בדוקי עריכות אוטומטית, אינטערפעיס רעדאקטארן, אינטערפעיס אדמיניסטראַטאָרן, סיסאפן, מייבאים, מעדכנים, מייבא, אספקלריה רעדאקטארן
46,362
רעדאגירונגען
בילדער
(קידוד קישורים, החלפות (פ, עליה)) צייכן: רויע רעדאגירונג |
(בילדער) צייכן: רויע רעדאגירונג |
||
| שורה 7: | שורה 7: | ||
==היסטאריע== | ==היסטאריע== | ||
[[טעקע:Bodrogkeresztúr, 3916 Hungary - panoramio (6).jpg|קליין|אריינגאנג צום דארף]] | |||
די געגנט איז באזעצט זינט פּרעהיסטארישע צייטן. דער דארף און זיין פעסטונג זענען צום ערשטן דערמאנט געווארן אין 1239. אין דעם 16טן יארהונדערט, איז קערעסטיר דערמאנט געווארן אלס א מארק-שטעטל. דאס דארף איז צוויי מאל חרוב געווארן: איינמאל בעת דער אויפשטאנד פון [[פערענץ ראקאצי|פערענץ ראַקאָצי]] אין אנהייב פונעם 18טן יארהונדערט, און א צווייט מאל בעת דער [[לאיאש קאשוט|רעוואלוציע פון תר"ט]]. דאס שטעטל האט זיך אבער צוריקגעכאפט, בעיקר א דאנק דער וויין-קולטור, וועלכע איז מאדערניזירט געווארן דורך די אידישע איינוואוינער וועלכע זענען אנגעקומען אין 1726{{הערה|[https://footstepsofwonderrabbis.com/en/tourism/tokaj-and-its-region/bodrogkeresztur Footsteps of the wonder rabbis - Bodrogkeresztúr]|כיוון=שמאל}}. | די געגנט איז באזעצט זינט פּרעהיסטארישע צייטן. דער דארף און זיין פעסטונג זענען צום ערשטן דערמאנט געווארן אין 1239. אין דעם 16טן יארהונדערט, איז קערעסטיר דערמאנט געווארן אלס א מארק-שטעטל. דאס דארף איז צוויי מאל חרוב געווארן: איינמאל בעת דער אויפשטאנד פון [[פערענץ ראקאצי|פערענץ ראַקאָצי]] אין אנהייב פונעם 18טן יארהונדערט, און א צווייט מאל בעת דער [[לאיאש קאשוט|רעוואלוציע פון תר"ט]]. דאס שטעטל האט זיך אבער צוריקגעכאפט, בעיקר א דאנק דער וויין-קולטור, וועלכע איז מאדערניזירט געווארן דורך די אידישע איינוואוינער וועלכע זענען אנגעקומען אין 1726{{הערה|[https://footstepsofwonderrabbis.com/en/tourism/tokaj-and-its-region/bodrogkeresztur Footsteps of the wonder rabbis - Bodrogkeresztúr]|כיוון=שמאל}}. | ||
| שורה 54: | שורה 55: | ||
===קהילה=== | ===קהילה=== | ||
[[טעקע:Bodrogkeresztúrzsini17.jpg|קליין|די נעאלאגישע שול אין קערעסטיר אין תשע"ח]] | |||
די קהילה האט זיך ארגאניזירט סוף פונעם 18טן יארהונדערט. א חברה קדישא און א אידישן בית־עלמין זענען געגרינדעט געווארן אין תקכ"ז. עס איז אויך געווען א חברת גמילות חסדים, א חברת ש"ס, און א יוגנט גרופּע באקאנט אלס תפארת בחורים. | די קהילה האט זיך ארגאניזירט סוף פונעם 18טן יארהונדערט. א חברה קדישא און א אידישן בית־עלמין זענען געגרינדעט געווארן אין תקכ"ז. עס איז אויך געווען א חברת גמילות חסדים, א חברת ש"ס, און א יוגנט גרופּע באקאנט אלס תפארת בחורים. | ||
| שורה 72: | שורה 74: | ||
===[[רבי ישעיה שטיינער]] (ר' ישעילע)=== | ===[[רבי ישעיה שטיינער]] (ר' ישעילע)=== | ||
[[טעקע:Hrob Ješaji Steinera.jpg|קליין|אידן דאווענען ביים ציון פון רבי ישעי'לע]] | |||
[[טעקע:אוהל של רבי ישעילע מקערסטיר.jpg|קליין|דער אוהל איבערגעפילט מיט מתפללים]] | |||
רבי ישעיה שטיינער (1851–1925), באקאנט אלס ר' ישעי'לע, איז געווען באקאנט אלס א וואונדער טוער רבי. ער איז געבוירן געווארן אין זבאָראָ, אונגערן אין תרי"א. נאך זיין פאטער'ס פטירה, איז ער אין עלטער פון 12 יאר געשיקט געווארן צו לערנען ביי [[רבי צבי הירש פון ליסקא]], און איז געווארן זיין משמש. נאך רבי צבי הירש'ס פטירה (תרל"ד) האט [[רבי מרדכי פון נאדווארנע]] פארגעלייגט פאר רבי ישעי'לע זיך אריבערצוציען קיין קערעסטיר. רבי ישעילע איז געווארן א בארימטער חסידישער רבי. זיין הויז געפינט זיך ביי קאָשוט אוטצא 65–67. ר' ישעילע איז געווען באוואוסט פאר זיינע חסדים און גרויסע סעודות. ר' ישעילע האט ארגאניזירט הילף פאר פּליטים פון גאליציע בעת דער ערשטער וועלט מלחמה. אפילו גויים האבן אים צוגעשריבן איבערנאטירליכע כוחות און האבן געזוכט זיין הילף{{הערה|שם=פנקס}}. | רבי ישעיה שטיינער (1851–1925), באקאנט אלס ר' ישעי'לע, איז געווען באקאנט אלס א וואונדער טוער רבי. ער איז געבוירן געווארן אין זבאָראָ, אונגערן אין תרי"א. נאך זיין פאטער'ס פטירה, איז ער אין עלטער פון 12 יאר געשיקט געווארן צו לערנען ביי [[רבי צבי הירש פון ליסקא]], און איז געווארן זיין משמש. נאך רבי צבי הירש'ס פטירה (תרל"ד) האט [[רבי מרדכי פון נאדווארנע]] פארגעלייגט פאר רבי ישעי'לע זיך אריבערצוציען קיין קערעסטיר. רבי ישעילע איז געווארן א בארימטער חסידישער רבי. זיין הויז געפינט זיך ביי קאָשוט אוטצא 65–67. ר' ישעילע איז געווען באוואוסט פאר זיינע חסדים און גרויסע סעודות. ר' ישעילע האט ארגאניזירט הילף פאר פּליטים פון גאליציע בעת דער ערשטער וועלט מלחמה. אפילו גויים האבן אים צוגעשריבן איבערנאטירליכע כוחות און האבן געזוכט זיין הילף{{הערה|שם=פנקס}}. | ||
| שורה 94: | שורה 98: | ||
===דער חורבן=== | ===דער חורבן=== | ||
[[טעקע:Birkenau Jewish women and children in front of Crematorium III on their way to Crematorium II.jpg|קליין|בירקענוי, פוילן, אידישע פרויען און קינדער פון קערעסטיר פארנט פון קרעמאטאריום 3 אויף זייער וועג צו קרעמאטאריום 2, מאי 1944.]] | |||
בעת דער צווייטער וועלט מלחמה, אנגעהויבן פון תרצ"ט, זענען די אידן אונטערגעווארפן געווארן שטרענגע אנטי־אידישע מאסנאמען. זיי זענען בארויבט געווארן פון זייער פּרנסה, און פיל בחורים זענען רעקרוטירט געווארן פאר צוואנגס-ארבעט. | בעת דער צווייטער וועלט מלחמה, אנגעהויבן פון תרצ"ט, זענען די אידן אונטערגעווארפן געווארן שטרענגע אנטי־אידישע מאסנאמען. זיי זענען בארויבט געווארן פון זייער פּרנסה, און פיל בחורים זענען רעקרוטירט געווארן פאר צוואנגס-ארבעט. | ||
נאך דער דייטשער אקופּאציע פון אונגארן (19טן מערץ 1944), זענען די אידן צוזאמגענומען געווארן (אסרו חג פסח, 16–17טן אפּריל). זיי זענען ערשט קאנצענטרירט געווארן אין א לאקאלן געטא, וואס איז באשטאנען פון דער שול און ארומיגע קהילה בנינים, וואו זיי זענען בארויבט געווארן פון זייער לעצטן פארמעגן. עס זענען פארשפּרייט געווארן פּלאקאטן צווישן די גויאישע איינוואוינער, וואס האבן געווארנט מיט טויט־שטראף פאר יעדן וואס פּרואווט העלפן אידן אנטלויפן, און מיט ארעסט פאר יעדן וואס נעמט אידיש פארמעגן אלס פקדון{{הערה|שם=פנקס}}. | נאך דער דייטשער אקופּאציע פון אונגארן (19טן מערץ 1944), זענען די אידן צוזאמגענומען געווארן (אסרו חג פסח, 16–17טן אפּריל). זיי זענען ערשט קאנצענטרירט געווארן אין א לאקאלן געטא, וואס איז באשטאנען פון דער שול און ארומיגע קהילה בנינים, וואו זיי זענען בארויבט געווארן פון זייער לעצטן פארמעגן. עס זענען פארשפּרייט געווארן פּלאקאטן צווישן די גויאישע איינוואוינער, וואס האבן געווארנט מיט טויט־שטראף פאר יעדן וואס פּרואווט העלפן אידן אנטלויפן, און מיט ארעסט פאר יעדן וואס נעמט אידיש פארמעגן אלס פקדון{{הערה|שם=פנקס}}. | ||