רוי:אסיפ צאדקין
אָסיפּ (יאָסל) צאַדקין (רוסיש: Осип Цадкин; פראַנצויזיש: Ossip Zadkine; דעם 14טן יולי 1890 - 25סטן נאָוועמבער 1967) איז געווען אַ פּראָמינענטער פראַנצויזישער סקולפּטאָר, מאָלער און גראַפיקער פון רוסיש-ייִדישן אָפּשטאַם.
ער איז געבוירן געוואָרן אין סמאָלענסק (רוסלענדישע אימפּעריע) אין אַ ייִדיש-שאָטישער משפּחה (זיין פאָטער, אהרן צאַדקין, אַ לערער פון די קלאַסישע שפּראַכן אינעם סמאָלענסקער קריסטלעכן סעמינאַריום, איז געווען אַן אָרטיקער ייִד און זיין מוטער, סאָפיע לעסטער, האָט געשטאַמט פון דער משפּחה פון שאָטישע אימיגראַנטן, וואָס האָבן זיך באַזעצט אין רוסלאַנד שוין אין דער תּקופה פונעם קייסער פּעטער דעם גרויסן).
זיינע קינדערשע יאָרן האָט אָסיפּ פאַרבראַכט אין וויטעבסק, דער הויפּטשטאָט פון דער שכנישער גובערניע (איצטער אין ווייסרוסלאַנד). אין 1900-1904 האָט ער זיך געלערנט דאָרטן אין דער 4-יעריקער שטאָטישער שולע (אגב, די ערשטע צוויי יאָר - צוזאַמען מיט מאַרק שאַגאַל), און שפּעטער צו (אויכעט איינצייטיק מיט שאַגאַלן) - אין דער קינסטלערישער שולע פון יהודה פּען.
אין 1905 איז אָסיפּ געפאָרן קיין ענגלאַנד, וואוּ, במשך פון עטלעכע יאָרן, האָט ער געאַרבעט אין סטאָליער-וואַרשטאַטן, זיך געלערנט אין אָרטיקע קינסטלערישע שולן, שטודירט די קלאַסישע קונסט אין די זאַלן פונעם "בריטישן מוזיי" אין לאָנדאָן.
אין 1910 האָט אָסיפּ צאַדקין זיך באַזעצט אין פּאַריז, וואוּ ער האָט געדונגען אַן אַטעליע אינעם באַרימטן "בינשטאָק" (La Ruche). אין 1911 האָט ער צום ערשטן מאָל אויסגעשטעלט זיינע סקולפּטור-בילדער אין דעם "סאַלאָן פון די אומאָפּהענגיקע" (Salon des Indépendants) און דעם "האַרבסט-סאַלאָן" (Salon d'Automne). דערנאָך האָט ער אָנטיילגענומען אין די קינסטלערישע אויסשטעלונגען אין פּעטערבורג (1912), בערלין (1914) און לאָנדאָן (1914). ער האָט זיך באַקענט מיט גיִיאָם אַפּאָלינער (Guillaume Apollinaire), בלעז סאַנדראַר (Blaise Cendrars), אַמעדעאָ מאָדיליאַני (Amedeo Modigliani), זשאַק ליפּשיץ (Jacques Lipchitz), קאָנסטאַנטין בראנקוזי (Constantin Brancusi), פּאַבלאָ פּיקאַסאָ (Pablo Picasso), אַנרי מאַטיס (Henri Matisse) און אַנדערע פּראָמינענטע פאָרשטייער פון דער פּאַריזער קינסטלערישער און ליטעראַרישער סביבה.
אָסיפּ צאַדקין האָט זיך באַטייליקט אַלס אַ פרייוויליקער אין דער ערשטער וועלט-מלחמה (געדינט אין דער פראַנצויזישער אַרמיי, און אין 1916 איז פאַרוואוּנדעט געוואָרן בעת אַ דייטשישער גיפטגאַזן-אַטאַקע).
אין די 1920ער יאָרן האָט דער קינסטלער אויסגעאַרבעט זיין אייגענעם נוסח, באַזירט אויפן פאַראייניקן די פּרינציפּן פון קוביזם און עלעמענטן פון די אַרכאַיִשע "פּרימיטיווע" קונסטן. בכדי צו דערגרייכן אַ העכערן אויסדריקלעכקייט-ניוואָ פון זיינע ווערק, פלעגט ער אויסנוצן פאַרשיידנאַרטיקע מאַטעריאַלן, מאָדעלירן עפענונגען און ריסן, שאַפן בולטע און אַריינגעבויגענע אויבערפלאַכן, פאַרבן און באַדעקן זיי מיט צייכענונגען און אַלפאַבעט-טעקסטן, וכדומה. אַזוי אַרום, עס האָט זיך צומאָל געשאַפן אַן איינדרוק, אַז דער סקולפּטור-רוים איז גלייך ווי אויסגעקערט געוואָרן אויף דער לינקער זייט.
אין 1941-1945, בשעת דער צווייטער וועלט-מלחמה, האָט ער געלעבט און געאַרבעט אין די פאַראייניקטע שטאַטן. אין 1945 האָט ער זיך אומגעקערט קיין פראַנקרייך.
אין די נאָכמלחמהדיקע יאָרן, זענען צאַדקינס גרויסע רעטראָספּעקטיווע אויסשטעלונגען פאָרגעקומען אין די מוזייען פון אַמסטערדאַם, פּאַריז און ראָטערדאַם. אין 1953 האָט מען אויפגעשטעלט אין ראָטערדאַם זיין באַקאַנטע דענקמאָל-סקולפּטור "די צעשטערטע שטאָט" (ווי באַוואוּסט, בשעת דער צווייטער וועלט-מלחמה, האָבן די נאַציס חרוב געמאַכט דעם צענטראַלן טייל פון אָט דער האָלענדישער שטאָט). היינט-צו-טאָג, דעם קינסטלערס ווערק געפינען זיך אין די גרעסטע מוזייען פון דער וועלט.
אָסיפּ צאַדקין איז נפטר געוואָרן אין 1967 אין פּאַריז. צו קבורה האָט מען אים געבראַכט אויפן "מאָנפּאַרנאַס"-צווינטער. אין 1982, אין דעם הויז אויף דער פּאַריזער גאַס d'Assas, וואוּ ער האָט געלעבט און געאַרבעט זינט 1928, האָט מען געעפנט זיין מוזיי.
וועבלינקען
| וויקימעדיע פונדאציע פּראיעקטן |
|---|
 בילדער און מידיע אויף וויקימעדיע קאמאנס: אסיפ צאדקין |
דאס איז נישט קיין המכלול ארטיקל, בלויז עפעס וואס ליגט דא ביז עס וועט ערזעצט ווערן מיט בעסערס. שרייבט עס איבער!