רוי:דראשקע
 |
דאס איז א דרעפט ארטיקל. עס איז אַן אַרבעט אין פּראָגרעס וואָס איז אָפן פאַר רעדאַגירונג דורך סיי וועם. ווען דער דרעפט איז פארטיג, ביטע גייט איבער דעם אריבערפירן טשעקליסט, זיכער צו מאכן אז עס איז גרייט. דערנאך קענט איר בעטן פון די דרעפט אריבערפירער אז זיי זאלן עס איבערגיין און אריבערפירן צום הויפט געביט. (אייער בקשה וועט פובליצירט ווערן אין המכלול:אריבערפירן דרעפטס, און דארט וועט אויך ערשיינען דער ענטפער - אויב פעלט אויס). |
א דראָשקע אדער דראָזשקע איז אַן אַלגעמיינער נאָמען פאַר אַ פיר-רעדלדיגער, אָפענער פערד-געצויגענער קאַרעטע, וואָס איז געווען ספּעציעל פאַרשפּרייט אין רוסלאַנד און שפּעטער אין דייטשלאַנד און אַנדערע טיילן פון אייראָפּע. דער טערמין ווערט אויך גענוצט צו באַצייכענען די מאָטאָריזירטע טאַקסיס, וואָס האָבן עווענטועל פאַרביטן דעם פערד-געצויגענעם פאָרווערק. אין עסטרייך, ספּעציעל אין וויען, איז אַן ענליכע צוויי-פערדיגע געדונגענע קאַרעטע און איר קוטשער באַקאַנט ווי אַ פיאַקער.
עטימאָלאָגיע
דער נאָמען "דראָזשקע" שטאמט פון דעם רוסישן וואָרט "דראזשקי" (дрожки), וואָס אין דעם 18טן און 19טן יאָרהונדערט האָט באַצייכנט אַ לייכטן, באַקוועמען וואָגן אָדער שליטן פאַר אַרויספאָרן פון אדעל לייט און איז די פּלוראַלע פאַרקלענערונג פון "drogi" ("וואָגן, סקאָרזש") און אָריגינעל פון "drogá" ("צענטראַלער שטאַם פון אַ קאַרעטע"). די דאָזיגע פאָרווערק זענען גענוצט געוואָרן אין פּעטערבורג און ביי אַנדערע הויפן, למשל אין וואַרשע. דייטשן וואָס האָבן געלעבט אין די באַלטישע לענדער און אין פּעטערבורג האָבן גענוצט דאָס וואָרט אין שפּעטן 18טן יאָרהונדערט, ספּעציעל אין רייזע-באַריכטן איבער רוסלאַנד. שפּעטער האָט דאָס וואָרט געפונען ברייטערע באַנוץ אין בערלין און איז אַזוי אַריינגעקומען אין גאַנצן דייטשן שפּראַך-געביט[1]. דער טערמין "droshky" (אויך געשריבן "drosky") איז אויך אריין אין ענגליש[2].
אין עסטרייך און בייערן האָט זיך דורך-געזעצט דער טערמין פיאַקער (Fiaker) פאַר אַ געדונגענעם צוויי-פערדיגן פאָרווערק און דעם קוטשער. אויסער די דאָזיגע געגנטן, איז "דראָשקע" געוואָרן דאָס געוויינטליכע וואָרט אין דייטש. דער נאָמען "פיאַקער" שטאמט פון דער Rue de St. Fiacre אין פּאַריז, וואו קוטשערס האָבן געזוכט קונדן[3].
היסטאריע
פערד-געצויגענע קאַרעטן זענען געווען אַ געוויינטלעכער טראַנספּאָרט-מיטל פאַר די רייכע אין אייראָפּע פונעם רוימישן אימפּעריום און שפּעטער פון אַרום 1600 ביז זיי זענען פאַרביטן געוואָרן דורך מאָטאָר-אוטאָס אַרום 1900. זיי זענען געווענליך געווען די אייגנטום פון רייכע, אָבער צווייטע-האַנט פּריוואַטע קאַרעטן זענען געוואָרן געוויינטליכע עפנטליכע טראַנספּאָרט, דער עקוויוואַלענט פון היינטיגע טאַקסיס[4].
אין וויען איז די ערשטע לייסענס פאַר פיאַקערס אַרויסגעגעבן געוואָרן אין 1693. די נומערירטע און לייסענצירטע קאַרעטן האָבן פאַרבייט די פריערדיקע אומנומערירטע "יאַנשקי-וואָגנס", און האָבן געשאַפן אַ פאָרגייער פון דעם טאַקסי. אַרום 1700 זענען געווען אין וויען אַרום 700 פיאַקערס, און אין זייער בעסטער צייט פון 1860 ביז 1900 זענען געווען איבער 1000 וואָגנס. די פיאַקער קוטשערס זענען אָפט געווען שטאָט-באַקאַנטע אָריגינאַלן. פיאַקערס זענען אויך געווען אין אַנדערע שטעט פון דער עסטרייכיש-אונגאַרישער מאָנאַרכיע און זענען נאָך היינט אַ טייל פון דער אַלטשטאָט-באַקענטקייט אין טוריזם-צענטערס ווי וויען און זאַלצבורג. אין ניו יאָרק'ס צענטראַל פּאַרק, איז אויך דאָ אַ פיאַקער דינסט[3].
דער אַריינקום פון דער דראָשקע אין דייטשלאַנד האָט ווארשיינליך אָנגעהויבן אין 1815, ווען דער דעסויער פערד-הענדלער אַלעקסאַנדער מאָרטיר און דער בערלינער ישראל משה הענאָך האָבן איינגעפירט דעם רענטל-קאַרעטע דינסט אין בערלין. די ערשטע "וואַרשעווער דראָשקעס" זענען טאַקע אימפּאָרטירט געוואָרן פון דער פּוילישער הויפּטשטאָט. מיט דער צייט זענען די שמאלע פּוילישע וואָגנס פאַרבייט געוואָרן דורך עלעגאַנטערע און ברייטערע, נאָכן ענגלישן מוסטער. ביז 1827 איז דער פאָרווערק געוואַקסן צו 120 פאָרווערק. דער מאָנאָפּאָל פון דער פירמע איז געוואָרן אנולירט, וואָס האָט געפירט צו אַ צען-פאַכיגן פאַרמערן פון דראָשקעס און אַ דראַמאַטישע פאַרערגערונג פון די וואָגנס און פערד, אַזוי אַז די פּאָליציי האָט אַ האַלבן טייל פון די פאָרווערק אַרויסגענומען פונעם פאַרקער. דער טערמין "פערד-דראָשקע" (Pferdedroschke) האָט זיך דאָ אַנטוויקלט. דער סוף פון די דראָשקעס איז געקומען מיט דער איינפירונג פון דעם אוטאָמאָביל און די טראַמוועי[1].
היינטיגע צייטן
היינט טרעפט מען ווייניג דראשקעס, בעיקר ניצט מען זיי פאר טוריסטן אלס אן אטראקציע, א שטייגער ווי אין סענטראל פארק, מאנהעטן.
אין ענגלאנד און עסטרייך זענען פארהאן מוזעאומען, וואו מען שטעלט ארויס פרעכטיגע דראשקעס וואס קעניגן און גראפן האבן געניצט.
דרויסנדיגע לינקס
- מידיע און בילדער איבער דראשקע אויף וויקיקאמאנס