רוי:רבי זלמן לייב טייטלבוים
דער אַרטיקל איז אַ יתום, קיין אַרטיקל לינקט צו עס. איר זענט געלאדנט צו ביישטייערן צו המכלול און פארבינדן צו עס פון ארטיקלען וואס אנטהאלטן "רבי זלמן לייב טייטלבוים".| געבורט |
כ"ד כסליו תשי"ב ברוקלין, ניו יארק | ||||
|---|---|---|---|---|---|
| טעטיגקייט אָרט | וויליאמסבורג | ||||
| דינאסטיע | סאטמאר | ||||
| |||||
רבי יקותיאל יהודה (זלמן לייב) טייטלבוים (געבוירן כ"ד כסליו ה'תשי"ב)[1] איז דער סאטמארער רבי אין וויליאמסבורג, ניו יארק. ער איז דער דריטער זון פונעם פריערדיגן סאטמארער רבי'ן, רבי משה טייטלבוים, וואס איז געווען א ברודער-קינד פון דעם ערשטן סאטמארער רבי, רבי יואל טייטלבוים, גרינדער פון די סאטמארער קהילות איבער דער גארער וועלט.
ביאגראפיע
זיין יוגנט
אלס קינד האט ער געלערנט אין די סיגוט'ער חדר, וואס איז געווען בנשיאות פון זיין פאטער, וואס איז דאן געווען סיגוט'ער רב (בעפאר ער האט איבערגענומען די אדמורו"ת אין סאטמאר אום ה'תש"מ)
ער האט חתונה געהאט צו זיין פרוי חיה שרה, א טאכטער פון ביסטריצער רב.
דאן האט ער געוואוינט אין בארא פארק. שפעטער איז ער געווארן ראש ישיבה אין די ישיבה לצעירים פון דער סאטמארער ישיבה אין וויליאמסבורג און ער פלעגט קומען צו פארן יעדן טאג פון בארא פארק.
רוב פון זיין לעבן איז ער נישט באטראכט געווארן אלס ממלא מקום פון זיין טאטן. ער איז געווען גאר א שטילער און באהאלטענער, וואס איז געזעצן אין דער בארא פארקער סיגוטער שול, און נישט געהאט עפעס עקסטער מיט קיינעם.
רבנות
נאך וואס דער ירושלימ'ער רב רבי משה אריה פריינד, איז אוועק אין יאר ה'תשנ"ו, האט אים זיין פאטער, דער סאטמארער רבי רבי משה טייטלבוים, געשטעלט אויף זיין ארט צו דינען אלס רב אין דער סאטמארער קהילה אין ירושלים.
מיט צוויי יאר שפעטער אין זומער פון 1999 (ה'תשנ"ט) איז ער גערופן געווארן פון ירושלים קיין וויליאמסבורג אין איז אויפגענומען געווארען דורך דעם רבי'ן דער ברך משה אלס אבד"ק סאטמאר וויליאמסבורג, וואס דאס באדייט דער גרעסטער פאסטן אין די קהלה נאך דער רבי.
נאך דער פטירה פון זיין פאטער כ"ו ניסן ה'תשס"ו איז רבי זלמן לייב אויפגענומען געווארן דורך האלב פון זיין טאטנ'ס נאכפאלגער אלס סאטמארער רבי.
צום סוף פון זיין טאטנ'ס לעבן אין יאר תשס"ב, ווען ער איז שוין געווען אין טיפן עלטער, האט ער אונטערגעשריבן א צוואה פאר צוויי עדות אז זיין דריטער זון ר' זלמן לייב זאל איבערנעמען די רביסטעווע אין וויליאמסבורג "והוא ישב על כסאי".
פון דער אנדערער זייט האט ר' הירצקא צוויבל, דעם רבי'נס שרייבער און ראש הכולל פון סאטמאר אין וויליאמסבורג סניף קליימער, און הרב הורוויץ (מאנטשעסטער סאטמארער רב) דערציילט, אז זיי זענען גאר געשטעלט געווארן דורך זיין טאטע עדות צו זאגן אז רבי אהרן זאל איבערנעמען.
הנהגת הקהלה
ביזן היינטיגן טאג, רעכנט ער זיך שטארק מיט דער מיינונג פון זיינע דיינים. די דיינים וואס זענען זיין תורה אויטאריטעט, זענען פארמירט געווארן אין אזא סימבאלישן בית דין אן קיין זיצונגען נאר פארבינדען צוזאמען דערווייל בראש פון ר' ישראל חיים מנשה פרידמאן, ר' חיים דוד כ"ץ, ר' זלמן לייב פילאפ און ר' שלמה לייב וויינבערגער. חוץ פון זיין בי"ד האט ער נאך חשובע אנגעזעהנע דיינים אין אנדערע שטעט, א שטייגער ווי ר' משה מנחם טירנויער (אין מאנטרעאל), ר' רבי אריה ראזנפעלד (אין קרית יואל), ר' ברוך נתן האלבערשטאם (אין לאנדאן), ר' חיים קלמן גוטמאן (בעמח"ס ט"ל מלאכות, חיים לחג, ועוד), ר' לייבוש פריעדמאן, ר' יחזקאל ט"ב, און נאך.
די מערהייט פון זיינע חסידים אזוי אויך חסידים פון זיין ברידער רבי אהרן טוהען זייער רעספעקטירן זיין זון הרב חיים צבי טייטלבוים, דער רב אין סאטמאר ירושלים.
זיין תורה
ר' זלמן לייב איז יארן לאנג געווען מרביץ תורה אין סאטמארער ישיבה קטנה אין וויליאמסבורג וואו ער פלעגט זיך פירן זייער בפשטות, פילע תלמידים געדענקן אז ווען זיי פלעגן אנקומען אין ישיבה צו פארטאגס סדר פלעגט ער שוין דארט זיצן און לערנען פון די פריע פארטאגס שעות מיט א חברותא.
ער האט געדינט ברבנות אין זיין טאטענס שול סיגוט אין בארא פארק אויך האט אים זיין טאטע איבערגעגעבן די השגחה פון יענע צייטן ווען ער איז געווארן רבי.
_%D7%90%D7%99%D7%9F_%D7%A7%D7%95%D7%95%D7%99%D7%A0%D7%A1_%D7%99%D7%A9%D7%99%D7%91%D7%94.jpg)
ער האט דורכאויס זיינע יארן אלס סיגוטער רב געהאט א שיעור אין סיגוטער ביהמ"ד ווי ער האט פארגעלערענט גאנץ ש"ס.
ער איז אלס געווען בקי אין די סדר השגחה ביי די מצות, וואס ער האט אסאך יארן געטוען אין השגחה אויפן פארלאנג פון זיין טאטן.
ער איז באקאנט מיט זיינע טיפע שיעורים וואס ער לערענט פאר אין זיין ישיבה גדולה אין קווינס פאר שבועות, אלס הכנה צו די קרעפל פשעטעל וואס ער זאגט שבועות.
זיין טאטע זצ"ל האט זייער ליב געהאט צו לערנען מיט אים, זאגנדיג ער איז א גוטער לערנער אויפן בלאט נישט קיין קונצן מאכער נאר וויל פארשטיין באמת א שטיקל גמרא תוס' מיט א גרונטליכקייט. נאך אלץ סיגוטער רב ווען עס האט זיך געמאכט א שווערע שאלה האט זיין טאטע אים געבעטן צו שרייבן תשובות הלכה למעשה וואס איז געווען געדרוקט אין פארשידענע זשורנאלן.
אזוי אויך איז ער באקאנט מיט זיינע שיינע דרושים וואס ער זאגט יעדן פרייטאג צונאכט ביים טיש, ס'איז דא אידן וואס גייען לאנגע שטרעקעס צו הערן זיין תורה.
זיין קהלה
די גרעסטע באזע פון זיין קהילה איז אין וויליאמסבורג. זיין קהילה אין וויליאמסבורג באשטייט פון פילע טויזנטער ראשי משפחות, און די הויפטקווארטיר איז דער גרויסער אלטער סאטמארער ביהמ"ד אויף ראדני סטריט. ווי אויך פארמאגט די קהלה נאך 8 קלענערע בתי מדרשים פארשפרייט אין אלע קווארטלען פון וויליאמסבורג.
ר' זלמן לייב פירט די ישיבה גדולה אין גלענדעיל, קווינס ווי די ישיבה האט היינט אומגעפער ארום 1000 בחורים, און איז פאררעכנט היינט צוטאגס אלס די גרעסטע חסידיש'ע ישיבה גדולה אין דער גאנצער וועלט.
אויך האט ער מוסדות התורה און חברי הקהלה אין די שטעט: קרית יואל (ווי ער פארמאגט א קהלה פון נאנט צו דריי טויזענט מיטגלידער און מוסדות פון ארום 5 אהאלב טויזענט קינדער), בארא פארק, מאנסי (וואו עס דינט אלס רב זיין שוואגער ר' חיים יושע האלבערשטאם שליט"א), און מאנטרעאל, לאנדאן, אנטווערפן, מאנטשעסטער, און אין ארץ ישראל, ספעציעל אין ירושלים, און ווי אויך אין בני ברק און בית שמש און אין נאך פלעצער ווי עס געפינען זיך סאטמארער אידן.
אין די לעצטע שטיק צייט איז אויך געגרינדעט געווארן די סאטמארער קהלות און מוסדות אונטער דעם רבי'נס פירערשאפט אין נאך צוויי שטעט ווי זיין ציבור האט לעצטענס אנגעהויבן זיך צו ציען, דאס זענען: דער נייער סאטמארער שטעטל "קרית יטב לב" אין בלומינגבורג, ניו יארק און אין לעיקוואָד, ניו זשערזי.
זיין שטיצע און אנערקענונג ביי די גדולי ישראל
ר' זלמן לייב האט גענאסן פון גרויסער הערצה ביי פילע גדולי ישראל וואס האבן געשפירט פאר וויכטיג אז ער מוז זיין דער סאטמארער רב, צווישן זיי אויכעט רבנים וואס זענען נישט סאטמארער דירעקט ווי הגאון הרב רבי יצחק דוב קאפלמאן זצ"ל. עס איז באוואוסט אז ער האט זיך דורכגערעדט מיט דריי גדולי ישראל איידער זיין טאטע האט אים עמטליך ממנה געווען, דאס זענען הגה"ק רבי בנימין ראבינאוויטש זצ"ל, כ"ק אדמו"ר רבי לייבוש לייזער שליט"א מפשעווארסק, און הרב קאפלמאן זצ"ל וואס זיי האבן צוגעשטימט אז ער זאל אננעמען די בקשה פון זיין טאטען צו ווערן רב אין ווילאמסבורג.
שפעטער ווען ער האט שוין אנגענומען די רבנות זענען צוגעשטאנען פארשידענע סאטמארער רבנים אפי' אזעלכע וואס האבען זיך פריער געהאט דערווייטערט פון סאטמאר ווי דער מאנטיווידעא רב ר' אברהם לייטנער זצ"ל וואס האט דאן ברבים געלויבט דעם ברך משה זצ"ל זאגנדיג ער האט געהאט א גרויסע סייעתא דשמיא מיט'ן ממנה זיין ר' זלמן לייב אלץ רב, ווי אויך די וויזניץ-מאנסי'ער רבי זצ"ל וואס האט זיך ברבים אנגענומען פאר אים. אויך האט אים דער קאשויער רב הגה"ק ר' רפאל בלום זצ"ל זייער שיין מקרב געווען, זעהנ'דיג א נייע עפאכע אין סאטמאר.
ווי אויך די סאטמארער רבנים ווי הרב הגה"צ ר' נתן יוסף מייזעלס זצ"ל אב"ד אבני שלמה מאנסי וואס האט געזאגט ביי דער הכתרה פון ר' זלמן לייב אז די הנאה זעט מען ביים גאנצן ציבור אויף זייערע פנימ'ער אז סאטמאר האט אזא רב; ווי אויך איז געקומען הרב יוסף אשכנזי זצ"ל דער טאלטשאווער רב און גבאי ביים אלטען סאטמאר רבין זצ"ל דער מייסד הקהלה, ווי אויך די בני יואל רבנים ווי הגאון הרב משארמאש שליט"א וואס איז געווארען זייער באפריינדעט מיט ר' זלמן לייב, ווי אויך דער טשאטה'ער רב שליט"א און נאך פילע, צוזעהנדיג דעם החזרת העטרה ליושנה, אז סאטמאר האט א רב וואס איז א שטאלץ פאר דער קהלה אויף דעם וועג פון דעם מייסד הקהלה זי"ע, און זיין ממשיך דער פאטער דער ברך משה זצ"ל.
זיינע פילע פעולות פאר דער אלטוועלטליכער אידנטום
ר' זלמן לייב האט זיך ארויסגעשטעלט צו זיין א רבי וואס איז א אומר מעט ועושה הרבה, ער אליין איז שעות ארוכות פארנומען מיט שאפן מיליאנען דאלער פאר פילע צוועקן פאר יחידים און פאר'ן ציבור.
ער האט געגרינדעט דעם מפעל "שקל הטהור" וואס שיקט ריזיגע סומעס געלט צו די מוסדות על טהרת הקודש אין ארצינו הק', אין די לעצטערע פאר יארן האט ער שוין געשיקט מיליאנען דאלארן, ווי אויך פארט ער ארום מיט גדולי ישראל (ווי הגאון רבי מלכיאל קאָטלער ר"י בית מדרש גבוה לעיקוואוד און הגאון רבי דוד פיינשטיין ר"י תפארת ירושלים מאנהעטן א זון פון הגאון רבי משה פיינשטיין, און רבי לייבוש לייזער) צו שאפן פאנדען פאר ילדי צרפת אז עס זאל נישט אויסגעמעקט ווערן זייער אידישקייט דורך די ציונים, ווי אויך האט ער געשאפן א מסגרת אין זיין קהלה (גערופן "זכרו תורת משה") ווי די בעלי בתים און אינגעלייט לערנען מסכתות הש"ס אויפ'ן סדר און דערנאך נעמען זיי בחינות, און ער שאפט גרויסע געלטער פאר די חודש'ליכע תמיכה פאר די טויזענטער אינגעלייט וואס נעמען די בחינות, און די זעלבע צייט טוט ער אינוועסטירן אסאך מיה און פלאג צו אויפבויען נייע געגענטער ווי די אינגעלייט זאלן קענען וואוינען מיט א ברייטקייט פאר א ביליגע פרייז, ווי אין בלומינגבורג, ניו יארק און ווי אויך אין לעיקוואד.
אזוי אויך האט ער געגרינדעט די ערשטע "חתונה מאל" צו מאכן א ביליגערער סטאנדארט פאר חתונה'ס, אזוי אויך האט ער געבויט (מיט דער הילף פון הנגיד הרב אליעזר קעסטענבוים) די צוויי באקאנטע פרדס זאלן צו ערמעגליכן דאס פראווען ביליגע חתונה'ס מיט'ן גאנצן פראכט, וואס פיל קהלות האבן געפרואווט און נאכגעטוהן, אזוי אויך סיי וועלכער איד עס גייט אריין צו אים פאר א צוועק איז ער גרייט בלב ונפש מיט א ווארים הארץ צו העלפן.
און דאס אלעס טוט ער באשיידנערהייט, אן קיין רעש און פאמפע.
זיינע גבאים
- ר' משה גבאי (געווען גבאי ביים ברך משה)
- ר' שמואל טייטלבוים
- ר' מרדכי דוד וויעדער (געווען גבאי ביים ברך משה).
- ר' יודל וויינשטאק
זיין משפחה
די קינדער פון רבי זלמן לייב און זיין רביצין מרת חיה שרה זענען:
- חיים צבי טייטלבוים, רב אין סאטמאר ירושלים. אן איידעם פון זיין פעטער, רבי אפרים לעמבערגער פון מאקאווא בארא פארק.
- מרת רחל אסתר, די ווייב פון רבי יצחק ראזענבערגער, דומ"ץ ליע גארדענס, און זון פון רבי יהושע ראזענבערגער, א דיין אין העדה החרדית.
- רבי יעקב בער טייטלבוים, רב אין סיגוטער שול אין בארא פארק. איידעם פון רבי צבי הירש מייזליש אב"ד שאפראן.
- מרת ברכה סימא, די ווייב פון רבי אלטר יעקב יצחק הכהן גלאנץ, רב פון סאטמארער קהלה אין לעיקוואד און מגי"ש בישיבה גדולה דסאטמאר.
- מרת רויזא, די ווייב פון רבי אלעזר טייטלבוים, ראש כולל אין וויליאמסבורג און א זון פון רבי ליפא טייטלבוים רב דקהל בית אהרן.
- רבי יואל טייטלבוים. איידעם פון רבי אנשיל אשכנזי, רב דקהל חוות דעת.
- רבי אהרן טייטלבוים. איידעם פון רבי אלעזר מענדל מייזליש, רב דקהל ניימארק.
- מרת חנה, די ווייב פון רבי יואל שמעון פריעדמאן, אן אייניקל פון רבי ישראל חיים מנשה פריעדמאן ראב"ד סאטמאר.
- רבי חנניה יו"ט ליפא, איידעם פון רבי ברוך נתן האלבערשטאם, רב פון סאטמארער קהילה אין לאנדאן.
- מרת הענדל, די ווייב פון אלחנן חיים פילאפ, בן רבי זלמן לייב פילאפ שליט"א חבר הבד"ץ דסאטמאר.
רעפערענצן
- ↑ אריה ערליך. מלכות של חסד. משפחה, כ"ט בכסלו תשע"ג. זייט 28.
דרויסנדע לינקס
- ווידעא קליפ: טויזנטער סאטמארער חסידים טאנצן ביי דער חתונה פון זיין זון הרב חנני' יו"ט ליפא טייטלבוים וואס איז פארגעקומען אין דעם נייעם סאטמארער ביהמ"ד אין וויליאמסבורג ר"ח חשון תשס"ז [1]
- ווידעא קליפ פון שבועות טיש [2]
- גוגל ווידעא קליפ פון ערשטע אפיציעלע באזוך אין בארא פארק שב"ק אח"ק תשס"ז צום הנחת אבן הפינה פאר זיין נייע ביהמ"ד [3]
- גוגל ווידעא קליפ וויאזוי ער נעמט קוויטלעך ביים שבעה נאכן טאטען און ר' יונה האלפערט דער גבאי פון פאטער וויינט. [4]
| פריערדיגער: הרב רבי משה טייטלבוים זצ"ל ברך משה |
סאטמארער רבי | נאָכפאלגער: היינטיגער |
דאס איז נישט קיין המכלול ארטיקל, בלויז עפעס וואס ליגט דא ביז עס וועט ערזעצט ווערן מיט בעסערס. שרייבט עס איבער!