מייבאים כמותיים, בדוקי עריכות אוטומטית, אינטערפעיס אדמיניסטראַטאָרן, מנטרים, מייבאים, מעדכנים, אספקלריה רעדאקטארן
3,951
רעדאגירונגען
אונטערשייד צווישן ווערסיעס פון "פיר תקופות"
קפיצה לניווט
קפיצה לחיפוש
←די פונקטליכקייט פון דער חשבון: רעדאגירונג
ק (←די יוליאנער קאלענדער: טעות סופר) |
(←די פונקטליכקייט פון דער חשבון: רעדאגירונג) |
||
| שורה 26: | שורה 26: | ||
===די פונקטליכקייט פון דער חשבון=== | ===די פונקטליכקייט פון דער חשבון=== | ||
דער חשבון איז אפיציעל אומפונקטליך; עס איז מיט בערך 11 מינוט לענגער פון וואס איז באקאנט היינט פאר ארסטראנאמער און להבדיל פון וואס די רמב"ם שרייבט אין פרק י"ב ביי די חשבונות הראיה, און מיט 82 חלקים און 28 רגעים (בערך 4.6 מינוט) לענגער ווי תקופת רב אדא, אויף וואס די מחזור פון עיבור יארן איז געבויט. דער סיבה דערצו זענען מסביר פילע ראשונים{{הערה|שו"ת התשב"ץ ח"א סימן קח; ספר העיבור לרבי אברהם בן חייא הנשיא מאמר שלישי שער חמישי;}}, איז כדי צו פארגרינגערן דאס מאכן די חשבונות פארן המון עם. זיי ברענגן דערוועגן א מימרא פון רב אדא'ס ברייתא: | דער חשבון איז אפיציעל אומפונקטליך; עס איז מיט בערך 11 מינוט לענגער פון וואס איז באקאנט היינט פאר ארסטראנאמער און להבדיל פון וואס די רמב"ם שרייבט אין פרק י"ב ביי די חשבונות הראיה, און מיט 82 חלקים און 28 רגעים (בערך 4.6 מינוט) לענגער ווי תקופת רב אדא, אויף וואס די מחזור פון עיבור יארן איז געבויט. דער סיבה דערצו זענען מסביר פילע ראשונים{{הערה|שו"ת התשב"ץ ח"א סימן קח; ספר העיבור לרבי אברהם בן חייא הנשיא מאמר שלישי שער חמישי; ספר העיבור להאבן עזרא, ליק, תרל"ד, דף ח עמוד ב}}, איז כדי צו פארגרינגערן דאס מאכן די חשבונות פארן המון עם. זיי ברענגן דערוועגן א מימרא פון רב אדא'ס ברייתא: | ||
{{ציטוט|תקופת רב אדא בצנעא, ותקופת שמואל בפרהסיא|ברייתא דרב אדא בר אהבה}}. | {{ציטוט|תקופת רב אדא בצנעא, ותקופת שמואל בפרהסיא|ברייתא דרב אדא בר אהבה}}. | ||
דער חזון איש{{הערה|'''חזון איש''', חלק אורח חיים, מועד, בני ברק, תשל"ד, סימן קלח אות ד; לויט ווי ס'איז עס מסביר רבי חיים קנייבסקי, '''שקל הקדש''', בני ברק, תשנ"ז, הלכות קידוש החודש פרק י סעיף קטן יח}} לייגט צו צו דעם, אז מען האט עס אזוי מקבל הלכה למשה מסיני: א פונקטליכע פאר די סנהדרין, און א גרינגערע פארן המון עם – וועלכע דארפן עס האבן צו דער האנט צו וויסן ווען אנצוהייבן זאגן "ותן טל ומטר"{{הערה|שם=שמינית}}. רבי אברהם בן חייא הנשיא ברענגט פון "אחד מספרי הקדמונים" אז די חכמים האבן באהאלטן די פונקטליכערע חשבון (תקופת רב אדא), ווייל מכשפים וואלטן געקענט חרוב מאכן דער וועלט מיט דעם{{הערה|ספר העיבור לרבי אברהם בן חייא הנשיא מאמר שלישי שער חמישי; המפרש אויפן רמב"ם הלכות קידוש החודש פרק י הלכה א}}. שמואל האט מעגליך אויך מייסד געווען א סדר וויאזוי אראפצורעכענען א טאג יעדעס יאר צוויי צי וויפיל, כדי צו פאררעכטן דעם חשבון, אבער יענער פרטים זענען פארגעסן געווארן דורכאויס די יארן{{הערה|יוסף משה גינזבורג, '''עתים לבינה''', ווארשא, תרנ"א, זייט 272}}. | דער חזון איש{{הערה|רבי אברהם ישעיה קרליץ, '''חזון איש''', חלק אורח חיים, מועד, בני ברק, תשל"ד, סימן קלח אות ד; לויט ווי ס'איז עס מסביר רבי חיים קנייבסקי, '''שקל הקדש''', בני ברק, תשנ"ז, הלכות קידוש החודש פרק י סעיף קטן יח}} לייגט צו צו דעם, אז מען האט עס אזוי מקבל הלכה למשה מסיני: א פונקטליכע פאר די סנהדרין, און א גרינגערע פארן המון עם – וועלכע דארפן עס האבן צו דער האנט צו וויסן ווען אנצוהייבן זאגן "ותן טל ומטר"{{הערה|שם=שמינית}}. רבי אברהם בן חייא הנשיא ברענגט פון "אחד מספרי הקדמונים" אז די חכמים האבן באהאלטן די פונקטליכערע חשבון (תקופת רב אדא), ווייל מכשפים וואלטן געקענט חרוב מאכן דער וועלט מיט דעם{{הערה|ספר העיבור לרבי אברהם בן חייא הנשיא מאמר שלישי שער חמישי; המפרש אויפן רמב"ם הלכות קידוש החודש פרק י הלכה א}}. שמואל האט מעגליך אויך מייסד געווען א סדר וויאזוי אראפצורעכענען א טאג יעדעס יאר צוויי צי וויפיל, כדי צו פאררעכטן דעם חשבון, אבער יענער פרטים זענען פארגעסן געווארן דורכאויס די יארן{{הערה|יוסף משה גינזבורג, '''עתים לבינה''', ווארשא, תרנ"א, זייט 272}}. | ||
תקופת ניסן איז שוין אין שמואל'ס צייטן (ארום שנת ד' אלפים) געווען מיט איבער 5 טעג גערוקט פון תקופת רב אדא, און מיט 4 טעג גערוקט פון וואס עס קומט אויס לויט אסטראנאמישע רעכנונגען. היות עס איז שווער צו זאגן אז מען זאל דאן אננעמען א חשבון וואס איז קענטיג נישט ריכטיג, האבן טייל מחדש געווען אז די חשבון איז געבויט אויף תקופת תשרי. אין יענע צייטן האט די אסטראנאמישע תקופת תשרי געפאלן גענוי אינעם יום התקופה לויט שמואל. | תקופת ניסן איז שוין אין שמואל'ס צייטן (ארום שנת ד' אלפים) געווען מיט איבער 5 טעג גערוקט פון תקופת רב אדא, און מיט 4 טעג גערוקט פון וואס עס קומט אויס לויט אסטראנאמישע רעכנונגען. היות עס איז שווער צו זאגן אז מען זאל דאן אננעמען א חשבון וואס איז קענטיג נישט ריכטיג, האבן טייל מחדש געווען אז די חשבון איז געבויט אויף תקופת תשרי. אין יענע צייטן האט די אסטראנאמישע תקופת תשרי געפאלן גענוי אינעם יום התקופה לויט שמואל. | ||
רבי משה חיים רימיני האט געמאכט די חשבונות לויט די אסטראנאמיע פון זיין צייט, און קומט צום אויספיר אז דאס האט פאסירט אום שנת 244 למספרם, דהיינו ד' אלפים ד'. ער שרייבט אז שמואל האט גערעכנט פון תשרי ווייל ער פסק'נט ווי רבי אליעזר אז בתשרי נברא העולם{{הערה|רבי משה חיים רימיני, '''מחר חדש''', פירינצי, תקנ"ד, דף ג}}. יעקב לעווינגער האט איבערגעמאכט די חשבונות לויט די היינטיגע אסטראנאמיע, און געטראפן אז די אסראנאמישע תקופה האט זיך געטראפן מיט שמואל'ס איבסל איידער שמואל'ס צייטן (נעמליך אין יאר 158, ג'תתקי"ח), אין די צייטן פון חנניה בן אחי רבי יהושע. ער האלט אז די חשבון איז געבויט אויף תקופת תשרי ווייל מען האט עס צוערשט געניצט אויף צו וויסן ווען צו זאגן "ותן טל ומטר" – א דין וואס ווענד זיך אויף תקופת תשרי{{הערה|שם=שמינית}}. | רבי משה חיים רימיני האט געמאכט די חשבונות לויט די אסטראנאמיע פון זיין צייט, און קומט צום אויספיר אז דאס האט פאסירט אום שנת 244 למספרם, דהיינו ד' אלפים ד'. ער שרייבט אז שמואל האט גערעכנט פון תשרי ווייל ער פסק'נט ווי רבי אליעזר אז בתשרי נברא העולם{{הערה|רבי משה חיים רימיני, '''מחר חדש''', פירינצי, תקנ"ד, דף ג}}. יעקב לעווינגער האט איבערגעמאכט די חשבונות לויט די היינטיגע אסטראנאמיע, און געטראפן אז די אסראנאמישע תקופה האט זיך געטראפן מיט שמואל'ס איבסל איידער שמואל'ס צייטן (נעמליך אין יאר 158, ג'תתקי"ח), אין די צייטן פון חנניה בן אחי רבי יהושע. ער האלט אז די חשבון איז געבויט אויף תקופת תשרי ווייל מען האט עס צוערשט געניצט אויף צו וויסן ווען צו זאגן "ותן טל ומטר" – א דין וואס ווענד זיך אויף תקופת תשרי{{הערה|שם=שמינית}}. | ||
==תקופת רב אדא== | |||
תקופת רב אדא בר אהבה ווערט געברענגט אין די ראשונים, בשם א ברייתא אויף זיין נאמען{{הערה|ספר העיבור לרבי אברהם בן חייא הנשיא מאמר שלישי שער רביעי}}. די חשבון פון תקופת רב אדא איז באזירט אויף די הנחה אז א יאר איז לאנג 365 טעג, 5 שעה, 997 חלקים און 48 רגעים. יעדער פון די פיר תקופות איז לאנג 91 טעג, 7 שעה, 519 חלקים און 31 רגעים. | |||
19 יאר לויט, קומען אויס גענוי 235 חודשים. די 19 יעריגע מחזור פון עיבור יארן איז געבויט אויף דער פאקט. 19 מאל 12 איז 228, בלייבן איבער זיבן חודשים, וואס זענען די אדר-ב'ען פון די 7 עיבור יארן. לויט טייל ראשונים{{הערה| ספר העיבור לרבי אברהם בן חייא הנשיא מאמר שלישי שער חמישי בשם רבינו חסאן הדיין, און רבינו יצחק בן ברוך; '''יסוד עולם''' לרבינו יצחק הישראלי מאמר ד פרק ב}}, טוט די 'יום התקופה' פון תקופת ניסן דיקטירן אויך די סדר פון די עיבור יארן: אויב פאלט עס אויס מער ווי 16 טעג מעת לעת נאך א מולד, מוז יענער זיין די מולד פון חודש אדר. דאס איז לויט דער שיטה פשט פון רב הונא בר אבין'ס כלל אין מסכת ראש השנה: {{ציטוטון|כד חזית דמשכה תקופת טבת עד שיתסר בניסן עברה לההיא שתא ולא תיחוש לה, דכתיב שמור את חדש האביב, אביב של תקופה שיהא בחודש ניסן|{{בבלי|ראש השנה|כא|א}}}}. אנדערע ראשונים לערנען אבער פשט אין די גמרא אנדערש{{הערה|[[רש"י]], [[תוספות]], [[יד רמ"ה]] אויף סנהדרין דף יג עמוד א און נאך. זע מער ביי משה הסגל, '''מגיד הרקיע''', קרית ספר, תשס"ב, זייט 96-110 און ביי יעקב לעווינגער, '''על השמינית''', תל אביב, תשמ"ו, זייט 24}}. | |||
דער רמב"ם שרייבט אז די סנהדרין האט געניצט תקופת רב אדא ביים דן זיין צי מען זאל מעבר זיין די יאר, אין די צייטן ווען דאס איז נישט געטון געווארן לויט די קביעות'ידע חשבון, נאר דיסקוסירט געווארן יעדער עיבור יאר באזודער{{הערה|{{רמב"ם||קידוש החודש|י|ו}}}}. | |||
אין ספר עתים לבינה{{הערה|יוסף משה גינזבורג, '''עתים לבינה''', ווארשא, תרנ"א, זייט 270}} ווערט געברענגט א סברא בשם רבי עזריה מן האדומים{{הערה|רבי עזריה מן האדומים, '''מאור עינים''', ימי עולם פרק מ}} אז רב אדא האט גענומען זיין חשבון פון דער גריכשע היפרכוס, וועמענס חשבון ווערט געברענגט דורך בטלמיוס אין זיין 'אלמגסט'. היפרכוס האט געהאלטן אז די יאר איז 365 טעג מיט 6 שעה, וויניגער א 1/300 פון א טאג; דאס איז מיט בלויז 4 חלקים און 2.4 רגעים קורצער ווי תקופת רב אדא – אן ענדליכקייט וואס איז שוין דערמאנט געווארן דרוך די ראשונים{{{{הערה|ספר העיבור לרבי אברהם בן חייא הנשיא מאמר שלישי שער חמישי}}. דער חזון איש קריטיריט שטארק דער שטעלונג, און רופט עס אן "מינות"{{הערה|רבי אברהם ישעיה קרליץ, '''חזון איש''', חלק אורח חיים, מועד, בני ברק, תשל"ד, סימן קלח אות ד}}. אנדערע ווילן זאגן אז רב אדא האט נישט אנטוויקלט אן אייגענע שיטה, נאר סך הכל צוטיילט 235 חודשים אויף 76 גלייכע טיילן, פאר די 4 תקופות אין די 19 יאר פון די מחזור{{הערה|רבי משה חיים רימיני, '''מחר חדש''', פירינצי, תקנ"ד, דף ד; יעקב לעווינגער, '''על השמינית''', תל אביב, תשמ"ו, זייט 28}}. | |||
==תקופת רב אדא== | ==תקופת רב אדא== | ||