אונטערשייד צווישן ווערסיעס פון "רוי:אידישקייט אין אונגארן"

ק
החלפת טקסט – "שולחן" ב־"שלחן"
ק (החלפת טקסט – " יידן " ב־" אידן ")
ק (החלפת טקסט – "שולחן" ב־"שלחן")
שורה 13: שורה 13:
תורה אין אונגארן האט זייער שנעל געפונען א נייעם צענטראלן פונקט אין דעם אזוי־גערופענעם [[בורגנלאנד]], וואו דער גרויסער שתדלן ר' [[שמשון ווערטהיימער]] האט געעפנט עטליכע ישיבות אין די דארטיקע "[[זיבן קהילות]]", וועלכע ער האט אויסגעהאלטן פון זיינע אייגענע געלטער. די וויכטיקסטע פון די איז געווען די ישיבה אין אייזענשטאט, אנגעפירט פון ר' [[מאיר אייזנשטאט]], דער מחבר פון "פנים מאירות". אנדערע ישיבות זענען אויפגעשטעלט געוואק אין [[מאטערסדארף]] און אין רעכניץ. אויך [[פרעשבורג]] איז מפורסם געווארן מיט דעם בארימטן גאון רבי [[משולם איגרא]].
תורה אין אונגארן האט זייער שנעל געפונען א נייעם צענטראלן פונקט אין דעם אזוי־גערופענעם [[בורגנלאנד]], וואו דער גרויסער שתדלן ר' [[שמשון ווערטהיימער]] האט געעפנט עטליכע ישיבות אין די דארטיקע "[[זיבן קהילות]]", וועלכע ער האט אויסגעהאלטן פון זיינע אייגענע געלטער. די וויכטיקסטע פון די איז געווען די ישיבה אין אייזענשטאט, אנגעפירט פון ר' [[מאיר אייזנשטאט]], דער מחבר פון "פנים מאירות". אנדערע ישיבות זענען אויפגעשטעלט געוואק אין [[מאטערסדארף]] און אין רעכניץ. אויך [[פרעשבורג]] איז מפורסם געווארן מיט דעם בארימטן גאון רבי [[משולם איגרא]].


א נייע בליענדע תקופה פון תורה-וואוקס האט זיך אנגעהויבן אין אנהויב פון דעס ניינצענטן יארהונדערט אונטער דער הנהגה פון ר' [[משה סופר]], דער גרויסער און בארימטער "חתם סופר" פון [[פראנקפורט]], וועלכער האט מיט זיין גאונות, צדקות און גייסטרייכער הנהגה אינספירירט זיין דור צו נייע גייסטיקע פארמעסטן אין תורה און אין אידישקייט. אונטער זיין הנהגה איז די ישיבה אין פרעשבורג געווארן דער גרעסטער און איינפלוסרייכסטער מקום־תורה אין צענטראל-אייראפע. א סך פון דעם "חתם־סופר'ס" תלמידים, צווישן די דער בארימטער [[מהר"ם שיק]], האבן אליין געגרינדעט אייגענע קהילות און ישיבות איבער גאנץ אונגארן און פארזעצנדיק זיין דרך, זענען זיי געווארן שטארקע פעסטונגען וועלכע האבן געשטעלט א דערפאלגרייק ווידערשטאנד אנטקעגן די כוחות פון [[רעפארם]] און [[אסימילאציע]] אין דער אידישער מחנה. אין די דאזיקע יארן האט ר' [[שלמה גאנצפריד]] מחבר געווען זיין "[[קיצור שולחן ערוך]]" און אנדערע וויכטיקע ספרים.  
א נייע בליענדע תקופה פון תורה-וואוקס האט זיך אנגעהויבן אין אנהויב פון דעס ניינצענטן יארהונדערט אונטער דער הנהגה פון ר' [[משה סופר]], דער גרויסער און בארימטער "חתם סופר" פון [[פראנקפורט]], וועלכער האט מיט זיין גאונות, צדקות און גייסטרייכער הנהגה אינספירירט זיין דור צו נייע גייסטיקע פארמעסטן אין תורה און אין אידישקייט. אונטער זיין הנהגה איז די ישיבה אין פרעשבורג געווארן דער גרעסטער און איינפלוסרייכסטער מקום־תורה אין צענטראל-אייראפע. א סך פון דעם "חתם־סופר'ס" תלמידים, צווישן די דער בארימטער [[מהר"ם שיק]], האבן אליין געגרינדעט אייגענע קהילות און ישיבות איבער גאנץ אונגארן און פארזעצנדיק זיין דרך, זענען זיי געווארן שטארקע פעסטונגען וועלכע האבן געשטעלט א דערפאלגרייק ווידערשטאנד אנטקעגן די כוחות פון [[רעפארם]] און [[אסימילאציע]] אין דער אידישער מחנה. אין די דאזיקע יארן האט ר' [[שלמה גאנצפריד]] מחבר געווען זיין "[[קיצור שלחן ערוך]]" און אנדערע וויכטיקע ספרים.  


דאס ארט פון "חתם־סופר", וועלכער איז נפטר געוואק אין 1839 האט איבערגענומען זיין גרויסער זון ר' [[אברהם שמואל בנימין סופר]] (1871-1815), באקאנט אלם דער "כתב סופר". אן אנדער זון ר' [[שמעון סופר]], איז געוואק רב אין מאטערסדארף און אין 1860 האט ער איבערגענומען דאם רבנות אין [[קראקע]]. די ווייטערע דורות פון דעם "חתם-סופר'ס" תלמידים, האבן מיט גרויס הצלחה מרביץ תורה געווען און פארוואנדלט די אונגארישע קהילות אין בליענדע אאזיסן פון פרוכטבארן תורה־לעבן.
דאס ארט פון "חתם־סופר", וועלכער איז נפטר געוואק אין 1839 האט איבערגענומען זיין גרויסער זון ר' [[אברהם שמואל בנימין סופר]] (1871-1815), באקאנט אלם דער "כתב סופר". אן אנדער זון ר' [[שמעון סופר]], איז געוואק רב אין מאטערסדארף און אין 1860 האט ער איבערגענומען דאם רבנות אין [[קראקע]]. די ווייטערע דורות פון דעם "חתם-סופר'ס" תלמידים, האבן מיט גרויס הצלחה מרביץ תורה געווען און פארוואנדלט די אונגארישע קהילות אין בליענדע אאזיסן פון פרוכטבארן תורה־לעבן.