אין די פאסיגע טעג. | |||
==ביי די כת פון קומראן== | |||
אין פארשידענע פון די מגילות ים המלח ווערט געשילדערט א לוח וואס איז געבויט בלויז אויף די זון-יאר. דער אסטראנאמישע באזיס פאר דער לוח ווערט געברענגט אין ספר מהלך המאורות אין ספר חנוך א'. לויט זיי, איז א יאר 364 טעג לאנג, צוטיילט אויף פיר תקופות פון 91 טעג. יעדער תקופה האט דריי חדשים פון 30 טעג, און נאך איין איבריגע טאג. די תקופות הייסן ביי זיי (פון ניסן צו טבת): "קציר", "קיץ", "זרע" און "דשא". | |||
==תקופת הרמב"ם== | ==תקופת הרמב"ם== | ||