מייבאים כמותיים, בדוקי עריכות אוטומטית, ביוראקראטן, אינטערפעיס רעדאקטארן, emailconfirmed, אינטערפעיס אדמיניסטראַטאָרן, מנטרים, סיסאפן, צוות טכני, מייבאים, מעדכנים, אספקלריה רעדאקטארן
102,362
רעדאגירונגען
אונטערשייד צווישן ווערסיעס פון "פרשת שמות"
קפיצה לניווט
קפיצה לחיפוש
הגהה אנהייב
אין תקציר עריכה |
(הגהה אנהייב) |
||
| שורה 1: | שורה 1: | ||
{{פרשת שבוע | |||
| קודם = פרשת ויחי | | קודם = פרשת ויחי | ||
| הבא = פרשת וארא | | הבא = פרשת וארא | ||
| שורה 16: | שורה 16: | ||
| הפטרה4 = {{תנ"ך|יחזקאל|טז|א|יד|קצר=כן}} | | הפטרה4 = {{תנ"ך|יחזקאל|טז|א|יד|קצר=כן}} | ||
| מספר תיבות = 1763 | | מספר תיבות = 1763 | ||
}} | }} | ||
'''פָּרָשַׁת שְׁמוֹת''' איז דער ערשטער [[סדרה]] אין [[ספר שמות]]. אין דער פרשה ווערט געשילדערט די אנהייב פון [[שעבוד מצרים|שעבוד]] [[עם ישראל]] אין [[מצרים]] און | '''פָּרָשַׁת שְׁמוֹת''' איז דער ערשטער [[סדרה]] אין [[ספר שמות]]. אין דער פרשה ווערט געשילדערט די אנהייב פון [[שעבוד מצרים|שעבוד]] [[עם ישראל]] אין [[מצרים]] און די ערשטע לעבנס יארן פון [[משה רבינו]] און דער באשעפער'ס אים אויסוועלן אלס מנהיג ישראל. אין דער פרשה ווערן פארגעשטעלט עטליכע פערזענליכקייטן וואס ערשיינען במשך די קומענדיגע פרשיות און ספרים, צווישן זיי [[מרים הנביאה|מרים]] און [[אהרן הכהן|אהרן]] געשוויסטער פון משה, און אזוי אויך [[פרעה (אישיות פון תנ"ך)|פרעה]] מלך [[מצרים|מצרים]] וואס פארקנעכטעט דאס אידישע פאלק. | ||
פרשת שמות הייבט זיך אן אנהייב ספר, {{תנ"ך|שמות|א|א|ללא=ספר}}, און ענדיגט זיך {{תנ"ך|שמות|ו|א|ללא=ספר}}. דער פרשה ליינט מען צווישן די טעג [[י"ח טבת]]-[[כ"ה טבת]]. | פרשת שמות הייבט זיך אן אנהייב ספר, {{תנ"ך|שמות|א|א|ללא=ספר}}, און ענדיגט זיך {{תנ"ך|שמות|ו|א|ללא=ספר}}. דער פרשה ליינט מען צווישן די טעג [[י"ח טבת]]-[[כ"ה טבת]]. | ||
| שורה 26: | שורה 26: | ||
דער אנהייב פרשה פארבינדט צום ענדע פון [[ספר בראשית]] און איז מסכם די נעמען פון די בני ישראל וואס זענען אראפ קיין מצרים. עם ישראל, וואס ווערט צום ערשט אזוי גערופן דורך פרעה, ווערט אידענטיפיצירט אין די אויגן פון די מצריים ווי א פאטענציאלע סכנה און דעריבער זענען די מצריים מחליט אים צו פייניגן מיט פארשידענע וועגן - פיזישע פארשקלאפונג און דאס בויען "ערי מסכנות" - [[פיתום ורעמסס]], און שפעטער א באפעל צו הרג'ענען אלע זכרים וואס ווערן געבוירן. די [[הייבאם|הייבאמס]] [[שפרה און פועה]] וואס ווערן געשטעלט צו אויספירן די ארבעט פאלגן נישט אויס דעם באפעל, און ראטעווען די קינדער, דערויף באצאלט זיי דער אויבערשטער "ויעש להן בתים". | דער אנהייב פרשה פארבינדט צום ענדע פון [[ספר בראשית]] און איז מסכם די נעמען פון די בני ישראל וואס זענען אראפ קיין מצרים. עם ישראל, וואס ווערט צום ערשט אזוי גערופן דורך פרעה, ווערט אידענטיפיצירט אין די אויגן פון די מצריים ווי א פאטענציאלע סכנה און דעריבער זענען די מצריים מחליט אים צו פייניגן מיט פארשידענע וועגן - פיזישע פארשקלאפונג און דאס בויען "ערי מסכנות" - [[פיתום ורעמסס]], און שפעטער א באפעל צו הרג'ענען אלע זכרים וואס ווערן געבוירן. די [[הייבאם|הייבאמס]] [[שפרה און פועה]] וואס ווערן געשטעלט צו אויספירן די ארבעט פאלגן נישט אויס דעם באפעל, און ראטעווען די קינדער, דערויף באצאלט זיי דער אויבערשטער "ויעש להן בתים". | ||
פרעה פארברייטערט דאס באפעל און פאדערט פון אלע מצריים: "כל הבן היילוד היאורה תשליכוהו". אויפן הינטערגרונט פון דעם באפעל, | פרעה פארברייטערט דאס באפעל און פאדערט פון אלע מצריים: "כל הבן היילוד היאורה תשליכוהו". אויפן הינטערגרונט פון דעם באפעל, דערציילט דער פרשה אויף א פאר פון [[שבט לוי]] - [[עמרם]] און [[יוכבד]] - וואס האבן חתונה און ברענגען אויף דער וועלט א בן זכר. די מאמע פון קינד וואס האט מורא אים צו לאזן אינדערהיים, בויט אים א [[תיבת גומא]] און לייגט אים אריין אינעם קעסטל אין [[יאור]]. | ||
===געבורט פון משה און זיין אנטלויף צו מדין=== | ===געבורט פון משה און זיין אנטלויף צו מדין=== | ||
[[בתיה בת פרעה]] טרעפט דאס קעסטל מיטן קינד אין טייך, זי רופט אים "משה", נעמט אים צו איר הויז און ציט אים אויף אין פרעה'ס פאלאץ. ווען משה ווערט גרויס גייט ער ארויס זיך טרעפן מיט זיינע פאלקסלייט וואס זענען אונטערטעניגט אונטער פרעה. אנהייב זעט ער א מצרי'שער מאן שלאגט אן איש עברי, משה הרג'ט דעם מצרי נאך וואס ער מאכט זיכער אז קיינער זעט אים. א טאג דערויף גייט משה ווידער ארויס זען אין די ליידן פון זיינע ברידער, ער זעט צוויי אנשים עברים - [[דתן און אבירם]] - ער פרעגט דעם 'רשע' וואס הייבט זיין האנט צו שלאגן זיין חבר, פארוואס ער טוט דאס. אין רעאקציע ענטפערט יענער טראציג ' | [[בתיה בת פרעה]] טרעפט דאס קעסטל מיטן קינד אין טייך, זי רופט אים "משה", נעמט אים צו איר הויז און ציט אים אויף אין פרעה'ס פאלאץ. ווען משה ווערט גרויס גייט ער ארויס זיך טרעפן מיט זיינע פאלקסלייט וואס זענען אונטערטעניגט אונטער פרעה. אנהייב זעט ער א מצרי'שער מאן שלאגט אן איש עברי, משה הרג'ט דעם מצרי נאך וואס ער מאכט זיכער אז קיינער זעט אים. א טאג דערויף גייט משה ווידער ארויס זען אין די ליידן פון זיינע ברידער, ער זעט צוויי אנשים עברים - [[דתן און אבירם]] - ער פרעגט דעם 'רשע' וואס הייבט זיין האנט צו שלאגן זיין חבר, פארוואס ער טוט דאס. אין רעאקציע ענטפערט יענער טראציג 'פלאנסטו מיר אויך צו הרג'ענען, ווי דו האסט נעכטן גע'הרג'עט דעם מצרי'. משה פארשטייט אז דאס הרג'ענען דעם מצרי איז אנטדעקט געווארן, און נאך וואס פרעה האט געהערט דערויף און פרובירט צו הרג'ענען משה, איז משה געווען געצווינגען צו אנטלויפן צו [[מדין]]. | ||
אויפ'ן ברונעם אין מדין העלפט משה די טעכטער פון [[יתרו]] צו שעפן וואסער, נאך וואס די פאסטוכער דארט האבן זיי פארטריבן. צוליב דעם אינטערעסירט זיך זייער פאטער יתרו וויאזוי זיי זענען אזוי שנעל געקומען, נאך וואס יתרו הערט די מעשה מיט משה'ן, שיקט ער אים רופן צו קומען וואוינען אין זיין הויז, משה שטימט צו דערצו און האט אויך חתונה מיט צפורה, איינע פון יתררו'ס טעכטער. זיי געבוירן צוויי קינדער, גרשום און אליעזר. | אויפ'ן ברונעם אין מדין העלפט משה די טעכטער פון [[יתרו]] צו שעפן וואסער, נאך וואס די פאסטוכער דארט האבן זיי פארטריבן. צוליב דעם אינטערעסירט זיך זייער פאטער יתרו וויאזוי זיי זענען אזוי שנעל געקומען, נאך וואס יתרו הערט די מעשה מיט משה'ן, שיקט ער אים רופן צו קומען וואוינען אין זיין הויז, משה שטימט צו דערצו און האט אויך חתונה מיט צפורה, איינע פון יתררו'ס טעכטער. זיי געבוירן צוויי קינדער, גרשום און אליעזר. | ||
| שורה 41: | שורה 41: | ||
===משה און אהרן פארמעסטן זיך מיט פרעה=== | ===משה און אהרן פארמעסטן זיך מיט פרעה=== | ||
משה באגעגנט אהרן אין מצרים און ביידע קומען פאר פרעה און פאדערן אין אויבערשטנ'ס נאמען: "שלח את עמי" – שיק ארויס מיין פאלק. פרעה זאגט אפ און פארשווערט די ארבעטס מאסנאמען פאר אידישע קינדער. זיי באקלאגן זיך פאר משה אז זיין קומען האט נאר פארעגערט דעם צושטאנד, און ער רעדט זיך אפ פארן אויבערשטן. אינעם פסוק וואס פארענדיגט די | משה באגעגנט אהרן אין מצרים און ביידע קומען פאר פרעה און פאדערן אין אויבערשטנ'ס נאמען: "שלח את עמי" – שיק ארויס מיין פאלק. פרעה זאגט אפ און פארשווערט די ארבעטס מאסנאמען פאר אידישע קינדער. זיי באקלאגן זיך פאר משה אז זיין קומען האט נאר פארעגערט דעם צושטאנד, און ער רעדט זיך אפ פארן אויבערשטן. אינעם פסוק וואס פארענדיגט די סדרה, ענטפערט דער אויבערשטער פאר משה: {{ציטוט|תוכן=וַיֹּאמֶר ה' אֶל מֹשֶׁה עַתָּה תִרְאֶה אֲשֶׁר אֶעֱשֶׂה לְפַרְעֹה כִּי בְיָד חֲזָקָה יְשַׁלְּחֵם וּבְיָד חֲזָקָה יְגָרְשֵׁם מֵאַרְצוֹ. – און גאט האט געזאגט צו משה'ן, אַצינד זע װאס איך װעל טאן צו פרעה, װאָרום מיט א שטארקער האַנט װעט ער זיי ארויסשיקן, און מיט א שטארקער האנט װעט ער זײ ארױסטרייבן פון זיין לאנד.}} | ||
== ליינען דאטומען == | == ליינען דאטומען == | ||
דער שבת וואס אין איר ליינט מען פרשת שמות קען אויספאלן | דער שבת וואס אין איר ליינט מען פרשת שמות קען אויספאלן אין זעקס אנדערע דאטומען: | ||
*[[השא יאר]] און [[השג יאר]] - [[י"ח טבת]] | *[[השא יאר]] און [[השג יאר]] - [[י"ח טבת]] | ||
*[[הכז יאר]] - [[י"ט טבת]] | *[[הכז יאר]] - [[י"ט טבת]] | ||
| שורה 54: | שורה 54: | ||
==הפטרה== | ==הפטרה== | ||
אין הפטרה פון פרשת שמות פאסירט אן אומגעווענליכע צושטאנד אז יעדע פון די צענטראלע ליין מסורות פון די פארשידענע געמיינדעס ליינט אין אן אנדערע פון די ספרי הנביאים: | אין הפטרה פון פרשת שמות פאסירט אן אומגעווענליכע צושטאנד אז יעדע פון די צענטראלע ליין מסורות פון די פארשידענע געמיינדעס ליינט אין אן אנדערע פון די ספרי הנביאים: | ||
* די [[יהדות תימן|תימנ'ער]], די [[יהדות בבל|איראקער]], די [[יהדות תוניסיה|טוניזיער]] און די [[יהדות לוב|ליביער]], זענען מפטיר אין {{תנ"ך|יחזקאל|טז|א|יד}}, אין די נבואה אין וואס יחזקאל שילדערט דאס שוואנגערשאפט און געבורט פונעם אידישן פאלק און ווי דער אויבערשטער האט זיי | * די [[יהדות תימן|תימנ'ער]], די [[יהדות בבל|איראקער]], די [[יהדות תוניסיה|טוניזיער]] און די [[יהדות לוב|ליביער]], זענען מפטיר אין {{תנ"ך|יחזקאל|טז|א|יד}}, אין די נבואה אין וואס יחזקאל שילדערט דאס שוואנגערשאפט און געבורט פונעם אידישן פאלק און ווי דער אויבערשטער האט זיי אויפגעבראכט און געפלעגט – ווי א משל פאר שעבוד מצרים און יציאת מצרים. | ||
* די [[אשכנזים]] און די [[יהדות מרוקו|מאראקאנער]] ליינען די נבואה "הבאים ישרש יעקב", וואס דערמאנט די נסים פון [[יציאת מצרים]], אין ספר [[ישעיהו]], פון {{תנ"ך|ישעיהו|כז|ו|ללא=ספר}} ביז {{תנ"ך|ישעיהו|כח|יג|ללא=ספר}}, און לייגן צו די {{תנ"ך|ישעיהו|כט|כב|כג|ללא=פרק}} אין {{תנ"ך|ישעיהו|כט|ללא=ספר}}. אויך אין [[נוסח ראמעניע]] האט מען געליינט די זעלבע הפטרה, נאר מען האט נישט צוגעלייגט די פסוקים פון קאפיטל כט. | * די [[אשכנזים]] און די [[יהדות מרוקו|מאראקאנער]] ליינען די נבואה "הבאים ישרש יעקב", וואס דערמאנט די נסים פון [[יציאת מצרים]], אין ספר [[ישעיהו]], פון {{תנ"ך|ישעיהו|כז|ו|ללא=ספר}} ביז {{תנ"ך|ישעיהו|כח|יג|ללא=ספר}}, און לייגן צו די {{תנ"ך|ישעיהו|כט|כב|כג|ללא=פרק}} אין {{תנ"ך|ישעיהו|כט|ללא=ספר}}. אויך אין [[נוסח ראמעניע]] האט מען געליינט די זעלבע הפטרה, נאר מען האט נישט צוגעלייגט די פסוקים פון קאפיטל כט. | ||
* די [[יהדות ספרד (יהודי ארצות האסלאם)|ספרדים]] זענען מפטיר אין ספר [[ירמיהו]], פון אנהויב ביז {{תנ"ך|ירמיהו|ב|ג|ללא=ספר}}, דארט ווערט געשילדערט דאס מקדיש זיין ירמיה אלס נביא - אין א וועג וואס דערמאנט דאס מקדיש זיין משה אין אונזער פרשה. אזוי פירן זיך אויך די [[נוסח איטליה|איטאליענער]], | * די [[יהדות ספרד (יהודי ארצות האסלאם)|ספרדים]] זענען מפטיר אין ספר [[ירמיהו]], פון אנהויב ביז {{תנ"ך|ירמיהו|ב|ג|ללא=ספר}}, דארט ווערט געשילדערט דאס מקדיש זיין ירמיה אלס נביא - אין א וועג וואס דערמאנט דאס מקדיש זיין משה אין אונזער פרשה. אזוי פירן זיך אויך די [[נוסח איטליה|איטאליענער]], נאר ענדיגן {{תנ"ך|ירמיהו|א|יט|ללא=ספר}}. | ||
<!-- פיצול חריג זה הוא תוצאה של מהלך דברים ייחודי. ההפטרה המקורית הבבלית של פרשת שמות, המופיעה בספרות ה[[גאונים]] ותקופתם וב[[משנה תורה]] ל[[רמב"ם]], היא ההפטרה מיחזקאל, שכיום נוהגים בה התימנים וחלק קטן מקהילות הספרדים. הפטרה זו היא חלק מנבואת פורענות של יחזקאל הפותחת במילים "הודע את ירושלים את תועבותיה". פרק זה נאסר לשימוש כהפטרה בידי [[רבי אליעזר]].{{הערה|{{משנה|מגילה|ד|י}}.}} אף על פי ש[[פסק הלכה|ההלכה נפסקה]] שלא כדעת רבי אליעזר, בקהילות רבות העדיפו שלא לקרוא פרק זה, ובקשו להחליף אותו בפרק אחר.{{הערה|ראו דברי רבי [[מרדכי יפה]], '''לבוש החור''', סימן תצ"ג, סעיף ד', בהגהה.}} בחיפוש אחר הפטרה מתאימה אחרת, קהילות אחדות בחרו בתחילת ספר ירמיהו, שעוסק בהקדשת הנביא. קהילות אחרות, החליטו לאמץ את [[הפטרה#הפטרות_שנהגו_בארץ_ישראל_במחזור_הקריאה_התלת-שנתי|ההפטרה שנהגה בסדר הקריאה הארץ-ישראלי]] לתחילת ספר שמות (ונהגה גם ב[[נוסח רומניא]]), בספר ישעיהו. הפטרה זו, כשאר ההפטרות ב[[נוסח ארץ ישראל|מנהג ארץ ישראל]], נקבעה בשל פתיחתה הדומה לפתיחת הקריאה בתורה – "בני יעקב הבאים מצרימה" ו"הבאים ישרש יעקב".{{הערה|[[יוסף עופר (חוקר תנ"ך)|יוסף עופר]], "[https://faculty.biu.ac.il/~ofery/papers/Ofer-ShabatHagadol.pdf הפטרת שבת הגדול]", '''[[המעין (כתב עת)|המעין]]''' לו [ג] (ניסן תשנ"ו), עמ' 19–20.}} | <!-- פיצול חריג זה הוא תוצאה של מהלך דברים ייחודי. ההפטרה המקורית הבבלית של פרשת שמות, המופיעה בספרות ה[[גאונים]] ותקופתם וב[[משנה תורה]] ל[[רמב"ם]], היא ההפטרה מיחזקאל, שכיום נוהגים בה התימנים וחלק קטן מקהילות הספרדים. הפטרה זו היא חלק מנבואת פורענות של יחזקאל הפותחת במילים "הודע את ירושלים את תועבותיה". פרק זה נאסר לשימוש כהפטרה בידי [[רבי אליעזר]].{{הערה|{{משנה|מגילה|ד|י}}.}} אף על פי ש[[פסק הלכה|ההלכה נפסקה]] שלא כדעת רבי אליעזר, בקהילות רבות העדיפו שלא לקרוא פרק זה, ובקשו להחליף אותו בפרק אחר.{{הערה|ראו דברי רבי [[מרדכי יפה]], '''לבוש החור''', סימן תצ"ג, סעיף ד', בהגהה.}} בחיפוש אחר הפטרה מתאימה אחרת, קהילות אחדות בחרו בתחילת ספר ירמיהו, שעוסק בהקדשת הנביא. קהילות אחרות, החליטו לאמץ את [[הפטרה#הפטרות_שנהגו_בארץ_ישראל_במחזור_הקריאה_התלת-שנתי|ההפטרה שנהגה בסדר הקריאה הארץ-ישראלי]] לתחילת ספר שמות (ונהגה גם ב[[נוסח רומניא]]), בספר ישעיהו. הפטרה זו, כשאר ההפטרות ב[[נוסח ארץ ישראל|מנהג ארץ ישראל]], נקבעה בשל פתיחתה הדומה לפתיחת הקריאה בתורה – "בני יעקב הבאים מצרימה" ו"הבאים ישרש יעקב".{{הערה|[[יוסף עופר (חוקר תנ"ך)|יוסף עופר]], "[https://faculty.biu.ac.il/~ofery/papers/Ofer-ShabatHagadol.pdf הפטרת שבת הגדול]", '''[[המעין (כתב עת)|המעין]]''' לו [ג] (ניסן תשנ"ו), עמ' 19–20.}} | ||