אונטערשייד צווישן ווערסיעס פון "רוי:כעמיע"

3 בייטן אראפגענומען ,  פֿאַר 3 יאָר
ק
החלפת טקסט – "׳" ב־"'"
ק (החלפת טקסט – "״" ב־""")
ק (החלפת טקסט – "׳" ב־"'")
שורה 24: שורה 24:
[[טעקע:High School Chemistry Cover.jpg|250px|קליין|באשרייבונג פון די כעמישע עלעמענטן, לויט דער פעריאדישער טאבעלע]]
[[טעקע:High School Chemistry Cover.jpg|250px|קליין|באשרייבונג פון די כעמישע עלעמענטן, לויט דער פעריאדישער טאבעלע]]
{{הויפט ארטיקל|כעמישער עלעמענט}}
{{הויפט ארטיקל|כעמישער עלעמענט}}
א כעמישער עלעמענט ווערט דעפינירט דורך דעם אייגנארטיגן נומער פון פראטאנען אין זיין [[אטאמקערן]]. דער דאזיקער נומער ווערט גערופן דער [[אטאם נומער|אטאם-נומער]] פונעם עלעמענט. צום ביישפיל, אלע אטאמען מיט 6 פראטאנען אין דעם קערן זענען אטאמען פון [[קוילנשטאף]], און אלע אטאמען וואס אנטהאלטן 92 פראטאנען אין זייער קערן זענען אטאמען פונעם עלעמענט [[אוראניום]]. אבער, ס׳עקזיסטירן אויך [[איזאטאפ|איזאטאפן]] פון אן עלעמענט וואס זענען פאראנדערט פון אנאנט מיט דער צאל נייטראנען אין דעם קערן.
א כעמישער עלעמענט ווערט דעפינירט דורך דעם אייגנארטיגן נומער פון פראטאנען אין זיין [[אטאמקערן]]. דער דאזיקער נומער ווערט גערופן דער [[אטאם נומער|אטאם-נומער]] פונעם עלעמענט. צום ביישפיל, אלע אטאמען מיט 6 פראטאנען אין דעם קערן זענען אטאמען פון [[קוילנשטאף]], און אלע אטאמען וואס אנטהאלטן 92 פראטאנען אין זייער קערן זענען אטאמען פונעם עלעמענט [[אוראניום]]. אבער, ס'עקזיסטירן אויך [[איזאטאפ|איזאטאפן]] פון אן עלעמענט וואס זענען פאראנדערט פון אנאנט מיט דער צאל נייטראנען אין דעם קערן.


די כעמישע עלעמענטן ווערן שיין געצייגט אין דער [[פעריאדישע טאבעלע|פעריאדישער טאבעלע]] וואס בינדט צונויף די עלעמענטן לויט זייער אטאם-נומער. א דאנק איר אייגנארטיגער סטרוקטור טיילן די קאלאנעס (אויך גערופן גרופעס/פאמיליעס) און די רייען (אויך גערופן פעריאדן) פון די פארשידענע עלעמענטן עטלעכע געמיינזאמע כעמישע אייגנשאפטן, און זיי זענען אראנזשירט לויט א המשך פון אייגנשאפטן ווי [[אטאמישער ראדיוס|אטאם-ראדיוס]], עלעקטראנעגאטיוויטעט אד"ג.
די כעמישע עלעמענטן ווערן שיין געצייגט אין דער [[פעריאדישע טאבעלע|פעריאדישער טאבעלע]] וואס בינדט צונויף די עלעמענטן לויט זייער אטאם-נומער. א דאנק איר אייגנארטיגער סטרוקטור טיילן די קאלאנעס (אויך גערופן גרופעס/פאמיליעס) און די רייען (אויך גערופן פעריאדן) פון די פארשידענע עלעמענטן עטלעכע געמיינזאמע כעמישע אייגנשאפטן, און זיי זענען אראנזשירט לויט א המשך פון אייגנשאפטן ווי [[אטאמישער ראדיוס|אטאם-ראדיוס]], עלעקטראנעגאטיוויטעט אד"ג.
שורה 46: שורה 46:
| מידע5 = ביישפילן פון ריינע כעמישע סובסטאנצן. פון רעכטס אויף לינקס: די עלעמענטן [[צין]] (Sn) און [[שוועבל]] (S), [[דימענט]] (אן [[אלאטראפ]] פון [[קוילנשטאף]]), [[צוקראז]] (ריינער צוקער), און [[נאטריום כלאריד]] (זאלץ) און [[נאטריום ביקארבאנאט]] (באַקסאדע), וואס זענען ביידע יאנישע פארבינדונגע.
| מידע5 = ביישפילן פון ריינע כעמישע סובסטאנצן. פון רעכטס אויף לינקס: די עלעמענטן [[צין]] (Sn) און [[שוועבל]] (S), [[דימענט]] (אן [[אלאטראפ]] פון [[קוילנשטאף]]), [[צוקראז]] (ריינער צוקער), און [[נאטריום כלאריד]] (זאלץ) און [[נאטריום ביקארבאנאט]] (באַקסאדע), וואס זענען ביידע יאנישע פארבינדונגע.
}}
}}
א כעמישער סובסטאנץ איז א סארט מאטעריע מיט א געוויסן [[כעמישער צונויפשטלע|צונויפשטלע]] און געוויסע אייגנשאפטן.<ref>{{Cite book| title = General Chemistry |author1=Hill, J.W. |author2=Petrucci, R.H. |author3=McCreary, T.W. |author4=Perry, S.S. | edition = 4th | publisher = Pearson Prentice Hall | location = Upper Saddle River, New Jersey | year = 2005 | page = 37}}</ref> א זאמלונג פון סובסטאנצן ווערט גערופן א געמיש . ביישפילן פון געמישן זענען דער [[ערד׳ס אטמאספער|לופט]] און [[געשמעלץ|געשמעלצן]].<ref>{{cite book|title=Magnesium and Magnesium Alloys|page=59|author1=M.M. Avedesian|author2=Hugh Baker|publisher=ASM International}}</ref>
א כעמישער סובסטאנץ איז א סארט מאטעריע מיט א געוויסן [[כעמישער צונויפשטלע|צונויפשטלע]] און געוויסע אייגנשאפטן.<ref>{{Cite book| title = General Chemistry |author1=Hill, J.W. |author2=Petrucci, R.H. |author3=McCreary, T.W. |author4=Perry, S.S. | edition = 4th | publisher = Pearson Prentice Hall | location = Upper Saddle River, New Jersey | year = 2005 | page = 37}}</ref> א זאמלונג פון סובסטאנצן ווערט גערופן א געמיש . ביישפילן פון געמישן זענען דער [[ערד'ס אטמאספער|לופט]] און [[געשמעלץ|געשמעלצן]].<ref>{{cite book|title=Magnesium and Magnesium Alloys|page=59|author1=M.M. Avedesian|author2=Hugh Baker|publisher=ASM International}}</ref>


=== מאל ===
=== מאל ===
דער מאל איז אן איינס פון מאָס וואס באדייט א קוואנטיטעט פון סובסטאנץ (אויך גערופן א כעמישער קוואנטיטער). דער מאל ווערט דעפינירט ווי די צאל אטאמען געפונען אין גענוי 0.012 קילאגראם (אדער 12&nbsp;גראם) פון [[carbon-12]], וואו די carbon-12 אטאמען זענען אומגעבונדן, באוועגן זיך נישט און אין זייער גרונדצושטאנד.<ref>{{cite web|url=http://www.bipm.org/en/si/base_units/|title=Official SI Unit definitions|publisher=Bipm.org|accessdate=2011-06-12}}</ref> די צאל יש׳ן א מאל ווערט באוואוסט אלס דער אוואגאדרא-קאנסטאנט, און איז למעשה בערך  6.022×10<sup>23</sup> מאל<sup>−1</sup>.{{sfn|Burrows|Holman|Parsons|Pilling|2008|p=16}} מאל-קאנצענטראציע איז וויפיל פון א געוויסן סובסטאנץ געפינט זיך פער פארנעם פון צעפירונג, געמאסטן אין מאל/[[דעצימעטער|ד"מ]]<sup>3</sup>.{{sfn|Atkins|de Paula|2009|p=9}}
דער מאל איז אן איינס פון מאָס וואס באדייט א קוואנטיטעט פון סובסטאנץ (אויך גערופן א כעמישער קוואנטיטער). דער מאל ווערט דעפינירט ווי די צאל אטאמען געפונען אין גענוי 0.012 קילאגראם (אדער 12&nbsp;גראם) פון [[carbon-12]], וואו די carbon-12 אטאמען זענען אומגעבונדן, באוועגן זיך נישט און אין זייער גרונדצושטאנד.<ref>{{cite web|url=http://www.bipm.org/en/si/base_units/|title=Official SI Unit definitions|publisher=Bipm.org|accessdate=2011-06-12}}</ref> די צאל יש'ן א מאל ווערט באוואוסט אלס דער אוואגאדרא-קאנסטאנט, און איז למעשה בערך  6.022×10<sup>23</sup> מאל<sup>−1</sup>.{{sfn|Burrows|Holman|Parsons|Pilling|2008|p=16}} מאל-קאנצענטראציע איז וויפיל פון א געוויסן סובסטאנץ געפינט זיך פער פארנעם פון צעפירונג, געמאסטן אין מאל/[[דעצימעטער|ד"מ]]<sup>3</sup>.{{sfn|Atkins|de Paula|2009|p=9}}


=== צושטאנד פון מאטעריע ===
=== צושטאנד פון מאטעריע ===