מייבאים כמותיים, בדוקי עריכות אוטומטית, אינטערפעיס אדמיניסטראַטאָרן, מנטרים, מייבאים, מעדכנים, אספקלריה רעדאקטארן
3,951
רעדאגירונגען
ק
הגהה
(געשאַפן בלאַט מיט '{{דרעפט}} <!-- הייבט אן רעדאגירן אונטער די שורה --> '''מגילת אנטיוכוס''' (ווערט אויך גערופן '''מגילת בני חשמונאי''', '''מגילת חנוכה''', און '''מגילה יוונית''') איז א קליינע מדרש וואס שילדערט דעם נס חנוכה און די רעוואלט פון די חשמונאים. דער מגילה איז דער איינציגסטער חיבור...') |
ק (הגהה) |
||
| שורה 1: | שורה 1: | ||
{{דרעפט}} | {{דרעפט}} | ||
<!-- הייבט אן רעדאגירן אונטער די שורה --> | <!-- הייבט אן רעדאגירן אונטער די שורה --> | ||
'''מגילת אנטיוכוס''' (ווערט אויך גערופן '''מגילת בני חשמונאי''', '''מגילת חנוכה''', און '''מגילה יוונית''') איז א קליינע מדרש וואס שילדערט דעם נס חנוכה און די רעוואלט פון די חשמונאים. דער מגילה איז דער | '''מגילת אנטיוכוס''' (ווערט אויך גערופן '''מגילת בני חשמונאי''', '''מגילת חנוכה''', און '''מגילה יוונית''') איז א קליינע מדרש וואס שילדערט דעם נס חנוכה און די רעוואלט פון די חשמונאים. דער מגילה איז דער איינציגער חיבור פון חז"ל, וואס איז געבליבן, וואס איז געצילט צו שילדערן בלויז די געשעענישן. כאטש וואס עס איז נישט א טייל פון תנ"ך, זענען געווען פילע קהילות וואו מען פלעגט עס ליינען חנוכה, ענליך צו מגילת אסתר אום פורים. | ||
== | == פארפאסונג == | ||
[[רב סעדיה גאון]] אין זיין הקדמה צו ספר הגלוי שרייבט אז די חשמונאים זעלבסט האבן געשריבן די מגילה, און שפעטער ציטירט ער איין פסוק דערפון{{הערה|ווי ער שרייבט אין "ספר הגלוי":”וכמו שכתבו בני חשמנאי יהודה ושמעון ויוחנן ויונתן ואלעזר בני מתתיה ספר במה שעבר עליהם, הדומה לספר דניאל בלשון הכשדים.” פארעפנטליכט און איבערגעזעצט דורך אברהם אליהו הרכבי, ב"זיכרון לראשונים", מחברת חמישית, חוברת ראשונה: "השריד והפליט מספר האגרון וספר הגלוי", פטרבורג תרנ"ב}}. פארהאן וואס לערנען אריין אין רב סעדיה גאונ'ס ווערטער אז ער איז דער וואס האט עס דער ערשטער געשריבן, באזירט אויף א מסורה בעל פה וואס ער האט מקבל געווען פון די צייטן פון די חשמונאים{{הערה| יהוזה זייבלד, "[https://www.academia.edu/35121818 חלקו של רס"ג בעריכת מגילת אנטיוכוס וההדרה של הקדמתו]", '''חיצי גבורים''' י, ניסן תשע"ז, אויף Academia.edu וועבזייטל}}. | |||
אין די דרוקן פון ספר הלכות גדולות פון רבי שמעון קיירא שטייט אז "זקני בית שמאי ובית הלל כתבו מגילת בית חשמונאי", אבער אין די כתבי יד אז דער נוסח "מגילת תענית", און נישט מגילת חשמונאי. אויך אין די געדרוקטע נוסח זענען פארהאן וואס לערנען אריין אז עס באציט זיך צו מגילת תענית, וואס איז די אינהאלט פון יענע קאפיטל אין די בה"ג{{הערה|…}}. | |||
מנחם צבי קדרי האט אנאליזירט די אראביש פון די מגילה און געקומען צו דער מסקנה אז עס אי געשריבן געווארן ארום דער צווייטער יארהונדערט{{הערה|מנחם צבי קדרי, "באיזו ארמית נכתבה מגילת אנטיוכס", '''לשוננו''' כג, באנד ג' (תשי"ט), זייט 145-129}}. אנדערע שלאגן אפ דער דאטום, בעיקר באזירט אויף היסטארישע פאקטארן. אריה כשר לייגט צו צו דעם אז עס איז קענטיג אין די מגילה איינפלוס פון אראביש, און דאטירט די מגילה צווישן דער 8'טער יארהונדערט אול דער 10'טער{{הערה| אריה כשר, "הרקע ההיסטורי לחיבורה של 'מגילת אנטיוכוס'", '''התקופה הסלווקית בארץ־ישראל''', תל אביב תש"ם, זייטן 85—10}}. איתי קגן האט צוערשט באמערקט אז די נוסח פון די מגילה אויף וועלכן די חוקרים האבן אלץ געקוקט איז געווען דער תימנ'ער. ווידעראופ דעם אייראפעאישן נוסח, וועלכער מ'טרעפט אויך אין די קאירא גניזה, האט קלארע סימנים פון סורישער אראמיש, און קיין שום אראבישער איינפלוס{{הערה|איתי קגן, "מגילת אנטיוכוס הארמית: בירורים לשוניים ראשוניים", לשוננו פו (תשפ"ד), זייט 119-145.}}. | |||
אין די | == פאפולאריטעט == | ||
די מגילה איז אריגינעל געשריבן געווארן אין אראמיש. רב סעדיה גאון האט עס איבערגעזעצט אויף אראביש און געשריבן דערצו אן הקדמה{{הערה|די הקדמה איז צוערשט פארעפנטליכט געווארן דורך שמואל אטלס און משה פערלמאן אין אראביש און מיט אן איבערזעצונג אויף ענגליש (S.Atlas and M.Perlmann, Saadiaon the Scroll of the Hasmonaeans,Proceedings of the American Academy for Jewish Research, 1 January 1944). יוסף קאפח האט עס געדריקט מיט די מגילה אין זיין אויסגאבע (סוף ספר דניאל עם פירוש רס"ג), און עס איבערגעזעצט אויף לשה"ק. עס שטעלט זיך אויס אז רס"ג האט געשריבן צוויי הקדמות, ווי זיין שטייגער אין אנדערע ספרים, א לענגערע און א קירצערע. אין תשע"ז האט יהודה זייבאלד פובליצירט ביידע הקדמות און זיי איבערגעזעצט אויף לשה"ק (זע: יהוזה זייבלד, "[https://www.academia.edu/35121818 חלקו של רס"ג בעריכת מגילת אנטיוכוס וההדרה של הקדמתו]", '''חיצי גבורים''' י, ניסן תשע"ז, אויף Academia.edu וועבזייטל)}}. עס איז איבערגעזעצט געווארן אויף לשון קודש עטליכע מאל, און ערשיינט אין פארשידענע נוסחאות אין כתב יד; נישטא כמעט קיין צוויי כתבי יד מיט דעם זעלבן נוסח פון דער מגילה{{הערה|{{אוצר החכמה|נתן פריד|צפונות|106581|בני ברק, תשנ"ג, זייטן סה-עד|page=65|כותרת=נוסח עברי חדש של מגילת אנטיוכוס|כרך=יז}}.}}. אין כתבי יד פון דער קאירא גניזה זענען אויך דא פארשידענע נוסחאות צו דער אריגינעלע אראמיש, ווי אויך פארשידענע איבערזעצונגען אויף אראביש{{הערה|מבוא צו '''מגילת בני חשמונאי''', אין '''הליווי בגלות'' לרב סעדיה גאון, הוצאות האוצר, ירושלים, תשע"ט}}. שפעטער האט דער מגילה אנגעהויבן צו געדרוקט ווערן, און איין באקאנטע נוסח איז פארשרייט געווארן, מיט לייכטע שינויים פון דרוק צו דרוק{{הערה|{{אוצר החכמה|מוסד הרב קוק|סיני|16163|ירושלים, תרצ"ז - תשס"א, זייטן צז-קמ|page=101|כותרת=נוסח עברי חדש של מגילת אנטיוכוס|כרך=סד}}}}. דער מגילה איז אנטהאלטן אין עטליכע כתבי יד פון דעם תנ"ך, און אין סידורים פון פארשידענע קהילות{{הערה|ווי: סידור "בית עובד", ליוורנו, תרכ"ב; סידור "עבודת ישראל", רעדלהיים, תרכ"ח; סידור "אוצר התפילות", ווילנא, תרפ"ח}}. | |||
און עטליכע קהילות, אין תימן, פרס, גרדאיא, קוטשין, און איטאליע, פלעגט מען זיך פירן צו ליינען דעם מגילה חנוכה. עס איז מעגליך אז טייל פלעגן עס ליינען מיט א ברכה בשם ומלכות, וויבאלד דער רי"ד האט געדארפט ארויסשרייבן אז מ'מאכט נישט קיין ברכה דערויף{{הערה|תוספות רי"ד, סוכה דף מד עמוד ב; שבלי הלקט שבולת קעד}}. | |||
== אינהאלט == | == אינהאלט == | ||
=== ערשטע שלאכט קעגן ניקנור == | === ערשטע שלאכט קעגן ניקנור === | ||
די מגילה שילדערט די מאכט פון אנטיוכוס און פון זיין "משנה" בגריס, און זיין פיינטשאפט פאר די אידן. אנטיוכוס שיקט ניקנור איינצונעמען ירושלים. ער טוט אזוי, שטעלט אוועק א צלם אינעם היכל, און איז מקריב קרבנות צו דעם. דאס ברענגט דער ערשטע ווידערשטאנד דורך יוחנן בן מתתיהו כהן גדול. יוחנן האט זיך אריינגעכאפט צו ניקנור מיט א קליינעם שווערד און אים דערשטאכן צום טויט, דערנאך ארויס אין מלחמה מיט די יוונים אויס'הרג'ענענדיג 72,000 פון זיי. צוריקקומענדיג האט ער געבויט א מנורה און עס גערופן "מקבי". | די מגילה שילדערט די מאכט פון אנטיוכוס און פון זיין "משנה" בגריס, און זיין פיינטשאפט פאר די אידן. אנטיוכוס שיקט ניקנור איינצונעמען ירושלים. ער טוט אזוי, שטעלט אוועק א צלם אינעם היכל, און איז מקריב קרבנות צו דעם. דאס ברענגט דער ערשטע ווידערשטאנד דורך יוחנן בן מתתיהו כהן גדול. יוחנן האט זיך אריינגעכאפט צו ניקנור מיט א קליינעם שווערד און אים דערשטאכן צום טויט, דערנאך ארויס אין מלחמה מיט די יוונים אויס'הרג'ענענדיג 72,000 פון זיי. צוריקקומענדיג האט ער געבויט א מנורה און עס גערופן "מקבי". | ||
=== צווייטע שלאכט קעגן בגריס === | === צווייטע שלאכט קעגן בגריס === | ||